ماهيت بدهي ها :
تعريف FASB از بدهي ها:
از بين رفتن منافع اقتصادي در آينده كه از تعهدات جاري يك واحد تجاري ناشي مي شود كه دراثر آن كالا يا خدماتي به واحدهاي تجاري ديگر در آينده منتقل مي شود و به صورت نتيجه اي از رويدادها و معاملات گذشته مي باشد .
بدهي ها داراي مشخصات زير هستند :
1) تعهدات بايستي در زمان حال وجود داشته باشد .
2) تعهدات بايد جهت حفظ واحد تجاري در يك روابط مناسب تجاري يا مطابق با فعاليت عادي واحد تجاري باشد و همچنين مستلزم پرداختهاي آتي وجوه نقد مي باشند .
3) احتمال جلوگيري از نابودي آتي منافع واحد تجاري بايستي خيلي كم ودر حد صفر باشد .در ضمن ميزان دقيق تعهدات لازم نيست شناسايي گردد، طوري كه حتي بعضي تعهدات داراي ماهيت احتمالي هستند .
4) بايستي ارزش بدهي را در زمان سررسيد ، بطريق معقولي برآورد كرد .حتي اگر اين زمان بدرستي درست نباشد .
5) شخصيت حقيقي يا حقوقي كه به او پرداخت خواهد شد ، بايد به درستي شناسايي گردد .
قراردادهاي تحقيق نيافته :
مثلاً يك شركت به يك توليد كننده مواد خام متعهد مي شود كه درسه ماه آينده ،زماني كه مواد خام را دريافت كرد ،مبلغ آنرا بپردازد وعموماً حسابداران از ثبت چنين قرادادهايي خودداري مي كنند ، و چنين قرادادهايي را ،قرادادهاي اجرايي مي نامند .
در واقع تا زماني كه كالاها به دست مشتري نرسيده وقراردادملزم به اجرا نگرديده است ، يك حق غير مشروط وجود دارد . اما هنگاميكه كالا ويا خدمات طبق قرارداد بايستي تحويل شوند خريدار نميتواند قرارداد رابدون آنكه پول مربوطه را بپردازد فسخ كند .
اجاره مثالي از قراردادهاي تحقق نيافته است . مطابق با FASB ، وقتي اجاره جانشين خريد مي شود ، مستأجر هم دارايي وهم بدهي شناسايي مي كند . اجاره از اين نوع يك استثناء بر عدم ثبت قرارداد تحقق نيافته است .
تامين مالي خارج از تراز نامه :
مديريت همواره سعي دارد نسبت بدهي به سرمايه را كاهش دهد . زماني كه نرخ بهره بالا مي رود ريسك شركت نيز بالا ميرود و به دليل پرداخت هزينه بهره بالا ،سود خالص شركت پائين مي آيدو لذا سود سهام پرداختي به سهامداران كاهش مي يابد و از طرفي هزينه بهره هزينه اي است كه هميشه وجود دارد . از طرفي اعتبار دهندگان از پرداخت اعتبار به شركتهايي كه از اهرم مالي بالايي استفاده مي كنند ، خودداري مي كنند چون ريسك عدم پرداخت بدهي بالا ميرود .براي نمايش اهرم مالي پائين تر ، شركتها از بدهي هايي براي تامين مالي استفاده ميكنند كه درترازنامه نمايش داده نمي شوند . اجاره بلند مدت از نوع عملياتي يك نمونه است .
اندازه گيري و شناسايي بدهي ها :
قواعدي كه يك تعهد بعنوان بدهي نمايش داده شود ،عبارتست از :
1) تعريف بدهي در مورد آن تعهد صدق كند .
2) قابل اندازه گيري باشد .
3) مربوط ( مناسب ) باشد .
4) قابل اتكاء باشد .
اندازه گيري بدهي هاي پولي :
بدهي هاي پولي معمولاً به بدهي هايي گفته مي شود كه اساساً شامل پرداخت ميزان مشخص وجه نقد درآينده ميباشد . بدهي ها به ارزش جاري ثبت مي شود .ارزش جاري از طريق تنزيل تمامي پرداختهاي آتي مربوط به بدهي انجام مي شود .
اندازه گيري بدهي هاي غير پولي جاري :
بدهي هاي جاري غير پولي نشاندهنده تعهداتي هستند كه مستلزم ايجاد كالاها ويا خدمات با كيفيت وكميت مشخصي مي باشند . ثبت نام براي دريافت بليط هاي فصلي ، نمونه اي از اين مسئله است . اين تعهدات يا به عنوان درآمد معوق يا بدهي معوق طبقه بندي مي شوند .درآمد معوق اقلامي ازدرآمد را نشان ميدهد كه دريافت شده اند اما هنوز شرايط گزارش در حساب درآمد را پيدا نكرده اند . تعهد معوق همان درآمد معوق است اما شامل پيش دريافتهاي پولي از مشتريان نيز ميشود . طريقه طبقه بندي اين اقلام در صورتهاي مالي به سه طريق است :
1) در قسمت بدهي هاي جاري نمايش داده مي شود .
2) در قسمت حقوق صاحبان سهام نمايش داده مي شود .
3) درقسمتي جداگانه ، بين بدهي ها وحقوق صاحبان سهام نشان داده مي شود .
پيش دريافت پولي :
اغلب پيش دريافت از مشتري تركيبي از قيمت تمام شده وسود مي باشد . اگر عنصر غالب قيمت تمام شده باشد ، كل مبلغ بعنوان بدهي ثبت ميشود اما اگر سود عنصر غالب باشد كلاً به حساب درآمد معوق مي رود ودر قسمت حقوق صاحبان سهام نمايش داده مي شود .
عدم قطعيت :
گاه خدمات وعمليات توليد درآمد صورت گرفته است ولي بخاطر اينكه در دريافت پول ، قطعيت وجود ندارد ،درآمد معوق مي شود مثل سود تحقق نيافته فروش اقساطي .
ابطال بدهي ها :
زماني كه شركت تصميم به ابطال بدهي خود مي گيرد ، اين تفاوت ارزش دفتري و بازار ،بايد طبق APB شماره 26 ، سود وزيان شناسايي گردد و طبق FASB شماره 64 اين سود يا زيان جزء اقلام غير مترقبه طبقه بندي گردد .
بازخريد اوراق قرضه :
صاحبان اوراق قرضه ، معمولاً زماني اقدام به بازخريد مي كنند كه ارزش بازار اين اوراق بيشتر از ارزش دفتري آن و قيمت بازخريد آن باشد . اگر بازخريد تماماً بطور نقدي انجام شود كناره گذاري ناميده مي شود واگر در ازاي اوراق قديمي ،اوراقي جديد صادر گردد ، به اين عمل « استرداد » اطلاق مي گردد .سود يا زيان شناسايي شده بايد طي عمر باقيمانده اوراق قرضه قديمي و يا طي عمر اوراق قرضه جديد مستهلك گردد .
تجديد ساختار بدهي ها :
روش ديگري از ابطال بدهي ها ،تجديد ساختار آنها است . طلبكار كمبود پول دارد و مي خواهد فوراً پول كمتري دريافت كند ، لذاساختاربدهي به يكي از اشكال زير تغيير مييابد :
1) تمديد مدت پرداخت اصل و بهره بدهي
2) كاهش نرخ بهره
3) بخشيدن يك قسمت از اصل و يا بهره معوق بدهي
طبق بيانيه FASB شماره 15 ، هيچ سودي درهنگاميكه تجديد ساختار در بدهي انجام ميشود نبايد شناسايي شود مگر اينكه ارزش دفتري بدهي قديمي بيش ازارزش فعلي كليه پرداختهاي آتي طي بدهي جديد باشد.درچنين حالتي صاحب بدهي ،به ميزان اين تفاوت سود شناسايي مي كند كه اگر از نظر مقدار داراي اهميت باشد ،جزء اقلام غير مترقبه طبقه بندي مي شود .در ضمن تا رسيدن به تاريخ سررسيد ،هيچ هزينه بهره اي هم شناسايي نمي شود و كل پرداختهاي آتي صرف استهلاك ارزش دفتري بدهي جديد مي شود .
اوراق بهادار دو گانه :
اين اوراق به دو شكل قابل تبديل به سهام عادي ميباشند . شكل اول بدين صورت است كه خود اوراق قرضه قابل تبديل هستند . يعني ما اوراق قرضه را داريم يا سهام عادي را شكل ديگر ، بدين صورت است كه به اوراق قرضه مذكور ، اختيار خريد سهام ضميمه است كه اين اختيار خريد اجازه مي دهد به مبلغ از پيش تعيين شده اي ، سهام عادي تحصيل كنيم . يعني مي توانيم هم اوراق قرضه را داشته باشيم و هم سهام عادي را .
بدهي هاي قابل تبديل :
1) نرخ بهره اسمي اوراق قابل تبديل به طور قابل توجهي زيرنرخ بهره بازار براي اوراق غير قابل تبديل است.
2) قيمت تبديل اوليه اين اوراق بيشتراز ارزش بازار سهام عادي در همان زمان است .
3) قيمت تبديل در طول زمان كاهش نمي يابد مگر زماني كه وقايعي چون خرد كردن سهام و يا پرداخت سود سهمي رخ دهد .
2ـ روش حسابداري در مورد صدور بدهي هاي قابل تبديل وجود دارد :
الف ) بدهي قابل تبديل هم مشخصات بدهي و هم مشخصات سرمايه را دارد ، لذا يك قسمت از درآمد حاصل از فروش اين اوراق ، بايستي به امتياز تبديل اين اوراق تخصيص پيدا كرده و بعنوان صرف سهام ناشي از تبديل بستانكار شود .
ب ـ بدهي هاي قابل تبديل به تنهايي به عنوان يك بدهي در نظر گرفته شوند .
اوراق قرضه با امتياز خريد :
زمانيكه اوراق قرضه امتيازي براي خريد سهام عادي بطورجداگانه داشته باشد ، در هنگام صدور آنها ، درآمد حاصل از فروش بايستي هم به اوراق قرضه وهم امتياز خريد اختصاص يابد . به اين ترتيب كه ارزش بازار دو اوراق بهادار ثبت مي شود .