آموزش پيش دبستاني
ساختار آموزشي
مقطع آموزش پيش دبستاني درژاپن حداكثرمدت زمان سه سال رده هاي سني 3-6 سال بهطول مي انجامد.اين مقطع آموزشي غيراجباري وغيررسمي بوده وبا دريافت شهريه ازوالدينكودكان ارائه مي گردد.هدف اصلي مراكزآموزش پيش دبستاني،پرورش ذهني وجسمي كودكان دريك محيط مناسب آموزشي است.برنامه هاي آموزشي اين مقطع نيزبر39هفته آموزشي در سال و4ساعت كلاسي روزانه تجاوز نمي كند.
|
تعداد معلمان زن
|
تعداد كل معلمان
|
تعداد دختران ثبت نامي
|
تعداد كل ثبت نامي
|
تعدادمدارس
|
سال
|
|
97419
|
109753
|
987014
|
2007964
|
15076
|
1990
|
|
98148
|
110351
|
972458
|
1977611
|
15041
|
1991
|
|
-
|
-
|
958956
|
1948868
|
15006
|
1992
|
|
100061
|
113081
|
939051
|
1909136
|
14958
|
1993
|
|
99770
|
112416
|
912089
|
1852183
|
14901
|
1994
|
|
96757
|
102992
|
890594
|
1808432
|
14856
|
1995
|
|
97283
|
103518
|
885940
|
1798050
|
14790
|
1996
|
مهدهاي كودك روزانه و كودكستانها
هدف مهد كودكهاي روزانه و كودكستانها فراهم ساختن اساس آگاهي در مورد جهان اطرافبراي كودكان پيش دبستاني و تقويت خلاقيتهاي ذهني آنان از طريق بازي، ترسيم تصاوير،انجام كارهاي دستي، و امثال آن ميباشد. نوزادان و كودكان بر اساس سن به گروههايكوچك تقسيم شده و توسط معلمان و مربيان تحت مراقبت قرارمي‌گيرند.
درهرمهد كودك روزانه يا كودكستان ميتوان تصاوير يا كارهاي دستي ساخت كودكان رامشاهده كرد كه به ديوارها آويخته شده و يا از سقفها آويزانند. كودكان با قطعات چوبي چيزهايي ميسازند، يا روي تاب و سرسره مشغول فعاليت فيزيكي هستند و يادرفعاليتهاي احساسي چون آواز خواني، رقص و امثال آن مشغول هستند.مهد كودك هايروزانه يكي از زمينه هاي رفاهي كودكان است كه در دوران پس از جنگ رشد خيره‌كننده‌ايداشته است. كل مهد كودكهاي دولتي و غير دولتي در سال1997حدود096/14بود، و كودكانتحت مراقبت آنها بالغ بر 457/789/1 نفر بوده اند.علاوه بر اين موسسات، مهد كودكهايزيادي وجود دارند كه به اين علت كه تعداد كاركنان يا صلاحيت آنان و مواردي نظير آنبه حداقل استاندارد ذكر شده در قانون نرسيده است، به آنها مجوز داده نشده است. امروز والدين زيادي در سراسر كشور تمايل دارند كودكان خود را به مهد كودكبفرستند.تقاضاي زياد جهت تاسيس مهد كودكهاي روزانه و طولاني ساختن ساعتهاي مهد كودكنه تنها به عوامل اقتصادي چون ميزان گسترده‌اي از مشاغل باز براي زنان، و نياز بهكار مادران جهت تكميل درآمد خانواده ها مربوط ميشود، بلكه به تمايل زنان جهتمشاركت گسترده تر در فعاليتهاي اجتماعي و درك جمعي از مشاركت اجتماعي ايجاد شده بهواسطه پرستاري گروهي و آموزش نوزادان و كودكان پيش دبستاني نيز ارتباط دارد.مقرراتمهد كودكهاي روزانه وكودكستانها متفاوت هستند. با اين حال، گروهي مي خواهند هر دورا يكي سازند و آموزش كودكان پيش دبستاني را تحت كنترل سازمانهاي دولتي ارائهدهند.نيل اين تمايل، اصلاحاتي عظيمي را مي طلبد كه وزارت آموزش زاپن درصدد دستيابيبه آن است.
چالشهاي پيش رو
درحال حاضر ، مراكز پيش دبستاني شامل كودكستانها و مهدكودكهاي روزانه مي باشند. كودكسنانها تحت سرپرستي وزارت آموزش و مهدكودكها تحت نظر وزارت بـهداشت و بـهزيستيمي باشند. با فرض اين قضيه كه بايد تسهيلاتي به منظور تأمين رشد و آموزش كافي برايهر نوزادي فراهم شود ، پيشنهادي در مورد ادغام اين دو نوع مؤسسه داده شد ، و دولتمركزي اقداماتي چند به منظور هماهنگي اين دو وزارتخانه ارائه داده است ، كه برارائه برنامه هاي آموزشي و مربيّان مشترك و تغيير ساعتهاي مراقبتي بوده است .
با اين وجود، زماني كه تفاوت در عملكردها و نقشهاي اين دو مؤسسه مدّ نظر قرارگرفت ، روشن شد كه ادغام اين دو، كار زياد آساني نيست . اميد آن ميرود كه آژانسهايدولتي زمينه را براي اجرا فراهم آورند و اين بتواند هماهنگ با شرايط محلّي به اجرادر آيد. در سال 1991، وزارت آموزش دوره هاي آموزش ضمن خدمت پيش دبستاني را به منظورارتـقاء روشهاي تـدريس و دوره هاي كودكستاني ارائه داد و در حال ارتقاء آموزش حينخدمت براي معلّمانيست كه به تازگي واجد شرايط شده اند. وزارت آموزش ، هم چنين ،رهنمودهاي برنامه ريزي شده اي به منظور ارائه آموزش كودكستاني به كليه كودكان پيشدبستاني، يعني كودكان سه ساله ، آغاز كرده است،و در نظر دارد آموزش كودكستاني رابيشتر و بيشتر بهبود بخشد.نگراني در مورد آموزش پيش دبستاني رو به افزايش است ، وتعداد مؤسساتي كه با اين آموزش مواجه هستند ، اندك باقي مي ماند . شكاف بسيارگسترده اي در شهرية دريافتي مؤسسات خصوصي و مؤسسات دولتي وجود دارد ، و بار بر دوشوالدين سال به سال افزايش مي يابد . ساعات مراقبت نيز هماهنگ با ساعت كار مادراننيست . جلسات بررسي اين نكات توسط والدين برگزار مي شود.
نرخ ثبت نام ناخالص
درحال حاظر49كودكستان ملي 60530كودكستان دولتي (دولت محلي )و80524كودكستان خصوصيوجوددارندكه درسراسرژاپن قرارگرفته اند.تقريباَ108ميليون كودك 3سال يابزرگتردراينكودكستان‌هاثبت نام ميكنند.جداازكودكستان‌ها،مهدكودكهاي دولتي ،خصوصي ،نوعمشهورديگري ازآموزش پيش دبستاني وجوددارندكه درسراسرژاپن يافت ميشوند.
اين روزها،220439مهدكودك (از1998)وجوددارندكه ازكودكان 0تا5ساله نگهداري ميكنند.ازآنجاكه تعدادمادران كارمندسال به سال افزايش مي‌يابد،
نقش مهدكودكها درجامعه ژاپن مهمترومهمترمي شوند.درسال1997،كل تعدادكودكان پيشدبستاني(0تا6سال)707690000بودكه 2102%آنهادرمهدكودك‌هاثبت نام كرده بودند و23% دركودكستان‌ها.
از خانواده‌‌هايي كه درآن فقط پدران شغل تمام وقت دارند،905%كودكان در مهدهايكودك روزانه حاضر مي شوند،درحالي كه 2406%كودكان به كودكستان ميروند.
ازسوي ديگر، ازخانواده‌‌هايي كه مادروپدرهردوشغل تمام وقت دارند،48%كودكانشانرابه مهدكودكهاي روزانه مي‌فرستند درحاليكه 1603%كودكانشان رابه كودكستانمي‌فرستند.
اين ارقام نشان مي‌دهدكه مهدكودكهاي روزانه ازتعدادبيشتري ازكودكان مراقبت مي‌كنندتاكودكستان‌هاوهنوزدرميان خانواده هاي بادرآمدمضاعف متقاضي بيشتريدارند.
آموزش پايه
ساختار آموزشي
تعداد دانش آموزان مدارس ابتدايي ومقدماتي متوسطه طي سال1998، به ترتيب 500/663/7 و 600/380/4 نفر بوده است. كودكان پس از ورود شش سالگي در ماه آوريل وارددبستان مي شوند.سال تحصيلي در ژاپن از ماه آوريل آغاز ميشود، و اين شايد ناشي ازاين عامل باشد كه اول آوريل نشان آغاز سال مالي است. بيشتر مدارس ابتدايي و مقدماتيمتوسطه سيستم سه ترمي را بكار ميبرند. نخستين ترم از اول آوريل تا نيمه جولاي،دومي از سپتامبر تا آخر دسامبر، و سومي از ژانويه تا آخر مارس ميباشد. بين اين سهترم، تعطيلات تابستانه، زمستانه و بهاره وجود دارند. بيشتر كالجها و دانشگاههاسيستم دو ترمي را بكار ميبرند كه شامل ترم آوريل تا سپتامبر تا مارس مي باشد.دانشآموزان مراكز آموزشي فوق همچنين در فعاليتهاي باشگاهي، كميته‌هاي كلاسي، و جلساتكلاسي شركت ميكنند. وقت ناهار كودكان مسئول به آشپزخانه ميروند و غذاي مدرسه را بهكلاسها ميبرند و ميان اعضاء كلاس پخش ميكنند. بيشتر مدارس ابتدايي و مقدماتيمتوسطه غذاي تمام بچه هاي مدرسه را عرضه مي كنند. بعد از كلاسهاي روز، بچه هاكلاسها را تميز ميكنند، و در فعاليتهاي باشگاهي شركت ميكنند، در كتابخانه مدرسه ويا در كلاسهاي درس خود مطالعه ميكنند، و پس از آن به خانه ميروند. معمولافعاليتهاي باشگاهي پر طرفدار هستند و بچه‌ها فعاليتهايي را داوطلبانه و تحتراهنمايي و سر پرستي معلمان انجام ميدهند.فعاليتهاي باشگاهي، در مدارس مقدماتيمتوسطه بعنوان فعاليتهاي آموزشي ويژه طبقه بندي مي شوند، ميتوانند توسط دانشآموزان بعنوان فعاليتهاي گروهي داوطلبانه تعريف شوند كه تحت نظارت معلمان انجامميشوند. محتواي اين فعاليتها بسيار متفاوت و گوناگون مي باشد.
كادرآموزشي
به منظور ارائه آن نوع آموزش كه در بالا طرحي كلي از آنها داده شد، معلمان بايددر زمينه هاي مختلف دانش آموزان را راهنمايي كنند. در سطح ابتدايي، موسيقي، كلاسهايخانه سازي و امثال آن در كلاسهاي بالاتر توسط معلمان متخصص آموزش داده ميشوند، درحالي كه بيشتر دروس ديگر توسط معلمان تعيين شده براي كلاسي خاص آموزش داده ميشوند. با اين وجود در سطح مقدماتي متوسطه، معلمان در كلاس خاصي معين نميشوند، بلكه دراموزش دروس معيني تخصص پيدا مي كنند. ساختار سازماني مدارس معمولا از مدرسه ابتداييتا مقدماتي متوسطه يكسان است.فعاليتهاي سازمان آموزشي بي‌نهايت پيچيده است، و علاوهبر كار تدريس و انجام كارهاي ديگر، معلمان بايد به خواستهاي والدين همبپردازند.وزارت آموزش و هيئت مديره هاي محلي آموزش براي معلمان امكان مشاوره رافراهم مي‌آورند و به سازماندهي نشستهاي آموزشي كمك ميكنند.
شرايط آموزشي دانش آموزان ازشهرتا روستا و ازيك منطقه به منطقه ديگرمتفاوتاست.مناطق داراي ارتباطات ضعيف وخلاقيت پايين بطور كامل از ميان نرفته‌اند. تفاوتشرايط در گزارش علمي نشان داده ميشود، و از ميان بردن چنين تفاوتهايي بسيار دشواراست. عليرغم تمامي اين دشواريها، آرزوي والدين تمام مناطق ژاپن براي راه‌يابيكودكانشان به آموزش عالي بسيار شديد است. اين اشتياق،اغلب توسط رسانه هاي گروهيتحريك ميشود وازطريق PTA(انجمن اولياء و مربيان) منتقل ميشود و تاثير چشمگيري برآموزش دارد و شايد بتوان آنرا علت جزئي تاكيد بيش ازحد برتستها و"امتحان وروديجهنمي" متداول امروزي ديد.
نسبت دانش آموزان به معلمين
تعدادمعلمان تادهه 80بتدريج افزايش يافته است .بااين حال دردهه 90،اينتعدادجزدرسطح پيش دبستاني در ساير سطوح آموزشي كاهش يافته است .تادهه 80تعداددانش‌آموزان نيزافزايش نشان ميدهد.بااين حال ،ازاوايل دهه 80درسطح مدارسابتدايي ، ازاواخردهه 80،درسطح مقدماتي متوسطه ،وازاوايل دهه 80درسطح تكميلي متوسطهافت درتعداد دانش آموزان مشهود است.
نسبت دانش آموزان به معلمين دردوره هاي مقدماتي متوسطه وابتدايي ،دريك سال معين،بتدريج دردوره ابتدايي از36درسال 1950به زير20دردهه 90ودردوره مقدماتي متوسطهاز30نفردرسال 1955به 17نفردر1997كاهش يافته است .يكي ازدلايلي كه اين افت اين استكه تعدادكودكان ابتدايي به سرعت روبه افزايش بوده است .اين گرايش انتظارمي رودتاقرنبيست ويكم ادامه يابد .
آموزش ابتدايي
ساختار آموزشي
مقطع آموزش ابتدايي درژاپن حداكثرمدت زمان6 سال رده هاي سني 12-6 سال به طول ميانجامد.اين مقطع آموزشي اجباري ورسمي بوده وبا دريافت شهريه ازوالدين كودكان ارائهمي گردد. مدت زمان كلاس درس 45 دقيقه است .هدف اصلي مراكزآموزش ابتدايي، ارائهآموزش عمومي مناسب يا مراحل رشد جسمي وذهني كودكان است. برنامه هاي آموزش ابتداييتا قبل از سال 1992 بر اساس 6 روز در هفته بود اما از آن سال به بعد به تدريج به 5روز در هفته كاهش يافته است. ارتقا به كلاسهاي بالاتر در دورة ابتدايي به صورتاتوماتيك است. نسبت دانش آموزان به معلمين در دورة ابتدايي 4/19 بوده و به پايه هايتحصيلي تفكيك نمي گردد. تعداد دانش آموزان در هر كلاس 4/28 نفر است. طبق آمارسال1999،100درصد جمعيت سني12-6سال اين مقطع را طي مي نمايند.
|
تعداد معلمان زن
|
تعداد كل معلمان
|
تعداد دختران ثبت نامي
|
تعداد كل ثبت نامي
|
تعدادمدارس
|
سال
|
|
264512
|
452849
|
4575098
|
9373295
|
24827
|
1990
|
|
268663
|
453379
|
4471355
|
9157429
|
24798
|
1991
|
|
-
|
-
|
4369221
|
8947226
|
24730
|
1992
|
|
278060
|
461729
|
4293958
|
8798082
|
24676
|
1993
|
|
276887
|
464431
|
4202583
|
86112106
|
24635
|
1994
|
|
263629
|
430958
|
4087655
|
8370246
|
24548
|
1995
|
|
262237
|
425714
|
3957411
|
8105629
|
24482
|
1996
|
برنامه هاي آموزشي(شوتوكيوايكو(
برنامه هاي آموزش ابتدايي به دروس عادي (عمومي)،آموزش اخلاق، و فعاليتهاي ويژهتقسيم ميشود .از جمله ديگر برنامه ها ميتوان از زبان ژاپني، تعليمات اجتماعي،رياضيات، علوم، آموزش زندگي ومحيط زيست،موسيقي، هنر و كاردستي، خانه سازي، وبدنسازي نام برد. برنامه آموزش مدارس ابتدايي زمان كافي براي موسيقي ،هنر وتفريحات جسماني فراهم مي‌آورد. فعاليتهايي ويژه نقش مهمي در برنامه كلي آموزشبازي ميكند و شامل فعاليتهايي چون كلوب‌ها،فسيتوال‌ها(جشنواره هاي)در سطح مدرسه،يارقابت‌ها،مشاركت‌هاي دانش‌آموزي، وديگر فعاليتهاي اجرايي توسط دانش‌آموزانمي‌باشد.
معلمان ميزان قابل توجهي از وقت خود را صرف سازماندهي و حضور در فعاليتهايي چونسفر‌هاي كلاس، نسيتوال‌هاي سالانه ورزشي وفرهنگي، و مراسم ورودي و فارغ التحصيلمي‌نمايند.(لوئيس،1995).سال رسمي تحصيلي براي دانشآموزان ابتدايي 35 هفته به طولمي‌انجامد هر كلاس 45 دقيقه طول مي‌كشد و بعداز بيشتر موضوعات درسي 10 دقيقه زنگتفريح وجود دارد. تعداد زنگهاي كلاس درس در هر سال با بالارفتن سطح كلاس افزايش مي‌يابد. بعنوان مثال، تعداد زنگهاي كلاس اولي‌ها تا كلاس سومي ها طبق برنامهزمان بندي بترتيب 850 ‚910‚ 980 ميباشد، درحاليكه براي كلاسهاي بالاتر از كلاسسوم اين برنامه 1015ميباشد.روزعادي مدرسه از حدود ساعت 8:30 صبح آغاز ميشود وكلاس‌هاحدود 3:50 بعداز ظهر پايان مي‌يابند.نشستهاي خودماني در شروع و خاتمه هرروز برگزارميشوند و بيش از 2 ساعت در هر روزصرف زنگ تفريح،غذا و نظافت كلاس‌هايدرس و راهرو‌ها ميشود.طبق سنت، دانشآموزان روزهاي شنبه را نيمه وقت به مدرسهرفته‌اند (تا ساعت 12:30)، اما از آغاز بهار 1995 كودكان ژاپني دردومين وچ‌هارمينشنبه هر ماه مدرسه نداشته اند.
برنامه هاي آموزشي
ساعات درسي استاندارد در مدارس ابتدايي ژاپن
|
موضوعات
|
پايه هاي تحصيلي
|
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
|
زبان ژاپني
|
306
|
315
|
280
|
280
|
210
|
210
|
|
فعاليتهاي زندگي
|
102
|
105
|
105
|
105
|
105
|
105
|
|
رياضي
|
136
|
175
|
175
|
175
|
175
|
175
|
|
علوم
|
-
|
-
|
105
|
105
|
105
|
105
|
|
موزيك و كاردستي و خانه سازي
|
136
|
140
|
140
|
140
|
210
|
210
|
|
تربيت بدني
|
102
|
105
|
105
|
105
|
105
|
105
|
|
آموزش اخلاق
|
34
|
35
|
35
|
35
|
35
|
35
|
|
فعاليتهاي ويژه
|
34
|
35
|
35
|
70
|
70
|
70
|
|
جمع
|
850
|
910
|
980
|
1015
|
1015
|
1015
|
منبع : مركز، سوگو، 1991
برنامه هاي درسي بنا به پايه تحصيلي
تعداد ساعات درسي اختصاص يافته به دروس دورة ابتدايي
|
پايه ششم
|
پايه پنجم
|
پايه چهارم
|
پايه سوم
|
پايه دوم
|
پايه اول
|
مواد درسي
|
|
210
|
210
|
280
|
280
|
315
|
306
|
زبان ژاپني
|
|
105
|
105
|
105
|
105
|
-
|
-
|
علوم اجتماعي
|
|
175
|
175
|
175
|
175
|
175
|
136
|
حساب
|
|
105
|
105
|
105
|
105
|
-
|
-
|
علوم
|
|
-
|
-
|
-
|
-
|
105
|
102
|
محيط زيست
|
|
70
|
70
|
70
|
70
|
70
|
68
|
موسيقي
|
|
70
|
70
|
70
|
70
|
70
|
68
|
نقاشي و كاردستي
|
|
70
|
70
|
-
|
-
|
-
|
-
|
خانه داري
|
|
105
|
105
|
105
|
105
|
105
|
102
|
ورزش
|
|
35
|
35
|
35
|
35
|
35
|
34
|
اخلاق
|
|
70
|
70
|
70
|
35
|
35
|
34
|
فعاليتهاي ويژه ٭
|
فعاليتهاي ويژه عبارتنداز : ساعتهاي مشاوره ، مناسبتهاي خاص ورزشي ، جشنها ،بازديد هاي علمي و فعاليتهاي باشگاهي
استاندارد هاي آموزشي
طبق نظر معلّمان مدرسه ابتدايي ماتسو، بسياري از مدارس ابتدايي در حال طرح ريزياستاندارد‌هاي مدارس خود مطابق با برنامة آموزشي جديد منبوشو ميباشند.برنامة جديدآموزشي منبوشو ارزيابي مثبت (هيوكا [1] ) دانشآموزان را در عوض ارزيابي منتقدانه (هيوتل [2] ) ايجاب ميكند فضاي هيوكا اينست كه شما در جستجوي بخش خوب، مشخص كردنبخش‌هاي مورد شناخت ضروري است عقيده بر اينست كه اين مسئله به دانش‌آموزانمي‌انجامد كه نگرش‌هاي مثبت تري در مورد يادگيري را وسعت مي‌بخشند در گذشته اينگونهبود كه در محاسبه شما دانشآموزان را وادار مي‌كرديد تمام انواع محاسبات را انجامدهند، و آنوقت آنها را بر اساس نمرات تقسيم مي‌كرديد زماني بود كه دانشآموزان فقطمي‌توانستند نيمي از مسائل را در يك تست مثلاً مسئله‌اي درست حلّ كنند در حال حاضرفرق كرده است با طرز فكر جديد ما هم دانش‌آموزاني را كه دقيقه براي حل مسئلهمي‌خواهند مي‌شناسيم و هم آناني را كه دقيقه وقت مي‌خواهند. اين نكتة استاندارد‌هايجديد ارزيابي است .مدرسه ابتدايي ماتسو استانداردهاي خود را بر اساس برنامة آموزشيمنبوشو طرح ريزي كرده و از مقياس نمره دادن سه نقطه‌اي استفاده مي‌كنداستاندارد‌هاي مدارس توسط كميته هاي آموزگاران ايجاد شد هشت كميته وجود داشت، يككميته براي هر موضوع درسي موجود در برنامة آموزشي اين كميته ها متني به نام گزارشارزيابي استاندارد بوجود آوردند كه جزئيات سطوح اكتسابي مورد نياز به منظور كسب هريك از سه نمرة حروفي A ، B و C را شرح مي‌داد.
ارزيابي تحصيلي
به علّت عدم وجود امتحان ورودي براي مدارس مقدماتي متوسطه، آموزش ابتدايي درژاپن به جهت امتحان ورودي پايه‌ريزي نمي‌شود. يك ملّم دبستان گفت كه اگر آن‌هادانش‌آموزان را براي امتحان آماده مي‌ساختند، هدف از آموزش ابتدايي گم ميشد مدارسابتدايي دوستي هيچ كلاس فوق العاده يا تدريس ويژه‌اي براي دانش‌آموزاني فراهمنمي‌آورند كه امتحان ورودي مدارس راهنمايي خصوصي را ميدهند امّا با اين وجود،معلّمان ابتدايي ممكن است به اين دانشآموزان توصيه هايي در مورد مطالعة در منزل (كاتي گاكوشو [3] ) ارائه دهند يا آنان را تشويق به اينكار كنند سيا ست يكي ازمدارس ابتدايي شهر كيتا اينست كه مشق شب را ممنوع ميداند. امّا معلّمان از كودكانانتظار دارند كه درس آنروز را مرور كرده و درس بعدي را نيز مطالعه كنند معلّمان همچنين موضوعاتي جهت مطالعة دانشآموزان داراي انگيزه پيشنهاد مي‌كنندبا وجوديكهنگراني در مورد آماده سازي دانشآموزان ابتدايي در امتحانات وجود ندارد. امّامعلّمان ابتدايي مكرراً از دانشآموزان امتحا ناتي بعمل مي‌آورند هدف از اين تست‌هاارزيا بي دانشآموزان و كارآيي دروس است تست‌ها هر تا هفته يكبار توسط آموزگارانانجام ميشوند و جهت تكميل آنها به دانشآموزان حدود دقيقه فرصت داده ميشوددانش‌آموزان در مقايسه با ديگر دانشآموزان و بر طبق عملكردشان در اين تست‌ها طبقهبندي نميشوند، امّا به آنها نمره هايي معمولاً در سه مقياس (A ،B، و C) دادهميشود. آموزگاران از اين نمرات براي محاسبة نمرات ترم و براي كارنامه استفاده ميكنند.ما دريافتيم كه تستهاي هوش استا ندارد (تستهاي IQ ) نيز در مدارس ژاپن اجرامي‌شوند. در سطح ابتدايي، به‌عنوان مثال، معلّمان گزارش ميدادند كه به دانش‌آموزانكلاس‌هاي دوّم، چهارم و ششم تستهاي هوش گروهي داده ميشود. هدف از اين تست‌هايهوش، طبق گفتة يك معلّم ابتدايي، تعيين همبستگي و ارتباط نزديك كلاس و نمراتتست‌هاي هوش جهت كمك به تعيين اينست كه آيا دانشآموزان با استعداد بالقوة خود عمل ميكنند يا نه. با اين حال، اين معلّم مؤكدّاً تصريح كرد كه او از اين تستهاي هوشبه هيچ طريق ديگري استفاده نكرده است. اين معلّم ابتدايي اظ‌هار داشت كه نمراتتست‌هاي هوش هرگز به والدين گزارش نميشوند، چون والدين دانشآموزان داراي نمراتبالا امكان دارد كودكان خود را به مطالعه در خانه وادارند و والدين دانشآموزان بانمرات پايين امكان دارد ناراحت شوند .
توسعة آموزشي
سيستم آموزش پايه درسطح ابتدايي توسط اصلاح قانون آموزش ابتدايي در سال 1900برقرار گرديد. در آن هنگام ،آموزش پايه 4 ساله بود، اما در سال 1907 تا 6 سالافزايش يافت. انصاف است بگوييم كه بنيانگذار آموزش ابتدايي اجباري موري ارينوري بود؛ او در سياست آموزشي خود بر تحصيلات دانشگاهي تأكيد داشت. درصد كودكاني كه درمدارس ابتدايي حضور مي‌يافتند، در طول ده سال از 1890 تا 1900 به شدت افزايش پيداكرد. علت افزايش حضور در مدرسه، صنعتي شدن كشور به شكلي روز افزون در اين دوره وآگاهي مردم از ضرورت آموزش بود. نرخ حضور در مدرسه در سال 1890، 65 درصد پسران وكمتر از 31 درصد دختران بود كه در سال 1910، اين نسبت به ترتيب تا 94 درصد و بيش از 97 درصد افزايش يافت. از آن به بعد، حضور در مدرسه به حدود 100 درصد رسيد، و درنتيجه بيسوادي از ميان رفت. صنايع كارخانه‌اي در ژاپن رشد سريعي كرد. در نتيجة جنگجهاني اول و از دهه 10 تا دهه 20 گرايش شديدي به جهاني شدن دموكراسي در زمينة آموزشابتدايي وجود داشت. تلاش همه جانبه آموزش نوين توسط سازمانهاي مختلف و تحت تأثيرجنبش‌هاي معاصر در آمريكا و اروپا بشدت ادامه يافت. اگر چه در اين دوره عده‌ايخوا‌هان توسعه آموزش پايه بودند، اما اين اصلاحات آموزشي تا بعد از جنگ جهاني دومتحقق نيافت .
آموزش متوسطه
ساختار آموزشي
آموزش متوسطه ( ملي و خصوصي) شامل : 3 سال دورة مقدماتي متوسطه ، و 3 سال آموزشتكميلي متوسطه مي باشد.مقطع آموزش متوسطه خود از 2مقطع تحت عناوين مقدماتي و تكميليمتوسطه متشكل مي گردد.مقطع آموزش مقدماتي متوسطه حداكثرمدت زمان3سال رده هاي سني 15-12 سال به طول مي انجامد.اين مقطع آموزشي اجباري ورسمي بوده وبا دريافت شهريهازوالدين كودكان ارائه مي گردد. مدت زمان كلاس درس 55 دقيقه است .هدف اصليمراكزآموزش مقدماتي متوسطه، ارائة آموزش عمومي متناسب درسطح مقدماتي متوسطه متناسببا مراحل رشد جسمي و ذهني دانش آموزان است.نسبت دانش آموزان به معلمين در دورةابتدايي 9/16 بوده و به پايه هاي تحصيلي تفكيك نمي گردد.تعداددانش آموزان درهر كلاس 4/28 نفراست.مقطع تكميلي متوسطه مدت زمان3سال بين رده هاي سني18-15 سال به طول ميانجامد.اين مقطع آموزشي غيراجباري ورسمي بوده وبا دريافت شهريه ارائه مي گردد. ورودبه مدارس مقدماتي متوسطه دولتي با سهمية هيئت مديره آموزش محلي مي باشد ، اما ورودبه مدارس ملي و خصوصي توسط امتحان صورت مي گيرد . تعدادي از مدارس خصوصي آموزشپيوستة 6 ساله ارائه مي دهند كه دوره هاي مقدماتي و تكميلي متوسطه را در بر ميگيرد. دردومين وسومين سال دورة مقدماتي متوسطه، حضوردرجوكوJuku( مدارس خصوصيآمادگي) امتحانات معمول مي باشد.
سه نوع دورة تكميلي متوسطه وجود دارد كه : تمام وقت، پاره وقت و مكاتبه اي ميباشند. ورود به دورة تكميلي متوسطه توسط امتحان يا گزينش صورت مي گيرد. در سال 1988نوع جديدي مدرسه به نام دبيرستان با سيستم واحدي افتتاح گرديد.دوره هاي دبيرستانيمي توانند به دوره هاي عمومي، حرفه اي، و دوره هاي تركيبي(غير حضوري) مكاتبه ايطبقه بندي شوند. مجموع ثبت نام در دبيرستانها، شامل سه دوره، و بالغ بر 600/258/4نفر درسال 1998 بوده است.دانش آموزان دوره عمومي حدود6/73 درصد و دانش آموزان دورهحرفه اي4/26 درصد را تشكيل ميدهند.
سال اول دبيرستان براي آموزش عمومي دانش آموزان در نظر گرفته مي شود. در سالدوم، دروس به دوره هاي آماده سازي جهت كالجها و دوره هاي حرفه اي تقسيم ميشوند.درسومين سال، دوره هاي آماده سازي كالج به علوم انساني و اجتماعي، علوم و فني تقسيممي شود. از اينرو حتي در دبيرستانهاي عمومي هم در زمان فارغ التحصيلي سه دوره وجوددارد. دوره هاي حرفه اي ساعات كمتري را براي موضوعات فرهنگي مي گذراند، و طبيعتا برموضوعاتي تاكيد دارند كه به منظور حرفه هاي معيني جهت گيري شده اند.دانش آموزان بههنگام ورود به مقطع تكميلي متوسطه 15 ساله هستند و تصميم مي گيرند كه دوره عمومي ياحرفه اي و يا دوره مكاتبه اي (غير حضوري)را بگذرانند و چون اين مسئله اي نيست كهمعلمان مسئول يا مشاوران هم بتوانند تصميم بگيرند، مسئله دشوار ترميشود. عواملي چونسوابق و شرايط مالي خانواده دانش آموزان مدنظر قرار مي گيرد.
با وجوديكه شانس اخذ وام از انجمن بورسيه ژاپن براي كساني كه مشكل ماليدارند،آسان است اما اين وام هزينه هاي مالي لازم را تامين نمي كند. برخي ازدبيرستانهاي ژاپن سيستم پاره وقت فوق العاده اي براي جوانان كارمند دارند. دوره هايپاره وقت اساسا شبها و بر اساس دوره هاي 4 ساله ارائه مي شوند. بعكس دوره هاي عاديروزانه، بعلت محدود بودن ساعتهاي شبانه، زنگهاي تفريح بي اندازه كوتاه است. چوندانش آموزان از محل كار روزانه خود به مدرسه مي آيند، دبيرستانهاي پاره وقت سيستمعرضه غذا(در اين مورد شام) دارند. از آنجا كه دانش آموزان معمولا بعد از ساعت 9 شبمدرسه را ترك مي كنند، زماني براي باشگاههاي فوق برنامه باقي نمي ماند. از اينروفعاليتهاي باشگاهي بعنوان يكي از موضوعات عادي در برنامه آموزشي مدارس شبانه در نظرگرفته مي شوند.معلمان دبيرستانهاي پاره وقت بايد دوره هاي روش هاي ويژه تدريس راديده باشند، چون دانش آموزان پاره وقت، زمان كافي جهت آماده سازي و دوره دروس خودندارند. اما با وجود اين، دانش آموزان پاره وقت بطور كلي نسبت به دانش آموزانروزانه تجربه اجتماعي غني تري دارند و مشتاق يادگيري و آميزش تجربيات خود بامطالعاتشان هستند.در نوامبر 1988، كه قانون آموزشي مدارس، به شكلي جزئي بازنگري شد،زمان تكميل دوره هاي آموزش متوسطه پاره وقت و دوره هاي تطبيقي از چهار سال" به سهسال" كاهشيافت.
نرخ دانش آموزان و معلمين مراكز آموزش مقدماتي و تكميلي متوسطه طيسالهاي1994-1990
|
تعداد معلمان زن
|
تعداد كل معلمان
|
تعداد دختران ثبت نامي
|
تعداد كل ثبت نامي
|
سال
|
|
197486
|
658569
|
5418667
|
11025720
|
1990
|
|
203280
|
663215
|
5248048
|
10676866
|
1991
|
|
167686
|
567146
|
5054022
|
10255337
|
1992
|
|
230677
|
695707
|
5013127
|
10202510
|
1993
|
|
-
|
-
|
4852217
|
9878568
|
1994
|
مدارس متوسطه
هدف مدارس متوسطه پرورش اساس آموزش فراهم شده درمدارس مقدماتي متوسطه وفراهمآوردن آموزش عمومي وتخصصي متوسطه مناسب باسطح رشدذهني وجسمي كودكاني است كه مقطعمقدماتي متوسطه رابه اتمام رسانده اند.سه نوع دوره تكميلي متوسطه وجوددارد:
. تمام وقت
. پاره وقت
. مكاتبه‌اي غيرحضوري
دوره تمام دقت سه سال طول مي‌كشد،درحالي كه دوره هاي پاره دقت ومكاتبه‌اي بيشازسه سال به طول مي‌انجامند .دوره هاي پاره دقت دونوع هستند:دوره هاي روزانهودوره هاي شبانه .اكثريت دوره هايي ازاين قبيل شبها ارائه ميشوند.
درسال 1999،سيستم انتخابي جديدي ازآموزش متوسطه ارائه شد .تحت اين سيستم كه بهمنظوروسعت دادن ميزان گزينش هاي آموزش متوسطه ارائه شد،انتخاب آموزش در6ساله مداومازمقطع مقدماتي تا تكميلي متوسطه امكان پذير است..اين سيستم تازه تاسيس درقرون آتيپربارترخواهدشد.ازسال 1960مؤسسات ديگري نيزافزوده شدهاند.درسال 1961،دورهمكاتبه‌اي افزوده شدتاراهي اضافي براي گرفتن دوره هاي متوسطه رافراهم آورد.درسال 1962،دانشكده هاي فني به منظورارائه دوره پنج ساله آموزش فني حتي به فارغالتحصيلان دوره مقدماتي آغازبكاركردند.بعلاوه كالجهاي ويژه آموزشي ومدارسچندمنظوره هم دوره هاي حرفهاي ،فني ياديگردوره هارامطابق بانياز‌هاي عملي زندگيارائه مي دهند.
مدارس عالي
مدرسه عالي موسسه اي است كه آموزش آزاد نيمه حرفه اي را به مدت 2يا3سالبه فارغ التحصيلان مقطع منوسطه ارائه مي دهد. هدف مدارس عالي ارائه دوره كامل آموزشمي باشد، اما براي آنهايي كه خواهان انتقال به كالج يا دانشگاههاي 4 ساله هستند،راه باز است.بعلت ويژگيهاي مدارس عالي، از سال 1997 به بعد 2/92درصد آنهاتوسط نهادهاي غير دولتي عمل مي كنند و 2/95 درصد كل دانشجويان مدارس عالي دخترانهستند. مدارس عالي از ديد بسياري از اين دانشجويان اغلب بعنوان فرمي از آمادگي جهتازدواج مي باشند.ازسال 1997 به بعد، تعداد مدارس عالي در ژاپن در 595 مدرسه ثابتماند و تعداد دانشجويان 750/446 نفر بود.دانشجويان متخصص در ادبيات و علوم انساني واجتماعي سه برابر دانشجويان متخصص علوم و مهندسي مي باشند.از يك سو، مدارس عاليموسساتي هستند كه آموزش حرفه اي لازم جهت اشتغال را ارائه ميدهند ، اما از سوي ديگرنقش جديدي در زمينه آموزش بزرگسالان و نيز در اشاعه أموزش دانشگاهي ايفا ميكنند.
اخيراً ، به موجب اصلاحات آموزشي ژوئن 1991 ، استانداردهاي تاسيس مدارس عاليمورد بازبيني قرار گرفت.تا آن زمان ، دروس آموزشي انتخابي، ميان آموزش عمومي ،بهداشت و تربيت بدني و موضوعات تخصصي تقسيم ميشد ، اما با اصلاحات جديد به مدارسعالي اجازه اعمال اختيارات داده شد.با ابداع دوره هاي مناسب با نيازهايشان ،تقسيمات قديمي ميان دوره ها از ميان برداشته شد. بعلاوه، تعداد موضوعات درسي موردنيازجهت فارغ التحصيلي بطور ثابت بيش از62 واحد درسي ميباشد، وهركالج مطابق بااهداف خود سيستمي مخصوص به خود دارد.استانداردهاي جديدي هم تجويز شده اند كه مدارسعالي را قادر ميسازند تا به اصلاحات آموزشي و تحقيقاتي خود ادامه دهند.سرانجامقانون آموزش مدارس اصلاح شده و فارغ التحصيلان مدارس عالي درحال حاضر اين امكان رادارند كه خود را "اعضا وابسته " بنامند.
برنامه هاي آموزشي
تعداد ساعات درسي اختصاص يافته به دروس دوره مقدماتي متوسطه
|
پايه سوم
|
پايه دوم
|
پايه اول
|
مواد درسي
|
|
140
|
140
|
175
|
زبان ژاپني
|
|
70
|
140
|
140
|
علوم اجتماعي
|
|
140
|
140
|
105
|
رياضيات
|
|
105
|
105
|
105
|
علوم
|
|
35
|
35
|
70
|
موسيقي
|
|
35
|
35
|
70
|
هنرهاي زيبا
|
|
105
|
105
|
105
|
بهداشت و ورزش
|
|
70
|
70
|
70
|
كاردستي و خانه داري
|
|
35
|
35
|
35
|
اخلاق
|
|
35
|
35
|
35
|
فعاليتهاي ويژه
|
|
140
|
105
|
105
|
دروس انتخابي
|
درمقطع تكميلي متوسطه برنامه هاي درسي به3نوع عمومي،تخصصي وتلفيقي تقسيمميشوند.
دردورة عمومي دانش آموزان بايددروس بيشتري رادرزمينه هاي فني يا حرفه اي اخذنمايند.
دردورة تلفيقي دانش آموزان ميتوانند دروس خودرا به طورتؤامان هم درزمينه هايعلمي و هم در زمينه هاي فني و حرفه اي اتخاذ نمايند.دردورة تكميلي متوسطه دروسانتخابي زيادي پيش بيني شده است كه مدارس بر حسب تمايل وانتظارات دانش آموزانتعدادي از آنها را ارائه مي كنند.علاوه بر اين برنامه درسي به سه صورت تمام وقت ،پاره وقت و مكاتبه اي ارائه مي شود كه طول دورة تحصيلي در دوره هاي پاره وقت ومكاتبه اي معمولاً بيش از سه سال است.
ارزيابي تحصيلي
همانطور كه قبلاً متوجه شديم، پايهها و رتبه‌هاي كلاس درمدارس ژاپن توسطتركيبي از امتحانات اصلي و تستهاي جزئي كه دركلاس انجام ميشوند تعيينميشوند.
امتحانات دورههاي اصلي نيز نيروي محرّك پوشش برنامة درس دانشآموزان و آمادگيآنان براي امتحانات ورودي كالج ميباشند. همانند مدراس راهنمايي، امتحانات دورهيمعمولاً شامل امتحانات نيم ترم و پايان تريم براي دو يك ا زسه ترم طول سال تحصيليميباشند. دانشآموزان دبيرستان ميجي، بعنوان مثال، از گذراندن پنج امتحان دور‌هايو سه تست تخصصي در هر سال گزارش ميدارند. تستهاي تخصصي در پايان تعطيلات طولانيبرنامهريزي شدهاند ومطالب جديد و قديم را در برميگيرند. به اين فضاكهدانشآموزان بايد مطالب جديد را مطالعه كنند و مطالب قديم را نيز در طول تعطيلاتبلند مدت مرور كنند، امّا دانشآموزان اقرار كردند كه براي اين امتحانات زيادمطالعه نكرد‌ه‌اند.معلّمان از گرفتن تستهاي جزئي ( شوتزوتو)به منظور نشان دادنسطح مهارت دانشآموزان در مفاهيم گزارش ميدهند بعنوان مثال تمرين بخش رياضي دردبيرستان آراتا اينست كه يك يا دو امتحان جرئي درميان امتحانات اصلي گرفته ميشود. هدف از اين امتحانات اينست كه دانشآموزان را وادار به حفظ “ تكنيكهاي حل مسئله” كنند و مهارت آنان را در مطلبي كه در امتحانات جزئي بعنوان بخشي از نمراتدانشآموزان در نظر گرفته ميشوند: امتحانات اصلي 80 درصد نمره و امتحانات جزئي بقيهرا تشكيل ميدهند. ديگر دپارتمانهاي دبيرستان آراتا اضافه پرداخت‌هاي گوناگوني برايامتحانات اصلي و تستهاي جزئي اتخاذ كردهاند.
تستهاي جهتيابي كه برنامة مدرسه مقدماتي متوسطه را پوشش ميدهند با آغازدبيرستان در مورد تمام دانشآموزان كه به تازگي دركلاس دهم پذيرفته شده اند اجرامي‌شوند.
مدرسه از نتايج امتحان براي رده بندي دانشآموزان ورودي استفاده ميكند و اينردهبنديها توسط مدرسه و به منظور توصيه به دانشآموزان در زمينههايي كه ضعيفهستند استفاده ميشوند. اين تست‌ها توسط بورد‌هاي آموزشي منطقهاي براي كّل ناحيهتمجيد ميشود نتايج در چارچوب منطقهاي و جهت مقايسه مدارس مورد استفاده قرارمي‌گيرند.اكثريت فارغالتحصيلان دبيرستان انتظار ندارند كه در كالج يا دانشگاه ثبتنام كنند،و از اينرو امتحان ورودي دانشگاه را نميگذرانند. با اين حال، امتحاناتديپلم در مورد تعدادي ا زموضوعات حرفهاي در دسترس هستند، و توسط كارفرما‌هاي سراسرژاپن شناخته ميشوند. اين تست‌ها بخصوص براي دانش‌آموزاني مفيد هستند كه ازدبيرستانهاي حرفهاي يا دبيرستانهاي علمي رده پايين ميباشند. امتحانات ديپلم،مهارت در برنامههاي منبوشو براي موضوعات حرفهاي را تست ميكنند و در بسياري ازموارد، كاملاً دشوار هستند.فارغالتحصيلان دبيرستان ژاپن كه به دنبال حضور دردانشگاه هشتند معمولاً نياز دارند كه امتحان متمرگز كه امتحاني است از نظرقالببندي مشابه امتحان ورودي دبيرستان را بگذرانند. امتحان متمركز، كه از سؤالاتچند گزين‌هاي تشكيل شده، مشابه امتحانات در آمريكا ميباشد. با اين حال دانشگاه‌هايژاپن معمولاً دانشآموزان را براساس امتحان متمركز ميپذيرند و توجهي به نمراتدبيرستان و نامههاي توصي‌هاي ندارند.
امتحان متمركز دوبار در سال اجرا ميشود، در پايان ماه فوريه و در اوايل مارس. دانشآموزان امتحان متمركز را در دانشگاهي ميدهندكه خواهان پذيرش در آن هستند. امتحان متمركز مشابه امتحانات ورودي دبيرستان پنج موضوع علمي اصلي را در برمي‌گيرد. با اين حال دانشآموزان د راين سطح دروس انتخابي بيشتري دارند. به جايانگليسي ممكن است امتحان فرانسه يا آلماني را بدهند. براي علوم اجتماعي، ممكن استيكي از دروس زير را انتخاب كنند: آموزش اخلاق سياست / اقتصاد، تاريخ ژاپن، تاريخجهان، جغرافيا، يا جامعة‌معاصر.
انتشار كتاب‌هاي راهنماي آمادگي جهت امتحان متمركز صفت خصوصي بزرگي را در ژاپنتشكيل ميدهد. كل بخشهاي كتابفروشي‌هاي بزرگ به اين كتب راهنما اختصاص مي‌يابند، كهمعمولاً قيمت آنها بيشتر ا ز10 دلار نيست. با وجوديكه امتحان متمركز، امتحانيمنفرد و ملّي است، كتب راهنماي آمادگي براي تمام دانشگاههايي نوشته ميشوند كهامتحان ورودي دارند، چون پيشنيازها با توجه به دانشگاه يا دانشكده متفاوتميباشند.
در امتحان متمركز، رشتة علوم به سه بخش تقسيم ميشود: در بخش اول، فيزيك يا علومزيست شناسي ممكن است انتخاب شوند. د ربخش دوم، دانشآموزان بايد بين شيمي يا ديگرعلوم انتخاب كنند. و در بخش سوم تمام دانشآموزان امتحان زيستشناسي را ميدهند.هردانشگاه و دانشكد‌هاي تصميم ميگيرد كه كدام موضوعات را در پذيرش خود مورد تأكيدقرار دهد در نتيجه، برخي از دانشآموزان گزارش ميدارند كه اساس انتخاب امتحاندانشگاه را با در نظر گرفتن موضوعات مورد تأكيد در امتحانات قرار ميدهند.امتحانرياضي در امتحان متمركز به دو بخش رياضي او رياضي2 تقسيم ميشود، كه هر كدام 60دقيقه طول ميكشند و 100 نمره دارند. هر بخش خود به سه بخش تقسيم ميشود. دانشآموزانبايد تمام سه بخش را در رياضي 1 كامل كنند و دو بخش از سه بخش رياضي 2 را انتخابنمايند. هريك از اين بخش‌هاشامل مقداري مسائل كوتاه هستند.
دانشآموزان دو موضوع رياضي و انگليسي را بعنوان مهمترين موضوعات امتحانات وروديدانشگاه در نظر مي‌گيرند. در نتيجه تشويق ميشوند كه تلاش زيادي كنند تا در اين دوموضوع مهارت يابند. به اين دليل دروس انگليسي و رياضي مشهورترين دورههاي جوكوهستند.
امتحان متمركز منحصر به محتواي برناة درسي منبوشو ميباشد. مركز امتحان وروديدانشگاه (دايگاكو نيوشي سنتا آ )، كه امتحان متمرگز را طراحي ميكند، امتحان رابررسي ميكند تا هماهنگ با برنامة درسي منبوشو و مسائلي را كه بر اساس سرفصل‌هايپوشش داده نشده در برنامة درسي منبوشو نباشد حذف مينمايد.دانشآموزان ژاپني به اينمسئله گرايش داشت‌هاند كه نمرات عمومي خود در امتحانات ورودي را هر ساله بال ببرنداز اينرو نمرات با گذشت هر سال به بالاترين نمره نزديك و نزديكتر ميشوند، و انتخابميان متقاضيان سختتر ميشود. به منظور تمايز قابل شدن درميان منقاضيان، امتحانمتمركز مجبور شده است سؤالات را به شكل فزايند‌هاي مشكلتر كند. اين سؤالات هنوزبراساس برنامة درس منبوشو هستند، امّا به گفتة دفترچة راهنماي آمادگي امتحان، “تلفيقي از چند سر فصل ” را شامل ميشوند. اين روند بخصوص در بخش رياضي امتحان مشهوداست. با اين حال، از آنجا كه امتحانات فقط برنامة درسي را در برميگيرند،توصيههاي يافته شده در راهنما‌هاي آمادگي امتحان ورودي دانشگاه مشابه توصيههايكتب راهنماي امتحان ورودي دبيرستان ميباشند، و آن عبارتست از مطالعه كتب درسيدبيرستان و حّل مسائل زياد.كالجهاي خصوصي از استفاده از امتحان متمركز معافهستنددرگذشته بسياري از كالجهاي خصوصي از امتحانات مخصوص خود استفاده ميكردند، كهدرمورد كالجهاي خصوصي بسيار معتبر حتي مشكلتر از امتحان متمرگز بودند. با اينحال، به شكل فزاينده دانشگاههاي خصوصي نيز به سمت امتحان متمرگز برميگردند.تا باطرح كردن مسائل بدون انت‌ها كه جهت تعيين واجد شرايط بودن شركت كنندگان مستعد برايگذراندن امتحان ورودي كالج مورد استفاده قرار مي‌گيرند، به تصميم گيري درموردپذيرش كمك نمايند.
تأثيرات منفي امتحانات ورودي
درحاليكه معلّمان ژاپني امتحانات ورودي را داراي تأثيري مثبت براي ايجاد انگيزةمطالعه در دانش‌آموز ميديند، بسياري هم احساس ميكردند اين امتحانات تأثيري منفي بركيفيت آموزش در ژاپن دارند. فشار‌هاي امتحانات ورودي باعث مشكلات گوناگون مربوط بهمدرسه ديده ميشوند، كه اين فشار‌هاي شامل وابستگي بيش از حد دانشآموزان به جوكوارعاب (ايجيه)، علائم ويژة زير بار مدرسه نرفتن (توكوكيوهي) و محل ديگر مشكلاتميشود. بعنوان مثال برخي از ژاپنيها استدلال ميكنند كه معلّمان خيال سرگرمآمادهسازي دانشآموزان براي امتحانات ورودي هستند كه زمان براي مداخله در مواردارعاب وضعيت آزادي ندارند. برخي نيز استدلال ميكنند كه، از آنجا كه مدارس ژاپن تاحد زيادي در جهت امتحانات حركت ميكنند، دانشآموزان با مدرسه بيگانه شدهاند و ازحضور د رمدرسه امتناع ميورزند. ژاپنيها بسياري از اين روابط را تصادفي فرضميكنند و براي شاهدان خارجي مشهود نيستند.مشكلي كه مكّرراً توسط معلّمان علوم تذكرداده ميشد، فشاري بود كه آنها براي پوشش دادن به كّل برنامة درسي تحمّل ميكنند تادانشآموزان بقدركافي براي امتحاناتورودي آمار باشند. واقعيت اين است كه تعدادمطالبي كه بايد آموزش دهيم همان قدر است يا بيشتر شده است؛ امّا زمان اختصاص دادهشده به تدريس رو به كاهش است. تلاش كردن صرفاً به منظور دنبال كردن كتاب درسي تمامانرژي مارا ميگيرد. اگر همة مطالب كتاب درسي ياد ندهيم، آنوقت دانش‌آموزاني كهعلوم را در امتحان ورودي برداشت‌هاند، دچار وضعيتي رقتّ بارميشوند.در صورتيكهبخواهيم علاقه دانش‌آموز به علوم برابر انگيزانيم، بايد زمان آزمايشات را در كلاسدرس اجرا كنيم. با اين حال، از آنجا كه آزمايشات زمان ميبرند و در امتحانات وروديبر آنها تأكيدي نيست، معلّمان مجبورند بدون انجام واقعي آزمايشات، دانشآموزان راوادار به حفظ نتايج مورد انتظار كنند.كتب درسي از مطالبي جهت تدريس در كلاس وآزمايشات تشكيل ميشوند، امّا در آزمايشات بايد حذف شوند.
عدم توانايي در انجام آزمايشات طرحريزي شده در برنامة درسي مدارس راهنمايي ودبيرستان نيز عامل ايجاد مشكلاتي بريا آموزش علوم در كالج در نظر گرفته ميشود درسمپوز يومي درشهر ناكا، كه مربيان دبيرستان و كالج را جهت بحث در مورد پيوند كالج ودبيرستان گرد هم آورده بود، چند پروفسور علوم شكايت كردند كه وادار شده بودند زماننامعقولي را در كالج صرف انجام آزمايشاتي كنند كه بايد در دبيرستان انجام ميشدند. آنها از اين واهمه داشتندكه اين به آموزش علوم درجة دو در سطح دانشگاههاي ژاپنبيانجامد.آموزش ژاپن طوري است كه دانشآموزان فقط نياز دارند پاسخ‌هاي صحيح رابدانند؛ آنها نياز ندارند كه علّت را بدانند يك آزمايش شيمي را در نظر بگيريد كهدر آن مخلوط به رنگ قرمز درميآيد. اگر اين مخلوط قرمز نشود، دانشآموزاننيازندارند كه درمورد علّت قرمز نشدن مخلوط فكر كنند. تمام چيزي كه براي امتحانات بايدبدانند اينست كه قرمز نشده است به اين علّت آموزش ژاپن نميتواند متفكراني خلاقبوجود آورد، يا كساني كه بتوانند كامپيوترها را برنامهريزي كنند و فكر نميكنمآموزش علوم در ژاپن خيلي خوب باشد.بسياري از مربيان نيز فشار‌هاي امتحانات ورودي رابراي آموزش رياضي در ژاپن زيانبار ميدانند.و د رمورد رياضي، فشار‌هايي وجود دارد كهبا افزايش سرعت تريس، زمان بيشتري بريا حل مسئل به دانشآموزانآموزانداده ميشود. در بعضي دبيرستانها، اين مسئله مستلزم اتمام برنامة‌درسي سه ساله در 2 يا 2 سال ونيم ميباشد، و بقيه ساعات دانشآموزانآموزان در دبيرستان وقف حل مسائل و مروردوباره جهت آمادگي براي امتحان ورودي كالج ميشود.
بعضي از معلّمان رياضي اين عقيده را ابراز ميداشتند كه تأكيد بر حّل مسئله برايامتحان ورودي، درك مفاهيم رياضي را از ميان ميبرد.به عبارت ديگر، طبق گفتة اينمعلّمن، امتحان ورودي كالج، با ايجاد نياز به پوشش دادن به كل برنامة درسي بهمشكلات برنامة‌طاقب فرساي رياضي ميافزايند، با وجوديكه آنها از اين مكان ميترسندكه دانشآموزان نفهمند چه مطالبي پوشش داده شده است؛ امّا اين معلّمان ادعا ميكردندكه نتيجه اين فشار اينست كه بسياري از دانشآموزانژاپني تحمّل برنامة درسي را مشكلمييايند و اين به از دست دادن علاقه‍شان به رياضي ميانجامد. مشخص نيست كه آياچنين كاهشي در علاقه دانشآموزان ژاپني واقعاً روي ميدهد يا نه؛ با اين حال،درميان بسياري از مصاحبه شوندگان اين برداشت وجود داشت كه است كاهش ردي ميدهد.
امتحانات ورودي نيز ممكن است مسائلي براي دانشآموزان كه به كالج ميروندبوجودآورد. سمپوزيوم مربيان كالج و دبيرستان در شهر ناكا در مورد اين مسئله بود. شكايتياز سوي پروفسور‌هاي كالج اين بود كه معلّمان دبيرستان به دانشآموزان قول ميدهند كهدر كالج نبايد زياد كار كنند. آنها معلّمان دبيرستان را متهم به استفاده از اينقول جهت قانع كردن دانشآموزان ناراضي و بيميل به آماده كردن خود براي امتحاناتمتهم ميكنند.مشكل ديگري كه استادان دانشگاه در اين سمپوزيوم به آن اشاره داشتندكار معمول دبيرستانها در عدم تدريس موضوعات معيني بود كه بخشي از برنامة درسيمنبوشو هستند. بعنوان مثال، از آنجا كه احتمالات و آمار در امتحان ورودي دانشگاهنميآيند، دانشآموزان زمان لازم براي آمار و احتمالات را حرف دورة ديگر سرفصلهاميكنند. گروهي از دانشآموزان دبيرستان آراتا ميگفتند كه كتب درسي احتمالات وآمار را ميخرند امّا هرگز آنرا باز نميكنند. معلّم هرگز اين سر فصل‌ها را درسنميدهند چون در امتحان متمركز نيستند، امّا اين كتابها بايد ابتياع شوند تا پيروياز رهنمودهاي برنامة درسي منبوشو را نشان دهند.
سيستم نمره دهي
سيستم معمول رده بندي در مقطع متوسطه برمبناي مقياس 5 مي باشد.
بالاترين نمره: 5
نمره قبولي : 2
پايين ترين نمره :1
جنبش اصلاحات
در دهة 60 ، بعد از دوران بازسازي اقتصادي پس از جنگ ، ژاپن بر پايه نوآوريهايفني و رشد خلاقيّت نرخ رشد اقتصادي بالايي را كسب كرد كه اين به تغييرات مهمي درساختار صنعتي و تقاضاي كارگر انجاميد و طبيعتاً صنعت ، سيستم آموزش را تحت فشارقرار داد تا به اين تقاضا جامة عمل بپوشاند.به بيان دقيق تر، فشاري درمورد تغييرشكل سيستم آموزشي موجود و اعتبار بيشتر قائل شدن در مورد تفاوت در استعداد وقابليتهاي فردي وجود داشت. در نتيجة اين فشار، شناختهاي چندي شكل گرفتند.تغيير شكلدر وحلة اول در آموزش دبيرستاني ديده شد. همان طور كه قبلاً توضيح داده شد، آموزشاجباري در ژاپن تا پايان مدرسه مقدماتي متوسطه گسترش يافته و آموزش تكميلي متوسطهاجباري نيست. هدف از اصلاح دانش آموزان دبيرستاني و جوانان هم سني بود كه تحصيلاتاجباري خود را كامل كرده بودند. درآموزش دبيرستاني ، هماهنگي و يكسان سازي دوره هايمدرسه اي و آموزش حرفه اي در شركتها مورد تشويق قرار گرفت. با اين حال، اين هدفخيلي زود بي نتيجه ماند و خنثي شد .درصد دانش آموزاني كه به دبيرستان مي رفتند از90درصد تجاوز كرد، امّا اكثريت چنين دانش آموزاني خواهان دنبال كردن دوره هاي آموزشعمومي بودند، و تعداد دانش آموزان دوره هاي فنّي و بازرگاني و نيز تعداد دانشآموزان پاره وقت به نحوي بارز زير اين هدف باقي ماند.مدارس چند منظوره و مدارسآموزش حرفه اي (مدارس آرايشگري مردانه و زنانه، تغذيه، خياطي غربي و ژاپني،ككتابداري و غيره ) نيز مورد تشويق قرار گرفتند. بسياري از مدارس چند منظوره تا سطحمدارس آموزش ويژه ارتقاء يافتند، و تعداد دانش آموزان حاضر در چنين مدارسي- بويژهآنها كه نياز به تكميل آموزش دبيرستاني بعنوان پيش نياز پذيرش دارند، سال به سالافزايش يافته است. شهرت آنها، بخصوص با كاهش امكانات شغلي،از اين ناشي شود كه دانشآموزان را قادر مي سازند مهارتهاي پيشرفته فنّي را بياموزند و در نتيجه بر امكاناتكسب شغلي خوب بيافزايند.
تأكيد بر قابليت و توانايي، كه در طول دورة رشد اقتصادي بالا به شكلي گستردهمورد حمايت قرار گرفته بود، بعنوان تأكيدي، بر كشف و انتخاب دانش آموزا مستعد تعريفشد، و آموزش بر مبناي توانايي و استداد بعنوان طبقه بندي دانش آموزان به منظوربرآورده ساختن تقاضاي كار صنعت درك شد. از اينرو اصلاح آموزشي كه براساس تقاضايصنعت انجام شده بود، نيازهاي آموزش فني را هرچه بيشترمنعكس ميكرد.با اين وجود، درمورد دو موضوع آموزش و صنعتي كردن ايده هاي گوناگون مطرح شد. در ابتدا كه صنعتيسازي نياز به نوآوريهاي فنّي داشت، در تغيير شكل آموزش،تأكيد اساسي خود را برآموزش دبيرستاني قرار داد. از سوي ديگر، يك ديدگاه، صنعتي سازي را بعنوان شرايطفرضي در نظر مي گرفت و اصرار مي ورزيد كه آموزش مناسب بايد در سايه اين شرايط تأمينشود. به اين معنا كه صنعتي سازي بر تمامي جنبه هاي اجتماعي تأثير دارد، و آگاهيفرهنگي وسيع تر و گسترده تري جهت هماهنگ سازي با اين تأثير مورد نياز است. بارديگر، هدف اوّليه آموزش دبيرستاني مشاهده نمي شود. اين تفاوت عقايد، مسئله دشوار ومهمّي را روشن مي سازد و آن چگونگي حلّ مشكل جنبه هاي انساني، اجتماعي، و مادّيصنعتي سازي مي باشد. در اين نقطه ، جا دارد مفاهيم پشت اين نقطه نظرات در مورداصلاحات آموزشي را روشن سازيم.تغييرات در ساختار اجتماعي توسط رشد بالاي اقتصاديبوجود آمد و به تغييرات اساسي در رشد كودكان و جوانان انجاميد توسعه شهري و صنعتيسازي، آلودگي، و ويراني محيط زيست و خالي از جمعيت شدن جوامع كشاورزي را ببارآورد.تأثيرات منفي رقابت جدي و فزاينده در امتحانات ورودي به نام توانايي علميدرحال حاضر علّت مهم نگراني عدة كثيري شده است. مسئله اي كه در حال حاضر مورد سؤالاست اينست كه جامعه، خانه و مدرسه چگونه بايد بازسازي شوند تا محيطي مناسب براي رشدكودكان فرهم آورند.
اين نخستين باري است كه نگراني عمومي تا چنين حدي افزايش يافته است و به روشهاييگوناگون، گواهي بر اصلاحات آموزشي مي باشد .كساني كه مي گويند آموزش بايد مستقيماًتقاضاي صنعتي سازي را منعكس نمايد ارزش بالايي براي نقش آموزش در دست يابي به جامعهصنعتي شده امروز ژاپن قائل مي شوند. از اين رو وضع اخير مشكلات آموزشي – بويژهمسائلي چون بزهكاري، خشونت درمدرسه، ترك تحصيل و غيره مسئله بسيار مهمي درنظر گرفتهميشود .در سال 1984 ، يك مجمع مشاوره اي ويژه مستقيماً به نخست وزير گزارش داد تااصلاحات آموزشي به مقياس وسيعي در نظر گرفته شوند. نكته كليدي اصلاحات، جان تازهبخشيدن به آموزش مدرسه مي باشد، و آزادي بيشتري مورد نياز است تا سيستمي استوار ويكپارچه و توسعه يافته را جايگزين نمايد و نيازهاي جامعه اي در سطحي عالي رابرآورده نمود. آناني كه خواهان تغيير شكل بيشتري هستند، تصريح مي كنند كه عنصر بينظير رقابت آزاد بايد در آموزش مدارس گنجانده شود ، به اين معنا كه سيستم ثابت 3-3-6 بايد تغيير شكل داده شود؛ محدوديتهاي تأسيس مدارس برداشته شده، و آموزشاساساً توسط مدارس بخش خصوصي ارائه شود. مقدمه اصول تغيير شكل و رقابت در هر زمينة‌آموزشي هماهنگ با تغييراتي چون اجازة جهش يك ساله يا تكراريكساله به دانش آموز وسازماندهي كلاسهاي درس براساس استعداد ، و اصلاح سيستم رسمي آموزش كشور از جمله پيشنيازهاي اصلاحات مي باشد.از سوي ديگر ، آناني كه ادّعا مي كنند مشكلات فعلي آموزشاز انقياد آموزش به تقاضاي صنعت ناشي شده است ، حركتهاي جديد اصلاحي را هم موردانتقاد قرار ميدهند. آنان تصريح مي كنند كه اصلاحات ايجاد شده به چنين نحوي كارينمي كند جز گنجاندن اصول رقابت آزاد در آموزش كودكان و تقاضاي جامعة صنعتي شده وتغيير شكل داده، و اين كاريست كه تا به حال انجام شده است، و مدّعي هستند كه اينمسئله فقط روند موجود ويران سازي را تسريع خواهد كرد .اين منتقدان بر اين باوردندكه ريشه علّت مشكلات جاري آموزش دراين عامل نهفته است كه مفاهيم كلّي أموزش پسازجنگ
(قوانين آموزشي وقانون اساسي) زاپن را به سر منزل مقصود نرسانده است و ادعا ميكنند كه در حال حاضر نوع اصلاحات مورد نياز بايد در جهت تلاش بيشتر به منظور حفظ واجراي اين مفاهيم باشد .با در نظر گرفتن مشكل آموزش دبيرستانها ، گروه قبلي، هماهنگبا سياست تغيير شكل جدّي و قاطع خود ، از سيستم انتخاب موضوع حمايت مي كنند ،كه برسازماندهي كلاسها براساس مهارت و استعداد، و تغيير سيستم مدرسه تاكيد دارد.
بعكس گروه اخير فكر مي كنند كه انتخاب آزاد موضوعات مي تواند پس از برآورده شدنچند شرط باشد، امّا مي ترسند كه اين مسئله بعنوان ابزار تقسيم دانش آموزان به نخبهو غير نخبه عمل كند. اين گروه مدّعي هستند كه آنچه بيشتر مورد نياز است، ارتباطتشكل يافته با برنامة درسي دورة مقدماتي متوسطه، و ملغي كردن انتقال دانش آموزانبه مقطع تكميلي متوسطه براساس نمرات امتحان وروردي آنان مي باشد. آنان تصريح ميكنند كه كلّ اين مسئله مي تواند توسط تأسيس مدارس مقدماتي و تكميلي متوسطه پيوستهحاصل شود.هر دو گروه موافقند كه مشكل اصلي در مراحل پاياني آموزش متوسطه نهفته است. تأثيرات بد رقابت در امتحانات ورودي و آموزش براساس فرمول مورد استفاده جهت ارزيابياين نمرات به بارزترين نحو در اين مرحله ظاهر مي شوند. تفاوت عقيده در اين است كهآيا راه حل بايد در تغيير شكل دوره ها جستجو شود ، يا در تأمين آموزش متوسطه برايتمامي دانش آموزان.
در ريشة اين اختلافات، اين مشكل اساسي وجود دارد كه وقتي بيش از 90 درصد دانشآموزان دورة مقدماتي متوسطه راهي مراكز تكميلي متوسطه هستند، آموزش عمومي بايد بهبه چه شكل باشد .در ماه مارس 1989 ، “دوره هاي آموزشي” تمامي مدارس ازپيش دبستانيگرفته تا تكميلي متوسطه توسط وزارت آموزش بازنگري شد. اهداف اصلي طراحي“دوره هايآموزشي ” جديد ايجاد شرايطي بود كه مردم را قادر سازد تا خود را با تقاضاي جامعه ايتطابق دهند كه به سمت اطلاعات و جهاني شدن گرايش دارد ،و نيز آنها را قادر بهرهبري زندگي مستقل تري سازد. جهت نيل به اين هدف، آنان به دنبال آموزش كامل تر و بيكم و كاست تري هستند كه پرورش دهندة انسانهايي قوي تر و با ملاحظه تر، و اشاعهدهندة استقلال است و در عين حال استحكام بخش ارزشهاي اساسي و مشوّق فرديت و احترامبه سنّتها و فرهنگ ميباشد.از سال 1992 به بعد، آموزش اجتماعي و دوره هاي علوم دوكلاس اوليه مدرسة ابتدايي جايگزين درس تركيبي جديدي بنام تجزية زندگي شدند. اميدميرفت از طريق اين موضوع درسي جديد يعني “تجزية زندگي” ، كودكان نسبت به محيط بلافصل خود و محيط زيست طبيعي خود آگاهي پيدا كنند، و اين با كشف آنها به انحاء مختلفو اينكه در اين روند رسم و رسومات و مهارتهاي لازم زندگي را آموخته و كاري اساسيبراي استقلال بعدي خود برقرار ميسازد، فراهم مي شود. اين موضوع درسي، جدايي ازانتقال يك سويه و سادة مهارتها و دانش را نشان ميدهد كه در روش سنّتي آموزش ژاپنمشاهده ميشد.
آموزش ژاپن هم چنين بايد خود را با ماهيت به سرعت رو به تغيير جامعه اي وفق دهدكه به شكل روزافزوني اطلاعات گرا ميشود. با اين هدف، در گنجاندن كامپيوترها درمدارس و توسعه نرم افزار آموزشي پيشرفتهايي حاصل شده است كه از طريق آن به متدهايجديد انتقال اطلاعات دسترسي پيـدا مي شود. اميد ميـرود كه اين موضوع مدارس رامؤثـرتر سـازد و در عيـن حال شـرايط لازم ( توانايي استفاده از سيستمهاي اطلاعاتي) جهت قادر ساختن كودكان امروزي به زندگي در جامعة آينده با شبكه هاي اطلاعاتي فوقمدرن را نيز بهبود بخشد.روش جديدي نيز در آموزش دبيرستاني مورد نياز است ، روشي كهبيشتر از هماهنگي صرف با نيازهاي تغيير شكل دانش آموزان باشد، چون با رشد سريعتعداد آنها ، توانائيها و استعدادهايشان نيز به سرعت تغيير شكل ميدهند.در سراسرژاپن ، اصلاحات امكان پذير شده است و به مسئولين مختلف آموزشي فرصت بيشتري در مورداعمال روشهاي امتحان و آزادي عمل در انتخاب داوطلبان تكميلي متوسطه داده شده است. مسئولين آموزشي بيشتري با استفاده از سيستم جديد فارغ التحصيلي دست به تأسيسدبيرستان ميزنند. با اين وجود ، در حال حاضر اين اقدامات نمي توانند بعنوان برآوردهكردن كامل نيازهاي تغيير شكل دانش آموزان توصيف شوند و پيشنهادات زيادي در مورداصلاحات مطرح شده كه ساختار برنامه هاي آموزشي در سطح دبيرستان را تا جايي كه ممكناست تغيير پذير مي سازند،ارائه دهند. در ميان اينها درخواستهايي در مورد بازنگريدروس ( يعني تأسيس دورة مكاتبه اي تركيبي، شامل هر دو موضوع عمومي و فنّي / حرفهاي) ، و ايجاد دوره هاي جديد فنّي / حرفه اي چون علوم اطلاعات ، بهداشت و توريسموجود دارند .به علاوه ، به موازات سيستم جديد ، نوع جديد سيستم آموزش تكميلي متوسطه 6 ساله مورد توجه قرار گرفته است ، كه هدف آن تشويق رشد مداوم فردي دانش آموز ميباشد.در سال 1994 ،اين نوع جديد از مدارس متوسطه براي نخستين بار در كيوشو تأسيس شد .تا بهار سال 2000 ، شوراي مركزي آموزش ، اين سيستم جديد را تصويب كرد . برقراريارتباط نزديكتر ميان دروس عمومي و دروس فنّي حرفه اي در مراكز مذكور نيز با ديدگاهتسهيل انتقال ميان اين دو دوره در نظر گرفته شده است ، و اين كار با واحدهايي انجاممي گيرد كه هر دو طرف آنها را بشناسند و براي تكميل هر يك از دو دوره استفاده شدهباشند و سرانجام اينكه ، در حال حاضر دومين و چهارمين شنبة هر ماه در كليه مراكزپيش دبستاني، مدارس ابتدايي ، مدارس مقدماتي و تكميلي متوسطه و مدارس استثناييتعطيل مي باشد. با اين حال ،از سال 2002 تمامي شنبه ها تعطيل خواهند شد . هدف ازاين تغيير در ايام تحصيلي ، فراهم آوردن آزادي در زندگي دانش آموزان مي باشد.
توسعة آموزشي
مدارس متوسطه در سال 1872 توسط اعلامية سيستم مدرسه تصريح شدند، اما سرعت تأسيسمدارس متوسطه دولتي كند بود. آن چه كه در واقع روي داد، اين بود كه يوگاكوجوكو (مؤسسات خصوصي آموزش غربي) و كانگاجوكو (مؤسسات خصوصي آموزش چيني )، كه قبل و بعداز دورة اصلاحات ميجي، به سرعت درحال رشد بودند، به ظهور رسيدند تا نقش مدارسمتوسطه را در رهبري آموزش دبيرستاني ايفا كنند. مدارس متوسطه دخترانه خيلي زودتأسيس شدند و جوگاكو توكيو نخستين مؤسسه دولتي بود كه براي آموزش زنان بنيان نهادهشد. در ميان مدارس خصوصي دخترانه، مدارس ميسيون مسيحي بسياري بودند كه تحت پوششكليسا‌هاي مسيحي اروپا و آمريكا بودند، و در اين مدارس انگليسي و فرانسه دروس اصليبورد آموزش بودند. در پايان قرن نوزدهم، تقاضاي چشمگيري براي « مورنيزم » وجودداشت. با شكل گيري تدريجي مؤسسات آموزشي متوسطه دولتي،دولت به توسعه كنترل خود برمدارس خصوصي مبادرت نمود.
بسياري از مدارس خصوصي بالاجبار دولتي شدند. به علت رشد توليد در طول جنگ جهانياول و بالا رفتن استاندارد زندگي، درصد ورودي‌هاي به مدارس متوسطه افزايش يافت، ودر نتيجه تعداد مدارس متوسطه و دبيرستانهاي دخترانه افزايش يافت.
آموزش مقدماتي متوسطه
ساختار آموزشي
بعداز 6 سال آموزش ابتدايي، دانشآموزان، به چوگاكو(مدارس مقدماتي متوسطه) منتقلمي‌شوند. زندگي دانش‌آموزي در مدارس راهنمايي ژاپن (چوتوكيوايكو) سختگيرانه تر ازمدارس ابتدايي ميباشند و كلاسهاي به موضوعات درسي تقسيم ميشوند. براي بيشترموضوعات، دانشآموزان در كلاسهاي خود مي‌مانند ومعلمان به نوبت از كلاسي به كلاسديگر ميروند. معلمان مطابق با سال تحصيلي يعني به شكل سال اول، سال دوم و سال سومونيز توسط كميته هاي گوناگوني كه در آنها خدمت ميكنند وموضوع علمي سازماندهي ميشوند. تقسميات بر اساس سال تحصيلي بر جسته ترين تقسميات است و به دانشآموزان ومعلمان حسي قوي از تعلق به كلاس وسال تحصيلي خود ميدهد.درسال 1995، درحدود 94درصد ازتقريباً 5.000.000 نفردانش‌آموز دوره هاي راهنمايي ژاپن درمدارس دولتيحضورمي‌يافتد (منبوشو 1996:688) درسال 1994، بيش از 97% فارغ التحصيلان مدارسمقدماتي متوسطه آن سال تا دبيرستان ادامه دادند؛حدود 2% وارد مدارس ويژه شدند و 2% بقيه جذب نيروي كارشدند.از آنجايي كه دوره مقدماتي متوسطه نشانگرپايان تحصيلاتاجباري ميباشد، سومين سال راهنمايي شاهد آماده سازي دانشآموزان براي چيزست كهرسانا‌هاي ژاپني آنرا بعنوان«جهنم ورودي» (شيكن جيگوكو)نام نهاده‌اند كه درطول اينمدت دانشآموزان براي گذراندن امتحانات ورودي دبيرستان آماده ميشوند.
برنامه هاي آموزشي
5 موضوع درسي شامل رياضي و علوم وجود دارد كه در هرسه كلاس (7 تا 9) ضروريهستند. دروس انتخابي 10 درصد مجموع ساعات درسي را شامل ميشوند. برنامة آموزشيمدارس راهنمايي همانند برنامة مدارس ابتدايي سعي بر همگون ساختن دروس علمي وغيرعلمي دارد. موسيقي، هنرهاي زيبا، بهداشت و بدنسازي موضوعات مورد نياز هرسه كلاسهستند. معمول ترين درس انتخابي زبان خارجي است كه معمولاً انگليسي ميباشد، اماموسيقي و هنرهاي زيبا نيز بعنوان دروس انتخابي و با توصيه آموزگار ارائهمي‌شوند.سطح رياضيات به شكل فزاينده دشوارمي‌شود و در طول سالهاي راهنمايي سرعتبرنامه‌هاي رياضي افزوده ميشود. چند تايي از دانشآموزان ژاپني در طول مصاحبات مااز دشواري و سرعت رياضي دورة راهنمايي شكايت داشتند. حتي دانش‌آموزاني كه با رياضيدورة ابتدايي مشكل كمتري داشتندمي‌گفتند ديگر قادر نيستند رياضي دورة مقدماتيمتوسطه را تاب بياورند. دانش‌آموزي توضيح دادكه : “ در كلاس هشتم بودم كه گاهينمي‌توانستم بفهمم در درس رياضي چه ميگذرد. ”
تعداد ساعات درسي مراكز آموزش مقدماتي متوسطه
|
موضوع درسي
|
پايه هاي تحصيلي
|
|
|
7
|
8
|
9
|
|
زبان ژاپني
|
175
|
140
|
140
|
|
فعاليتهاي زندگي
|
140
|
140
|
105-70
|
|
رياضي
|
105
|
140
|
140
|
|
علوم
|
105
|
105
|
140-105
|
|
موسيقي
|
70
|
70
|
35
|
|
هنرهاي زيبا
|
70
|
70
|
35
|
|
بهداشت و آموزش جسماني (بدنسازي)
|
105
|
105
|
140-105
|
|
هنرهاي صنعتي يا خانه سازي
|
70
|
70
|
105-70
|
|
آموزش اخلاق
|
35
|
35
|
35
|
|
فعاليتهاي ويژه
|
70-35
|
35
|
35
|
|
موضوعات انتخابي
|
140-105
|
210-105
|
280-140
|
|
حداقل كل ساعات مورد نياز
|
1050
|
|
1050
|
|
|
|
|
|
|
آموزش تكميلي متوسطه
ساختار آموزشي
تحصيلات دولتي درسطح دبيرستان (كوتاكيوايكو)نه اجباري است و نه آزاد. با اينوجود هر منطقه Prelectyre يا تحت نظر شهرداري از دبيرستان هايي كه توسط دولت تأمينبودجه ميشوند و آموزش به نسبت با هزينه پاييني را ارائه ميدهند حمايت ماليمي‌كند.اكثريت عظميي از دبيرستانهاي دولتي و خصوصي ژاپن نوساتي 3 ساله هستند علاوهبر اينها ،«مدارس شبانه»، دوره هاي مكاتبه‌اي، ودبيرستان هاي 5 سالهاي كه بهشكل ملي سرمايه گذاري ميشوند نيز وجود دارند، اما اين ميزان درصد نسبتاً كوچكي ازكل ثبت نام‌ها(كمتر از 5%)را در برمي‌گيرد.
در سال 1992 درحدود 75% دانشآموزان در دوره هاي عملي و 25% درصد آنان در دورههاي حرفهاي ثبت نام كردند (منبوشو1993). اگر چه محدوديتي در ورود فارغ التحصيلانمدارس حرفهاي به كالج وجود ندارد، اما تعداد كمي اين تلاش را ميكنند. دوره‌‌هايحرفه‌اي آمادگي دقيق و شده مورد نياز براي امتحان ورودي كالج را فراهمنمي‌آورند.
اصولاً تمامي دبيرستانها با استفاده از نمره هاي دانشآموزان در امتحان وروديدبيرستان از آنها ثبت نام بعمل مي‌آورند. با اين حال، ممكن است Prelecture هايمختلف در مورد نمرات ورتبه هاي آزمون به صورت‌هاي متفاوت تأكيد داشته باشند. شينيدو وتوكودا(1991) اين مسئله را مورد توجه قرارمي‌دهند كه در Prelecture هيوگو، رتبه‌هاي دانشآموزان وگزارشات در مورد ويژيگ‌هايي شخصيتي (نايشينشو)7 پاسخگوي 50% موارد نظر روند انتخاب ميباشند در سال رفته، استفاده اند«پذيرش‌هاي توصيه اي» (سوئيسن نيو گاكو)نيز افزايش يافته است.
درسال 1992 بيش از 502 ميليون دانشآموزان دبيرستاني درژاپن وجودداشت كه 70% آنان در دبيرستان هاي دولتي درس مي‌خواندند.
درسال 1992، بيش از32درصدد فارغ التحصيلان دبيرستان به كالج يا مدرسه عالي،و30%به يكي ازمدارس مخصوص تخصص‌‌هاي گوناگون، حدود 32درصدكارپيدا كردند، وتقريباً 5%بيكاربودند يا ترك تحصيل كرده بودند(منبوشو1993). درصد دانشآموزان ترك تحصيليدبيرستان معمولاً پايين است (حدود 2درصد)، اما اين رقم به شكل قابل توجهي بسته بهنوع مدارس متفاوت هستند. نرخ ترك تحصيلي دانشآموزان مدارس شبانه بيش از 15 درصدبود درحاليكه دبيرستانهاي علمي حدود 1% ترك تحصيلي داشتند(منبوشو1993).زنگ كلاسدبيرستان همانند مدارس راهنمايي 50 دقيقه‌اي است وسال تحصيلي براي 10195 ساعتبرنامه ريزي ميشود. همانند مدارس راهنمايي، كلاس هاي فوق العاده معمولاً توسطدبيرستان هاي عملي فراهم ميشوند، اما مدارس حرفهاي نبدرت چنين كلاسهايي راتشكيل ميدهند باشگاه‌ها و ديگر فعاليتهاي فوق برنامه نيز مقدار زيارت از وقتدانش‌آموزان را مي‌گيرند. دانشآموزان مدارس حرفهاي مايلند در طول سال كار پارهدقت داشته باشند، بيشتر آنها پس از فارغ التحصيلي دارد بازار كار ميشوند.
برنامه هاي آموزشي
اگر چه آموزش بعد از كلاس نهم اجباري نيست، امّا منوشو رهنمودهاي برنامة آموزشرا براي دبيرستانها توسعه ميدهد. معمولترين انواع دبيرستانهاي دولتي،دبيرستانهاي عادي يا علمي (فوتسو)، دبيرستانهاي حرفهاي چون بازرگاني (شوگيو ) وصنفي (كو گيو ) ميباشند.
برنامههاي دولتي لازم براي دانشآموزان دبيرستاني شامل تكميل 4 واحد رياضي و 4تا 8 واحد علوم در طول سه سال دبيرستان ميباشد، پيشنياز بيشتر در مورد علوم فقطدر مورد رشته‌هاي علوم در دبيرستانهاي علمي كاربرد دارد. برنامة درسي منوشو برايتمام انواع دبيرستانها حداقل پيشنياز و چارچوب كاري را مقرر ميكند. دورههايتحصيلي فراتر از اين حداقل پيشنياز به نوع مدرسه بستگي دارد. دبيرستان‌هايعلميموضوعات علميتري را در دورة تحصيلي خود ميگنجانند، و معمولاً از دانشآموزان باسطح قابليت بالاتر از دانشآموزان ثبتنام شده در دبيرستانهاي حرفه اي ثبت نامبعمل مي‌آورند.
دروس اصلي مراكز آموزش تكميلي متوسطه
|
دروس
|
واحدهاي موردنياز
|
|
زبان ژاپني
|
4
|
|
جغرافي و تاريخ
|
4-2
|
|
اجتماعي
|
4
|
|
رياضيات
|
4
|
|
علوم
|
8-4
|
|
بهداشت
|
2
|
|
تربيت بدني
|
9
|
|
هنر
|
4-3
|
|
خانه داري
|
4
|
ارزيابي تحصيلي
دانشآموزان ژاپني به سرعت با دادن انواع مهمّ تست در دوره مقدماتي متوسطه خومي‌گيرند. اين تستهاي مهم، كه در دورة مقدماتي و تكميلي متوسطه داده ميشوند،امتحانات اصلي دوره‌اي ناميده ميشوند ( تيكيشي كن )1. اين امتحانات دربيشتر دبيرستانهاي ژاپن به يك شكل به مورد اجرا گذاشته ميشوند. آنها از نظر فرمو محتوا در امتحانات ورودي يكسان هستند و دانشآموزان بايد اين امتحانات را برايورود به دبيرستان و كالج بگذرانند .امتحانات دوره‌اي هريك از سه ترم سال تحصيليمعمولاً شامل امتحان نيم ترم و پايان ترم هستند. بيشتر دانشآموزان دبيرستاني ژاپناز گذراندن حداقل 6 امتحان اصلي در هر سال تحصيلي گزارش ميدهند. اين امتحانات درطول ساعات عادي مدرسه در بيش از 2 يا 3 روز انجام ميشوند .يك دانش‌آموز دورةمقدماتي متوسطه اظ‌هار داشت كه امتحانات دوره‌اي به او تلنگري مي‌زند تا درسبخواند. او همراه با دو دانش‌آموز ديگر در مدرسه اقرار كردند كه شايد اگر امتحاناتدوره‌اي نبود كه آنها را به مطالعه برانگيزد، زياد درس نمي‌خواندند. او افزود حدوديك هفته قبل از امتحانات براي درس خواندن جدّي ميشود. اين دانشآموزان كه درمدرسه بسيار فعال بودند و از موفقيت بالايي برخوردار بودند اقرار كردند كه در بينامتحانات اهمال ميكنند.متحانات اصلي در دورة مقدماتي متوسطهر حدود ماهي يكبار. يكدانش‌آموز توصيف كرد كه چند وقت يكبار براي اين امتحانات و در جوكو درس مي‌خواند .تقريباً ماهي يكبار امتحان دوره‌اي وجود دارد. حدود يك هفته قبل از امتحاناتدوره‌اي، شروع مي‌كنم به درس خواندن. حدود 2 يا 3 ساعت در روز را بعد از مدرسه بهمطالعه براي امتحانات دوره‌ا ي اختصاص مي‌دهم. هفته‌اي يكبار هم سه ساعت به جوكو مي‌روم. ( دانش‌آموز كلاس هشتم ).
از آنجا كه امتحانات دوره‌اي براي كمك به دانشآموزان جهت آماده سازي آنها برايامتحانات ورودي و سنجش كارآيي برنامه آموزشي تعبيه شدهاند، تست‌ها تحرّك طلبانهمي‌باشند. برگه هاي فرمول براي بخشهاي رياضي كه دانشآموزان را با مطالب حفظكردني زيادي رها ميسازند مجاز نيستند. تمام دانشآموزان مدرسة راهنماييمارونوچي1 در مورد دشواري بخش رياضي امتحانات دوره‌اي حرف مي‌زدند. يكي ازدانش‌آموزان گفت : “ فقط يك تن مسئله هست كه بايد حلّ كنيم. وقت براي مرور پاسخ‌هاوجود ندارد. ” دانشآموزان حدس ميزنند كه معمولاً 50 مسئله رياضي در هر امتحانيوجود دارد. دانشآموزان توافق داشتند كه بخش علوم به عكس بخش رياضي آنقدر دشوارنيست. دانش‌آموزي توضيح داد كه : “ مقدار زيادي حفظ كردني دارد، اما نسبتاً آساناست. ” كوئيز‌ها و تستهاي كوتاه مورد تأكيد معلمان ژاپني طرف صحبت ما نيستند. بطوركلي، معلمان گزارش ميدادند كه استفاده از تستهاي داخل كلاس در دانش‌آموزانانگيزه كمي ايجاد ميكند. آنها گزارش ميدادند كه استفاده از اين تست‌ها بهمنظور نشان دادن پيشرفت دانشآموزان يا مؤثر بودن تعليمات است، نه تعيين نمرات ترمي .
چندتايي از معلمان اين ايده را اظ‌هار داشتند كه استفاده بيش از حد از تست‌هايكلاسي دانشآموزان را در مورد هدف واقعي يادگيري دچار سردرگمي ميسازد. معلميبديهي مي‌دانست كه اگر شروع به نمره دادن اين تست‌ها كند، دانشآموزان در عوض تلاشجهت يادگيري برنامة درسي نگران نمراتشان خواهند شد. معلماني كه چنين تست‌هايي ميدهند اين كار را به اين خاطرمي‌كنند كه به دانشآموزان كمك كنند تا بدانند تا چهحد مطالب مورد نياز جهت ارتقاء به كلاس بالاتر را ياد گرفته‌اند. در اين موارد،دانشآموزان معمولاً به “ تستهاي جزئي ” خود نمره ميدهند و اين نمرات در نمراتدوره جذب ميشوند .براساس مصاحبات ما با معلمان، نمرات و رتبه دانشآموزان در كلاستوسط تركيب امتحانات اصلي و تستهاي جزئي معين ميشوند
آزادي عمل زيادي به دپارتمان‌ها داده ميشود تا نمرات اضافي نسبي دو حريف راتعيين كنند. معمولاً، نمرات امتحان در حدود 60 تا 70 درصد نمرات سراسري در رياضي وعلوم را شامل ميشوند و 30 تا 40 درصد بقيه بر اساس رفتار كلاسي و تكاليف خانهداده ميشود .
ازآنجا كه امتحانات ورودي دبيرستانها بطور كامل بر اساس دانسته هاي درسيمي‌باشند، مدارس راهنمايي تحت فشار هستند كه برنامه درسي را ارائه دهند. به عقيدةمعلم فيزيك كلاس هشتم، فشار مستقيمي از سوي منبوشوبراي به اتمام رساندن سطحي معينوجود ندارد. اما با اين وجود، بيشتر معلمان احساس ميكنند تحت فشار هستند كهبرنامه درسي را آموزش دهند، چون تقريباً همه به دبيرستان ميروند، و امتحاناتورودي دبيرستان سطح معيني از آگاهي را مي‌طلبد .فارغ التحصيلي از مدرسة راهنماييبه معناي پايان آموزش اجباري در ژاپن است. با اين وجود، 96 درصد ازفارغ التحصيلانمدارس راهنمايي به دبيرستان ميروند ( منبوشو، 1993 ). فارغ التحصيلان دورةمقدماتي متوسطه بايد امتحانات استاندارد شدة ورودي دبيرستان را بگذرانند. اينامتحانات ممكن است ملي باشند، و اين بستگي به سيستم مدرسه‌اي دارد كه دانش‌آموز قصدورود به آن را دارد. اغلب دانشآموزان امتحانات ورودي دبيرستان را ميدهند. درصداندكي از دانشآموزان امتحاناتي رامي‌دهند كه آنها را در دبيرستانهايي ي‌پذيرد كهبعنوان مدارس “ ملّي ” شناخته ميشوند. به عكس كشور‌هايي كه پذيرش دردبيرستان‌هايشان بستگي به محلّ شهري دارد كه خانواده دانش‌آموز در آن اقامت دارند،دانشآموزان ژاپني درصورت گذراندن امتحان مورد نياز به مدارس بسيار زيادي دسترسيدارند. از آنجا كه جمعيّت ژاپن تا حد زيادي شهرنشين هستند و بيشتر شهرها شبكه حملو نقل توسعه يافته‌اي دارند،جهت ورود به دبيرستانهاي درجه يك تر ژاپن معمولاًرقابت فشرده‌اي وجود دارد .به علت تعبيه امتحانات ورودي دبيرستانها توسط مقاماترسمي بورد‌هاي آموزشي محلي، تفاوت‌هاي اندكي در محتواي امتحانات وجوددارد.
با اين حال نكته مهم اينست كه تمام مسائل امتحانات بايد در محدوده رهنمون‌هايبرنامه هاي درسي منبوشو باشد. بورد تجديد نظرمعين ميكند كه آيا سؤالات از محتوايبرنامه درسي منحرف شدهاند يا بيش از حد دشوارند يا نه. از آنجا كه سؤالات امتحاناتورودي دبيرستان محدود به برنامه درسي منبوشو هستند، شركت‌هايي كه مطالب كمك آموزشيرا براي آمادگي در امتحانات منتشر ميكنند به دانشآموزان توصيه ميكنند كهبهترين راه جهت آمادگي امتحانات مرور كتب درسي و حل مسائل ميباشد. امتحانات وروديدبيرستان بايد پنج موضوع علمي كه موضوعات اصلي برنامه درسي منبوشو هستند يعني : زبان ژاپني، رياضيات، علوم اجتماعي، علوم، و انگليسي را دربر بگيرند. بخش رياضياتاغلب از سؤالات بدون انت‌ها تشكيل ميشود، درحاليكه ديگر دروس، همچون علومپاسخ‌هاي چندگزينه‌اي دارند. هر درس 40 دقيقه وقت دارد و تمام دروس به يك ميزانسنجيده ميشوند. دبيرستانها جهت تصميم گيري در مورد پذيرش از جمع نمرات استفاده ميكنند .با اين وجود، در امتحانات ورودي مدارس خصوصي، مسائلي گنجانده شده كهموضوعات خارج از برنامه درسي منبوشو را شامل ميشوند. وزارتخانه با جدّيت اين كاررا منع كرده است، و عقيده دارد كه اين مسئله مربوط به “ داغ كردن بازار آموزش ” وايجاد عدم برابري ميان دانش‌آموزاني است كه از عهدة مخارج جوكو برمي آيند و آنان كهبرنمي آيند. در سالهاي اخير، شواهدي وجود دارد كه مدارس خصوصي كمتري از مسائل خارجاز برنامه درسي منبوشو استفاده ميكنند و اين به خاطر فشاري است كه از سوي منبوشووجود دارد.كتابفروشي هاي ژاپن پر از راهنما‌هاي آماده سازي ارزانقيمت هستند كهحاوي اطلاعاتي براي شركت كنندگان در تست‌ها هستند. اين راهنما‌ها بدون استثنا شاملامتحانات قبلي 5 يا 6 سال گذشته هستند، و با شرح و پاسخ سؤالات كامل ميشوند. امتحانات موك1 با دستورالعمل هاي خودآزمايي نيز در بسياري از راهنما‌هايآمادگي وجود دارند. راهنما‌هاي آمادگي موضوعات موجود در امتحانات گذشته، روند‌ها، وانواع مسائل و استراتژي‌هاي گذراندن تست را تجزيه و تحليل ميكنند. يك كتابچهراهنما حتي به دانشآموزان در مورد چيزهايي هم كه بايد شب قبل و صبح امتحانبخورند، توصيه‌هايي ارائه ميدهد. در روز امتحان، يك صبحانه سبك شامل برنج، سوپميزو2، خيارشور و چاي سبز توصيه ميشود.يك راهنماي امتحانات محلّ قرارگيريمنطقه تحقيقات اوليه ما تصريح كرد كه در پنج سال گذشته پنج مبحث برنامه درسي رياضيمنبوشو در امتحانات آمده‌اند. اين موضوعات شامل اعداد و فرمول‌ها، تساوي‌ها و عدمتناسبات، توابع، نمودار‌ها، و آمار ميباشند. مسائلي كه در گذشته آمده بودند نيزدر زيرمجموعه ها طبقه بندي شده بودند. اين طرح آشكار مي‌ساخت كه بعضي موضوعات هرساله در امتحانات گنجانده ميشوند در حاليكه ساير مطالب هرگز شامل نميشوند. بعنوان مثال، در چارچوب موضوع اصلي توابع، تناسب ها در پنج سال گذشته گنجانده شدهبودند. تقريباً يك سوّم موضوعات تا امتحانات اخير وجود نداشته‌اند.
در مقايسه با رياضيات، درعلوم سرفصل‌هاي كمتري هر ساله گنجانده ميشوند. گاز،نيرو و فشار، ولتاژ و جريان، زمين و فضا، و پوسته زمين و كاني‌ها موضوعاتي بودند كهدر تمامي پنج امتحان اخير مورد سؤال قرار گرفته بودند. مصاحبات با دانش‌آموزانشواهدي فراهم آورد كه دانشآموزان از اين جزئيات مشمول امتحانات ورودي آگاههستند.بخش رياضي امتحان ورودي دبيرستان براي اين شامل سه مسئله بلند و 20 مسئلهكوتاه بود. مسائل كوتاه آنهايي هستند كه پاسخ به يك مسئله به مسئله ديگركاري ندارد. مسائل بلند به چند قدم و اتّحاد در سرتاسر موضوعات اصلي نياز دارند. بعنوان مثال،در امتحانات اخير چنين مسائلي به تركيب سرفصل‌هاي توابع، نمودار‌ها و منحني هانياز داشت. كتب راهنماي آمادگي به دانشآموزان هشدار ميدهد كه حلّ مسائل بلند بهزمان بيشتري نياز دارد و “ 40 دقيقه بنظر زمان كوتاهي ميرسد. ” از اينرو، كتبراهنما هشدار ميدهند كه : “ مديريت زمان در بخش رياضي اهميت زيادي دارد. ”
بخش علوم امتحان معمولاً شامل 4 مسئله بلند و يك سري مسائل كوتاه است. به نظركتاب راهنما، سؤالات علوم بر دانش‌پايه‌اي تأكيد دارند، اما ميزان عناوين حاضر درمسائل گسترده بوده است. از اينرو، كتب راهنما به دانشآموزان توصيه ميكنند كهتمام مطالب برنامه درسي را مورد مطالعه قرار دهند.
آموزش عالي
ساختار آموزشي
آموزش عالي توسط دانشگاهها «دايگاكو» (Daigaku)،مدارس عالي« تانكي ـدايگاكو» (Tanki- Daigaku) ودانشكده هاي فنّي«كوتو سمنونگاكو»(Koutou- Senmon- Gakko) فراهم ميشود.اين مؤسسات ممكن است دولتي( Prefectural) ، يا وابسته به شهرداري) يا خصوصي باشند. وزارتخانه بايستي تأسيساتمؤسسات آموزش عالي را تصويب كند و اين مؤسسات تحت كنترل اين وزارتخانه ميباشند.درحدود70درصد مراكز« دايگاكو»(Daigaku) و 85 درصد مراكز«تانكي ديگاكو»(Tanki- Daigaku)، مؤسسات خصوصي هستند.دانشگاهها از يك يا چند دانشكده كه دوره هاي 4 سالهرا با موضوعات و رشته هاي مختلف ارائه مي دهند،متشكل مي گردند. بودجة دانشگاههايدولتي اساساً از بودجة ملي و محلي تأمين مي شود.دانشگاههاي خصوصي و دانشكده ها توسطشهرية دانشجويان و بودجة خصوصي تأمين مالي مي شوند. دولت ملي حدود يك سوم هزينه هايجاري مؤسسات خصوصي را با كمكهاي بلاعوض تأمين ميكند. مدارس عالي دوره هاي 2 تا 3ساله ارائه مي دهند كه به مدرك تحصيلي درجه يك منتهي نمي شود بلكه مدارك اكتسابيممكن است بخشي از مدارك منجر به مدرك تحصيلي به حساب آيند.دانشكدة فني دوره هاي 5ساله ارائه مي دهد كه دروس سال آخر آن در سطح بعد از متوسطه مي باشد.آنها تكنيسينتربيت مي كنند امّا گواهينامه در سطح دانشگاه ارائه نمي كنند.
با وجود اينكه ، دارندگان مدرك تكنيسين ممكن است براي پذيرش در سومين سال دورةدانشگاهي كاربرد داشته باشد.دو دانشگاه ملي(دانشگاه فنّي «ناگا اوكاو» (Nagaoka) ودانشگاه فنّي « تويو هاشي » (Toyohashi) دوره هاي چهارساله كارشناسي ارائهميدهند.
چالشهاي پيش رو
همانطور كه قبلاً ذكر شد، تعداد دانشگاهاي ژاپني،منحصر به دانشگاههاي 4 سالةملي و خصوصي و دولتي prerectural از ماه مي 1997 به بعد 586 دانشگاه بوده است. تعداد دانشجويان در سال 1960 ، به 6/0 ميليون ، در سال 1975 ، 7/1 ميليون ، درسال1990، 1/2 ميليون، و در 1997به 6/2 ميليون رسيد ( جمعيّت كل ژاپن در اول اكتبر 1997، 126.166.000 نفر بوده است).
با فرض ارقام سال 1960 بعنوان مبنا ( 100 =) ، شاخص تعداد در سال 1997، در مورددانشگاه 2/239 و براي دانشجويان 8/420 بود. به عبارت ديگر ، در طول اين دوره تعداددانشگاهها 204 برابر شده است ، در حاليكه تعداد دانشجويان تا حدود 402 برابر افزايشيافته است . به منظور تأسيس دانشگاههاي علوم و فن آوري، يا دپارتمانهاي علوم و فنآوري در دانشگاههاي موجود ، به مقدار متناوبي بودجة تسهيلات نياز است ، مبلغي بسياربيش از آنكه جهت تأسيس دانشكده هاي علوم اجتماعي و انساني يا برقراري دپارتمانهاييدر اين زمينه ها لازم بود. در نتيجه ، آموزش علوم و فن آوري در دانشگاههاي ملّي بهنسبت همتاهاي خصوصي آنان سريعتر افزايش مي يابد. از سوي ديگر بيشتر دانشگاههايخصوصي بر آموزش علوم انساني و علوم اجتماعي تأكيد مي كنند . اين روزها ، دانشگاههايخصوصي به 2/73 درصد كلّ دانشجويان دانشگاه درجة دانشگاهي مي دهند ، امّا كمك مالياز بودجة ملّي فقط 1/50 درصد (درسال 1998) كلّ هزينه هاي دانشگاههاي خصوصي ميباشد.
بيشتر هزينه ها توسط شهريه وهزينه هاي ثبت نام پرداختي توسط دانشجويان تأمين ميشود. اين شهريه ها به طور تقريب بالغ بر 8/49 درصد درآمد دانشگاههاي خصوصي ( در سال 1996 ) مي باشند.افزايش ناگهاني تعداد دانشگاههاي داراي دانشكده هاي علوم طبيعي وفن آوري همراه با مشكلاتي كه مؤسسات خصوصي با آنها روبرو هستند و در بالا ذكر شد ،موجب بروز دشواريهاي جديدي درآموزش عالي ژاپن شده است. اوّلاً آنچه كه در سطح آموزشتكميلي متوسطه و در رابطه با حركت جاري اصلاحات تذكر داده شد ، در سطح دانشگاه همصادق مي باشد. رابطه ميان فرهنگ جامع و گسترده از يك سو و مهارتهاي فنّي از سويديگر، به نسبت سطح دبيرستاني در تضاد شديدتري مي باشد. بيم آن مي رود كه دانشگاههابتدريج تغيير يابند و به مكانهايي جهت آموزش فنون تخصّصي به شكلي محدود و ضعيفمبـدل شوند . دردرجة دوم ، تأسيسـات اضـافي باري بر بودجه هاي مـالي مؤسسـات خصـوصيمي باشند كه به افزايش اجتناب ناپذير شهرية آنان منجر ميشود.
مشاهده جزئيات ، مسائل ديگر را آشكار مي سازد . يك نمونه از بازنگري دروس آموزشيو سازمانهاي معلّمان به منظور هماهنگي با تغييرات محيط اجتماعي ، كه به شكلروزافزون اطلاعات گرا و جهاني ميشود ، با افزايش سواد تحقيقات علمي ، و با ايجادمراكز آموزش تكميلي متوسطه تا حد ممكن جذاب و مؤثر انجام مي شود. مثال ديگر اين استكه سيستم جديد خود آزمايي در دانشگاهها يا در حال اجراست و يا تحت آزمايشميباشد.همچنين ، اين مشكل وجود دارد كه چگونه ازعهده افزايش سريع فعلي و كاهش تعداد 18 ساله ها براييم . سياست هاي آتي آموزش عالي ، امتياز را در عوض كميّت به كيفيّتخواهند داد و علوم پايه را به منظور آوردن آنها درخط انتظارات جهاني ارتقاء خواهندداد. آموزش عالي همچنين بايد نقش مهمّي در تأمين فرصتهاي آموزشهاي دراز مدت ايفاكند .
سال تحصيلي
كلاسهاي دانشگاهي از ماه آوريل آغاز شده و تا ماه مارس به طول مي انجامد.
تعطيلات طولاني مدت از15جولاي آغاز شده و تا 31 آگوست ادامه مي يابد.
مقاطع آموزشي
مقطع كارشناسي
آموزش عالي شامل دورة چهار ساله ( 6 سال در پزشكي ، دامپزشكي و دندانپزشكي ) ميباشد .از سال 1979 ، متقاضيان ورود به دانشگاه مّي و دولتي پيش از گذراندن امتحاناتورودي بايد درامتحانات سراسري مرحلة اول شركت كنند.علاوه بر مطالعة رشتة تخصصي ،آموزش عمومي (شامل ادبيات و علوم اجتماعي و طبيعي ) براي هر دانشجو اجباري است. نظام واحدي مورد استفاده قرار مي گيرد و حداقل واحد مورد نياز براي فارغ التحصيلان 124 واحد مي باشد ،(در پزشكي و دندانپزشكي ، به شكل جداگانه مشخص شده است ) كه شاملواحدهايي در موضوعات عمومي زبانهاي خارجي و آموزش بهداشت و تربيت بدني ميباشد.درمورد مدارس عالي ، حداقل واحد مورد نياز فراگيري بيش از 62 واحد براي دورههاي دو ساله و 63 واحد براي دوره هاي سه ساله مي باشد. مدرك تحصيلي اعطايي درپايانمرحله اول كاگوشي (Gakoshi) « مدرك كارشناسي» ميباشد.درسال1991وزارت آموزش اصلاحاتيانجام داد كه از آن طريق كساني كه از دانشگاه فارغ التحصيل نشده بودند مي توانستندتحت شرايطي معين و مشروط به اينكه از سوي مؤسسة ملي مشمول دريافت مدرك تحصيلي علميشده باشند ، مدرك كارشناسي دريافت دارند.
مقطع كارشناسي ارشد
تخصص بيشتر در مقطع كارشناسي ارشد« دايگاكو اين » ( (Daigaku _ in صورت ميگيردكه در همة دانشگاهها وجود ندارد ،و بعداز دو سال به« شوشي» (Shushi) (ديپلم يا مدركفوق ليسانس) منجر ميشود.اين مرحله نياز به گذراندن تعدادي واحدهاي اضافي ، ارائة تزتحقيقاتي و گذراندن امتحان نهايي دارد. براي رشته هاي پزشكي ديپلم كارشناسي ارشدوجود ندارد بلكه مدرك دكتري كسب مي شود.
مقطع دكتري
مرحلة سوم به بالاترين مدرك تحصيلي« هاكوشي»(Hukushi) دكتري منجر ميشود. تحصيلات حداقل سه سال پس از«شوشي» بطول مي انجامد.( 4سال در پزشكي و دندانپزشكي ) داوطلبان «هاكوشي» بايد تزي را ارئه دهند و امتحان نهايي را هم بگذارنند.« كاتي هاكاسه » (Katei_Hakase) ( دكتري دورة كاري ) به افرادي اعطا مي شود كه از برنامهدانشگاهي دورة كارشناسي ارشدفارغ التحصيل شده اند.« ورنبون ـ هاكاسه »(Runbun – Hakase )(رسالة يا پايان نامه دكتري) به آناني اعطا مي شود كه پايان نامة آنان درامتحان پذيرفته شده است.
انواع مؤسسات آموزشي
دايجاكو دانشگاه - Daigaku
تانكي دايجاكو : مدارس عالي - Tanki _ Daigaku
كوتو ـ سامن ـ گاكو :دانشگاه فنّي- Koutou _ Senmon _ Gakko
مراكز آموزش ويژه دانشگاهي
يكي از موسسات آموزش عالي كه بعد از 1976 بنا نهاده شده ، مدرسه آموزش ويژه بادوره هاي تخصصي آن مي باشد.
اين مدرسه حاصل سياست متنوع سازي آموزش عالي بمنظور هماهنگي افزايش سريع تعداددانشجويان خواستار دريافت آموزش حرفه اي سطح بالا در رشته هاي گوناگون بوده ومراقبتهاي پزشكي،علم بهداشت، ترجمه شفاهي،آموزش كامپيوتر وغيره را شامل ميشود.تعداد دانشجويان جديد سال به سال افزايش مي يابد و درسال تحصيلي 1992 بالغ 930/861 برنفر بالغ گرديد. با اين همه تاكيد بيش از حد دوره هاي تخصصي آموزشگاههايتربيت متخصص بر آموزش حرفه اي به قيمت فدا كردن آموزش عمومي مورد ترديدقرار گرفته است.
دوره هاي آموزشي
دوره هاي ارائه شده در كالجها و دانشگاهها در چهار رشته گروه بندي مي شوند:
آموزش عمومي
زبانهاي خارجي
آموزش بهداشت و بدنسازي
آموزش تخصصي
آموزش عمومي شامل سه گروه ميشود:
انساني و رشته هاي مربوطه
علوم اجتماعي و علوم مربوطه
علوم طبيعي و علوم مربوطه
براي هر رشته و آموزش ويژه، دروس اجباري، انتخابي، و اختياري وجود دارد. واحدهاي مورد نياز مطابق با دپارتمان(يا دانشكده) آن دوره تفاوت مي كند، اما دانشجويانلازمست 124 واحد از اين چهار موضوع شامل سه گروه آموزشي را بگذرانند. قبلا حداقلتعداد واحد ها در هر موضوع و گروه پيش نياز رسمي بود، اما بعد از باز نگري قانون" استانداردهاي تاسيس دانشگاه" در سال1991، اختصاص واحدها تغيير پذير شده و به صورتانفرادي توسط هر موسسه اي تعيين مي شود.
كالجها و دانشگاهها در مقياس متفاوت هستند، از دانشگاههاي مجهز به كتابخانه،انجمن هاي تحقيقي تحت پوشش، بيمارستانها و غيره گرفته تا كالجهاي داراي فقط يكدانشكده. بعضي از دانشگاهها يك سيستم خطابه اي باز را بكار مي گيرند، در حاليكهدانشگاههاي ديگر تعداد دانشجويان ثبت نام شده در هر دوره را ثابت نگه مي دارند. سيستم قبلي به اين سو گرايش دارد كه مورد تاييد دانشگاههاي با بودجه هاي نسبتا بالاو با سنت طويل المدت قرار گيرد. بسياري از دانشكده ها يا دانشگاههايي كه پس ازجنگجهاني دوم تا حد دانشگاه ارتقاء يافته اند، به گروه دانشگاههاي داراي تعداد ثابتدانشجوتعلق دارند و معمولا بودجه اي محدود دارند.در ميان دانشگاههاي ملي آنها كه بهمقياس وسيع عمل مي كنند، وسنتي طويل المدت دارند، دانشگاههاي توكيو، كيوتو، توهوكو،هوكايدو، اوزاكا، كيوشو، وناگويا مي باشند. اين دانشگاهها تا سال 1945بعنواندانشگاههاي سلطنتي شناخته ميشدند.برخي ازمشهورترين موسسات خصوصي عبارتند از:
دانشگاه كايو، واسدا، نهيون، و هيشي در توكيو و دوشيشا، ريتسوميكان، كوانسي،گاكواين و كانزاي و در منطقه كيوتو ـازاكا.
ازميان دانشجويان ثبت نام شده در دانشگاههاي ملي، دولتي، و خصوصي، ثبت نام شدگاندر دانشگاههاي خصوصي بالغ بر 2/73 درصد كل ثبت نام شدگان سال 1997بوده است. با اينحال، به گفته وزارت آموزش ، شرايط تحصيل در دانشگاههاي خصوصي در كل پايين تر ازشرايط آنهايي است كه در دانشگاههاي ملي و دولتي هستند. مسئله مهم براي آموزشدانشگاهي از ميان برداشتن و اصلاح تفاوت ميان دانشگاههاي ملي و خصوصي است.
ارزيابي آموزشي
پذيرش تحصيلي
ميزان رقابت در امتحانات ورودي جهت پذيرش در كالج و دانشگاه در سال1998 بطورمتوسط برابر تعداد مكانهاي در دسترس بوده است. يك دانشگاه در هر باز گشايي بيش از 20 هزارمتقاضي را به ثبت رسانده است.
" تست مشترك موفقيت مرحله اول" براي ورود به دانشگاههاي ملي و دولتي در بينسالهاي 79 و 89 به مورد اجرا گذاشته شد. اين تست چون قضاوت در مورد اينكه داوطلبيندر دبيرستان آموزش كافي دريافت كرده بودند را از طريق طرح سوالات مستدل و نگنجاندنسوالات بسيار دشوار و غير عادي ممكن ساخته بود، مورد تشويق قرار گرفت. با اين حال،منتقدان اين تست ادعا مي كردند كه در نتيجه انجام آزمون در پنج موضوع درسي همچوندرجه بندي دانشگاهها تاثير بدي داشته است.
از ميان اين انتقادات مثبت و منفي و پيشنهادات گزارش نخست اصلاحات آموزشي، ارائهشده توسط شوراي ملي اصلاحات آموزشي، تست جديدي به نام "تست مركز ملي جهت پذيرشدانشگاهي" مطرح شد كه به داوطلبين ورود به دانشگاه سال 1990 ارائه شد. اين تست بهدانشگاهها اجازه داد كه آزادانه از ميان موضوعات درسي مورد امتحان سوالاتي را مناسببا پيش نيازهاي ويژه خود بر دارند. درحال حاضر تمامي دانشگاههاي ملي و دولتي وتعداد رو به افزايشي از دانشگاههاي خصوصي اين تست را در گزينش اوليه داوطلبان خودمورد استفاده قرار مي دهند.
دانشگاهها با تركيب اين آزمون با گرايشي از سوابق تحصيلي دانش آموزان كه بهتاييد دبيرستان آنها رسيده است، تستهاي علمي، مصاحبات، مقالات كوتاه، و تستهايمهارتهاي كاربردي، پروسه و روند انتخاب خود را بهبود مي بخشند، و به سمت ارزيابيداوطلبين از جنبه هاي مختلف درحركت هستند.درحال حاضر به داوطلبان فرصتهاي بيشتريداده مي شود تا براي دانشگاههاي مختلف تقاضاي ورود بدهند. بدعتهاي سال1987بهدانشگاهها در مورد تعيين نشان آزادي عمل داد و پس از آن در سال 1989 براي دانشگاههاامكان پذير شد كه داوطلبين را به روزهاي مختلف تقسيم كنند. با سرمايه گذاريدانشگاهها در مورد اين نو آوري ها، در آينده رشد بيشتر تعداد فرصتها و گوناگونيمتدهاي ارزيابي انتظار مي رود.
دانشجويان كم درآمد كه امتحان ورودي را گذرانده اند مي توانند از انجمن بورسيهژاپن وام بگيرند. با اين وجود تعداد زيادي از دانشجويان بخشي از شهريه يا هزينهزندگي خود را از طريق كار نيمه وقت درطول سالهاي دانشگاه يا كالج تامين مي كنند. مشهورترين شكل كار پاره وقت شايد تدريس خصوصي به دانش آموزان مقاطع مقدماتي وتكميلي متوسطه در خانه هاي آنان يا در جوكو(موسسات آموزش انتفاعي خصوصي) باشد.
مدارك مورد نياز
. مدرك تحصيلي دوره متوسطه Kotogokko Sotsugyo Shomeisho
. موفقيت در آزمونهاي موفقّيت علمي ، شامل امتحان ورودي سراسري برگزار شده توسطمركز ملّي امتحانات ورودي دانشگاه
درسطح كارشناسي ، يك امتحان ورودي براي تمامي دانشگاهها جز دانشگاه آزاد ضرورتدارد.امتحانات اغلب شامل آزمون كتبي و مصاحبه مي باشند.
پذيرش دانشجويان خارجي
شرايط پذيرش
دانشجويان خارجي بايد 12سال آموزش رسمي مدرسه اي (يا معادل آن) براي تحصيلاتدوره كارشناسي،16سال براي تحصيلات كارشناسي ارشد و18سال براي تحصيلات دوره پزشكي يادندانپزشكي كامل كرده باشند.موسسات به صورت جداگانه دوره هاي آشناسازي جهتدانشجويان خارجي فراهم مي آورند.قبل از ورود به ژاپن دانشجوي خارجي بايد ويزايمعتبر كسب كند.دوره هاي ژاپني در مدرسةزبان ژاپني انيستيتو بين المللي دانشجويان وانيستيتو بين المللي كانزايKansai ، ونيز دربرخي ازدانشگاههاي خصوصي درجهت بالابردن سطح درس ژاپني دانشجويان دردسترس مي باشند.به طور كلي ميتوان گفت كه از جملهمهمترين مقررات پذيرشي ويژه دانشجويان خارجي ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود:
. كسب ويزاي معتبر قبل از ورود به ژاپن براي دانشجوي خارجي الزامي است.
. الزام كسب مهارت زباني براي متقاضيان خارجي كه زبان اول (مادري) آنها زبانمورد تدريس نيست.
. دانشجويان خارجي بايد 12 سال آموزش رسمي (يا معادل شناخته شده) براي دورهليسانس، 16 سال براي دورة فوق ليسانس، و 18 سال براي تحصيل در پزشكي يا دندانپزشكيرا تكميل كرده باشند.
. برخورداري ازگواهينامه ديپلم متوسطه با عنوان كوتوگاكو سوتسوگيو شوميشو
. موفقيت در آزمونهاي موفقيت تحصيلي شامل امتحان ورودي جامع كه توسط مركز مليامتحانات ورودي دانشگاهها.برگزار مي گردد.
نهادهاي مركزي
. راهنماي دانشجويان عازم ژاپن
انجمن آموزش بين الملل
. الفباي تحصيل در ژاپن
انجمن آموزش بين الملل
. دانشكده ها و دانشگاههاي ژاپن
. كالجها ودانشگاههاي ژاپن
سيستم نمره دهي
سيستمهاي نمره دهي چندي در مراكز آموزش عالي مورد استفاده قرار مي گيرد ، امّامعمول ترين آنها مقياس درصدي با 60 درصد بعنوان نمرة قبولي مي باشد.
0-59% F=
A = 80-100%
c =60-69%
B = 70-79%
بالاترين نمره : %100
نمره قبولي = %60
پايين ترين نمره = %0
از جمله ديگر سيستمهاي اصلي نمره دهي ميتوان به سيستن نمره دهي حروفي به شرح ذيلاشاره نمود:
. Yu «يو» عالي
. Ryou «ريو» (خوب(
. Ka «كا » (قبول(
. Huka «هوكا» (مردود)
گواهينامه هاي آموزشي
گاكو شي- Gakushi
ايگا كوشي-Igakushi
جويگا كوشي-Juigakushi
شيگا كوشي-Shigakushi
شوشي-Shushi
هاكو شي-Hakushi
ايگا كو ـ هاكوشي-Igaku-Hakushi
جويگا ـ هاكوشي-Juigaku - Hakushi
شيگا كو ـ هاكوشي-Shigaku – Hakushi
خدمات دانشجويي
نهادهاي مركزي
از جمله مهمترين مراكز ارائه كننده خدمات دانشجويي به دانشجويان خارجي ميتوانازموارد ذيل نام برد:
. انجمن آموزش بين الملل
. انيستيتو بين المللي دانشجويي
. انيستيتو بين المللي دانشجويي كانزاي
اصلاحات آموزشي
تغيير در ماهيت دانشگاهها
دانشگاهها هدفي دو بعدي يعني تحصيلي و آموزشي دارند.با اين وجود ، پديده آموزشجمعي در سطح دانشگاههاي ژاپن ظاهراً دانشگاه را به مكاني منحصر به آموزش تغيير دادهاست.اين بعلت كافي نبودن شرايط تحصيلي از نظر مطالب ، موضوعات و پرسنل ميباشد.آموزشگروهي با هدف آموزش توليد انبوه ارائه ميشود، واژه اي كه منعكس كننده نارضايتيدانشجويان ميباشد. اين موقعيت، موجب هرج ومرجهاي دانشگاهي شده است كه از سال 1967تا 1971 شايع بوده است. با درخواست دانشجويان درمورد حقوق و بهبود شرايط تحصيليآنان، مباحثاتي آغاز شده، و بتدريج به جنبشهايي مبدل شد كه درمورد چگونگي ادارهدانشگاه و آموزش در يك جامعه پيشرفته صنعتي مي پرسيدند.در سطح فوق ليسانس، مقاديرمتنابهي هزينه جهت بالا بردن سطح آموزش مورد نياز است.
توسعة آموزشي
نام دانشگاه توكيو به دانشگاه امپراتوري توكيو تبديل شد، و اين در هماهنگي باقانون دانشگاه امپراتوري در سال 1886 بود. اين دانشگاه تا زماني كه دانشگاه سلطنتيديگري در سال 1897 در كيوتو تأسيس شد، تنها دانشگاه باقي ماند. تا سال 1920، پنجدانشگاه سلطنتي وجود داشت كه در هونشو شمالي، كيوشو، و هوكايدو قرار داشتند. در سال 1928، زماني كه قانون دانشگاهي تصويب شد، علاوه بر دانشگاهها، كالجها نيز بهتصويب رسيدند، و مدارس خصوصي ودولتي كه به عنوان مدارس حرفهاي تنفيذ شده بودند نيزبه عنوان دانشگاه به تصويب رسيدند. به عنوان مثال، به دانشگاههاي كايو، دانشگاهواسدا در توكيو، و دانشگاه دوشيش در كيوتو در اين زمان به طور رسمي عنوان دانشگاهاعطا گرديد.علاوه بر مؤسسات مذكور، مدارس عالي ويژه و مدارس عالي حرفهاي هم بودندكه هر دو نوع مدارسي ساده تر و كاربردي تر از دانشگاهها بودند. مدارس عالي حرفه‌ايآموزش در يكي از رشته‌هاي حرفهاي چون حقوق، اقتصاد، الهيات، ادبيات، زبان، علومپزشكي و غيره را ارائه ميدادند، و مدارس عالي ويژه آموزش در زمينة صنعت، تجارت،كشاورزي و ديگر رشته ها را فراهم ميكردند. هر دو نوع مدرسه در چارچوب سيستم رسميسال 1903 نهادينه شدند. اين زماني بود كه قانون مدارس عالي ويژه و مدارس عاليحرفه‌اي به تصويب رسيد. لازم به ذكر است كه تقاضا براي آموزش عالي در پس تأسيس ايننوع جديد مدارس بود ،كه بعد‌ها تحت عنوان مدارس حرفهاي متحد شدند. در زمينة تربيتمعلم، در كنار مدارس عالي عادي دختران و پسران، مؤسسات تربيت دبير نيز به عنوانمؤسسات آموزش عالي گروه بندي شدند.بعد از جنگ جهاني اول، دانشگاهها و مؤسسات آموزشعالي پيشرفت سريعي كردند. گرايشي واضح به افزايش تعداد مدارس، يا توسعه مقياس مدارسپسرانه و دخترانه وجود داشت، بدون آن كه توجه شود كه تحت كنترل دولت ملي يا محليهستند يا به طور خصوصي عمل ميكنند.
آموزش عالي فني و حرفهاي
براي پذيرش در دانشكده هاي فني تكميل دورة راهنمايي الزامي است. هدف آن‌هاآموزش عمقي در رشته هاي تخصصي و فراهم آوردن توانائيها و استعدادهاي مورد لزومبراي زندگي شغلي در دانشجويان ميباشد. دانشكده فني معمولاً چند دورة مهندسي ومطالعاتي مربوط به كشتيراني و تجارت را ارائه ميدهد. طول اين دوره پنج سال است (پنجسال و نيم براي دوره هاي كشتيراني بازرگاني) و شامل دورههاي اصلي گوناگوني چونمهندسي مكانيك، مهندسي برق، كنترل الكترونيكي فن آوري اطلاعات، مهندسي شيمي،مهندسيساختمان، بازرگاني و مديريت اطلاعات دريايي ميباشد.
پذيرش در دانشكده هاي فنّي برپاية تكميل دورة مقدماتي متوسطه مي باشد. هدف مدارسعالي هدايت با ادارة كامل و جامع آموزش در رشته هاي تخصّصي و پرورش قابليتهاي لازمجهت زندگي حرفه اي در دانش آموزان ميباشد.دانشكده فنّي معمولاً دورة چندي در مهندسيو دروس كشتيراني تجاري ارائه مي دهد.طول اين دوره پنج سال است.( پنج سال و نيم برايدوره كشتيراني تجاري).دوره هاي گوناگوني شامل مهندسي كشاورزي ، مهندسي برق ،الكترونيك ، فن آوري اطلاعات، مهندسي كشاورزي، مهندسي ساختمان ، اطلاعات مديريتكشتيراني و بازرگاني وجود دارد.
توسعه آموزشي
پيشرفت صنايع ژاپن در دورة ميجي ادامه يافت و با سياست دولت در مورد خلق ملتيثروتمندتر و داراي قدرت مورد حمايت قرار گرفت. با توجه به افزايش توليد و ارتقاءصنعت در اين زمان، دولت طبيعتاً به طور اخص درگير آموزش صنعتي بود. اين روند درحوالي دهة 70 و اوايل دهة 80 آغاز شد ،و تأكيد اساسي بر تربيت رهبران آموزش در فنآوري مدرن غربي بود. صنعتي شدن كشور، ابتدا بر صنايع سبك تأكيد داشت كه در دهه 1890آغاز شده بود. در سال 1893، وزير آموزش، اينوكوآشي، مقررات مدرسه تكميلي حرفهاي راارائه داد، و مدارس را ملزم ساخت كه آموزش سادة فني را به عنوان ادامة آموزشابتدايي ارائه دهند. بعد از جنگ جهاني سينو ژاپن در 1899، قانون مدارس فني وحرفه‌اي وضع شد. بر اساس اين قانون، مدارس حرفهاي گوناگوني براي فراهم آوردن آموزشدر بخش هاي صنعت، كشاورزي، تجارت، بازرگاني و مبادلات دريايي، پرورش كرم ابريشم،جنگلداري، دامپزشكي، جراحي، صنعت صيد ماهي و غيره تأسيس شدند.به اين طريق، آموزشحرفه‌اي به عنوان بخشي از آموزش متوسطه گسترش يافت، و گونه هاي آموزش حرفهاي نيزبعد از جنگ جهاني اول افزايش يافتند.در مقايسه با رشد كند مدارس متوسطه، مدارسحرفه‌اي به سرعت توسعه يافتند.
آموزش عالي از راه دور
دانشگاه هوايي (هوزو دايگاكو)« Hoso Daigaku» درسال 1983 و تحت توجهات دولتتأسيس شد. اين دانشگاه مؤسسه اي است كه مدرك اعطا مي كند و از راديو و تلويزيون وديگر رسانه ها استفاده مي نمايد. و توسط افزايش شناخت دو جانبة واحدهاي كسب شده وتوسعة تبادل كادر آموزشي و پخش مطالب در دسترس براي ديگر دانشگاهها همكاري و تشريكمساعي با ديگر دانشگاههاي خصوصي و دولتي را ارتقاء مي بخشد.
وزارت آموزش ، علوم ، فعاليتهاي ورزشي و فرهنگ مؤسسات خاصي را توسعه مي دهد كهبراي مردم فرصتهاي يادگيري را به شكل آموزش غير رسمي فراهم مي آورند . اينوزارتخانه ادارة فراگيري مادام العمر و شوراي آموزش درازمدت را بوجود آورده است .
دورة شبانه و مكاتبه اي هم وجود دارند كه توسط دانشگاهها و كالجها ارائه مي شوند .
اين دوره ها در كلّ و اساساً مشابه دوره هاي روزانه هستند . اين وزارتخانهسيستمي را ارائه كرده است كه با استفاد ه از آن دانشجويان فاقد مدرك تحصيلي ميتوانند در رشته هاي منفرد يا چند رشتة محدود در دانشگاهها به كسب علم بپردازند وبراي اين رشته ها واحدهاي دانشگاهي را كسب مي كنند ؛ دوره هاي دانشگاهي چنان گسترشيافته اند كه اين امكان را دارند كه برنامه هاي خود را با الگوهاي زندگي افرادبزرگسال كارمند هماهنگ سازند .
موسسات آموزش فني و حرفه اي آموزش حين خدمت را براي بزرگسالان فراهم مي آورند. اين آموزش ، تعليم فشردة تازه كاران ونيز تربيت گروهي و شغلي را در بر ميگيرد.
آموزش معلمان
ساختار آموزشي
معلمان توسط بورد هاي محلي يا منطقهاي استخدام ميشوند واز طريق مدارس روي يكجدول از قبيل تعيين شده به صورت نوبتي كارمي‌كنند. رقابت براي منصب هاي آموزشيجديد اغلب شديد است و بورد‌هاي آموزشي امتحانات ورودي ومصاحباتي براي متقاضيانبالقوه برگزار ميكنند. معلمان جديد به محض استخدام نياز دارند، جلسات مختلف آموزشدر حين خدمت را در طول اولين سال بودن در سيستم آموزش تجربه كنند. حقوق آنان توسطمحليت، نوع مدرسه، سابقه خدمت، و سمت آنها در مدرسه تعيين ميشود. مديران ومعاونين از رديف معلمان به استخدام در مي‌آيند ومعمولاً 15 تا 20 سال در كلاس درسآموزش داده اند.از نظر تأمين پرسنل، مدارس ژاپن اصولاً مؤسساتي هستند كه توسطمعلمان اداره ميشوند. وظايف مديريتي در ميان معلمان ارشد واز طريق سيستمي ازكميته هاي نظارت كننده بر تمام وظايف مدرسه بخش ميشود. معلمان نيز توسط سطح كلاسسازماندهي ميشوند ،و اين كميته هاي در سطح كلاس مسئول برنامه ريزي واجراي برنامهآموزشي سالانه و نيز سازماندهي رويداد‌هاي خارج از برنامه درسي براي آن كلاس ميباشند.
مدرك مورد نياز جهت تدريس در سطوح مختلف آموزشي
. پيش دبستاني : -
. ابتدايي : پايان دورة كارشناسي در رشته آموزش ابتدايي يا پايان دورة كاردانيكالج تربيت معلم
. دورة مقدماتي متوسطه : پايان دورة كارشناسي
. دورة تكميلي متوسطه : پايان دورة كارشناسي يا كارشناسي ارشد
برنامه هاي آموزشي
|
حداكثر
|
حداقل
|
حداكثر
|
حداقل
|
مربيان
|
|
47
|
23
|
28
|
8
|
مربيان دورة پيش دبستاني
|
|
53
|
27
|
30
|
10
|
معلمان دورة ابتدايي
|
|
31
|
15
|
52
|
20
|
معلمان دورة مقدماتي متوسطه
|
|
31
|
19
|
52
|
-
|
معلمان دورة تكميليمتوسطه
|
الگوهاي معلمي
آموزگاران معمولاً بايد حداقل 8 ساعت در روز در مدرسه باشند، و اغلب ساعاتبيشتري را در برنامه ريزي، نشست با آموزگاران ديگر،نصيحت دانشآموزان و يا معاشرتبا آنان مي‌گذرانند. معلّمان گزارش داده‌اند كه بيشتر كار آنان درمدرسه انجام ميشود، عاملي كه ا حساس ميكردند مربوط به جّو عمومي دانشجويي ميباشند.معلّمان ومديران ژاپني محّل كار خود را بعنوان جوامع نزديك بهم بافته‌اي توصيف مي‌نمايند كهدر آن تحصيل كرده ها به سهولت اطلاعات و تجربيات آموزش را با هم در ميان مي‌گذارند .اين احساس قوي اجتماعي بنظر ميرسد بر چگونگي ديد گاه آموزگاران و برخورد آنان بااخلا گيري‌هاي دانشآموزان تأثير بگذارد .
آموزگاران اوّلين كساني هستند كه ميتوانند نظم را در كلاس درس خودماني خودبرقرار سازند، امّا در صورت جّدي بودن مشكلات، آنها ميتوانند ديگر آموزگاران،آموزگار بالاترين سطح يا مديران را به حمايت بطلبند. تعداد كمي از معلّمان احساساضطراب يا نگراني خود در مورد رفتار دانشآموزان را گزارش كردهاند .آموزگاران درتمامي سطوح، هدف از آموزش را رهنمون كردن دانشآموزان براي انسانهايي پيشرفته تر ازآن‌ها ساختن ميبينند. آموزگاران كلوب‌هاي دانشجويي را سازماندهي بر آنها و نظارتمي‌كنند و به هماهنگ سازي رويدا‌هاي در سطح مدرسه كمك مي‌نمايند. معلّمان بويژه درسطح ابتدايي تأكيد دارند كه نقش آنان بهبود كلّي آموزش كودكان بوده است، نه فراهمآوردن آموزش علمي صرف براي آنان .
معلّمان ژاپني و والدين تأكيد زيادي بر اصول اوّليه يادگيري دارند.هنر، موسيقي وآموزش جسماني نقش مهمي در برنامة عمومي آموزشي بازي ميكنند كودكان ميزان زياديوقت صرف برنامه ريزي آماده سازي و شركت در رويداد هاي سالانة در سطح مدرسه ميكنند كه ارتباط مستقيم با موفقيت‌هاي علمي ندارند .واژة تحصيل، يك سري معانيگسترده تري در شرايط ژاپن دارد تا در آمريكا. تحصيل، آنطوركه يك مادر به زبان مي‌آورد، وظيفه‌اي مادام العمر است. فرد مي‌آموزد كه چگونه يك همسر، مادر، همكار،و شايد حتّي يك بازنشسته باشد.به عقيدة معلمين،ايجاد نگرش مثبت درمورد تحصيل درسال‌هاي اوليه،حياتي تر از موفقيت‌هاي علمي و اجتماعي بعدي ميباشد.معلّمان ووالدين بسياري از مشكلات اساسي دانشآموزان همچون تنفّر از رياضي و علوم، فقدانخلاقيّت، امتناع از تحصيل، و خشونت را با شكست‌هاي اوليه در آموزش كودكان مرتبطميدانند. به اعتقاد تحصيلكرده هاي ژاپني، اگر كودكان در شناخت در مورد دنياي خودهيجان زده شوند، به تقيب مطالعات خود در سالهاي بعد ادامه ميدهند. و از آن بهبعد به تعبير كلّي، دانش‌آموزاني داراي انگيزش خواهند شد .از سالهاي اوليه به بعد،به كود كان ژاپني آموخته ميشود كه در گروههاي كوچك ( han) و همزمان بعنوانهمشاگردي، همكلاسي، و اعضاء كلّ كلاس كار كنند. اين لايه هاي چندگانه گروه وابستهبنظر ميرسد حسي قوي از اتحاد باكلاس ايجاد ميكند. شخص دانش‌آموز كمتر بخاطرپيشرفت‌هاي شخصي خود شناخته ميشود تا ارتباطات و مشاركت‌هايي كه باگروه، كلاس،سطح، يا مدرسه داشته است .تحصيل كرده هاي ژاپني هم چنين برعلائق كودكان متوسط وپايين تر از متوسط توجه نشان ميدهند.معلّمان تأكيد جزئي بر قابليتهاي ذاتي دارند،و اغلب معلّمان مدارس ابتدايي از راه خود فراتر ميروند تا استعداد را فداي علاقه وتلاش نمايند.از واژة تفاوت‌هاي استدادي ( نوريوكوسا ) معمولاً احتراز ميشود وتفاوت در سطوح حاكي از مهارت (شوجوكودو ) ارجحيت دارد.اين رجحان نشان دهندة اينواقعيت است كه معلمين ژاپني عميقاً نگران تقسيم كودكان بر اساس استعداد آنها ميباشند. يك دليل عدم استفاده از گروه بندي بر اساس استعداد آنها ميباشند. يكدليل عدم استفاده از گروه بندي بر اساس استعداد از طرف معلّمان اينست كه اين كار بهكودكان از نظر احساسي چنان صدمه مي‌زند كه آنها انگيزة خود براي تحصيل را از دست ميدهند. معلّمان ژاپني اعتقاد دارند كه انگيزة كودك نقطة عطف موفقيّت اوست و تمامكودكان با تشويق مناسب قادر به كسب مهارت و استادي در برنامه هاي آموزشي ميباشند.معلّمان ژاپني معمولاً مطرح شدن تفاوت‌هاي استعدادي را در نتيجة پرورشنيافتن ودر پيشينة خانوادگي ميبينند. معلّمان استعداد ها را ذلتي درنظرنمي‌گيرند، بلكه فكرمي‌كنند كه قابليت‌ها بايد از طريق تلاش فردي اكتساب گرفتهشوند. باستثناء دانش‌آموزاني با معلوليت‌هاي آشكارا قابل تشخيص، معلّمان تمامدانش‌آموزان را قادر به موفقّيت درمدرسه ميبينند. از تلاش فردي اغلب بعنوان منبع ومنشاء موفقيّت و استعداد با لا ياد ميشد.
افرادبرخوردار از« ذهن قوي »نشان ميدهند، يا كساني كه انگيزة قوي دارنددانش‌آموزاني در نظر گرفته ميشوند كه در رياضي، علوم، و ديگر زمينه ها عالي خواهندبود. آنچه كه اغلب اين افراد را از ديگر همكلاسي‌هايشان متمايزمي‌سازد نوع روابطاوليه خانوادگي آنها و تأثيراتي است كه با رشد كودك اين روابط اوليه برجا مي‌گذارند. دانش‌آموزاني كه اجتماعي نيستند، پيش از ديگر دانشآموزان « كفگيرشانبه ته ديگ ميرسد » و درنتيجه، عقب ترمي‌مانند و كمتر درگير امور مدرسه ميشوند .انگيزه بعنوان ويژگي‌اي در نظر گرفته ميشود كه آموزگاران ميتوانند به شكل فعّالبا تشويق كودك به مطالعه موارد مورد علاقه اش دراو پرورش دهند، و از اين طريق حسهيجان و كسب مهارت كودك را عميق سازند، زماني كه اين وابستگي به مدرسه وفعاليّت‌هاي كلاسي بوجود بيايد، علاقه به ياد گيري يا مطالعه به طور جدّي در ذهن ياروح كودك ريشه خواهد گرفت .برنامه هاي ويژة تيزهوشان يا برنامه هايي كه به كودكاناجازه ميدهد به ميزان متفاوتي رشد كنند، در مدارس ابتدايي و راهنمايي دولتي ژاپنتقريباً ناشناخته هستند. با اين وجود، جوكو Juku، فرصتهاي مشابهي را درخارج ازمدرسه فراهم مي‌آورد، ضبط نمره، و ناديده گرفتن نمرات وجود ندارد، با اين حال،تقريباً تمام مدارس ابتدايي و مقدماتي متوسطه ژاپن كلاسهاي ويژه‌اي دارند كه اغلباسامي‌جذّاب همچون « كوهستان سبز » به آنها داده شده ودر اين كلاسها بهدانش‌آموزان با معلوليت‌هاي جّدي،جدا از ديگر بچه ها آموزش داده ميشود. برنامةآموزشي اين كلاسها آسانتر از برنامه ايست كه در كلاسهاي اصلي اجرا ميشود،دانشآموزان بندرت با همتاهاي خود در روند اصلي ارتباط برقرارمي‌كنند.با وجود يكهايده آل اصلي ژاپني ها براي به حساب آمدن است، امّا محدوديتهاي آشكاري در مورداين مشمول وجود دارد. در طول سالهاي تحصيل اجباري، فقط دانش‌آموزاني بامعلوليت‌هاي جّدي خارج از روند اصلي نگه داشته ميشوند. با اين همه، به هنگام ورودبه دبيرستان تمام دانشآموزان بر اساس نمره هاي امتحان ورودي در دوره هاي مختلفدبيرستان رده بندي ميشوند .
نرخ كادر آموزشي وغيرآموزشي زاپن نسبت به ساير كشورها برمبناي درصد طي سال 1992
|
|
كادر آموزشي
|
كادر غيرآموزشي
|
|
كشورها
|
ابتدايي ومتوسطه
|
آموزش عالي
|
ابتدايي ومتوسطه
|
آموزش عالي
|
|
فرانسه
|
4/2
|
4/0
|
3/3
|
--
|
|
آلمان
|
6/1
|
6/0
|
4/2
|
--
|
|
ايتاليا
|
5/3
|
1/0
|
2/4
|
4/0
|
|
ژاپن
|
7/1
|
4/0
|
4/3
|
(6)
|
|
انگلستان
|
2/2
|
3/0
|
5/2
|
-
|
|
امريكا
|
2/2
|
5/0
|
7/2
|
8/0
|
|
استراليا
|
3/2
|
6/0
|
9/2
|
3/0
|
|
اتريش
|
5/3
|
5/0
|
8/3
|
-
|
|
بلژيك
|
8/3
|
3/0
|
8/4
|
6/0
|
|
جمهوري چك
|
4/2
|
3/0
|
5/3
|
7/0
|
|
دانمارك
|
7/2
|
2/0
|
3/3
|
6/1
|
|
فنلاند
|
-
|
-
|
1/3
|
-
|
|
مجارستان
|
5/3
|
4/0
|
2/4
|
6
|
|
ايرلند
|
8/2
|
4/0
|
4/2
|
-
|
|
هلند
|
8/1
|
4/0
|
3/3
|
-
|
|
نيوزلند
|
3/2
|
5/0
|
3/3
|
-
|
|
اسپانيا
|
6/2
|
4/0
|
3/3
|
-
|
|
سوئد
|
3/2
|
-
|
-
|
-
|
|
تركيه
|
5/2
|
2/0
|
2/2
|
-
|
آموزش معلمين ابتدايي
با اينكه بعضي از معلمان مدارس ابتدايي در دانشگاههاي خصوصي و مدارس عالي تربيتمي شوند ، امّا اغلب آنان در دوره هاي 4 ساله دانشگاههاي ملي دوره مي بينند .اغلبمعلمان مدارس ابتدايي دردانشگاه‌هاي ملي و دردوره هاي 4 ساله ليسانس تربيت ميشوند، اما با اين وجود برخي از آنها در دانشگاههاي خصوصي و مدارس عالي تعليمداده ميشوند.
آموزش معلمين متوسطه
معلمان مدارس راهنمايي اساساً دوره هاي 4 سالة اين ليسانس را برميدارند، درحاليكه معلمان دبيرستان ضرورت دارد دوره هاي ليسانس و فوق ليسانس هر دو رابردارند.
آموزش اساتيد دانشگاهي
براي معلمان مؤسسات آموزش عالي هيچ نظام مدركي وجود ندارد. شرايط لازم براياستادان دانشگاهها (بانضمام دانشكده هاي كارشناسي )، مدارس عالي، و دانشكده هايفني در احكام وزارت آموزش، علوم و فرهنگ، تحت عناوين « استانداردهاي تاسيس مدارسعالي » و استاندار‌هاي تاسيس شده دانشكده هاي فني معين ميشود.
نهادهاي حمايتي
نهادهاي حمايتي غيردولتي
استاندارد بالاي آموزشي در ژاپن، در كلّ نا برابريهاي گوناگوني را پنهان ميسازد،به منظور تلاش براي اين موارد و نزديك شدن به هدف تسلوي كامل فرصتهاي آموزشي برايهمة معلّمان جهت مطالعه و بررسي مشكلات جاري آموزش گروههايي را سازماندهي ميكنند.
ميزان وماهيت سازمانهاي آموزشي غيردولتي بسيار متفاوت است.برخي درمقياس فراگيرعمل مي كنند، درحاليكه ديگران فقط در چارچوب يك مدرسه قرار مي گيرند اين ميزان هرچهكه باشد آموزگاران اصول آموزشي مطابق تجربيات خود دركنفرانسهاي سالانة مطالعات ملّي، در گردهماييهايي گروهي مطالعات محلّي ، يا دربولتن هاي اطلاعاتي ارائه ميدهند.مطالعات انجام شده توسط آموزگاران تأثير قابل توجهي درآموزش ژاپن دارد.دربيشتر موارد،حمايت مالي از اين سازمانها توسط شهريه هاي پرداختي توسط اعضاء صورتميگيرد.يكي از سازمانهاي آموزشي غير دولتي ، اتحادية آموزگاران ژاپن مي باشد. اينسازمان بعنوان بخشي از تلاش خود براي ارتقاء حقوق و بهبود شرايط اقتصادي آموزگاران، كنفرانسهاي سالانه مطالعات فراگير را برگزارمي كند ، كه در آن نمايندگان Prefectural مشكلات قبلي خود كه در گروههاي مطالعاتي محدودةPrefecture آنان موردبحث و بررسي قرار گرفته است را ارائه مي دهند.سازمانهاي آموزشي غير دولتي هم چنينشامل سازمانهاي مطالعاتي مستقل آموزگاران مي باشند ، كه اعضاي آن مطالعات علمي درمورد شرايط كلّي آموزش يا درمورد مشكلات گوناگوني چون روشهاي تدريس ، توسعة برنامههاي آموزشي يا مشاورة دانش آموزان را با هدف تلاش جهت بهبود آموزش اجرايي مدارسمتّقبل مي شوند.موضوعات درسي در برگيرندة ژاپني ، تاريخ ، جغرافيا ، رياضيات ، علومطبيعي ، تكنولوژي ، انگليسي ، هنرهاي زيبا ، موسيقي ، ژيمناستيك ، آموزش بهداشت ، وآموزش معلولان مي باشد .
شرايط پذيرش
پيش نيازهاي گواهينامه آموزگاري براي استخدام بعنوان مربي كودكستان يا تدريس درمقاطع ابتدايي و مقدماتي و تكميلي متوسطه تأسيس شده توسط دولت يا نهادهاي دولتي،گواهينامه معلمي مورد نياز است. گواهينامه معلمي بر اساس استانداردهاي وضع شده توسطمقامات ملي اهدا مي شود. دانشجوياني كه تمايل دارند معلم مقاطع ابتدايي و مقدماتي وتكميلي متوسطه شوند، بعنوان قانون بايد در كالج، دانشگاه يا مدرسه عالي دورهببينند.علاوه بر دانشگاههاي ليسانس، تعدادي از كالج ها، دانشگاهها و مدارس عاليدوره هاي لازم جهت قادر سازي دانش آموزان به كسب پروانه معلمي را ارائه ميدهند.
گواهينامه هاي جدا گانه اي براي معلمان مقاطع ابتدايي و مقدماتي و تكميلي متوسطهوجود دارند.هر گواهينامه اي به پيشرفته، و درجه يك و دو تقسيم ميشود.جهت كسبگواهينامه معلمي، متقاضي بايد مدرك پيشرفته را دريافت كند. واحد هاي لازم اين سهدوره مختلف عبارتند از:
. صلاحيت تحصيلي مقدماتي
. گذراندن دوره هاي تدريس ويژه
. گذراندن دوره هاي حرفه اي شامل تمرين تدريس به دانش آموزان
تمرين تدريس به دانش آموز به مدت 2يا3 هفته در مدارس تحت پوشش دانشگاه يا مدارسعالي يا مدارسي كه بنا به تقاضاي دانشگاهها يا مدارس عالي جهت پذيرش معلمان مبتديمعين شده اند، به مورد اجرا گذاشته مي شود. در طول اين دوره، دانشجويان با شركت دراداره مدرسه، حضور دروس بي اهميت به كودكان و دانش آموزان در مورد فعاليتهايگوناگون مدرسه آموزش ميبينند.يك دانشجو پس ازكسب مدركي شامل واحد هاي مورد نياز،تقاضانامه دريافت گواهينامه معلمي را ارائه مي دهد، در اين مورد كه خواهان حضور دربورد آموزشي دانشكده، دانشگاه يا مدرسه عالي خود مي باشد بورد آموزش در پاسخ بهتقاضا نامه معتبر، گواهينامه معلمي را اعطا ميكند.از اين روگواهي معلمي اعطا شده بهاين طريق درسراسر ژاپن معتبر مي باشد.متقاضيان حتي پس از دريافت پروانه معلمي همنمينوانند به طور خودكار آموزگار شوند. دارندگان پروانه معلمي يا آنان كه قبلاً اينمدرك را داشته اند اگر بخواهند در مدارس دولتي يامحلي كار كنند بايد در امتحانبرگزار شده توسط بورد آموزشي منطقه مورد درخواست خود شركت جويند و در آن قبول شوند. كسانيكه دراين امتحان موفق مي شوند از سال بعد واجد شرايط تدريس درمدارس عموميميباشند، اما از نظر رسمي فقط در محلي استخدام مي شوند كه جاي خالي وجود داشته باشديا به معلم اضافي نيازدارند. درمورديكه جاي خالي وجود ندارد ، شرايط ذكر شده دربالا فقط براي دوازده ماه اعتبار دارد. از اين رو پس از گذشت يك سال، يكبارديگربايد در اين آزمون شركت جويند تا مجددا واجد شرايط گردند .
آموزش زبان ژاپني
ژاپن تعداد قابل قبولي درمدرسه زبان ژاپني دارد، كه بيشتر آنها در توكيو قراردارند. كيفيت آنها بسيار متفاوت ميباشد، با وجودي كه بدنة دانشجويي بيشتر آن‌هااين گونه نيست. تقريباً تمام دانشجويان خارجي درژاپن چيني يا كره‌اي هستند. با توجهبه دشواري يادگيري زبان ژاپني براي كساني كه درديگر محيط‌هاي زباني بزرگ شده اند،اين مسئله زياد تعجب آورنيست. با اين وجود، افزايش تعداد خارجيان از سراسرجهان نشاندهندة علاقه به يادگيري زبان ژاپني وحضور در دانشگاههاي آن است. و اين تأثير سالميبرسيستم آموزش زبان ژاپن گذاشته است و به ميزان اندكي استاندارد‌ها را بالا بردهاست.
دوره هاي آموزشي
دوره هاي زبان ژاپني به شرح ذيل توسط مركز آموزش دانشجويان بين المللي اجرا ميشوند:
. برنامة آموزش زبان ژاپني درسطح دانشگاهي
اين برنامة زبان ژاپني مختص دانشجويان همةملل و محققان عضو دانشگاه مي باشد.
دوره ها ازسطح مقدماتي تا پيشرفته ميباشند.اين دوره ها عموماً از ماه اوريل تاجولاي و يا ازاكتبر تا ژانويه سال بعد برگزارميشوند.علاوه براين دوره هاي عادي ودوره هاي فشرده اي كه در آنها دانشجويان بين 5 تا 7ساعت در روز مطالعه مي كننددرتعطيلات بهار و تابستان برگزارميشوند.بايد توجه داشت كه اين دوره ها رايگان هستندو مدرك دانشگاهي اعطا نمي كنند .آنهايي كه به ملعحق شدن به اين برنامه علاقه مندهستند بايد تا مؤعد مقرر شده در تابلوي اعلانات مدارس ثبت نام نموده، و در امتحانكتبي تعيين سطح شركت كنند.ازمتقاضيان هم نوعي كارت شناسايي كه مؤيد عضويت آنها دردانشگاه باشد درخواست مي شود.
. دورة ويزه آموزش زبان ژاپني
اين دوره ويزه درياقت كنندگان بورسيه دولت ژاپن (Monbusho) مي باشدكه دردانشگاهنا گويا Nogoya يا دانشگاههاي ملي مجاور پذيرفته شده اند تا درتحقيقات سطحكارشناسي يا برنامه هاي تربيت معلّم شركت كنند.اين دوره 6 ماهه است كه زبان ژاپنيكاربردي مورد نياز زندگي روزمرّه و نيز مقدمات ژاپني مورد لزومحوزه هاي تحقيقاتيتخصّص را شامل مي شود.اين دوره دو بار در سال ازآوريل تا سپتامبر و يكبار ديگرازاكتبر تا مارس سال بعد ارائه مي شود.هر ترم شامل 16 هفته آموزش فشردة زبان ژاپنيمي باشد.
. دورة آموزش زبان و فرهنگ ژاپني
اين دورة يكساله براي دانشجويان زبان و فرهنگ ژاپني طراحي شده و از اكتبر تاسپتامبر سال بعد ارائه ميشود.اين دوره كاملاً به زبان ژاپني آموزش ميدهد و شامل 31هفته آموزش مي باشد.افزايش تبحّر دانشجويان در زبان ژاپني، آگاهي ازموضوعات جاريمربوط به ژاپن و آگاهي ازفرهنگ ژاپن مورد تأكيد ميباشد.ازدانشجويان هم چنين انتظارميرود گزارش تحقيقاتي درمورد موضوعي به زبان ژاپني تهيه و ارائه نمايند. پيش بينيميشود كه دانشجويان به دوره هاي دانشكدة محل تحصيل خود در دومين ترم رسيدگيكنند.
. كلاسهاي زبان ژاپني ويزه دانشجويان دورة كارشناسي بين المللي
كلاسهاي پيشرفتة ژاپني در اولين و دومين سال به دانشجويان ارائه ميشود. اينكلاسها به منظوربهبود مهارتهاي زبان ژاپني لازم جهت تحصيلات دانشگاهي دانشجويانارائه مي شود و موضوعاتي چون خواندن متون تخصّصي ، نوشتن گزارشات ، ارائة خطابه وعرضة آن در سمينار را شامل ميشود. دانشجويان در هفته 4 تا 6 ساعت در اين كلاسهاحضور مي يابند و مدرك دانشگاهي دريافت مي دارند.
. دوره زبان ژاپني NUPACE
اين دوره ، با بهره جويي از برنامة تبادل كوتاه مدت توسط AIEJ(انجمن بين الملليآموزش ژاپني) ارائه ميشود و كلاسهاي زبان ژاپني را در سه سطح و بر اساس تبادلبورسيه 12 ـ 6 ماهه به دانشگاه ناگويا ارائه مي دهد.
آموزش بزرگسالان
رشد سريع صنعتي سازي تأثيرات عظيمي بر زندگي شهري و روستايي ژاپن داشته است . باوجودي كه مكانيزه شدن كشاورزي گسترش يافته است امّا هنوز جوانان تمايل به ترك خانهدارند و براي كار به ادارات و كارخانه هاي شهرهاي كوچك و متوسط مجاور مي روند ، وكشاورزي و كشت و زرع را در دستان سالمندان، زنان، و امثال آن رها مي سازند. بعلاوهبا گسترش سريع تأثيرات رسانه هاي جمعي چون تلويزيون در سراسر كشور ، مناطق روستاييو صنعت كشاورزي ، برخي از ويژگيهاي زندگي جمعي گذشته را از دست داده اند.
ساختار آموزشي
آموزش بزرگسالان به طور اعم براي بزرگسالان و با هدف همكاري با آموزش مهارتهايحرفه اي و ارتقا دانش و فرهنگ عمومي برگذار مي شود .با اين حال، با فعاليتهايي كهويژه زنان صورت ميگيرد، بطور جداگانه و به عنوان آموزش زنان برخورد ميشود. علاوهبر فراهم آوردن فرصتهايي جهت يادگيري زمينه هاي مختلف و تربيت رهبر در آموزش زنانبه فعاليتهاي منطقه اي چون ارتقا پروژه هاي داوطلبانه زنان و ساخت تالارهاي زناننيز از طريق آموزش جامه عمل پوشانده ميشود. تعداد كلاسهاي زنان كه در سال 1995سازماندهي شدند، بالغ بر 350750 بوده، و جمعاً 720/181/1 شركت كننده داشت. از زمانآماده سازي برنامه فعاليت داخلي توسط دفتر نخست وزيري به مناسبت روز جهاني زن درسال 1976، برخورد با مشكلات زنان بخش عظيمي را در آموزش زنان اشغال كرده است. بااين حال، هنوز تاكيد اصلي بر آموزش مربوط به خانه داري و زندگي خانوادگيمي‌باشد.براي بزرگسالان به طور اعم، گونه گسترده اي از فرصتهاي آموزشي فراهممي‌شود، كه شامل مدارس بزرگسالان، كنفرانسهاي دانشگاه دولتي و امثال آن ميباشند.نهادهاي محلي و شهرداريها ميزاني از فعاليتها و تسهيلات را با عناوين گوناگونارائه ميدهند . درسال 1995 ، 220/ 188 كلاس ويزه بزرگسالان با بيش از 883/362/12شركت كننده سازماندهي شدند.موضوع اصلي دروس ، ارتقا ء آموزش خانواده وبهبود زندگيخانوادگي ميباشد (تقريبا 4/36 درصد) فرهنگ عمومي و آموزش زيبايي شناسي (9/25درصد) بدنسازي و سرگرمي (9/9 درصد) رابطه صميمانه شهروندي و شناخت بدني (4/10 درصد ) وپيشرفت مهارتهاي فني و حرفه اي (808 درصد ) ميباشد. از سال 1977 ، وزارت آموزشمسئوليت نظارت بر عملكرد مراكز آموزش بزرگسالان را عهده دار گرديده و شهرداريها راتشويق نمود تا دوره هاي دانشگاهي بزرگسالان را ايجاد نموده و از آنها حمايت كنند. اين دوره ها به شكلهاي گوناگون ميباشد ، كه دوره هاي ويژه در مراكز اجتماعي ،كنفرانسهاي عمومي دبيرستانها و دانشگاهها ، دوره هاي ويژه در كتابخانه ها ، موزه ها، موسسات تحقيقي و دوره هايي را شامل مي شود كه از بخش برنامه ها بعنوان وسايلآموزشي استفاده مي كنند. دوره هاي مكاتبه اي نيز فرصتي جهت يادگيري گونه هايي ازمهارتهاي حرفه اي و مهارتهاي زندگي روزمره فراهم مي آورند ، و ميزان وسيعي ازموضوعات ارائه شده در دوره هاي تعداد زيادي از سازمانها را دربرميگيرند.وزارت آموزشدوره هايي را تاييد وبكار ميگيرد كه توسط مدارس يا موسسات غيرانتفاعي اداره ميشوندو بمنظور ارائه همكاري با تقويت آموزش اجتماعي در نظر گرفته مي شوند.دانشگاه هواييكه بعنوان موسسه اي با جايگاه حقوق ويژه درجولاي 1981 تاسيس شد،درسال 1985 شروع بهپذيرش دانشجو كرد و فرصتي جهت ثبت نام در موسسه آموزش عالي و مطالعه در منزل رابدون شركت در امتحان ورودي فراهم كرد و انتظار ميرود سهم عظيم و قابل توجهي دربهبود فرصتهاي آموزشي داشته باشد.آموزش از طريق برنامه هاي راديويي ياتلويزيوني،مطالعه متون و يا حضوردر محل دانشگاه صورت ميگيرد.
آموزش بين الملل
تأسيس مدارسي جهت جوانان ژاپني ساكن كشورهاي خارجي ، با آموزش به زبان مادري،چيزي جديد نيست كه از جنگ جهاني دوم به بعد به ظهور رسيده باشد .تعداد قابل توجهياز اين گونه مدارس زير نظر سيستم آموزش قبل از جنگ وجود داشته است . نخستين مدرسهاز اين نوع كه توسط دولت در نظر گرفته شد ، مدرسه ژاپني تأسيس شده در سال 1906 دراينكون كره بود و تا سال 1945 ، 750 مدرسه وجود داشت كه اكثر آنها در آسيا قرارداشتند درحال حاضر ، 95 مدرسه ژاپـني در خارج از كشور وجود دارند كه تحت كنـترلمستقيم وزارت آمـوزش مي بـاشنـد.بعلاوه ، تعداد قابل توجهي مدارس خصوصي متعلق بهمؤسسات بازرگاني و غير رسمي وجود دارند كه توسط آنها عمل مي كنند و آموزش تكميليارائه مي دهند . در زمانهاي پيش از جنگ ، مدارس ژاپن اساساً در مناطق گوناگون آسياتأسيس مي شدند، امّا در حال حاضر آنها در سراسر جهان گسترس يافته اند كه آمريكا واروپا را هم شامل مي شود.در رابطه با كودكان ژاپني و جواناني كه بعد از دوره هايزندگي در خارج از كشور به وطن بازگشته اند اقدامات گوناگوني جهت فراهم آوردنتسهيلات آموزشي آنان انجام شده است ، كه شامل ادغام آنها در كلاسهاي معمولي مدارسملي ، دولتي و خصوصي ، يا سازماندهي كلاسهاي ويژه براي آنان بوده است . اصلاحاتيدر مورد سيستم امتحان ورودي نيز انجام شده تا سعي كنند نيازهاي چنين كودكاني رابرآورده سازند . نياز به چنين اقداماتي با افزايش تعداد خانواده هاي ژاپني كه درنتيجة توسعه داد وستد ژاپن در كشورهاي خارجي مدتي طولاني در خارج از كشور زندگيكرده اند ، مطرح شده است . با وجودي كه جواناني كه مدتي طولاني در خارج از كشورسكونت داشته اند در مدارس ژاپني محلي حضور مي يابند ، اغلب هماهنگ شدن با شرايطويژة زندگي مدرسه ژاپني را دشوار يا غير ممكن يافته اند، و مسئله آموزش افرادي اينچنين كه به وطن بازگشته اند به مشكل اجتماعي مهمي مبدل شده است .از اينرو ، آموزشويژه با تعيين معلّمان تمام وقت براي مدارس خصوصي ، مدارس ملّي ( مدارس تحت پوششدانشگاهها ) ، و بويژه مدارس دولتي بخشهاي مختلف كشور فراهم آمده است. ،تعداد اينمدارس نيز به تدريج رو به افزايش است .
از هنگام از سرگيري روابط ديپلماتيك ميان چين و ژاپن در سال 1972 ، كودكان باملّيّت ژاپني سرگردان در چين ، پس از جنگ جهاني به كشور مطبوع خود بازگردانده شدهاند. از 31 دسامبر 1996 به بعد ، 363/7 نفر (كودك و خانوادة آنها ) به كشوربازگردانده شده اند .در سال 1995 ، 430 كودك زاپني كه در كشورهاي خارجي به سر ميبردند در مدارس ابتدايي و مقدماتي و تكميلي متوسطه ثبت نام كردند .
آموزش اجتماعي
در ژاپن ، آموزش خارج از مدرسه شامل آموزش بزرگسالان و تداركات(خدمات تأمين آتيهجوانان)، آموزش اجتماعي خوانده ميشود. واژه " آموزش اجتماعي"، آنطور كه در ژاپنبكار رفته است ، دلالت بر آموزشي دارد كه خارج از سيستم رسمي مدارس به جوانان وافراد بزرگسال ارائه مي شود.اغلب كلاسها و دوره‌ها در زمينه آموزش اجتماعي درمجموعه اي متنوع از تسهيلات عمومي اداره ميشوند. اين نوع از آموزش به جوانان شاملپسرها و دختراني ارائه مي گردد كه آموزش اجباري مي بينندو يا جوانان كارمند، وآناني ميشود كه كمتر از 25 سال دارند و هنوز در موسسات آموزشي حضور مي‌يابند. اغلبكلاسهاي دخترانه و پسرانه به اين سمت گرايش دارند كه علاقه دائمي به كارهاي اضافهبر برنامه درسي را در آنان القا كنند و مشوق نوآوري‌ها و استعدادهاي افراد درجهتمعاشران با ديگران ميباشند. موضوع كلاسها شامل فرهنگ عمومي، فعاليتهاي ورزشي وتفريحاتي ميباشد. در سال 1995 507/85 كلاس درسراسر ژاپن سازماندهي شد كه جمعاً 000/73/5 شركت كننده داشتند.هدف از كلاسهاي جوانان مجهز ساختن آنان با دانش و يامهارتهاي لازم كاري است. بالغ بر 148/9 كلاس با مجموع 446 /420 شركت كننده در اينراستا وجود دارد. به منظور ايجاد تسهيلات جهت حضور جوانان كارمند بالغ بر 801/4نفر، اين كلاسها ساعت 5 بعد ازظهر تشكيل مي‌گردند.با اين حال، تعداد كلاسها و دورههاي مخصوص جوانان و تعداد شركت كنندگان در چنين كلاسهايي به سرعت و سال به سال روبه كاهش است. جوانان گروه سني پائين تر در ورزشهاي تفريحي يا در فعاليتهاي خدماتيداوطلبانه در سازمانهاي دولتي يا سازمانهايي نظير آن شركت ميكنند، اما نسبت بهآموزش نگرشي بي تفاوت يا شديداً منفي نشان ميدهند. سازمانهاي جوانان براي جوانانگروه سني بالاتر، مكاني جهت آموزش ايجاد ميكنند. در گذشته، سازمان مكاتبه ايگسترده‌اي در مناطق روستايي وجود داشت، اما با تغيير سريع ساختار جامعه، از تاكيدمنطقه اي و كارهاي كشاورزي كاسته شده است و با اين وجود سازمان منطقه اي جوانانهنوز به عنوان واسطه جابجايي و آموزش جوانان نقش مهمي ايفا ميكند .شرايط زيستمحيطي جوانان اين روزها مشكلات جدي چندي را بوجود مي‌آورد كه مسبب آنها تغييراتسريع اجتماعي، وتاكيد بيش ازحد بر دستاوردعلمي و ديگر عوامل مي باشد.سال جهانيجوانان در سال 1985 فرصتي جهت ارزيابي مجدد و جدي مشكلات تاثير گذار بر جوانانفراهم آورد ..در اغلب موارد ، آموزش اجتماعي توسط بورد آموزشي مناطق محلّي ادارهميشود. يك مشاور آموزش اجتماعي كه سمتي حرفه اي دارد، براي هر بورد آموزشي معيّنميشود، كه مسئول برنامه ريزي طرح يكساله آموزش اجتماعي، و كمك به تأييد محيطيمناسب جهت آموزش اجتماعي و اجراي برنامه ها مي باشد. آموزش اجتماعي اساساًدرمراكزprerectural، يا تالارهاي شهرداري محلّي ، يا سالنهاي شهر اجرا ميشود.درژاپن مدرن، تالارهاي محلي، مراكز فرهنگي هر منطقه بوده و به اين منظور طراحي ميشوندو تسهيلاتي چون مراكز سمعي و بصري ، موزه، مراكز تفريحي و امثال آنرا شامل مي شوند. مراسم ازدواج و انواع مختلف گردهمايي ها نيز در اين مراكز انجام مي شوند. اخيراً درزمينه آموزش اجتماعي هم ، مراكز فرهنگي خصوصي بسياري بوجود آمده اند كه توسطگروههاي روزنامه اي ، گروههاي پخش ، فروشگاههاي زنجيره اي و گروههاي مالي ادارهميشوند.
نهادهاي مركزي
آموزش اجتماعي توسط مجموعه گوناگون از سازمانهايي اداره مي شوند كه از نظر ابعادو ويژگيهاي خاص متفاوت مي باشند، و توصيف تعداد واقعي آنها بطور قطع آسان نيست. بسياري اين سازمانها كه از كنترل عمومي آزاد ميباشند، متدهاي بي نظيري از طراحي وبرنامه ريزي را توسعه داده و به شكل كار آمد و سيستماتيك عمل مي كنند. سازمانهاييكه تاييد قانوني ويژه دارند، بعنوان سازمانهاي مربوط به آموزش اجتماعي شهرتدارند.درچارچوب قانوني، برخي از سازمانها بعنوان شخصي حقوقي مربوط به موسسه يا شخصحقوقي نهادين گنجانده ميشود، در حاليكه ديگر سازمانها بعنوان بخشهاي افتخاري غيرالحاقي عمل مي كنند. سازمانها در چارچوب ويژگيهاي خود مي توانند به سه گروه تقسيمميشوند:
. سازمانهايي با هدف فراهم آوردن آموزش و فرصتهاي تحصيلي براي اعضاء خود(همچونانجمنهاي كودكان، انجمنهاي منطقه اي جوانان، انجمنهاي منطقه اي زنان، PTA ها،گروههاي داراي منافع مشترك)
. سازمانهايي با هدف فراهم آوردن فرصتهاي آموزش براي اعضاء خود و درگيري درفعاليتهاي آموزش اجتماعي جهت افرادي غير از اعضاء
. سازمانهاي مجري فعاليتهاي آموزش اجتماعي(همچون فدراسيون مراكز عمومي كتابخانهاي، انجمنهاي موزه، انجمنهاي تربيت بدني، انجمنهاي سرگرمي ها و غيره)
تسهيلات آموزشي
تسهيلات آموزش اجتماعي به شكل گسترده از نظر اندازه، شكل، و عملكرد متفاوتهستند. بسياري از آنها مربوط به سازمانهاي مديريتي هستند، اما مقداري هم هستند كههماهنگ با مفهوم منطقه اي معيني بنا شده اند كه نقش مهمي در فعاليتهاي آموزشي وفرهنگي مهمي ايفا مي كنند. مراكز عمومي، بويژه رابطه اي بسيار نزديك با زندگيدانشجويان محلي دارند.
مراكز عمومي
تا جائي كه مفهوم و تصوير مركز عمومي مد نظر باشد، قبل از جنگ جهاني دوم تسهيلاتمشابهي وجود داشت، اما پس از جنگ، اين مراكز دوباره بعنوان مراكز عمومي سازماندهيشدند كه به شكلي مستقل و توسط ساكنين محلي عمل مي كنند. از آن به بعد، تعداد مراكزرو به افزايش گذاشتند، و هم اكنون نقش عمده اي در فعاليتهاي آموزش اجتماعي ايفا ميكنند.
مراكز عمومي كلاسها و دوره هاي گوناگوني را ارائه مي دهند، كنفرانسهايي برقرارمي كنند، كتابها و مطالب در دسترس را تهيه مي كنند، تربيت بدني و فعاليتهاي تفريحيرا اجرا كرده، با سازمانهاي گوناگوني تماس بر قرار مي كنند، و فعاليتهايي را با هدفايجاد تسهيلات در دسترس جهت استفاده ساكنان محلي اداره مي كنند. از اكتبر 1997 بهبعد 819/17 مركز عمومي وجود داشته است ( 446/11 مركز اصلي و373/6 شعبه ) كه در 8/90درصد شهرها ، شهرستانها و روستاهاي سراسر ژاپن بنا گرديده است. با توجه به سطحتسهيلات و تجهيزات ، مراكز زياد ديگري وجود دارند كه به ميزان بسيار محدودي عمل ميكنند ( شعبه هاي اصلي با ميانگين وسعت 330 متر مربع براي هر شعبه) ، اما در سالهاياخير تسهيلات درجه يك و مجلل زيادي نيز مي توان يافت كه تعدادشان رو به افزايش است . تعداد مراكز عمومي مجهز به تالار نشيمن ، تالار ، اتاق نگهداري كودكان ، اتاقسمعي و بصري ، اتاق تمرين و غيره رو به افزايش است .بمنظور اجراي اين فعاليتها ،هرمركز عمومي ، سرپرست ، مدير و كاركنان ديگري در اختيار دارد . مدير ، بخصوص ،مسئول برنامه ريزي و اجراي فعاليتهاي گوناگون بوده و به عنوان مشاور فعاليتهايمطالعاتي انجام شده در مركز عمل ميكند.اما بعنوان متخصص ازهيچگونه جايگاه اجتماعيكه از نظر قانوني تضمين شده باشد برخوردار نيست.
كتابخانه ها
كتابخانه هاي عمومي به تلاشهاي پرشور جهت نيل به اهداف خود كه همه جا و هر زماندر دسترس همگان بودن است ، ادامه ميدهند . در سال 1997 ، 419/2 كتابخانه عمومي وجودداشت ( كه شامل686 كتابخانه سيار مي شد ) كه در سراسر مناطق ژاپن پراكنده شدهبودند. 2/64 درصد شهرها ، 1/31 درصد شهرستانها ، و 1/3 درصد روستاها از كتابخانههاي ويزه خود برخوردار ميباشند. طي سالهاي اخير ، شهرها و روستاهاي بيشتري كتابخانههاي خود را بنا نهاده اند ، اما هنوز نابرابري هاي منطقه اي زيادي وجود دارد . مجموع ذخاير كتاب تقريبا به 000/341/247 جلد مي رسد ، و از نظر ذخيره كتاب براي هركتابخانه يك كتابخانه تقريبا 000/939/30 جلد كتاب دارد و كتابخانه شهرداري ( حوزهاي ) تقريبا 510/177 جلد كتاب دارد . از نظر طبقه بندي موضوعي در سال 1966 ادبياتبزرگترين بخش بوده است و بالغ بر 2/32 درصد كل كتابها را شامل مي شود ، پس از آنعلوم اجتماعي ( 2/11 درصد ) ، و هنر ( 5/7 درصد) قراردارند . بر خلاف آنكه گفته ميشود علاقه به كتب چاپي رو به كاهش است ، تعداد استفاده كنندگان از كتابخانه وكتابهاي امانت گرفته شده در سالهاي اخير بطور ثابت رو به افزايش بوده و تعدادكتابهاي به امانت گرفته شده در سال تقريبا به 378 ميليون جلد مي رسد.بخصوص بايدتوجه كرد كه تعداد قابل توجه كودكان كتابخانه رو 21 درصد كل استفاده كنندگان راتشكيل ميدهند.همراه با اين افزايش دربهره جويي ، ويژگي كتابخانه هاي عمومي نيزدرطول 10 سال گذشته بطور مشخص تغيير كرده است . تعداد كتابخانه هايي كه خدمات امانتدهي خود در مناطق محلي را از طريق ارائه با كامپيوتر و يا فراهم آوردن خدمات پيشرودربهبود مطالعه بهبود بخشيده اند نيز افزايش يافته است.با وجودمشكلات مالي كهبعنوان محدوديتهايي درمقابل توسعه خدمات عمل ميكنند،تاثير اصلاحات مديريتي در خدماتكتابخانه اي از قبل مشهود بوده است .
موزه ها
ازآغاز دهه 70 ، تاسيس موزه ها بطور ثابت افزايش يافته است و در سال 1997 تعدادكل موزه ها بالغ بر 986 عدد بوده است كه مهمترين آنها موزه هاي تاريخي (332) بودهاند و پس از آنها موزه هاي هنرهاي زيبا( 326 )، موزه عمومي ( 118) ، موزه علوم (100) و آكواريوم (39) ، باغ جانور شناسي ( 33 ) باغ گياه شناسي ( 18 ) ، باغ جانورو گياه شناسي (9) ، و موزه فضاي باز (11) مي باشد . دردهه 60 به بركت نرخ رشد بالاياقتصاد ، موزه هاي هنري مجلل در شهرهاي بزرگ احداث شده اند ، از آغاز دهه 70 موزهها به شكل فعال درگيرفعاليتهاي مربوط به مطالعه تاريخ محلي شده اند ومطالبي راجمعآوري نموده و آرشيوهاي تاريخ محلي و فولكلور رابه تعدادزياد بنا نهادند.درحالحاضر،نياز شديدي به كاتالوگ و مطالب جامع مشابه آنچه در دسترس كتابخانه ها مي باشدوجود دارد .
ديگرامكانات آموزش اجتماعي
علاوه بر امكانات توصيف شده در بالا تسهيلات آموزش اجتماعي شامل امكانات موردنيازآموزش جوانان، آموزش زبان،ورزش،مراكزفرهنگي، تالارهاي رفاهي،تالارهاي كارگري،كتابخانه هاي سمعي و بصري و امثال آن مي باشد.
درسال 1996 امكانات آموزش جوانان درمجموع بالغ بر 318/1 بود كه 226 مركزجوانان، 257 مركز عمومي جوانان داراي محل اسكان آنان، 161 مركز جوانان شهري، با هدفارتقاء روابط دوستانه و مطالعه گروهي در ميان جوانان شهري، 304 مركز طبيعت برايجوانان جهت ارتقاء فعاليتهاي گروهي و درمحيط باز در ميان جوانان، و 99 مركز كودكانبه منظور اشاعه آگاهيهاي علمي و فراهم آوردن مشاوره در فعاليتهاي زندگي روزانه راشامل ميشد.225 مورد امكانات اجنماعي نيزجهت آموزش زنان وجود دارد كه بيشتر آنهاتوسط شهردار يا موسسات حقوقي اداره ميشوند. آنها به روشي بي سابقه تاسيس شدند تاپايه اي جهت سازمانهاي منطقه اي زنان فراهم آورند و ويژگي آنها تخصيص امكانات مربوطبه آموزش زنان به نواحي منطقه اي مي باشد.درجولاي1977مركز ملي آموزش زنان تحت حمايتوزارت آموزش احداث شد، تا بعنوان اساس آموزش زنان عمل كند.هم چنين تسهيلات آموزشيشامل مدارس ابتدايي و متوسطه، بطور گسترده و به منظور آموزش اجتماعي مورد استفادهقرار مي گيرد.بعلاوه جدا ازموسسات تحت اختيار قانوني وزارت آموزش، انواع گوناگونامكانات جهت جوانان و زنان شامل مراكز كودكان، مراكز بهبود استخدامي، و ساير مراكزيا وزارتخانه هاي ديگرعمل ميكنند، و وزارت كار، وزارت بهداشت و رفاه، وزارتكشاورزي، وجنگلباني و ماهيگيري و آژانس ملي زمين را دربرميگيرند. با اين وجود مشكليكه هنوز حل نشده باقي مي ماند، عدم وجود همكاري كافي ميان اين امكانات گوناگون ميباشد.
آموزش كارمندان
بسياري از شركتهاي بزرگ ژاپن آموزش و پرورش فشرده اي جهت كاركنان خود دارند. شروع آن هنگامي است كه كارمندي به آن شركت مي پيوندد، و اين آموزش در سراسر دورانزندگي آن كارمند ادامه مي يابد. شركتهاي كوچك و متوسط به ميزان زيادي بر آموزش وپرورش در مراكز تخصصي و كالجهاي آموزشي حرفه اي تكيه دارند، اما بسياري از آنها همبرنامه هاي تربيتي و آموزش مشترك ارائه ميدهند. عوامل مهمي كه بايد در رابطه باآموزش درون شركتها در نظر گرفته شوند عبارتند از:
. استخدام مادام العمر
. توالي شغلي
. ارتقاء توسط سابقه خدمتي
با توجه به اينكه سيستم استخدام مادام العمر هنوز در ژاپن غالب مي باشد، شركتهامي توانند سرمايه گذاري بخش قابل توجهي از منابع خود در آموزش را تقبل نمايند.آموزشو پرورش در چهار چوب يك شركت هم بر اساس شغل است و بر پايه و رتبه. آموزش بر اساسشغل مهارتهاي تخصصي، فروش، مهندس توليد، مهارتهاي تجاري، سلامت، مديريت، نگرشها وامثال آنرا در بر مي گيرد. آموزش بر اساس رتبه و سمت در سطوح مختلفي شكل مي گيرد وشامل كاركنان جديد، مديريت خرد، مديريت ميانه، و مديريت كلان مي باشد.در سالهاياخير، آموزش درون شركتي، مسئوليتهاي اجتماعي زيادي را پذيرفته است، و در نتيجهدموكرات شدن مديريت، انساني شدن كار، و محبوبيت آموزش متواتر، با اين در خواستروبرو شده كه بايد مسئوليت ارائه آموزش انسان گرايانه تري را بپذيرد.
آموزش غيررسمي
مدارس چند منظوره
هدف مدارس چند منظوره آموزش انواع مختلف تكنيكها يا كارهاي دستي در دوره هاييكساله يا بيش از يكسال، يا بين سه ماه و يكسال جهت آموزش تكنيكهاي ساده و صنايعدستي مي باشد. بيشتر مدارس چند منظوره به صورت خصوصي اداره مي شوند و داوطلبينميزان سني گسترده اي را در بر مي گيرند كه شامل فارغ التحصيلان مدارس راهنمايي ودبيرستان هم مي شوند.ميزان دروس ارائه شده توسط مدارس چند منظوره بسيار گسترده است،و شامل تغذيه و رژيم غذايي، آشپزي، شيريني پزي، آرايشگري، خياطي، دوزندگي به روشژاپني، پرستاري، راديو گرافي، عكاسي، چاپ، و كتابداري مي باشد. در اين طبقه بنديمدارسي براي آماده سازي دانش آموزان جهت ورود به دانشگاه و مدارسي هم براي دانشآموزان غير ژاپني وجود دارند. درنتيجه اصلاحات انجام شده توسط وزارت آموزش تعداديمدارس چند منظوره بعنوان "مدارس آموزشي ويژه" مجدداً طبقه بندي مي شوند.