آئين كار نگهداري و ترابري گوجه فرنگي در سردخانه
1- هدف و دامنه كاربرد
هدف از تدوين اين استاندارد ارائه روش برداشت و عملياتي است كه بايد به منظور حفظ كيفيت و جلوگيري از فساد گوجه فرنگي انجام گيرد .
اين روش در مورد گوجه فرنگي هائي كه به مصرف فرآيند صنعتي ميرسند كاربرد ندارد .
2-1- برداشت : گوجه فرهنگي بايد در هواي خشك برداشت شود .
2-1-2- ميزان رسيده بودن گوجه فرنگي در هنگام برداشت بستگي به عوامل زير دارد:
- مقصد ترابري
- مدت ترابري
- شرايط ترابري
- مورد يا موارد مصرف
- مدت مورد نظر براي نگهداري
- زمان مورد نظر براي عرضه به بازار
2-1-3- رنگ گوجه فرنگي مهمترين ضابطه براي تعيين زمان برداشت ميباشد ( رجوع شود به جدول شماره 1)
2-1-4- بلافاصله بعد از برداشت ( حداكثر در طي 12 ساعت ) بايد گوجه فرنگي را مشروطه , بسته بندي , ارسال و يا در سردخانه نگهداري نمود .
2-2- كيفيت : گوجه فرنگي هايي كه براي ترابري و نگهداري به مدت كوتاهي در نظر گرفته شدهاند بايد داراي ويژگيهاي مندرج در استانداردهاي مربوطه و نياز بازار باشند .
- گوجه فرنگيها بايد سالم و تميز , داراي سفتي مناسب با درجه رسيده بودن و عاري از رطوبت اضافي سطحي بوده و از نظر اندازه طبقه بندي و از لحاظ دما مشروطه شوند.
- وجود دم روي ميوه اختياري است و الزامأ شرطي براي ترابري و نگهداري در سردخانه نميباشد . اطمينان از يكنواختي رنگ و ميزان رسيده بودن گوجه فرنگيها در يك بهر اهميت داشته و دامنه نوسان رنگ ميوه نبايد بيش از دو درجه از تفاوت رنگ جدول يك تجاوز كند.
گوجه فرنگيهايي را كه براي نگهداري در سردخانه و ترابري با وسايل مجهز به تجهيزات سرمازا در نظر گرفته شدهاند ميتوان در انواع بستهها ( چوبي - مقوايي - پلاستيكي ) بسته بندي نمود , مشروط بر آنكه فشاري كه بر روي ميوهها وارد ميشود موجب كاهش كيفيت آن در طي ترابري و نگهداري نشود
موجبات گردش هوا در اطراف بستهها و داخل آن بايد فراهم باشد .
چنانچه نگهداري گوجه فرنگي در سردخانه ضروري باشد بايد آنرا پيش از نگهداري در سردخانه خنك كرد .
- بعد از برداشت گوجه فرنگي , مشروطه كردن , دسته بندي بايد آنرا به اندازهاي خنك كرد كه دماي آن بيش از 2 درجه سلسيوس با دماي بهينه ترابري و نگهداري اختلاف نداشته باشد .
- براي جلوگيري از تراكم بخار آب روي ميوه توصيه ميشود كه وسيله ترابري نيز قبلا خنك گردد .
5- بارگيري در وسايل ترابري مجهز به تجهيزات سرمازا يا سردخانه
گوجه فرنگي بايد حداكثر ظرف مدت 24 ساعت بعد از برداشت در سردخانه يا وسيله ترابري ( مجهز به تجهيزات سرما از ) بارگيري شود .
كيفيت گوجه فرنگي در صورتيكه دماي آن ولو به مدت چند ساعت به بالاتر از 25 درجه سلسيوس برسد بطور قابل توجهي كاهش مييابد . اگر نتوان دماي بهينه نشان داده شده در جداول 1 و 2 را حفظ كرد ميتوان گوجه فرنگي را در دماي بين 6 تا 25 درجه سلسيوس نگهداري نمود ولي بهر حال گوجه فرنگي را در خارج از دماي بهينه آن نبايد بيش از 12 ساعت نگهداري نمود .
توصيه ميشود هر سالن نگهداري سردخانه يا هر وسيله ترابري مجهز به تجهيزات سرمازا با گوجه فرنگي هايي شود كه از نظر رسيده بودن و اندازه يكسان باشند .
- بستههاي حاوي گوجه فرنگي بايد به دقت جابجا شود .
اگر عمليات بارگيري و تخليه در سردخانه بطور مكانيكي انجام گيرد توصيه ميشود كه از پالت براي جابجايي استفاده شود . بعد از بارگيري در سردخانه اطمينان از گردش خوب هوا داراي اهميت ميباشد .
6- شرايط بهينه در طي ترابري با وسايل نقليه مجهز به تجهيزات
سرمازا و نگهداري در سردخانه
6-1- دما : دماي بهينه كه در طي ترابري و نگهداري بايد بكار گرفته شود بستگي به درجه رسيده بودن گوجه فرنگي , مدت مورد نظر براي ترابري و نگهداري و شرايط توزيع دارد . بطور كلي , هر چه گوجه فرنگي رسيدهتر باشد دماي پايينتر را بهتر تحمل ميكند .
جدول شماره 1, دماي توصيه شد را در رابطه با درجه رسيده بودن گوجه فرنگي مشخص ميكند .
جدول شماره 1 - دماي بهينه نگهداري گوجه فرنگي در رابطه با درجه رسيده بودن آن :
(1) توضيحات جدول – درجه 1 شروع به تغيير رنگ درجه 2 صورتي روشن درجه 3 صورتي تا نارنجي روشن درجه 4 نارنجي تا قرمز روشن درجه 5 قرمز
(2) سلسيوس برابر درجه سانتيگراد است Celsius =
دماي توصيه شده در طي ترابري در رابطه با درجه رسيده بودن گوجه فرنگي و مدت ترابري به شرح جدول 2 ميباشد .
اگر رسيده بودن كامل گوجه فرنگي قبل از توزيع ضروري باشد توصيه ميشود كه در دماي حداقل 18 درجه تا حداكثر 25 درجه سلسيوس به مدت حداقل 12 ساعت نگهداري شود .
جدول 2- دماي بهينه وسايل ترابري در رابطه با درجه رسيده بودن و مدت حمل گوجه فرنگي :
(1) در رابطه با ميزان رسيده بودن به جدول شماره 1 مراجعه شود
6-2- ميزان رطوبت نسبي هوا : رطوبت نسبي هوا بايد 3±90 درصد نگهداري شود .
6-3- گردش هوا : گردش هوا در طي ترابري و نگهداري در سردخانه بايد طوري باشد كه دما و رطوبت نسبي مورد نظر بطور ثابت و يكنواخت حفظ شود .
6-4- مدت نگهداري در سردخانه : حفظ كيفيت گوجه فرنگي در شرايط حرارت و رطوبت نسبي مشخص شده تابع درجه رسيده بودن گوجه فرنگي , رقم ميوه , دماي نگهداري , وسيلهاي كه براي ترابري بكار گرفته شده است ميباشد .
6-5- ارقام گوجه فرنگي ميتواند كيفيت خود را در شرايط مشخص شده به مدت 7 تا 21 روز حفظ نمايد .
7- عملياتي كه بايد طي نگهداري و در پايان آن و همچنين در وسايل ترابري انجام شود :
7-1- توصيه ميشود كه در طي نگهداري كيفيت گوجه فرنگي بطور منظم كنترل شود.
7-2- در پايان مدت نگهداري يا ترابري براي اجتناب از تراكم بخار آب روي سطح ميوه بايد آنها را تا اندازهاي پيش گرم كرد .