در دهه هاي اخير، فعاليتهاي بين المللي براي بهبود بهره وري در نتيجة عوامل زير تا حد زيادي افزايش يافت :

اين عوامل به ايجاد و تقويت ساز و كارهاي بين المللي براي همكاري بهره وري كمك كرد. اكنون بيش از 30 سازمان ، فدراسيون وانستيتوي بين المللي ، حدود 20 سازمان دولتي بين المللي و بيش از 40 سازمان و موسسه منطقه اي كه به طور مستقيم يا غير مستقيم به مسايل بهره وري مي پردازند، وجود دارند. سازمانهاي مربوطه را مي توان به پنج گروه تقسيم كرد :

·    سازمان  هاي وابسته به سازمان ملل : UNIDO, UNESCO, UNDP, ILO كه به جنبه هاي مختلف ارتقاء بهره وري مي پردازند.

·    سازمانهاي اقتصادي منطقه اي بين دولتي اروپائي يا بازار مشترك آمريكاي لاتين ،  CMEA, OECD (شورا كمك اقتصادي چند جانبه )و ..

·    سازمانهاي منطقه اي كه به طور خاص با بهبود وارتقاء بهره وري در ميان كشورهاي عضو مرتبط هستند، مانند سازمان بهره وري آسيائي (APO) ، موسسه اروپائي مراكز بهره وري ملي (EANPC) و موسسه مشابه براي كشورهاي آمريكاي لاتين كه MECOPOR ناميده مي شود.

اين موسسات و ساير موسسات در زمينه جمع‌آوري ، تجزيه وتحليل و انتشار اطلاعات مفيد در مورد بهره وري و مسايل مربوط به آن براي اعضاي خود، اقدامات بسياري را انجام مي دهند.مؤسسات مزبور به فعاليتهاي تحقيقاتي مي پردازند و با برگزاري جلسات ، دوره ها ، سمينارها، سمپوزيوم و كنفرانس در تهيه خط مشي ها و برنامه هاي بهبود بهره وري به دولتها كمك ميكنند. اين سازمانها همچنين بسياري از برنامه ها را تأمين مالي كرده و اجرا مي كنند . ايفاي نقشهاي مهم زيردر زمرة فعاليت اين موسسات است‌:

رهبران‌: باتوجه به دخالت موسسات ياد شده در توسعه اقتصادي و اجتماعي ، آنها مي تواند آينده را پيش بيني كرده و راهبردها و خط مشي هائي را طراحي كنند. اغلب اين سازمانها، عامل انساني را براي توسعه به عنوان نيروي بنيادي تلقي مي كنند. بنابراين پرورش نيروي انساني، براي سازمانهاي مديريت و بهره وري اولويت دارند.

كاتاليست ها (تسهيل كننده ها): اين سازمانها، همكاري بين كشورهاي عضو مساعي آنان را براي افزايش توانائيهاي ملي و روابط منطقه اي در بهبود بهره وري ارتقاء مي بخشند. در اين نقش، سازمانها، مفاهيم وروشهاي جديد ارائه مي دهند، در ابعاد و معيارهاي مختلف بهبود بهره وري تحقيق مي كنند، درايجاد اهداف، اولويتها را تعيين مي كنند، تجربيا كسب شده را در كشورهاي مختلف منعكس مي كنند و همكاري چند جانبه بيشتري را به وجود مي آورند.

بنيانگذاران : براي تقويت ظرفيت تخصصي از طريق برنامه هاي توسعه انساني به كشورها كمك مي كنند. آنها بر توسعه نرم افزار و بهبود بهره وري در سطح كلان تاكيد كرده و عوامل تخصصي براي موسسات در زمينه هاي مديريتي فني فراهم ميكنند . خدمات كارشناسي فني ارائه مي دهند و به انجام بررسيها و مطالعات و تحقيقات گروهي مي پردازند. آنان دسترسي به اطلاعات را ميسر ساخته و انتقال تكنولوژي از طريق همكاريهاي فني را زماني كه لازم باشد سازماندهي مي كنند.

مراكز اطلاعات : مبادله اطلاعات را در سراسر جهان بين اعضاء سازماندهي كرده ، مفاهيم و روشهاي مديريت و بهره وري را اشاعه مي دهند .همچنين در زمينه عدم كاميابي و كاميابي طرحها و تجربيات مختلف و نوآفريني فني و مديريتي، تهيه مي كنند و در زمينه بهره وري ، مقايسه هائي به عمل آورده و براي مراحل مختلف توسعه ، شاخصهاي اقتصادي به دست مي دهند.

سازمانهاي توسعه منابع انساني : اين سازمانها، در زمينه روشهاي آموزش و پرورش ، طرحهاي همكاري فني عمده را به اجرا در مي آورند. اشتغال مولدتر براي نيروي انساني فراهم مي كنند، مهارتها و نگرشها را براي بهبود بهره وري پرورش داده، مربيان و متخصصين توسعه نيروي انساني را آموزش مي دهند.

ارتقاء سطح دانش، مفاهيم ، انتقال تكنولوژي و همكاري بين كشورها و موسسات عضو در زمرة نقشهاي مهم ديگر اين سازمانهاست . براي بهتر نشان دادن نقش و فعاليتهاي عملي اين سازمانها،‌در مورد برخي از موسسه هاي منطقه اي و بين المللي عمده كه در زمينه بهبهود و همكاري بهره وري فعاليت دارند، شرح مختصري ارائه مي دهيم . موسسات موردنظر عبارتند از : APO, MECOPOR, EANPC,ILO.

 

نقش ILO در ارتقاء بهره وري :

كنفرانسهاي ILO به طور مكرر براين واقعيت تاكيد كرده اند كه سطح زندگي را مي توان تا حد زيادي تنها با افزايش بهره وري بهبود بخشيد. درگزارش سالانه 1950 ، بهرود بهره وري مورد توجه و تشر يح قرار گرفته و تمايل ILO به توسعه فعاليت در اين زمينه نشان داده شده است . چند سال بعد، شاهد اجراي برنامه هاي توسعه مديريت و بهره وري بودديم و گروههاي بهره وري ILO به كشورهاي مختلف اعزام گرديدند. بين سالهاي 1950 و 1957 به ده كشور، خدمات كارشناسي ارائه گرديد. كارسنجي ، روشي بود كه در ابتدا، آموزش و كار عملي گروهها بر آن تمركز داشت .

اولين مرحله برنامه توسعه مديريت ، مربوط به برنامه بهره وري بود كه در آن تقريباً تمام تأكيد بر ارتقاء بهره وري و بهبود كارآيي در توليد يا عمليات قرار داشت . مرحله دوم (پس از 1960) بر آموزش و مديريت عمومي و وظيفه اي، گسترش موسسات و افزايش اشتغال مولد تاكيد داشت . اغلب طرحها شامل تأسيس موسسات توسعه مديريت ملي و نهادهاي بهره وري بود.

برداشت جاري ILO از بهره وري در قطعنامه اي كه توسط كنفرانس بين المللي كار در ژوئن 1984 پذيرفته شده منعكس است . در ابتداي اين بيانيه گفته شده است"... به عنوان يك اصل بنيادي كه توليد و بهبهود بهره وري بايد در خدمت رفاه افراد باشد" . ديگر ، واژه " بهره وري" ، مفهوم ساعات طولاني كار و كم كردن كارگران خط توليد را به ذهن متبادر نمي كند. هدف اصلي برنامه هاي ILO در مورد بهبود بهره وري كمك به دولتهاي عضو براي بهبود كيفيت مديريت هم در بخش دولتي و هم در بخش خصوصي است .

از اوايل دهه 1950 ،ILO به تقويت مراكز مديريت بهره وري ملي و سازمانهاي وابسته در بيش از 80 كشور كمك كرد و چندين هزار برنامه و طرح مشاوره اي و آموزشي نيز ترتيب داد . با چنين ذخيره بزرگ تجربي و كارشناسي ، امروزه ILO به دولتها، سازمانهاي كارفرمايي و كارگري در فعاليتهاي آنان براي افزايش بهره وري كمك مي كند.

براي مثال در آسيا ، ILO به برنامه سال بهره وري سنگاپور در سال 1981 كمك كرد و در سال 1982 همان گونه كه قبلاض بحث شد به هندوستان نيز ياري رسانيد. ارتباط سنتي قوي ILO با جنبش بهره وري هندوستان به اواسط دههه 1950 بر مي گردد كه در آن زمان ILO در تأسيس شوراي بهره وري ملي اين كشور به عنوان يك سازمان سه جانبه كه داراي نمايندگان مساوي از طرف كارفرمايان ، كارگران و مديريت بود، مشاركت كرد.

تمام برنامه هاي ILO ، چه به طور مستقيم ياغير مستقيم درگير بهبود بهره وري از طريق پرورش نيروي انساني است . براي مثال ، برنامه آموزش حرفه اي ILO كه از طريق همكاريهاي فني متعددي ، صورت مي گيرد به كشورهاي عضو كمك مي كند تا ظرفيت آموزشهاي كارگري خود را بالا برده و از اين طريق بهره وري آنان افزايش يابد . برنامه هاي آموزش و پرورش كارگران به تقويت سازمانهاي اتحاديه هاي كارگري به ويژه در زمينه مشاركت اقتصادي و اجتماعي كمك كرده و توانائي نمايندگان اتحاديه ها را براي مشاركت درتصميم گيري در تمام سطوح پرورش داده است . فعاليتهاي ILO در زمينه مزد و درآمد براساس تسهيم منافع بهره وري از طريق رشد مزد واقعي و مشاوره قرار دارد.

كمك كليدي ILO به بهره وري عبارتست از : برنامه هاي توسعه مديريت به مراكز ملي بهره وري و موسات مديريت براي گسترش تحقيق ، خدمات مشاوره خط مشي و آموزش . مراكز ملي به نوبه خود در تصميم گيري به دولتها كمك مي كنند. اين مراكز به موسسات محلي نيز كمك مي كنند تا روشهاي بهره وري كل عوامل را كه شامل استفاده موثر از تمام منابع است به كار برند.

براي هر طرح همكاري فني، ILO ، تجربه وتوان كارشناسي خود را به كار مي گيرد.اين امر شامل طراحي و توسع طرح ، اجرا و ارزشيابي ، خط مشي آموزشي ، سازمان ور وش كارهاي اجرائي و ارزشيابي وايجاد چارچوب نهادي و شبكه اي مي باشد .

انتخاب ، استخدام و سرپرستي كارشناسان و مشاوران محلي و بين المللي داراي صلاحيت فني براي اجراي طرح نيز بخش مهمي از كمك ILO است. برنامه ريزي و اجراي برنامه هاي اعزام براي آموزش ، جزئي از اين برنامه هاست .

ILO نقش مهمي نيز در ترتيب تأمين مالي بين المللي ايفاء مي كند. ILO داراي دانش عمومي و فني بسيار وسيعي براي طراحي واجراي متدولوژي آموزشي است كه تازه ترين پيشرفتها را همراه دارد . با تجارب بسيار در زمينه طرحها در كشورهاي در حال توسعه ، ذخائر سرشاري از روشها وتكنيك ها را داراست كه در مورد هر طرح خاص ميتواند از آنها استفاده كند، از جمله : طراحي عملي ، به ويژه طراحي براي بهبود عملكرد (PIP) ؛ اقدام برنامه اي ، مانند برنامه آموزش از طريق مشاوره ؛ كاركرد درماني ، مقايسه بهره وري بين شركتها، به ويژه برنامه هاي مدولار براي توسعه سرپرستي ؛ و روشهاي ديگر خود پرورشي مانند يادگيري عملي .

بررسي انجام شده در سال 1980 ، نشان داد كه مراكز مديريت بهره وري ملي همواره بالاترين اولويت را براي مشاوره و تكنيكهاي آموزشي جهت بهبود بهره وري قائل بوده است . برنامه توسعه مديريت با سازمانهاي منطقه اي مانند  MECOOPOR, EANPC و APO كه به امر ارتقاء بهره وري مي پردازند، همكاري نزديكي داشته است .

ILO ، همچنين سعي دارد كه ظرفيت تشخيصي موسسات آموزشي وتوانائي آنها را براي نوآفريني و پاسخگوئي به نوآفريني بهبود بخشد. نيل به ارتباط نزديكتر آموزش و بهره وري امري ضروري است .براي مثال ، جهت بهبود بهره وري طرحهاي سرمايه گذاري، تجزيه وتحليل نيازهاي آموزشي كاركنان تشويق مي شود . تركيب تكنولوژيهاي جديد و سنتي، روشي براي افزايش بهره وري ضمن به حداقل رساندن اثرات منفي تغيير تكنولوژي است . ILO قصد دارد كه در مورد اثر كاربرد علم و تكنولوژي به بررسي هاي خود ادامه داده ، اين هدف را تعقيب كند كه براي انجام اين بررسيها، برنامه هاي آموزشي را گسترش دهد (ميكروالكترونيك ، اتوماسيون اداري و غيره).

موضوع مهم آينده برنامه هاي توسعه مديريت ILO در زمينه بهبود بهره وري عبارتند از:

 

سازمان اروپائي مراز بهره وري ملي

سازمان مراكز بهره وري ملي اروپا (EANPC) [1] ، نمونه يك موسسه منطقه اي است كه در سال 1966 به شكل سازمان غيردولتي مستقل تأسيس يافت و عضويت در آن براي تمام مراكز بهره وري ملي اروپا گشوده است . در حال حاضر 19 مركز ملي بهره وري در آن عضويت دارند. تسهيل وافزايش مبادلة اطلاعات و تجربه و تشويق همكاري بين موسسات عضو به ويژه در تحقيقات علمي، از اهداف اصلي اين موسسه است . سازماندهي و برگزاري كنفرانسها يكي از فعاليتهاي مهم اين سازمان است .

مهمترين برنامه هاي  EANPC ، بر زمينه هائي مانند خط مشي و رويه ملي ؛ كيفيت زندگي كاري ؛ طراحي شغل ؛ تكنولوژيهاي جديد ؛ طراحي و اجراي خط مشي هاي صنعتي ؛ اندازه‌گيري بهره وري ؛ سيستمهاي فرآيند آگاهي به موقع در داخل موسسات ؛ بهره وري و سازماندهي مدت كار متمركز است .

اخيراً خط مشي هاي EANPC بر بهره وري در خدمات ؛ كمك به شركتهاي كوچكتر؛ بهره وري و قابليت رقابت و بهره وري و اشتغال تمركز يافته است .

شكلهاي عمده كنشهائي كه توسط EANPC مورد استفاده قرار مي گيرد عبارتست از :

انتشار و تطبيق دانش موجود جهت استفاده گروههاي مختلف خاص؛ نهضتهاي بهره وري ؛ ميزگرد براي كاركنان مراكز و سازمانهاي مشابهي كه مسوول خدمات مشاوره اي تحت نظارت دولت مي باشند؛ آموزش و پرورش ؛ واجلاسها ، سمپوزيومها وجلسات كارگاهي . EANPC با سازمانهاي  ILO, EEC.OECD ، مراكز بهره وري ملي و مديريت و تعدادي از موسسات تخصصي مانند بنياد توسعه مديريت اروپا و مركز كار وجامعه اروپا ، همكاري نزديك دارد.

 

آمريكاي لاتين ـ "MECOPOR"

MECOPOR ، سازماني براي هماهنگي همكاري فني افقي بين موسسات بهره وري در آمريكاي لاتين و منطقه كارائيب است . اين سازمان در سال 1984 با مشورت كشورهاي عضو كميته هماهنگي، سازمان ايالات آمريكا و ILO تأسيس گرديد و در مورد مسائل بهره وري ، جديدترين سازمان است .

هماهنگ كردن فعاليتهاي مربوط به همكاريهاي فني بين سازمانهاي بهره وري و موسسات مربوطه در كشورهاي منطقه ، هدف اصلي MECOPOR است .

هدف فعاليتهاي MECOPOR عبارتست از :

هنوز خيلي زود است كه در مورد فعاليتهاي عملي MECOPOR به نتايج مشخصي دست يابيم . آنچه مهم است ، اين واقعيت است كه تأسيس MECOPOR در آمريكاي لاتين و منطقه كارائيب، گام مهمي در جهت يكپارچه شدن فعاليتهاي منطقه در مورد مراكز وس آزمانهاي بهره وري ملي ماندEANPC و APO تلقي مي شود.

 

سازمان بهره وري آسيائي (APO) [2]

سازمان بهره وري آسيائي (APO) با تأكيد بر تحقيق ، توسعه ، روش شناختي و آموزش ، اقدامات زيادي در زمينه بهبود بهره وري به عمل آورده است .

سازمانهاي بهره وري ملي در كشورهاي عضو APO به عنوان سازمانهاي اجرائي طرحهاي APO عمل نموده و در اجراي طرحهاي چند كشوري اين سازمان مشاركت كرده اند. بنابراين برنامه APO، برنامه هاي بلند مدت وكوتاه مدت اعضاء خود را منعكس مي كند.

سه اصل راهنما، توسط نمايندگان دولت، كارگران و مديران در اولين دوره كنفرانس APO مورد پذيرش قرار گرفته كه عبارتند از :

در حال حاضر 15 كشور، عضو رسمي APO هستند . هر يك از اين كشورها داراي مراكز يا موسسه بهره وري ملي است . APO از طريق برنامه هائي كه تجربيات علمي ، مديريتي و فني را ميان كشورها منتقل مي كند، همكاريهاي چند جانبه را افزايش مي دهد. اين سازمان از طريق سمپوزيومها، سمينارها، گروههاي مطالعه ، بورسيه ها، خدمات فني ، انتشارات و ديگر خدمات اطلاعاتي ، آگاهيها و تخصصهاي مربوط به بهره وري را افزايش مي دهد.

طرحهاي در سطيح كلان ، صنعت ، كشاورزي و اطلاعات . برنامه سالانه آن شامل طرحهاي مربوط به اندازه گيري بهره وري ، روابط صنعتي، امكان سنجي و ارزيابي طرحها و مديريت كشت و صنعت وانرژي است .

طرحهاي بنيادي بر مشاوره مديريتي و فني و فعاليتهاي آموزش تأكيد دارد و هدف آن كمك به تعدادي از كشورها براي تربيت مربان و مشاوران مديريتي با صلاحيت به عنوان عامل فزاينده انتشار دانش و تكنيكهاي بهره وري است . دوره هاي آموزشي شامل دو دوره اصلي است : يكي به مربيان و مشاوران مديريتي وديگري به مهندسين صنايع ياتوليد اختصاص دارد . هردوي اين دوره ها براي پرور خود اتكاييدر مشاركت كنندگان تشيل مي شود.

هدف طرحهاي اطلاعاتي جاري ، افازيش آگاهي بهره وري ، اشاعه دانش بهره وري و حمايت از طرحهاي صنعتي و كشاورزي به وسيله كمكهاي آموزي و مبادله اطلاعات بين كشورهاي عضو است .

APO به عنوان عامل انتقال تكنولوژي ، اساساً از طريق برنامه هاي آموزشي خود براي گسترش تكنولوژي صنعتي، نقش مهمي نيز ايفا مي كند. برنامه هاي آموزشي آن براي پرورش مديران ومشاوران واحدهاي كوچك، اعزام گروههاي مطالعه ، خدمات كارشناسي فني و سلسله انتشارات آن در اين زمينه، همگي در ايجاد يك دسته از « عوامل انتقال» در كشورهاي عضو مفيد بوده اند كه اثرات آن را ميتوان در پيشرفتهائي كه توسط سازمانهاي بهره وري آسيائي انجام شده، مشاهده نمود.

براي مثال ، مركز بهره وري هنگ كنگ و سازمانهاي بهره وري ملي درهندوستان ، ژاپن ، فيليپين و سنگاپور ، نتايج همگاني كردن موثر بهره وري و پيامدهاي آن را در فعاليتهاي خود نشان داده اند.

APO از تمام وسايل ارتباطي موجود، شامل سمينارها، كنفرانسها، دوره هاي آموزشي ، گروههاي مطالعه ، انتشارات و خبرنامه ها، مشاوره و برنامه هاي ويديوئي ، استفاده مي كند.

در دهة گذشته بين EANPC, ILO, APO و ديگر سازمانهاي منطقه اي و بين المللي كه به امر بهبود بهره وري و توسعه مي پردازند، ارتباطهاي مستحكمي برقرار گرديده است.

 

 

---