مقدمه :
درخت راش از خانواده Fagus جنس Fagus مي باشد 13 گونه از اين جنس در دنيا آنهم در نميكره شمالي انتشار دارد و در ايران يك گونه به نام فاگوس orientalis وجود دارد و گونه راش ايران Fagus orientalis از مهمترين و با ارزشترين درختان صنعتي ايران و حدود 32درصد موجودي سرپاي شمال ايران (طبق آمار در سال 1371) از اينگونه است و با داشتن تنه اي صاف و استوانه اي كه ارتفاع آن به حدود 40 متر و گاه بيشتر و قطر حداكثرm5/1تاm 8/1مي رسد . و جنگلهاي پر ارزشي را در ارتفاعات شمالي رشته كوه البرز تشكيل مي دهد و از آستارا و طوالش و ديلمان تا كلاردشت، نور،كجور تا گرگان ديده مي شود و در جنگلهاي نور تا ارتفاع 2200 متر از سطح دريا بالا رفته و در بعضي دره ها مثل دره نكاء تا دامنه هاي پايين بندر ديده مي شود.
راش درختي است با تنه اي استوانه اي و صاف كه ارتفاع آن 40 متر و گاهي بيشتر و قطر آن به حداكثرm5/1تاm 8/1مي رسد و پوست تنه صاف و خاكستري روشن است و جوانه ها كشيده و نوك تيز با فلسهاي طلائي رنگ مي باشد و قسمتي از فلسها در پشت خود كركهاي سفيدي دارند و برگهاي در داخل جوانه تا شده Condaplicate هستند و با زاويه انحراف و عموما برگهاي بيضوي يا تخم مرغي با حاشيه صاف و كمي موجدار با كركها ي ابريشمين درحاشيه برگها و درمحل رگبرگها اين كركها بيشترند و تعداد رگبرگها در شناسايي گونه هاي مختلف راش خيلي مهم است و بطورئيكه راشهاي ايران 14-11 جفت و بيشتر 13 جفت رگبرگ دارند و گلها يك پايه و شاتون كروي و با دمبرگهاي نسبتا كوتاه كه به حالت آويزان در مي آيند . گلهاي ماده معمولا به تعداد 2 عدد (3-1 عدد) در داخل گريبانه اي قرار مي گيرند و تعداد خامه 3 عدد دانه ها 3 بخشي و منشوري شكل هستند كه وقتي گريبانه با 4 شكاف شكفته مي شوند نمايان مي گردند و رويش بذر آنهم برون در (Epige) مي باشد.
درخت راش در توده هاي جنگلي معمولا قبل از سن 70-60 سالگي ميوه نمي دهد اما به صورت تك درخت اين زمان 40-30 سالگي است و بازدهي فراوان آن هر 90-30 سال است و معمولا نهالهاي جوان سايه درختان مادري را به خوبي تحمل مي كنند و رشد نهالها تا سن 10-8 سالگي خيلي بطئي و پس از آن سريع مي باشد.
و اما چوب آن كه از جمله چوبهاي بازار پسند و مرغوب درختان جنگلي مي باشد و همگن و پراكنده آوند بوده و مي تواند يك بخش از نيمه روزنه اي را نشان دهد . با چوب درون كاذب كه معمولا دل قرمزي و در درجه بندي چوب راش چنانچه قطر آن از cm 12 تجاوز كند عيب محسوب مي گردد كه در وسط گرده بينه راش يا مركز مقطع ديده مي شود حفرات آوندي به تعداد 2 تا 4 عدد به هم چسبيده اند و حاوي تيل مي باشد و اشعه هاي چوبي همگن و پهني آنها متفاوت است و تقريبا در هر ميلي متر 6 عدد ديده مي شود.
بافت فيبري فراوان و متراكم بوده و حد دواير سالانه به علت وجود بخشي از فيبرهاي فشرده تر واضح مي باشد.
فصل اول
مشخصات ماكروسكوپي و ميكروسكوپي گونه راش
تيره FAGACEAE
جنس Fagus
Fagus orientalis كه به فرانسه (Hetre) و به انگليسي (Beech) به آلماني (Buche) و به عربي (عيش السياح) ناميده مي شود.
نامهاي محلي
نام محل نام محلي درخت
آستارا قزل گز
طالش آلاش
رشت،لاهيجان،شهسوار راش
نور چلر
آمل موس
گرگان قزل آقاج
1-1 مشخصات گياهي – (خواص ماكروسكوپي)
F.O برگهاي بيضي شكل و يا تخم مرغي كشيده مختصر مواج ، برگها بطور متوسط داراي 14 رگبرگ هستند. زائده هاي گريبانه پهن و نرم و بلند هستند و يكديگر را مي پوشانند و گاهي نيز از لبه فوقاني گريبانه هم تجاوز مي كنند. دم گلها معمولا بلندتر از 20 ميليمتر و حتي نمونه هاي تا 50 ميلي متر ديده مي شود.
1-2 خواهش راش
درختي است سايه پسند كه از گرماي زياد گريزان و سرماي سخت را تحمل مي كند معذالك بايد دانست كه يخبندانهاي ديررس بهاره به نهالهاي آن آسيب مي رساند؛ از لحاظ جنس زمين اين درخت كم نياز محسوب مي شود؛ با اين حال زمينهاي نرم و سبك و آهكي قابل نفوذ براي اين گونه بسيار مناسب است و درخاكهاي متراكم و مرطوب يا باتلاقي رشد كافي نمي كند.
1-3 منطقه پراكنش
راش در جنگلهاي ييلاقي شمال البرز وجود دارد و در جنگلهاي شمال شرقي البرز كمياب است اين درخت در ارتفاعات بين 2000-1000 ديده مي شود باستثناي منطقه آستارا كه در 650 متري وجود دارد ندرتا گونه هاي در m300 ديده شده اند.
درخت شناسي جنگلي
وضع مهمترين انواع اجتماع جنگلهاي ايران در يك نيمرخ البرز
A – جنگلهاي ارس
B – جنگلهاي كرانه درياي مازندران
الف – جنگلهاي قشلاقي
ب – جنگلهاي ميان سبز
ج – جنگلهاي ييلاقي
1-4 قطر و بلندي
درخت راش تا به 30 متر بلندي نيز مي رسد (پوسكن1948) و گاهي درختاني به بلندي m 35 و برابر سينه m 5/1 ديده شده است (ساعي 1327)
1-5 شكل درخت
شكل جنگلي اين درخت داراي تنه بلند و صاف وتاج كوچك است در صورتيكه شكل ويژه آن داراي تاج تخم مرغي شكل و بزرگ مي باشد.
1-6 رويش و دير زيستن
رويش درخت تا بيست سالگي كند مي باشد و از آن به بعد رويش آن به تندي صورت مي گيرد و تا 100-120 سال ادامه مي يابد . دير زيستن اين درخت 150 تا 200 سال گاهي 200-250 سال مي باشد .
1-7 ريشه
ريشه تا 15 سال اول عمودي هستند و پس از آن ريشه هاي افقي بوجود مي آيند ضمنا بايد اضافه كرد كه ريشه هاي جانبي اين درخت بسيار منشعب مي شوند.
1-8 زاد آوري ،كشت و بارخيزي
بارخيزي اين درخت از80-60 سالگي آغاز مي گردد ولي درختانيكه درفضاي باز قرار دارند بارخيزي آنها ممكن است از40 سالگي به بعد آغاز شود، پس از سن بارخيزي ، اين درخت هرسال ميوه مختصري مي دهد. ولي بارخيزي فراوان اين درخت 50-10 سال مي باشد ميوه درخت راش سنگين ونگهداري دانه آن مشكل مي باشد. اين درخت در كشور ما تقريبا در فروردين يا ارديبهشت ماه گل مي دهد و ميوه آن شهريور ماه مي رسد و اگر خطر حيوانات براي از بين بردن بذر نباشد مي توان آنها را در همين فصل كاشت، دراين صورت در اواخر فروردين ماه سبز مي كند و در غير اينصورت مي توان آنها را به طريق استرا تيفيكاسيون تا بهار سال بعد نگاهداري كرد و در زمين سايه داري آنرا كاشت نهالهاي راش به خوبي جابجا مي شود براي جنگلكاري مي توان از نهال يكساله تا دوساله (يكسال كاشت و يكسال بازكاشت ) آن استفاده نمود.
درخت راش ريشه جوش نمي دهد و قابليت يا جوش دادن آنها كم است (مخصوصا در نقاط سرد) چنانكه گفتيم درخت راش سايه پسنداست و از اينرو بهترين روش براي بهره برداري از آن روش دانه زاد خالص است و درجنگلهاي آميختن با برخي از درختان از قبيل مازو و ممرز براي آن شايسته است .
در جنگلهاي آميخته راش و ممرز بايد فاصله درختان طوري باشد كه انبوهي جنگل به رويش نهالهاي مازو كه روشنايي پسند هستند آسيب نرساند .
روش شاخه زاد براي اينگونه به هيچ وجه مناسب نيست زيرا درخت راش به خوبي جست نمي دهد و قابليت جست دادن اينگونه از 25 سالگي به بعد رو به كاهش مي گذارد و از طرف ديگر برش يكسره (clear cuttine) براي اينگونه بسيار خطرناك است زيرا نهالهاي آن بي پناه مي مانند و از بين خواهند رفت .
1-9 چوب و مصرف آن
چوب راش به رنگ سفيد مي باشد و به تدريج برنگ پشت گلي يا قرمز مايل به پشت گلي در مي آيد. اين درخت بدون چوب درون مشخص ولي در بعضي از افراد آن كه در شرايط نا مناسب قرار گرفته باشند. ممكن است چوبرون نادرست ( دل قرمزي ) ديده مي شود كه مقاومت مكانيكي چوب و قابليت آغشتگي آنرا پايين مي برد.
چوب راش چوبي است نيمه سخت و نيمه سنگين كه قابليت رنده شده آن بسيار خوب است واز اينرو در بخاري مصارف زيادي دارد. درب و پنجره هاي منزل و ميزو صندلي، افزار كشاورزي را از اين چوب مي سازند. از چوب راش براي تهيه تراورس و چوبهاي ساختماني نيز استفاده مي شود، ولي چوب اين درخت در مقابل تغييرات رطوبت مقاومت نمي كند و ترك مي خورد و براي مصارف خارجي ساختمان شايسته نيست .
چوب راش براي تهيه ابريشم مصنوعي- ماهوت پاك كن سازي – كفش چوبي – پاشنه كفش – چرخ گاري – ذغال و تقطير چوب بسيار مناسب است. (روكش آن نيز رواج دارد)
1-10 شناسايي خواص ماكروسكوپي
شناسايي ماكروسكوپي چوب راش بسيار آسان است، زيرا اولا چوب اين گونه داراي دسته هاي چوبي نابرابر هستند كه دسته هاي چوبي بزرگ آن با چشم غير مسلح ديده مي شود. اين دسته ها در مقطع شعاعي توليد لكه هاي زيبايي بنام مايور(پرمكس) مي نمايند و در مقطع مماسي بشكل عدسكهاي مشخص به نظر مي آيند كه در شناسايي ماكروسكوپي اين چوب بسيار موثرند .
دواير رويش ساليانه چوب دراين گونه كاملا مشخص هستند و درمحل تلاقي با دسته هاي چوبي بزرگ محو مي گردند و چوب راش چوب نيمه سنگين كه قابليت رنده شدن آن بسيار خوب است از اينرو در بخاري مصارف زيادي دارد.
1-11 خواص ميكروسكوپي راش
چوب همگن پراكنده آوند است. ميتواند گاهي يك بخش نيمه روزنه اي نشان دهد با چوب درون كاذب كه معمولا دل قرموزي راش ناميده مي شود و حفرات آوندي منفرد و يا به تعداد 2 تا 4 به هم چسبيده اند و حاوي تيل مي باشند و اشعه چوبي همگن و پهني آنها متفاوت است . ممكن است خيلي پهن يا خيلي نازك باشند. و تقريبا در هر ميليمتر 6 عدد ديده مي شوند و بافت فيبري فراوان و متراكم است و حد دواير ساليانه به علت وجود بخشي از فيبرهاي فشرده تر واضح مي باشد كه در برخورد با اشعه چوبي خيلي پهن انحناء نشان مي دهد پارانشيم پراكنده و تسبيحي و مماسي است .
1-12 مقطع شعاعي
آوندها داراي دريچه منفرد يا نردباني شكل هستند كه گاه به شكل پنجره اي ديده مي شوند. منافذ بين آوندي از نوع هاله دار با روزنه شكافي شكل است كه دربعضي مواقع به حالت نردباني شكل به خود گرفته اند و منافذ بين اشعه – آوندها ساده ولي درشت هستند اشعه چوبي از نوع همگن و به ندرت نا همگن با يك رديف سلول چهارگوش در حاشيه ديده مي شوند.
بافت فيبري از فيبرليبري فرم تشكيل شده است . و به ندرت فيبرتراكينه هم مشاهده مي گردد و سلولهاي پارانشيمي كوتاه و داراي منافذ ظريف است .
1-13 مقطع مماسي
اشعه چوبي تك سلولي يا چند سلولي هستند كه پهني آنها گاه تا 25 سلول مي رسد، ارتفاع آنها متغير است سلولها تا 4 ميليمتر مي رسد و ديواره ضخيم دارند.
فصل دوم
2-1 سابقه تحقيقات در زمينه ميزان رطوبت – هم كشيدگي – وزن مخصوص
اولين تحقيقات كه در نشريه 19 سال 1338 در آزمايشگاه چوب شناسي، دكتر حجازي و ياران مطالعاتي تحت عنوان بررسي وزن مخصوص، مقاومت به فشار استاتيك موازي الياف بر روي عده اي از چوبهاي ايران شامل راش، انجيلي، بلند مازو، پلت ، توسكا ، زبان گنجشك،شيردار، شب خسب ، گردو لرگ ، ممرز، نمدار انجام داده اند(1).
نيلوفري و پارسا پژوه 1365 ساختمان چوب تاغ از نقطه نظر آناتومي و برخي از مقاومتهاي مكانيكي و جرم ويژه به تفكيك گونه هاي زرد تاغ،سفيد تاغ و سياه تاغ طبق جدول زير تدوين گرديد.
|
گونه
|
جرم ويژه
|
ضريب سختي نيوتن
|
ضريب مخصوص تحمل فشار
|
ضريب شكاف پذيري
|
واكشيدگي حجمي
|
|
سياه تاغ
|
09/1
|
21/2
|
80/4
|
30/0
|
56/21
|
|
زرد تاغ
|
10/1
|
27/2
|
16/4
|
3/0
|
29/20
|
|
سفيد تاغ
|
11/1
|
28/2
|
52/4
|
28/0
|
09/17
|
خواص فيزيكي و مكانيكي تاغ (نيلوفري،پارسا پروژه 1365) (2)
دكتر عبدالرحمان حسين زاده و مهندس شيخ الاسلام درنشريه شماره 28 1262 در موسسه تحقيقاتي جنگلها و مراتع تحت عنوان بررسي تغييرات وزن مخصوص چوب دو گونه از پهن برگان و جنگلي در منطقه اسالم را مورد بررسي قرار داده اند. (3)
سرداري،حسين (1370) به بررسي مقايسه سه گونه آزاد و ملج اوجا از نظر ساختماني آناتوميكي و فيزيكي پرداخته. نتايج حاصل از اين بررسي حاكي از آن است كه جرم ويژه دراين گونه ها تفاوت معني داري داشته و بين اثرات متقابل ارتفاع درگونه ها تفاوت معني داري با احتمال 95% وجود داشت .
بيشترين جرم ويژه متعلق به آزاد 742% و سپس اوجا 542% و ملج 509% بود كه اين اختلاف در بين آزاد و دوگونه ديگر معني دار بود.
در ارتفاعات مختلف گونه هاي آزاد بيشترين جرم ويژه را در قطر برابر سينه و سپس زير تاج دارا بود.
و در اوجا اين ترتيب در قطر زير تاج بيشترين و سپس در قطر برابر سينه بود و مي توان گفت كه نوع گونه در جرم ويژه آنها تاثير داشته و ارتفاع درخت در جرم ويژه سه گونه نقش نداشته است .
طول الياف در اين سه گونه داراي تفاوت معني داري نبود و اين تفاوت درملج نسبت به دو گونه ديگر بيشتر بود. و در مورد ارتفاع تفاوت طول الياف بين سه گونه معني دار نبود و در تاثير متقابل ارتفاع و گونه تفاوت معني داري ملاحظه نشده بطورئيكه گفته شده است كه طول الياف در سه گونه تقريبا يكسان و در ملج طول الياف تا اندازه اي بلندتر بوده است .
و همچنين پروژه مهندس حسين سرداري و استاد راهنما پارسا پژوه در سال 1370 بررسي و مقايسه چوب سه گونه (آزاد،اوجا،ملج) از نظر ساختمان آناتومي و فيزيكي (رطوبت،وزن مخصوص و طول الياف وتراكم آوند وپره هاي چوبي) بوده است .
همچنين دوست حسيني،كاظم و پارسا پژوه داود (1375) تحقيق مشابهي در بررسي تغييرات خواص فيزيكي و طول الياف گونه راش در محورهاي شعاعي طولي درخت انجام داده اند و در آن خواص فيزيكي و طول الياف چوب راش ايران Fagus orientalis در محورهاي شعاعي و طولي درخت تجزيه و تحليل گرديد. نمونه برداري از 3 درخت سالم راش در جنگل خيرود كنار نوشهر صورت گرفت.
بر اساس نتايجي كه از تجزيه و تحليل آماري بدست آمد ميانگين رطوبت چوب راش اين منطقه نوسان زيادي داشت و تغييرات آن درمحور شعاعي درخت افزايشي بود. تغييرات رطوبت در طول درخت چندان منظم نبود ولي درمجموع از پايين به بالا روند كاهشي داشت و الگوي تغييرات جرم ويژه در محور شعاعي تنه درخت كاهنده بوده و آهنگ كمتري داشت حال آنكه جرم ويژه در محور طولي درخت افزايش مي يافت تغيير ابعاد چوب راش در محورهاي شعاعي با تغييرات جرم ويژه به آهستگي كاهش مي يافت و طول الياف چوب راش در محور شعاعي دربخش پايين درخت به آهستگي كاهش مي يافت. طول الياف چوب راش در محور شعاعي در بخش پايين درخت تغييرات منظمي نداشته ولي در قسمت بالاي درخت اين تغييرات صعودي بوده است،روند تغييرات طول الياف چوب درمحور طولي درخت نزولي واز زمين تا تاج درخت از مقدار آن كاسته مي شود.
دوست حسيني كاظم و پارسا پژوه 1376 بررسي مشابه ديگري را درمورد خواص فيزيكي و طول الياف برروي گونه ممرزبه انجام رساندند ودر اين بررسي 3 درخت سالم ممرز از جنگل خيرود كنار نوشهر انتخاب گرديد و نمونه برداري در ده ارتفاع از تنه و يك بخش در پايين ترين قسمت كنده صورت گرفت و نتايج بررسي نشان مي دهد كه رطوبت چوب ممرز درمحور شعاعي تغييرات كمي داشته ولي در محور طولي از زمين تا تاج درخت افزايش مي يافت و الگوي تغييرات جرم ويژه و هم كشيدگي حجمي در دو محور شعاعي وطولي نزولي بوده از مغز تا پوست و از پايين به بالا كاهش مي يافت. و منحني تغييرات طول الياف در محورهاي شعاعي صعودي بود و نشان مي داد كه درخت ممرز در قسمتهاي بيروني تنه و مجاور پوست داراي الياف بلندتري است و همچنين الياف چوب ممرز در بخش پايين تنه درخت بلندتر از قسمتهاي پايين بود.
دوست حسيني كاظم (1374) بر روي چوبهاي گونه هاي مناطق گرمسيري مواد استخراجي بيشتري نسبت به چوبهاي مناطق معتدله دارند بر اين اساس مي توان چوبها را تقسيم بندي كرد.
1- چوبهاي با مواد استخراجي پايين داراي نقطه اشباع الياف حدود %30- 28
2- چوبهاي با مواد استخراجي متوسط داراي نقطه اشباع الياف حدود 25%
3- چوبهاي با مواد استخراجي بالا داراي نقطه اشباع الياف حدود 20%
مقادير نقطه اشباع الياف مواد تشكيل دهنده چوب (دوست حسيني 1374) به شرح زير است :
آلفا سلولز %30- 28
همي سلولز %80- 60
ليگين %28- 10
همچنين پارسا پژوه داوود 1355 تحقيقي را در زمينه بررسي كيفيت فيزيكي چوب راش ايران به انجام رساند و در اين بررسي در هر منطقه 13 ايستگاه در حد پايين بند،ميان بند و حد بالاي راشستان انتخاب نمود نتايج حاكي از آن بود كه در منطقه گرگان و خيرود كنار رويش قطري ساليانه بيش از ساير مناطق بوده است جرم ويژه چوب راش در پايگاههاي حد پايين بيشترين مقدار خود را داشته است و در گرگان و سنگده با افزايش ارتفاع از سطح دريا كاهش يافته و سنگين ترين چوبها دراين ايستگاه گرگان و خيرودكنارسبكترين و در حد بالاي جنگلهاي سنگده و ميان بند اسالم ديده شده است و در دو منطقه گرگان و نكاء با افزايش ارتفاع از سطح دريا هم كشيدگي چوب كاهش يافته است .
سليماني،پوران و پارسا پژوه 1353 به منظور تعيين درصد رطوبت و جرم ويژه مقدار ماده خشك در واحد حجم مهمترين چوبهاي جنگلي ايران از درختان راش در جوامع مختلف اين گونه در جنگلهاي شمال ايران و ساير گونه هاي جنگلي ايران از درختان راش درجوامع كه پس از قطع توسط مته سن سنج نمونه برداري كردند و خواص آن در مورد بررسي قرار دادند آزمايشات نشان دادند كه مشخصات درمورد چوب درختان راش جوامع مختلف متفاوت بوده و دربين ساير گونه ها مقدار ماده خشك در واحد حجم چوب ممرز بيشتر بوده است .
و آقاي اميد رمضاني تحقيقاتي بر روي خواص آناتوميكي سه گونه p.x.euroamercam, p.deltoides, p.nigra كه در سال 1375 تحقيقاتي برروي خواص فيزيكي و تركيبات شيميايي آن انجام داد كه به شرح زير است :
در گونه p.x.euroamercam متوسط طول الياف mm19/1 متوسط قطر الياف µ21/4 .
در گونه p.deltoidesحفره سلولي µ26/17 و متوسط ضخامت ديواره الياف 93/25 و متوسط قطر سلولي µ81/15 و متوسط ضخامت ديواره µ08/5 و متوسط الياف mm 08/1 و متوسط قطر الياف 93/25 .
و در گونه p.nigra قطر طول الياف mm82/0 متوسط قطر الياف µ63/26 متوسط ضخامت حفره سلولي µ97/18 و ضخامت ديواره الياف µ82/3 بدست آمد.
تركيبات شيميايي در گونه p.x.euroamercamدرصد سلولز 51/55% و ليگين 23/19% و مواد استخراجي 25/1 درصد خاكستر 12/1 و در گونهp.deltoides درصد سلولز 8/52% ليگين 23/19 و مواد استخراجي 25/1% و خاكستر 12/1 و درگونه p.nigraدرصد سلولز 48/51% و درصد ليگين 8/22 درصد مواد استخراجي 59/1% و خاكستر 97/0 اندازه گيري شده است .
و همچنين در سال 1380 دكتر عبدالرحمن حسين زاده – فرداد گلبابايي- امير نوربخش – حسين حسين خاني در موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع و بخش تحقيقات علوم چوب و كاغذ است .
تحقيقاتي بر روي خواص چوب گونه راش در جنگل اسالم گيلان با رعايت استاندارد ASTM آئين نامه 83-143D در مورد نمونه هاي تهيه شده از دو ارتفاع m 1200- 700 در منطقه شفارود گيلان دردو حالت سبز و خشك (خشك در هواي آزاد) اندازه گيري شدند و براي تعيين تاثير عوامل رطوبت جهات جغرافيايي ارتفاع تنه وارتفاع رويشگاه داده هاي حاصل از آزمايشگاههاي مختلف با استفاده از طرح فاكتوريل در غالب بولكرهاي كاملا تصادفي مورد تجزيه تحليل قرار گرفتند و با استفاده از گروه بندي دانگن گروه بندي شدند و نتايج آزمايشات و تجزيه و تحليل آماري نشان مي دهد كه خواص چوب راش تحت تاثير ارتفاع رويشگاه بوده ولي اين تاثير در انواع آزمايشات يكسان نمي باشد و اثر جهات جغرافيايي و ارتفاع درخت بر خواص چوب قابل توجه نيست و مقايسه مقاومتهاي بدست آمده با نتايج حاصل از آزمايشها در منطقه دسير و راش آمريكاي نشان دادند كه راش شفارود با توجه به بالا بودن جرم ويژه نسبي از مقاومت مكانيكي بيشتري برخوردار شده اند .
نادري 1370 خواص مكانيكي چوب گونه راش Fagus orientalis Lipsky را درمنطقه ويسر اندازه گيري نموده و اثرات رطوبت و ارتفاع رويشگاه را بر اين مقاومتها مورد بررسي قرار داده و عنوان نموده است كه اثر ارتفاع رويشگاه صرفنظر از تيپ درخت توسط ضرائب اطمينان در تعيين مقاومت مجاز قابل تعديل است.
پارسا پژوه 1367 دربررسي چوب گونه راش آنرا چوبي با وزن مخصوص 63/0 و مقاومت به خمش 870 ومقاومت به فشار وموازي الياف 644 معرفي نموده است .
دكتر ابراهيمي 1368 در ارائه جدول شماره مقاومتهاي مجاز براي گونه هاي راش آمريكايي اين گونه را با جرم مخصوص57/0 و هم كشيدگي شعاعي 5/5% و مماسي 9/11% و حجمي 2/17% از حالت تر به كاملا خشك با مقاومت به خمش 74/1 مدول الاستسيته 1250 پوند بر اينچ مربع معرفي نموده است.
2-2 سابقه تحقيقات خارجي
Venet 1955 در تحقيقات خود درمورد تاثير پهناي دواير ساليانه در مورد كيفيت مقاومتهاي آن اعلام مي دارد كه دواير ساليانه پهن درچوب راش باعث بالا رفتن كيفيت چوب مي شود اما در اين ارتباط polge1973 دراعلام تحقيقات خود عنوان مي كند كه پنهاي دواير ساليانه درچوب راش با كيفيت چوب ارتباطي ندارد به ويژه اگر راشستان دررويشگاهها قوي باشد polge توسعه تاج راش را با كيفيت چوب آن مربوط مي داند و برخلاف دو نظريه بالا در تحقيقات كه پارسا پژوه 1359 در منطقه اسالم گيلان درمورد دو گونه راش و بلوط انجام داده اعلام مي نمايد كه كيفيت چوبها با دواير باريك بيشتر است .
Saurant و همكاران 1976 دربررسي خود درمورد جنگلهاي فرانسه گزارش نموده اند كه 15% از 14 ميليون هكتار جنگل اين كشور راش سيلوانيكا مي باشد و ساليانه 2 ميليون متر مكعب بهره برداري مي شود و اين محققان با بررسي درمورد 86 درخت راش از توده هاي يك اشكوب و چند اشكوبه در نواحي مختلف فرانسه ميانگين كرنشهاي سطحي و تنش را 680 و mpa 9/7 اعلام نموده است.
Klauditz 1949 در نتيجه تحقيقات خود اثرات مكانيكي و شيميايي ليگين را درمورد پهن برگان عنوان مي نمايد كه ليگين و همي سلولزها تاثيري در جهت افزايش مقاومت كششي ندارد و همانطوري كه چوب فاقد ليگين با درصد همي سلولز كم دراصل مقاومت كششي بالاتري نسبت به چوب نرمال دارد و وي بعد از آزمايشاتي خصوصيات چوب راش عادي از ليگين با ساختمان سلولي سالم اظهار مي دارد كه ليگين از لحاظ ذاتي يك ماده ساختماني تقويت كننده و با فعاليت بيولوژيكي ويژه اي براي مقاومتهاي ضروري چوب در زمان مورد آزمايش است .
Balzer 1950 در بررسي خصوصيات فيزيكي و مكانيكي چوبهاي فشاري گونه راش در مقايسه آن با چوب نرمال در آلمان عنوان نمود كه تيمار حرارت دهي بيش از220 درجه سيلسيوس ضرورت نداشته و با پرس سرد نمونه ها مي توان خصوصيات فيزيكي ومكانيكي بسيار خوبي را بدست آورد وي دريافت كه بهترين كيفيت هنگام استفاده از تخته هايي كه با دقت زياد و در سطح شعاعي بريده بريده مي شود.
Stamm 1964 نقطه اشباع رابه صورت رطوبتي كه در آن خواص فيزيكي مانند هم كشيدگي و مقاومت مكانيكي قابليت هدايت الكتريكي و گرماي ناشي از خيس شدن از نوسان رطوبت به طور ناگهان تغيير ميكند تعريف كرده است .
Vorreiter 1963 مقدارFSP و دانسيته خشك 40 گونه مختلف را گردآوري ودر جدولي قرار داده وهمانطوريكه شكل 1-4 نشان مي دهد اين محقق دريافت كه FSP با افزايش دانسيته چوب نزول مي كند ولي ملاحظه نمود كه لگاريتم FSP با لگاريتم دانسيته رابطه خطي دارد.
نقاط دگرسيون محاسبه شده لگاريتم MF و (FSP) بر حسب Log لگاريتم دانسيته چوب خشك و مشاهدات از 40 گونه مختلف 1963 Vorreiter
در بررسي تغييرات خواص تشريحي و جرم ويژه درختان توسكا اختلاف خواص مذكور در بين درختان كه توسط Barbara L.cartner و همكارانش درسال 1996 صورت گرفت و 6 درخت 40 ساله Red Alder (توسكا Alnus rubra ) از يك منطقه مخلوط توسكا و افرا در ارگن براي ارزيابي خواص چوب در 2 ارتفاع (بخش ميانه تنه حدود (m 8/5 وارتفاع m 1/6) قطع گرديدند و 12 حلقه رويش از هردو سوي مغز آن تهيه گرديد و براي هر نمونه طول فيبر و قطر آوند نسبت بافت آوندي الياف اشعه چوبي و پارانشيم محوري وجرم ويژه مورد اندازه گيري قرار گرفت و اختلاف خواص دربين دو ديسك درجهت شعاعي بين درختان و درون هر درخت ارزيابي گرديد. اختلاف بين ديسكهاي (در جهت طولي) معني دار نبود و در جهت شعاعي طول الياف و قطر آوند و به سرعت 8 تا 12 سال اول افزايش يافت و پس از آن سير نزولي را طي مي نمود و جرم ويژه در جهت شعاعي ثابت و در ارتفاع نيز ثابت بود اما به طورمعنا دار دربين درختان تغييري كرد.
اين نتايج نشان مي داد كه خواص مزبور در درون هر درخت كاملا يكنواخت بوده اند و بجز طول الياف و قطر آوند كه درجهت شعاعي چند حلقه رويش اوليه افزايش مي يافت و دربررسي تغييرات جرم ويژه چوب برخي از گونه هاي قديمي گرمسيري كه توسط Michal cwiemann و همكاران درسال 1988 صورت گرفت. 30 درخت از 3 گونه در جنگلهاي مرطوب گرمسيري كاستاريكا درجهت عمود بر اشعه چوبي نمونه برداري شدند وجرم ويژه هر سه گونه به طور خطي از مغز با پوست افزايش يافت اگرچه اختلافي دربين گونه ها و در بين درختان يك گونه نيز وجود داشت اين تغييرات شديد در جرم ويژه گونه ها ممكن است مربوط به طبيعت گذشته جنگلهاي مرطوب مي باشد.
در بررسي ارتباط جرم ويژه و خواص مكانيكي با رويش كه توسط Springer و همكاران در سال 1997 صورت گرفت ارتباط جرم ويژه چوب و برخي خواص مكانيكي (MOE . MOR) با يكديگر رويش در، 16 گونه كه به شكل تراورس بودند از 4 كلاسه چوب آزمايش گرديد و محاسبه آماري نشان داد كه ارتباط جرم ويژه با خواص مكانيكي بسيار نزديك و خواص چوب و هم كلا بين چوب متغير بوده است به طور كلي و در چوبهاي پراكنده آوند نظير راش پهناي رويش ساليانه تاثير بسيار كمي هم به خواص مكانيكي وهم جرم ويژه داشت .
در تمام سلولهاي چوب برون بويژه در پارانشيم اشعه چوبي،آوندها در غشا سلولي و حفره سلولي آنها مواد استخراجي يافت مي شود. در بسياري از گونه ها اشعه چوبي به طور كامل و آوندها به طور جزئي از مواد استخراجي انباشته اند كه مي توانند مانع جابجايي مايعات درفرايندهاي مختلف مي شود.
(Hillis 1969) در E.grondis چوب درون مجاور مغز، مستعد پوسيدگي است و حال آنكه در مرز چوب درون چوب برون ، چوب مقاومتري موجود است .(Nelson heatler 1979) سن كامييوم و يا فاصله از مغز درخت در يك سطح مقطع معين، بيش از تغييرات ارتفاع در يك درخت همسن و درهمان فاصله از مغز دانسيته را تحت تاثير قرارمي دهد. و افزايش تقريبا يكنواخت از مغز به سمت خارج مشاهده مي شود .
(Higgs 1969) ميزان مواد استخراجي چوب درون كه معمولا به سمت مغز به طرف پوست به صورت پيوسته و يكنواخت افزايش مي يابد وبا ميزان دانسيته اثر مي گذارد .
تا كنون درايران اين گونه مطالعات پايه به صورت موضوع اصلي انجام نشده ولي درطرحهاي مختلف بصورت يك ميانگين وانحراف معيار گزارش شده كه براي استناد در اين طرح كافي و گويا نيست . اما اين جنبه توسط دانشمندان خارجي مورد توجه خاص قرارداشته كه ذيلا به بعضي ازآنها اشاره مي شود.
آقاي مير و همكاران در دانشگاه تالين استوني خواص وتركيبات شيميايي چوب كاج جنگلي را بررسي مي كند وي در پايه هاي حدودا چهل ساله كاج جنگلي حلقه 20 را شروع برون چوب معرفي مي كنند. طبق گزارش وي پهناي دواير ساليانه 3تا 4 ميليمتر و درصد چوب پايان 65% بوده است . ميزان پنتوزان 2/8% و مواد استخراجي محلول در الكل تولوئن ¾% است . وي همچنين خواص متاثر از وطوبت را مورد مطالعه قرار داده و درصد هم كشيدگي خطي در جهت شعاعي ،مماسي و طولي براي درون چوب را به ترتيب 6/4%،1/8% و 2/0% و براي برون چوب به ترتيب 9/4% ،4/8% و 1/0% گزارش مي كند. يعني هم كشيدگي خطي در جهت طولي با دور شدن از مغز كاهش يافته ولي در جهات ديگر افزايش داشته است .
آقاي پكاسارانپا در انسيتيتو تحقيقات جنگل فنلاند تغييرات مقدار مواد استخراجي برون چوب گونه كاج جنگلي را در طول مدت نگهداري در شرايط مرطوب مورد بررسي قرار مي دهد. وي دراين تحقيق تغييرات مواد استخراجي محلول در استون ( تري گليسيرولها، اسيدهاي چرب آزاد، اسيدهاي رزيني و فنولها )، و كربوهيدراتهاي قابل حل در آب را مطالعه نموده و مي نويسد:
" در طول زمستان و آغاز بهار كربوهيدراتهاي محلول به آرامي هيدروليز شده و پس از شش هفته نگهداري در شرايط مرطوب در فصل تابستان ناپديد مي شوند. تري گليسيرولها به آرامي هيدروليز شده و همگام با آن ميزان مونو و دي گليسيرولها و اسيدهاي چرب آزاد افزايش مي يابند. ساختار اسيدهاي چرب در طول نگهداري تغيير چنداني نمي كند . مقدار اسيدهاي رزيني در طول مدت نگهداري تنها مقدار اندكي كاهش مي يابد اما ساختار آن پس از هفت ماه ماندگاري به طور معني داري تغيير مي كند. مقدار كل فنولها در طول مدت نگهداري بدون تغيير باقي مانده و در برون چوب خارجي مقدار پينوسيلوين به صفر مي رسد."
جديدترين مقاله دراين خصوص مربوط مي شود به آقاي گرلينبرگ كه تحقيقات مفصلي در همين امسال(2003) در انستيتو بوتانيك وين بروي شيمي و مواد استخراجي درون چوب تعداد 293 پايه درخت نازك انجام داده است. وي مي گويد: پايه هاي مسن (›150 سال ) موجود در رويشگاههاي مرتفع درمقايسه با پايه هاي جوان مناطق كم ارتفاع مواد استخراجي بيشتري دارند. مقدار مواد استخراجي در پايه هاي مسن از چوب نزديك مغز (درون چوب داخلي) به سمت برون چوب (درون چوب خارجي) به طور خطي افزايش مي يابد.
بيشترين مقدارمواد استخراجي مربوط ميشود به قسمتهاي خارجي درون چوب. وي دريافت كه فنلها كه هرچه ميزان فنلها بيشتر باشد چوب تيره تر بوده و درمقابل پوسيدگي قهوه اي مقاومتر است .
ال .اي.جوسا در سال 1998 ميزان هم كشيدگي چوب هملوك غربي را در مقايسه با 18 گونه ديگر سوزني برگ كانادا (نتيجه تحقيق نيلسون و همكاران 1985) از رطوبت سبز با رطوبت تعادل با محيط را گزارش ميكند. در اين مقايسه مي نويسد، به طور كلي گونه هاي با دانسيته بالا هم كشيدگي بيشتري درمقايسه باگونه هاي سبكتر دارند ولي اين مسئله درگونه هاي كاج سفيد ،كاج چك و سدر زرد كه نسبت به دانسيته شان همكشيدگي كمتر و گونه هاي نراد آمابيليس ، هملوك غربي و لارك غربي كه نسبت به دانسيته شان همكشيدگي بيشتري داشتند، استثتائا ديده نمي شود.
هودلي درسال 1986 مي نويسد همكشيدگي طولي رابطه با زاويه ميكروفيبريل دارد. اگر اين زاويه كمتر از 7 درجه نسبت به محور طولي درخت باشد (چوب نرمال) ،همكشيدگي طولي ناچيز بوده ( 1/0تا2/0 درصد و ندرتا تا 4/0 درصد ) و در مواردي كه اين زاويه بيشتر مي شود (چوب واكنش ) همكشيدگي طولي تا 10 برابر افزايش مي يابد.
در سال 1997 بي جي باترفيلد در تحقيق خود با استناد به پژوهشهاي انجام شده توسط كيو 1976 و مگراو1986 مي نويسد،رابطه بسيارمعني داري بين زاويه ميكروفيبريلا و همكشيدگي طولي وجود دارد. در آزمونهايي كه روي جوان چوب كاج رادياتا توسط هريس و ميلان در سال 1965 انجام شد، روشن گرديد كه زواياي ميكروفيبريل بالاتر از 25 درجه هم كشيدگي مماسي كاهش يافته درحالي كه هم كشيدگي طولي افزايش مي يابد و در زواياي پايين تر از25 درجه هم كشيدگي مماسي بيشتر و هم كشيدگي طولي كمتر مي باشد.
فصل سوم
شرح كامل طرح پژوهشي با ذكر روش و نحوه اجرا:
نمونه برداري از گونه هاي ذكر شده به ترتيبي خواهد بود كه تاحد امكان شرايط رويشگاهي يكساني داشته باشد تا بتوان از اثر عوامل رويشگاه صرفنظر نمود. تعداد 5 درخت از هرگونه انتخاب خواهد شد و از ارتفاع يكساني مثلا برابر سينه از توده درختان همسال، ازهر درخت . 2ديسك با ضخامت cm4 تهيه شده و به آزمايشگاه منتقل خواهد شد. يكي از اين ديسكها براي آزمون مواد استخراجي و ديگري براي آزمون همكشيدگي خطي مورد مصرف قرار خواهند گرفت. درهر دوي اين ديسكها پهناي دواير ساليانه اندازه گيري شده وبه همراه ميانگين و انحراف معيار گزارش خواهد شد.
3-1 تعيين تغييرات همكشيدگي خطي:
ازهرگونه 5 ديسك در اختيار خواهد بود كه ازهر يك جداگانه مطابق شكل نمونه برداري خواهد شد. تعيين ميزان هم كشيدگي خطي و شيوه نمونه برداري طبق استاندارد بين المللي ISO شماره 4469 انجام خواهد شد. ابتدا جماعت شمال، جنوب ، غرب و شرق هر ديسك مشخص شده و از هر قسمت درون چوب داخلي، درون چوب بيروني و برون چوب ،4 قطعه 2*2*2 يكي درجهت شمال ،يكي در جهت جنوب،يكي درجهت غرب و آخري درجهت شرق تهيه خواهد شد.
به اين ترتيب جدا از عوامل ثابت كه در مورد مواد استخراجي ذكر خواهد شد دو سري متغير مستقل خواهيم داشت . يكي مكان نمونه درمقطع
عرضي از نظر درون چوب و برون چوب در سه سطح و ديگري مكان نمونه در جهات جغرافيايي در چهار سطح كه بر اساس تجزيه واريانس يكطرفه ، از نظر تغييرات هم كشيدگي خطي در جهات شعاعي ومماسي مورد آزمون قرار خواهد گرفت و ميانگين نتايج توسط آزمون چند دامنه اي دانكن گروه بندي خواهد شد. به اين ترتيب به تعداد 12 تيمار خواهيم داشت كه در 5 تكرار(5 درخت جداگانه ) مورد بررسي قرار خواهند گرفت و در طي تجزيه واريانس علاوه بر بدست آوردن اثرات اصلي اثرات متقابل تيمارها نيز مورد آزمون معني داري قرارمي گيرند.
3-2 تعيين تغييرات مواد استخراجي
ازهرگونه 5 ديسك دراختيار خواهيم داشت كه هر يك جداگانه به چهار درون چوب داخلي ، درون چوب مياني ،درون چوب خارجي و برون چوب تفكيك شده و طبق استاندارد شماره 85 - cm -257 T دستورالعمل Tappi به آرد تبديل خواهند شد. سپس هر يك توسط الك آزمايشگاهي و شيكر(shaker ) با الكهاي 60مش و 40مش غربال شده و قسمتي از هريك از آردها كه از الك 40مش عبور كرده و برروي الك 60 مش نشسته جدا شده و پس از تعيين درصد رطوبت طبق دستورالعمل شماره 88 – cm – 204T دستورالعمل Tappi از نظرمحتواي مواد استخراجي مورد آزمايش قرار خواهد گرفت. هر نمونه براي افزايش دقت آزمايش دو بار از نظر مواد استخراجي آزمايش خواهد شد. نتيجه بدست آمده توسط تجزيه واريانس يكطرفه با 5 تكرار از نظر تائيد مكان چوب در مقطع (درون چوب داخلي،درون چوب مياني،درون چوب خارجي و برون چوب ) برمحتواي مواد استخراجي مورد آزمون قرار گرفته ميانگين و نتايج توسط آزمون چند دامنه اي دانكن گروه بندي خواهد شد. عوامل ثابت عبارتند از نوع رويشگاه،مكان ديسك در درخت ، همسان بودن توده و همقطربودن نسبي درختان منتخب و تنها عامل متغير مستقل عبارت است از مكان چوب در مقطع عرضي درخت در چهار سطح،نتايج تغييرات مواد استخراجي به صورت curve و ابر نقاط ارائه خواهد شد.
فصل چهارم
خصوصيات محل وخاك وآب و هواگونه هاي همراه نمونه هاي مورد آزمايش (جنگل خيرودكنار)(منطقه نم خانه)
4-1 موقعيت جغرافيايي نم خانه
منطقه نم خانه از جنگل خيرودكنار دانشكده منابع طبيعي دانشگاه تهران واقع در km 11 شرق نوشهر992 هكتار مساحت مي باشد. از شمال به جنگل چلندروازجنوب به رودخانه خيرود و ازشرق به بخش سوم گرازبن و ازغرب به بخش اول پاتم جنگل خيرودكنار محدود است و اين منطقه در عرض شمالي 39و 46 درجه و طول شرقي 31و51 درجه قرار گرفته است.
دامنه ها به طوركلي شمال و جنوبي تا جنوب غربي تشكيل شده است دامنه مشرف به رودخانه خيرود داراي جهت جنوبي است كه در قسمتهاي بالا از حدود m750 به بالا كم شيب و درقسمت پايين 750 متر به پايين پر شيب و غير قابل دسترس است . دامنه شمالي عموما كم شيب و جنگلهاي ارزشمند راش درمقابل دامنه شمالي يال چلندر چلك قرار دارد كه خود جبهه جنوبي به حساب مي آيد كه با دامنه شمالي دره جل بن را بوجود مي آورد كه توسط دره سوچ به خيرود منتهي مي گردد.
به طور كلي اين بخش از دو يال اصلي و موازي در جهت شرقي غربي تشكيل شده است پايين ترين نقطه از سطح دريا m350 و مرتفع ترين نقطه آن m1250 ارتفاع دارد.
حداكثر طول بخش از شرق به غرب m6/5 و حداكثر عرض آن از شمال به جنوب km2/3 است .
مهمترين دره هاي آن عبارتند از: آلاشورنم خانه – جل بن – سيالي تيشته در بخش جنوبي آن در نواحي پر شيب مشرف به رود خيرود پارسل هاي حمايتي قرار دارند كه به دليل شيب زياد غير قابل دسترسي هستند و در اين مطالعه اين نواحي بررسي نشده اند.
به همين دليل حداقل ارتفاع مورد بررسي m750 و شيب متوسط درمناطق 145% است .
4-2 آب و هوا
درجنگل خيرود كنار ايستگاه هواشناسي ندارد و در اكثر موارد براي مطالعه آب و هوا در اين محدوده به آمار ايستگاه هواشناسي مستقر در نوشهر و ايستگاه جنگل مراتع درسينونيك فرودگاه نوشهر استفاده مي گردد.
آب و هوا را از فرمول آمبرژه بدست مي آيد
P – ميزان بارندگي ساليانه
M – ميانگين دماي بدست آمده از حداكثرهاي گرمترين ماه سال
m– ميانگين دماي حداقل سردترين ماه سال
طبق آمار هواشناسي
P = 78/309 M = 2/302 m = 3/275
طبق گليماگرام آمبرژه نوشهر در اقليمي خيلي مرطوب با زمستانهاي خنك قرارمي گيرد و به اين معني كه منطقه اي داراي پراكنش بارندگي با نظم ساليانه طبق طبقه بندي كوين نوشهر در اقليم آب و هواي معتدل گرم يا cfa واقع مي شود معدل گرمترين ماه Ċ22 ومتوسط Ċ3- و Ċ8 مي باشد.
نمودارها گرمترين ماه با ميانگين Ċ6/24 و بهمن Ċ5/7 سردترين و پر بارانترين ما ه سال mm6/237 و كم بارانترين ماه سال تيرماه با mm5/47 بارندگي است.
|
|
بارندگي سالانه mm
|
حداكثر دماي سالانه ċ
|
حداقل دما سالانه ċ
|
حرارت متوسط سالانهċ
|
ميانگين حرارت حداكثرگرمترين ماه سال
|
ميانگين حرارت حداقل هاي سردترين ماه سال
|
|
كمترين
|
9/811
|
-
|
8-
|
1/15
|
1/27
|
2-
|
|
بيشترين
|
9/1819
|
4/35
|
-
|
2/17
|
5/31
|
5/5
|
|
متوسط
|
78/1309
|
7/32
|
8/2-
|
1/16
|
2/29
|
3/2
|
ارقام مربوط به جلگه در نوشهر تهيه شده و منطقه مورد مطالبه دامنه ارتفاعي m1250-750 مي باشد كاهش دما و افزايش بارندگي را خواهيم داشت.
4-3 خاكشناسي جنگل خيرود (نم خانه)
1- قهوه اي آهكي 2- قهوه اي اسكلتي 3- قهوه اي كالسيك 4- قهوه اي جنگلي 5- قهوه اي شسته 6- قهوه اي مارموريزه شده يا مرمري 7-قهوه اي با پسندو گلي 8- قهوه اي كم شسته شده
در بخشهاي در داخل دره ها بر روي سنگها واريزه اي خاكهاي قهوه اي آهكي اسكلتي ديده شده و در قمستهاي مسطح و كمي فرورفته و مخصوصا در نواحي تخريب يافته وخاكها از نوع قهوه اي مرمري شده و قهوه اي با پسند گلي يافت مي شود.
خاكهاي قهوه اي اسكلتي بطوركلي خاكهاي سطحي و يا نيمه عميق بوده و غني از كربنات كلسيم هستند و خاكها به علت قلوه سنگ بودن وعمق متوسط داراي ذخيره آبي نا چيزي هستند.
خاكهاي قهوه اي مرمري شده و قهوه اي با سيدگلي عموما خاكهاي عميق بوده و داراي بافت سنگين هستند و اين خاكها اسيدي بوده PH برابر 4تا 5 و داراي هوموس از نوع مول اوليكوتروف و يا حتي هيدروفول هستند زهكشي در آنها ضعيف بوده و در برخي از فصول سال اشباع از آب هستند. دريشه دواني برروي اين خاكها به اين صورت است كه هر چه شدت هيدرومورني پيشرفته تر باشد ريشه فقط در قشرهاي سطحي خاك پراكنده شده و اغلب محيط كم هوا در خاك پيش مي آيد كه براي موجودات هوازي خفه كننده است و به همين دليل فعاليت بيولوژيك خاك بسيار ضعيف است .
خاك قهوه اي كالسيك
محل برداشت در ارتفاع m 990 در جنوب غربي وشيب 35% روي سنگ مادر آهكي باشيب راش،ممرز
A0 ضخامت cm 0-3 رنگ بافت ليموني – دانه اي درشت
A1 ضخامت cm 3-13 رنگ بافت ليموني – دانه اي درشت
B/ A1ضخامت cm 13-25 رنگ
B ضخامت cm 25-90
Ph خاك در حدود6 است ريشه دواني خوب و خلل و فرج خاك در افتهاي A1 و B/ A1 خوب ولي در B كاهش يافته و تغذيه آبي محدوده ندارد و ريشه دواني درBكمي كاهش و هوموس ازنوع مول قلوه سنگ در افق B اشكال گردو نامنظم cm 81-90 سياه رنگ ريزو حاصل از بقاياي ريشه هاي پوسيده A1 و B/ A1مشاهده مي شود.
خاك قهوه اي جنگلي
ارتفاع 730h= جنوب و جنوب غربي شيب 30% و سنگ مادرآهكي و بر روي شيب پوشش مربوط ممرز،بلوط
افق A0 ضخامت cm 0-5/2 رنگ 3/6 y R 10 ليمويي- ساختمان دانه اي درشت
افق A1 ضخامت cm 5/2-22 رنگ 3/5 y R 10 ليمويي- ساختمان دانه اي درشت
افق B/ A1 ضخامت cm 12-30 رنگ 4/4 y R 10ليمويي تارسي- چندضلعي با حداقل نظم مشخص
افق B ضخامت cm 30-120 رنگ 8/5 y R 10 ليمويي سي تارسي كامل- خميده و چسبيده
وضعيت ريشه دواني دراين پروفيل خوب در اين خاك در افق A1 خوب و مناسب است ولي درساير افقها ضعيف است نوع هوموس مول جنگي است.
قهوه اي شسته شده
محل برداشت cm 80-1 در جهت جنوب غربي روي شيب 25% برروي شيب راشستان روي سنگ مادر آهكي
|
A0
|
0-3
|
دانه اي
|
ليمويي
|
|
A1
|
12-3
|
دانه اي
|
ليمويي
|
|
A2
|
12-29
|
چند ضلعي
|
ليمويي تا ليمويي رسي
|
|
B
|
29-145
|
چندضلعي خميري نا مشخص
|
ليمويي تارسي كامل
|
PH 5/4-5/5 نوسان دارد وريشه دواني cm30-35 مطلوب و به تدريج كاهش يافته و از نظر تغذيه آلي و معدني حاصلخيز است و محدوديتي در گونه راش در آن وجود ندارد.
4-4 زمين شناسي
سنگ شناسي و زمين شناسي 2واحد اصلي و 3شيب تشكيل شده و دوران اول به صورت سازند خود را نشان مي دهد و آهكهاي خاكستري توده اي كه در آن عمل تبلور به صورت ضعيفي انجام گرفته و به صورت نواري باريكي در بخش شمالي منطقه ديده مي شود دوران دوم به صورت 2 سازند ديده مي شود قسمت اعظم منطقه از سازند آهك عادي و آهك دولوميت تشكيل و ديگر آهك مارن همراه با لايه هاي مادر گنگومرا است و در بخش جنوبي منطقه در بر مي گيرد.
درمنطقه يك گسل طويل وجود دارد m 400h= از سطح دريا شروع تا m1250h= و واحدهاي ژئوموردفولوژي
1- آهكي
شيب آهك خاكستري توده اي كمي تبلور يافته و به صورت نواري در قسمت شمالي منطقه قرارگرفته است و در اين تيب آثار محدودي از فرسايش به شكل چاله هاي كم عمق و با دولين مشاهده مي شود.
2- واحد آهك مارن
تيپ آهك ماري آهك و آهك دولوميتي – اين شيب بزرگترين بخش مورد مطالعه و بعلت تراكم و فشردگي در مقابل تخريب مكانيكي مقاوم تخرب شيميايي خاص از جمله نمونه هاي كارستي مي توان به دولين دره هاي كارستي و تيب آهك مارني مطبق همراه با لايه هاي نادر گنگومرا كه اين تيب درقسمتهاي جنوبي منطقه وجود دارد.وبه دليل طبقات متناوب آهك و مارن و همچنين وجود لايه هاي گنگومرا نسبت به فرسايش مقاوم بوده و آثار فرسايش مشاهده نمي شود مگر درنقاطي كه به علت برون زدگي هاي سنگي آثار واريزه ريز شده مشاهده مي گردد و درمناطق آهكي درقسمت فوقاني قرار گرفته و ضخامت قابل ملاحظه است.
وجود پديده هاي كارستي بيانگر آن است كه منطقه از نظر سنگ شناسي به عمل انحلال حساس است و به دليل شبكه هيدروگرامتي كامل نمي باشد و نزولات جوي بوسيله پديده كارستي جذب و از منطقه خارج مي شود.
4-5ليست گونه هاي گياهي
منطقه مورد مطالعه درهيركانين غربي قرارمي گيرد هيركانين غربي از راسته هاي Querco – Fagetea و رده Fagetalia شامل ممرز و راش و بلوط نيمه رطوبت پسند و با دواتحاد مستقل
Carpinion – betulois Fagion orientalis
منطقه مورد مطالعه در دامنه ارتفاعي m 750-1250 و در دامنه ارتفاعي با شيب كلي جنوب غربي تا جنوب 107 گونه گياهي شناسايي و گونه خزه ها و سرخس ها و دم اسبيان بازدانگان – نهاندانان – دولپه اي مي باشد
شامل ( 3 شاخه / 2ريزشاخه/6 رده / 56خانواده / 90جنس/107 گونه )
پريوفيت ها رده خزه ها 5 خانواده/5جنس/7گونه
پتويدوفيتها رده دم اسبيان 1خانواده/1جنس/ 1گونه
سرخس ها 8خانواده /15جنس/11گونه
اسيرماتوفيتها زيرشاخه بازدانگان رده مخروطيان 1خانواده/1جنس/1گونه
رده تك لپه اي 7 خانواده/16جنس/1گونه
نهاندانگان
رده دو لپه اي 35خانواده /57 جنس/63گونه
4-6 گونه ها وخانواده و جنس گياهان كه درجنگل خيرود (نم خانه)
Bryophta
Music
Brachy teciaceae
Palamoeladium euchloron (c.mull)wijk smurg
به فراواني درنقاط مختلف جنگل روي تنه درختان ديده مي شود.
Miniaceae
Miuium cuspidatum Hedw
Miuium rostratum schrad
Miuium undulatum Hedw
Thamniaceae
Thamnium alopecurum (Hedw) B.S.G
بندرت در جنگل ديده مي شود
Thuidiaceae
Thuidium delicotum (Hedw) (Mitt)
Mado thecaeae پراكنده در نقاط جنگل Porella platy phyla
Pterido phyta
Equisetales
Equisetaceae در نقاط مرطوب جاده
Equisetum ramosissimum Desf
Eiliciales
Aspidaceae
Dryopteris borerri new
به فراواني در جنگل ديده و در شيب هاي مختلف حضور و به عنوان گونه همراه در جوامع ديده مي شود بندرت ديده ميشود.
Dryo pteris pallida (Bory)Fomin
Polysticum aculeatum (L.)Roth
درشيب هاي مختلف به فراواني ديده مي شود.
پراكنده در نقاط مختلف Polysticum woronowii Fomin
Aspleniaceae
Asplenium adiantum – nigruml تخته سنگها
Asplenium Lrichomones L. كناره ها و تخته سنگها بندرت
Phylitis scolopen drium (L.) Newmدره هاي مرطوب
Athyriaceae
Athyrium filix – feomino در نقاط مرطوب به فراواني Matteuccia struthiopteris دره هاي مرطوب
Blechnaceae
Blechrum spicant
در كل منطقه مورد مطالعه بندرت مشاهده مي شود اما در پارسلهاي 226و225 بر روي شيب هاي جنوب تا جنوب شرقي تشكيل اجتماعات كوچك مي دهد.
Hy polepidaceae
Peteridium aquilinium
سرخس در بالاي نواحي نورگير درشيب جنوبي به فراواني ديده مي شود.
Ophioylossaceae
O phioglossum Valgatum
Poly podiacea
Petris cretica بندرت مشاهده مي شود
Spermatophyta
Gmnospermae
Taxaceae
Taxus baccattal
در شيبهاي تند ودر دامنه هاي جنوبي و جنوب غربي يال چلندر و يال بالاي جل بن در سيالي پشته و در دامنه شرق به رودخانه خيرود منتهي مي شود.Angiospermae
Picotyledone
Aceraceae
Acer cappadocicum Gled
درختي در نقاط مختلف و گونه هاي شاخص جامعه بلوط و ممرزستان مي باشد.
Acer velutium Boiss
دره هاي شرقي غربي به وفور يافت مي شود.
Aquifolliaaceae
LLex Spinigera (loses)
در دامنه هاي شمالي ارتفاع 1000 متر ديده مي شود.
Araliaceae
Hedera pastuchauil woron ex Grosesh
اين فيت كم از درختان بالا مي رويد
Asclepiadaceae
Vincetoyicum scandens sommilers levier
انجيلي ممرز به فراواني
Betulaceae
Alnus subecordata دره هاي مرطوب و نواحي كه زمين لغزش داشته همراه راش
Companulaceae
Coym phandra odontose Pala انبوه و متراكم راش
Caprifoliaeae
Sambucus ebbulus مخروبه حاشيه و جاده و گاوسراها
علف هرز كنار جاده ها Composite
Biden tripartital
Centaurea hy rcanica Bornm
ممرز انجيلي شيب جنوبي
نواحي مخروبه و حاشيه جاده Cir Sium Vulgare
در شيب جنوبي در جنگلهاي بلوط ممرز Serratula quin quefolia ديده مي شود.
Convolvulaceae
فراوان شيبهاي مختلف Caly stegia sylvesteri Corylaceae
با گونه راش بلوط انجيلي ديده ميشود. Corpinus betulus Crassulaceae
Sedum Stoloni ferum
Cruciferae
راش ديده مي شود. Cardamine bulbifera
نقاط جنگل پراكنده Cardamine impatiens
Ebenaceae
Ph اسيدي گريزان بوده مناسب Ph 6-7 است Diospyrus louts Euphorbiaceae
Euphorbia amy gdaloides
اما 6-5 مي پسنددph= به صورت گونه همراه در تمام شيب جنگلي7-4
Mercurialis Perennis
همراه با درختان راش در ph 5-6 وجود گونه بيانگر زهكشي خوب خاك و غني از ازت است.
درختي ph 6-4 ترجيح مي دهد. Fagaceae
Fagus Orientalis
Quercus castaneifolia
Geranium robertianum در محلهاي باز ديده مي شود. Guttiferae
Hy pericum anderosoemum L. به فراواني در تمام نقاط جنگل
Hy pericum perforatum L. حاشيه جاده و نواحي باز
Hamaelidaceae
Parrotio parsio در محدوده كوچكي در ارتفاع 780-700
Labiatae
Ajuga reptans گاو سراها
Clino podium umbrosuni نقاط مختلف جنگل
Lamium album نقاط مختلف جنگل Lamium galeobdelon
Mentha aquatiea در نواحي مخصوصا دره هاي مرطوب همراه توسكا
Prunella Vulgaris
Salvia glutinosa
Scatellaria tourney fortil benth نسبتا فروان
Lequminosae
Lathyrus laxiflorus پراكنده در نقاط مختلف Vicia crocea پراكنده در نقاط مختلف
Lprantaceae
Viscum album پارازيت بر روي درختان جنگلي مشاهده
Oleaceae
Fra xinus excelsior دريك نقطه شيب جنوبي بلوط،ممرزمشاهده مي گردد.
Onagra ceae
Cir caea lutctiana گونه همراه تمامي نقاط جنگل مشاهده مي شود
Podo phy llaceae در روي يالها همراه درختان بلوط ديده مي شود
Epimedium pin notum Fisch
Poly gonaceae
Rumex sanguineus در داخل نواحي مرطوب حاشيه جاده Primulaceae
Cyelamen Coum Miller SSP پراكنده در نقاط مختلف
Primula hetrochroma stap گلها در رنگهاي مختلف
Ranunculaceae
Paeonia witmanniano شاخص جامعه كوله خاص – راشستان Rhamnaceae
Frangula grandifolia
Rosaceae
Cerasus avium شيب تند جنوبي Crataegus microphyla در روي يال بلوط به وفوريافت ميشود Foragaria vesea در نقاط مختلف جنگل
Geum urbanum بلوط ممرز فراوان
Lauro cerasus officinalis شيب تند صخره اي
Mespilus germaniea
Prunus divaricamta
Rubus caesius
Rubus hyrcanus
Sorbus torminalis شيب تند
Rubiaceae
Asperula odorata
Golium جنگل راش Solanaceae
Solanum kisereitzeki L درگونه هاي همراه تمام شيبهاي جنگلي Tiliaceae
Tilia platy phiy loss همراه راش درداخل دولين و دره ها
Ulma ceae
Ulmas glabra Huds شيبهاي مختلف
Umbelli ferae
Sanicula Curopaea نقاط مختلف جنگل راش فراوانتر Violaceae
Viola odorata گونه همراه در اكثر نقاط Viola sylrestris گونه نادر فقط در چند مورد Monocaty ladonae
Araceae
Arummaculatum
Cyperaceae
Carex digitata بندرت در جنگل
Carex divulsa در نقاط مرطوب
Carex groletil Roeni در داخل آبراهه ها اجتماعات كوچك Carex pendulla Hudson در دره ها وجنگلهاي انبوه
Carex remota در دره هاي مختلف پراكنده
Carex sylvatica Hudson در تمام شيب جنگل به صورت گونه همراه
Pioscoraceae
Tamus communis شيبهاي مختلف Gramineae بندرت مشاهده مي شود
Bromus benekenil
Brochy podium sylvaficum در تمام سطح جنگل
Pactylis glomerata شيبهاي جنوبي همراه بلوط
Festuca drymeija mert
Milium Vernale بندرت در جنگل راش و بلوط
Oplismenus undulati folius به صورت فراوان تمام نقاط جنگل
Junceceae
Luzulafosteri همراه ممرز در تمام نقاط جنگل
Liliaceae
Danae raeemosa
Ery thronium Caucesicum
بندرت در جنگل راش وممرز ديده مي شود.
Ruscus hyrcanus درخچه هاي همراه راش درشيبهاي تند شمالي مشاهده مي شود
Orchidaceae جنگلهاي ممرزبلوط،ممرز،راش پراكنده ميشود
Cephalantera caucasica راش و ممرز
Neottia nidus – aris
Platan thera bifolia چند نمونه ازآن جنگل راش،ممرز
4-7)7تيپ مورد شناسايي درنم خانه
1- تيپ توسكا راش افرا - در دره هاي مرطوب درها دره اين تيپ است دره شمالي و جنوبي و 3 دره شرقي و غربي عامل عمده رطوبت است روي شيب %20-10 حضور دارد.
2- تيپ كوله خاس - راش - شمالي بر روي شيب تند خرزي وجود آمده و تشكيل جامعه Rusco – Fgetum نم خانه ها منطقه مجزا اين تيپ مشاهده و شيب بيش از 60% و جهت دامنه شمالي بوده است .
3- تيپ راش - 800 به بالا در كوهستان درخت راش حكمفرماست و تشكيل جوامع خالص راش را مي دهد و قطع بي رويه گونه ديگر وارد در بخش نم خانه تيپ راش خالص تيپ غالب را تشكيل نمي دهد و در دامنه شمالي - شمال غربي بر روي شيب %40-30 5 محدوده 3 تا مشرف به رودخانه خيرود برروي دامنه هاي شمال غربي و در مجاورت دره هاي مرطوب ومحدود نسبتا وسيع و در مجاورت يال چلندر دره سوج- شمال غربي است .
4- ممرز راش - گونه ممرز در راشستان حضور دارد اين شيب با غلبه در نواحي با شيب 40%-30% و درجهت جنوب غربي ديده مي شود. بخش وسيعي از نم خانه است راش قطور و سالم با ارتفاع 35-30 متر به وفور ديده مي شود.
5- راش- ممرز- در نواحي با غلبه ممرز در نواحي به شدت تخريب يافته و درمورد بهره برداري واقع شده و در بخش غربي جنگل دردو طرف جاده منطقه نسبتا وسيعي برروي شيبهاي 40-10% و بر روي شيب جنوب غربي در بر مي گيرد.
6- تيپ بلوط ممرز - به نيازهاي اكوزيك بلوط در روي دامنه يا جهت جنوبي و جنوب غربي و شيب كم و بر روي يالها مشاهده مي گردد و در جنگلهاي خرزي اين تيپ تشكيل جامعه Querco caepintum را مي دهد.
7- تيپ انجيلي ممرز – كوهستان خرزي اين تيپ در دامنه ارتفاع m400-800 تشكيل جامعه Parrotio capinetum را مي دهد و در محدوده كوچك و در دامنه ارتفاعي 650- 750 تشكيل مي دهد و در قسمت پايين راش و شمال ايران مساحت 1 ميليون هكتار را مي دهد انجيلي درزير اشكوب ممرز قرار گرفته و باعث بسته شدن تاج كامل و اشكوب علفي داراي پوشش اندكي است.
|
شماره پارسل
|
مساحت
|
تعداد در هكتار
|
حجم هكتار پارسل
|
متوسط ارتفاع از سطح دريا
|
متوسط شيب
|
جهت جغرافيايي
|
|
1
|
201
|
23
|
پارسل حمايتي
|
520
|
5/81
|
جنوب غربي
|
|
2
3
|
202
|
46
|
5/547
|
106
|
جنوب غربي
|
|
3
|
203
|
50
|
5/557
|
140
|
جنوب غربي
|
|
4
|
204
|
62
|
660
|
135
|
جنوب غربي
|
|
5
|
205
|
40
|
760
|
5/145
|
جنوب غربي
|
|
6
|
206
|
26
|
5/767
|
145
|
جنوب غربي
|
|
7
|
207
|
30
|
283
|
91/3060
|
775
|
75/44
|
جنوب غربي
|
|
8
|
208
|
30
|
236
|
36/441
|
5/767
|
46
|
شمال غربي= جنوب غربي
|
|
9
|
209
|
30
|
171
|
3/549
|
5/802
|
55
|
جنوب غربي- شمال غربي
|
|
10
|
210
|
53
|
245
|
45/486
|
5/837
|
5/71
|
جنوب غربي
|
|
11
|
211
|
21
|
200
|
1/487
|
1056
|
75/29
|
جنوب غربي-جنوبي
|
|
12
|
212
|
22
|
236
|
05/385
|
1000
|
68
|
غربي- جنوب غربي
|
|
13
|
213
|
54
|
238
|
03/315
|
955
|
5/41
|
غربي- جنوب غربي
|
|
14
|
214
|
45
|
308
|
04/475
|
5/872
|
5/30
|
جنوب غربي - شمال شرقي
|
|
15
|
215
|
45
|
301
|
44/552
|
5/1092
|
27
|
غربي- جنوب غربي
|
|
16
|
216
|
43
|
229
|
35/389
|
1115
|
25/33
|
جنوب غربي- غربي
|
|
17
|
217
|
21
|
236
|
69/551
|
5/1172
|
43
|
شمالي- جنوب غربي
|
|
18
|
218
|
33
|
187
|
33/417
|
5/1098
|
5/33
|
غربي و شمالي
|
|
19
|
219
|
23
|
258
|
42/367
|
1045
|
55/47
|
جنوب غربي- شمالي
|
|
20
|
220
|
32
|
276
|
83/377
|
5/947
|
75/37
|
غربي و شمالي
|
|
21
|
221
|
30
|
372
|
3/482
|
955
|
75/27
|
جنوب غربي
|
|
22
|
222
|
37
|
461
|
99/504
|
5/1032
|
25/25
|
جنوب غربي شمال غربي
|
|
23
|
223
|
41
|
367
|
9/524
|
1075
|
30
|
جنوب غربي- جنوب شرقي
|
|
24
|
224
|
39
|
326
|
15/484
|
5/1067
|
75/36
|
جنوب شرقي- شمال غربي
|
|
25
|
225
|
27
|
258
|
91/526
|
1075
|
5/37
|
غربي شمال شرقي
|
|
26
|
226
|
35
|
200
|
41/399
|
1200
|
84
|
شمالي غربي
|
|
27
|
227
|
39
|
397
|
18/514
|
5/1177
|
5/41
|
شمالي و شمال غربي
|
فصل پنجم
5-1 هم كشيدگي رواكشيدگي
همانطور كه مي دانيد جوب ماده جاذب الرطوبت بوده و در اثر تغييرات رطوبت ابعاد جوب تغيير مي كند. در محيطي كه رطوبت آن كمتراز رطوبت چوب مي باشد چوب منقبض شده و ابعاد آن كاهش مي يابد و در محيطي كه رطوبت آن بيش از رطوبت چوب است ابعاد چوب افزايش يافته و منبسط مي گردند.
حالت كاهش ابعاد را هم كشيدگي و افزايش ابعاد را واكشيدگي مي گويند.
لازم به ذكر است كه دامنه هم كشيدگي و واكشيدگي بين رطوبت صفر درصد و نقطه اشباع الياف مي باشد. در بالاتر از حد نقطه اشباع الياف (f.s.p ) تغيير ابعاد وجود ندارد. چوب از نقطه نظر هم كشيدگي و واكشيدگي فيزيك ماده از هر سو نايكسان به حساب مي آيد به اين مفهوم كه كاهش و افزايش ابعاد چوب دراثر تغييرات رطوبت درجهات مختلف چوب (شعاعي،مماسي،طولي) متفاوت است بطورئيكه كمترين آن مربوط به جهت طولي و بيشترين آن مربوط به جهت مماسي است شكل a,b,c بر همين اساس تغيير ابعاد چوب (هم كشيدگي يا واكشيدگي ) را درسه جهت مختلف چوب مي توان اندازه گيري نمود. الف) در جهت طولي ب)در جهت مماسي ج) جهت شعاعي مقدار تغيير ابعاددرجهت محوري ناچيز و در جهت مماسي از همه جهات بيشتر و جهت شعاعي جهت مماسي است به تغيير ابعاد خطي معروف بوده و مجموع اين مقادير هم كشيدگي ويا واكشيدگي حجمي چوب رانشان مي دهند.
مقدار هم كشيدگي و واكشيدگي بر حسب درصد بيان مي گردد. روش معمول براي اندازه گيري هم كشيدگي بر اساس استاندارد آمريكايي ASTM D143 صورت مي گيرد. مقدار هم كشيدگي و واكشيدگي بر حسب درصد ازمقدار رطوبت درحالت تر تا كاملا خشك بيان مي گردد. بطوركلي هم كشيدگي چوب در جهت طولي بسيار كم بوده و مقدار متوسط هم كشيدگي طولي 1/0 تا 2/0 درصد (براي اكثر گونه ها) گزارش شده است . چوبهاي واكنشي و بخصوص چوبهاي فشاري سوزني برگان داراي مقدار هم كشيدگي زيادي مي باشند.
چوب نزديك به مركز درخت (چوب جوان) داراي هم كشيدگي بيشتري نسبت به چوب نرمال هستند. اين مقدارممكن است تا 2 درصد نيز برسد. چوبهاي كج تار نيز داراي هم كشيدگي طولي زيادي هستند. وجود اين گونه چوبها (چوب جوان ،واكنشي و كج تار) سبب مي گرددكه پيچيدگيها و تابهاي در چوب ايجاد گردد كه باعث تخريب محصولات چوبي مي شوند. و جدول زير مقدار فشار حاصله از واكشيدگي چوب در جهات مختلف را نشان مي دهد بطوريكه مشاهده ميگردد فشار حاصل قابل ملاحظه بوده و علل اصلي شكاف خوردن ،تغيير ابعاد و جدا شدن قطعات مي باشد.
|
گونه چوب
|
جهات چوب
|
فشار حاصل در آب ċ20 kg/cm2
|
فشار حاصل در هواي اشباع ċ20 kg/cm2
|
|
كاج
|
شعاعي
مماسي
|
2/9
6/12
|
1/14
21
|
|
راش
|
شعاعي
مماسي
|
29
36
|
2/40
41
|
|
بلوط
|
شعاعي
مماسي
|
3/15
2/16
|
5/17
5/24
|
5-2 عوامل موثر بر هم كشيدگي و واكشيدگي
هم كشيدگي و واكشيدگي درچوب تحت تاثير عوامل متعددي است كه از آن جمله به رطوبت ،دانسيته ،ساختارآناتوميكي ،مواد استخراخي تركيبات شيميايي و استرسهاي مكانيكي را نام برد. دانسيته ساختمان ، مواد استخراجي و تا حدودبسياركمي تركيبات شيميايي اثرات متفاوتي بر روي گونه هاي مختلف چوبي دارند.
الف) رطوبت
ميزان هم كشيدگي وواكشيدگي تحت تاثير مستقيم رطوبت قرار دارد. مقدار رطوبت در محدوده صفر تا نقطه اشباع الياف باعث ايجاد هم كشيدگي و واكشيدگي مي گردد. همانطوركه از نمودارها مشخص است رابطه بين رطوبت و هم كشيدگي و واكشيدگي درتمام جهات (شعاعي،مماسي،طولي) خطي مي باشد و بيشترين هم كشيدگي در رطوبت صفردرصد و بيشترين واكشيدگي در رطوبت نقطه اشباع الياف مي باشد و برعكس.
آزمايشات نشان داده است كه رابطه بين هم كشيدگي و يا واكشيدگي و تغييرات رطوبت تحت تاثير اندازه نمونه اي است كه براي اين منظور به كار مي رود. و به دليل يكنواخت نبودن توزيع درنمونه هاي بزرگ،نتايج بدست آمده قابل اطمينان نبوده وثابت نيستند. اين بدان مفهوم است كه هر چه قدرنمونه بزرگتر باشد گراديان رطوبت در آن بيشتر بوده واين امر باعث مي گردد كه فشارهاي داخلي درهنگام تغيير رطوبت چوب حاصل گردد. بعبارت ديگر دريك شرايط مشخص هم كشيدگي و واكشيدگي دربعد از نقطه اشباع الياف نيز ديده شد.
به اين دليل اندازه گيري واكشيدگي با نمونه هاي كوچك و دراندازه هاي استاندارد صورت بگيرد دراين صورت نتايج هم قابل اطمينان و هم قابل قياس با يكديگر نمي باشند.
ب) دانسيته
هم كشيدگي ويا واكشيدگي با افزايش دانسيته افزايش مي يابد وبه بيان ديگر چوبهاي چگالتر هم كشيدگي و واكشيدگي بيشتري دارند.
دليل اين امر به واسطه وجود بيشتر ماده چوبي (ضخامت ديواره سلولي بيشتر) درچوبهاي با دانسيته بالاتر است كه باعث تغييرات بيشتر در ابعاد ميگردد رابطه بين دانسيته با هم كشيدگي و واكشيدگي مستقيم تحت تاثير رابطه رطوبت و هم كشيدگي و واكشيدگي است. چراكه چوب داراي دانسيته بيشتر علاوه بر بيشتر بودن ماده چوبي داراي رطوبت بيشتري در ديواره سلولي خود نيز مي باشد.
5-3 عوامل موثر بر روي هم كشيدگي و واكشيدگي
الف) ساختمان – ساختار آناتوميكي چوب دليل اصلي غير يكنواختي هم كشيدگي و واكشيدگي درچوب است نقش ساختمان در رابطه با هم كشيدگي و واكشيدگي دربخش بعدي تحت عنوان دلايل غير يكنواختي هم كشيدگي وواكشيدگي مورد بحث قرار خواهد گرفت.
ب) مواد استخراجي – افزايش مواد استخراجي باعث كاهش هم كشيدگي و واكشيدگي مي گردند. دليل اين كاهش درحقيقت اشغال شدن فضاهاي سلولي توسط مواد استخراجي درديواره سلولي است. بنابراين خروج مواد استخراجي از چوب سبب افزايش هم كشيدگي و واكشيدگي مي گردد.
ج) تركيبات شيميايي – تاثير تركيبات شيميايي ديواره سلولي برروي هم كشيدگي و واكشيدگي كم بوده ، چراكه تغييرات اين تركيبات بخصوص در رابطه با سلولز در بين گونه ها ناچيز است. ليكن به دليل هيدروفوب بودن اثر باز دارند و برروي هم كشيدگي و واكشيدگي دارد. مشاهدات نشان داده است كه مقدار ليگين با افزايش دانسيته كاهش مي يابد و همين امر باعث افزايش مقدار هم كشيدگي درچوبها با دانسيته بالا مي گردد و دريك حد مشخص دانسيته پهن برگان بيش از سوزني برگان هم كشيده مي شوند واين به دليل كمتر بودن مقدار ليگين درپهن برگان نسبت به سوزني برگان است. كم بودن مقدار هم كشيدگي در چوب برخي از پهن برگان نظير تيك (Teak) بواسطه مواداستخراجي آنها است .
نسبت هم كشيدگي يا واكشيدگي مماسي به شعاعي باافزايش دانسيته كاهش مي يابد (شكل و جدول زير) بنابراين كه در چوبهاي با دانسيته بالاتر اختلاف هم كشيدگي و واكشيدگي بين جهات شعاعي و مماسي كمتر بوده و اين گونه چوبها داراي درجه از هر سو نايكساني كمتري هستند. جدول زير نشان مي دهد كه هرچه قدر دانسيته چوب زيادتر گردد هم كشيدگي بيشتر، نسبت t/r كمتر درصد بافت چوب بيشتر و درصد اشعه هاي چوبي نيز افزايش مي يابد.
تغييرات هم كشيدگي دركلاسهاي وزن مخصوص سوزني برگان
|
وزن مخصوص
Gr/cm3
|
هم كشيدگي كلي %
|
نسبت t/r
|
بافت %
|
اشعه چوبي %
|
|
حجميB
|
مماسيt
|
شعاعيr
|
|
4/0-3/0
5/0-4/0
6/0-5/0
6/0‹
|
9/9
1/11
2/12
5/12
|
3/6
5/7
7/7
5/7
|
1/3
0/4
7/4
6/5
|
5/2
9/1
7/1
4/1
|
28
29
34
41
|
6
4/6
5/8
0/10
|
تغييرات هم كشيدگي درچوب تابستانه و بهاره متناسب با تعداد ديواره فيبرها
|
قسمت آزمايش شده
|
تعداد ديواره سلولي در ميليمتر(n)
|
%مقدار هم كشيدگي
|
نسبت nt/nr
|
نسبت t/r
|
|
درجهتt
|
درجهتr
|
%t
|
%r
|
|
چوب تابستانه
چوب بهاره
|
50
50
|
42
26
|
25/12
11/7
|
9/10
23/3
|
2/1
1/2
|
2/1
2/2
|
5-4 تئوريهاي غير يكنواخت بودن هم كشيدگي و واكشيدگي
الف) تئوري زاويه ميكروفيبريلها (Barber and Meylan1964)
اختلاف اصلي درميزان هم كشيدگي و واكشيدگي جهات مختلف چوب ساختار ديواره سلولي است. همانطور كه مي دانيد ديواره سلولي از لايه اوليه و ثانويه تشكيل شده است. ديواره اوليه نازك وديواره ثانويه تشكل از سه لايه S1,S2,S3 است كه درآنها زاويه ميكروفيبرها بسيار متفاوت است درلايه S1 (لايه خارجي ديواره ثانويه) و لايه S3 ( لايه داخلي ديواره ثانويه) زاويه ميكروفيبريلها با محور عمودي زياد اما درلايه S2 كه ضخيم ترين لايه نيز مي باشد ميكروفيبريلها تقريبا موازي با محور اصلي سلول قرار گرفته اند. وقتي كه رطوبت توسط چوب جذب مي گردد،لايه S2 تمايل به هم كشيدگي درجهت ضخامت يا عرض داشته و مقداركم هم كشيدگي طولي نيز به دليل زاويه ميكروفيبريلها در لايه S2 ميباشد. اگر زاويه ميكروفيبريلها درلايه S2 كاملا موازي با محور اصلي سلول مي باشد. هم كشيدگي طولي صفر خواهد بود انحراف بيشتر ميكروفيبريلها درچوب فشاري و جوان چوب باعث هم كشيدگي و واكشيدگي بيشتر مي گردد.
شكل انحراف زاويه ميكروفيبريلها باعث افزايش هم كشيدگي مي گردد.
ب) تئوري بافت اشعه چوبي Tissue
دراين تئوري فرض شده است كه هم كشيدگي كمتر بافت اشعه چوبي كه درجهت شعاعي قرار گرفته اند ، برهم كشيدگي و واكشيدگي جهت شعاعي اثر بازدارنده دارند مشاهده شده است كه دريك گونه مشخص ( بلوط يانمان ) حذف اشعه چوبي باعث افزايش هم كشيدگي شعاعي مي گردد. هم كشيدگي اشعه چوبي درجهت طولي بسياركم است . اثر بازدارنده اشعه هاي چوبي ناشي ازجهت ميكروفيبريلها در ديواره هاي سلولهاي پارانشيمي است زواياي اكثر ميكروفيبريلها موجود در سلولهاي پارانشيمي موازي با طول اين سلولها ميباشد. البته تاثير مشخص اشعه هاي چوبي دراين رابطه هنوز مورد شك وترديد است چراكه اگر اين اثر وجود داشته باشد، چوبهايي كه داراي اشعه هاي چوبي بيشتري هستند بايستي تفاوت بيشتري بين هم كشيدگي درجهت شعاعي ومماسي آنها وجود داشته باشد، اما عملا به اين شكل نيست و تحقيقات نشان داده است كه بين ميزان هم كشيدگي و تعداد اشعه هاي چوبي رابطه وجود داشته و اين رابطه بخصوص در مورد پهن برگان بيشتر به چشم مي خورد.
ج) تئوري پنكتواسيونها
عامل ديگري كه باعث كمتر بودن ميزان هم كشيدگي درجهت شعاعي مي گردد ( حداقل در سوزني برگان ) انحراف بيشتر ميكروفيبريلها به دليل حضور پنكتواسيونها بيشتر درديواره شعاعي تراكئيدهاي سلولي است . البته اين انحراف آنقدر نيست كه بتواند انحراف هم كشيدگي و واكشيدگي را درجهت مماسي و شعاعي توضيح دهد.
د) تئوري چوب بهاره و تابستانه (Pentoney 1953)
تفاوت در دانسيته بين چوب بهاره و تابستانه نيز عاملي براي غير يكنواختي هم كشيدگي درجهات مختلف به حساب مي آيد. چوب تابستانه به دليل چگالي بيشتر حدود%5/3 بيشتر از هم كشيدگي درجهات مختلف چوب بهاره هم كشيده يا واكشيده مي شوند و اين تاثير باعث مي گردد كه چوب بهاره متصل به چوب تابستانه نيز تمايل بيشتري به اين تغيير ابعاد پيدا كند.
از آنجا كه حلقه هاي رويش به صورت مماسي قرار گرفته اند ،هم كشيدگي مماسي بيشتر بوده و اين موضوع به خصوص در رابطه با چوبهاي كه بين چوب بهاره و تابستانه آنها اختلاف بيشتري وجود دارد مشهودتراست البته در پراكنده آوندها با اينكه اختلاف زيادي بين چوب بهاره و تابستانه وجود ندارد اما اين اختلاف بين هم كشيدگي مماسي وشعاعي ديده مي شود. درجهت شعاعي چوب بهاره وتابستانه بطور مجزا از يكديگر هم كشيده شده و از آنجا كه بصورت يكنواخت و سري قرارگرفته اند و هم كشيدگي آنهاكمتر است.
5-5 اندازه گيري ميزان هم كشيدگي
الف) هم كشيدگي حجمي
درهم كشيدگي بر اساس ابعاد درحالت سبز ( يا بالاي نقطه اشباع الياف) محاسبه مي گردد. بنابراين اندازه گيري ابعاد در حالت خشك و تر گونه راش براي هم كشيدگي ضروري مي باشد.
وميزان هم كشيدگي حجمي از رابطه زير محاسبه ميگردد.
VH حجم درحالت كاملا سبز
B% درصد هم كشيدگي حجمي
V0 حجم درحالت خشك
اندازه ابعاد درجهات طولي ،شعاعي ، مماسي توسط كوليس دقيق طبق استاندارد ISO كوليس 2% اندازه گيري شده و حجم نمونه بر اساس ابعاد اندازه گيري شده و به منظور مقاصد كاربردي هم كشيدگي حجمي ممكن است به صورت مجموع هم كشيدگي درسه جهت طولي و شعاعي و مماسي اندازه گيري شود و ازآنجاكه ميزان هم كشيدگي طولي كم است هم كشيدگي حجمي رامي توان مجموع هم كشيدگي شعاعي و مماسي نيز درنظر گرفت و ميزان هم
كشيدگي حجمي راش به صورت زيراست :
5-6 مقدارهم كشيدگي خطي
هم كشيدگي خطي دراثر ازدست دادن رطوبت راكه درجهت طولي،شعاعي،ومماسي ديده مي شود هم كشيدگي خطي گويند.
BL – هم كشيدگي طولي = طول درحالت خشك – طول درحالت تر
طول درحالت تر
BT – هم كشيدگي مماسي = بعد درجهت مماسي(خشك)- بعددرجهت مماسي تر بعد درحالت تر درجهت مماسي
BR – هم كشيدگي شعاعي = بعد درجهت شعاعي(خشك)- بعددرجهت شعاعي تر
بعد درحالت تر درجهت شعاعي
اثر تغييرات هم كشيدگي و واكشيدگي رامي توان به وضوح درسطح مقطع چوب مشاهده كرد. تخته هاي كه سطح مقطع آنها بيشتر درجهت مماسي باشدتخته مماسي درصورتيكه بيشتر سطح درجهت شعاعي باشد تخته شعاعي ناميده مي شود.
تخته هاي شعاعي وقتي كه كاملاخشك ميشوند ابعاد آنها كاهش يافته و اما در آنها انحنا بوجود نمي آيد و برعكس در هنگامي كه رطوبت جذب مي كنند افزايش مي يابد بدون اينكه فرم اصلي خود را از دست بدهند. اما درتخته هاي مماسي هنگامي كه خشك شدن تغييرات عمده اي صورت گرفته وبه اصطلاح تاب برداشته ويا ناوداني ميشوند در هنگام هم كشيدگي قوس بيروني مربوط به قسمتهاي داخلي كه به مغز درخت نزديكتر بوده مي باشد (مماس كمتر) وقوس داخلي مربوط به قسمتهاي است كه از مغز درخت فاصله بيشتري دارند (مماس بيشتر).
نمونه A در شرايط آزاد
|
بعد طولي
|
بعد مماسي
|
بعد شعاعي
|
وزن
|
كد نمونه
|
|
48/21
|
12/19
|
18/22
|
23/6
|
AN1
|
|
12/21
|
52/18
|
62/22
|
45/6
|
AN2
|
|
48/21
|
98/17
|
72/22
|
76/6
|
AN3
|
|
56/21
|
58/18
|
72/21
|
70/6
|
AN4
|
|
32/21
|
02/20
|
26/21
|
67/6
|
AS1
|
|
36/21
|
12/20
|
64/21
|
56/6
|
AS2
|
|
42/21
|
12/20
|
38/21
|
32/6
|
AS3
|
|
48/21
|
24/20
|
64/21
|
32/6
|
AS4
|
|
24/21
|
98/18
|
08/22
|
44/6
|
AW1
|
|
22/21
|
02/19
|
18/22
|
34/6
|
AW2
|
|
42/21
|
98/18
|
78/21
|
08/6
|
AW3
|
|
20/21
|
12/19
|
82/22
|
30/6
|
AW4
|
|
68/21
|
82/18
|
38/21
|
04/6
|
AE1
|
|
40/21
|
86/18
|
42/21
|
06/6
|
AE2
|
|
32/21
|
88/18
|
72/21
|
19/6
|
AE3
|
|
36/21
|
92/18
|
88/21
|
82/5
|
AE4
|
نمونه A در شرايط خشك
|
بعد طولي
|
بعد مماسي
|
بعد شعاعي
|
وزن
|
كد نمونه
|
|
44/21
|
74/18
|
78/21
|
83/5
|
AN1
|
|
08/21
|
12/18
|
38/22
|
03/6
|
AN2
|
|
44/21
|
62/17
|
48/22
|
32/6
|
AN3
|
|
52/21
|
28/18
|
52/22
|
27/6
|
AN4
|
|
28/21
|
62/19
|
98/20
|
24/6
|
AS1
|
|
34/21
|
72/19
|
38/21
|
12/6
|
AS2
|
|
36/21
|
74/19
|
14/21
|
90/5
|
AS3
|
|
42/21
|
72/19
|
42/21
|
90/5
|
AS4
|
|
22/21
|
48/18
|
88/21
|
01/6
|
AW1
|
|
18/21
|
62/18
|
92/21
|
91/5
|
AW2
|
|
40/21
|
62/18
|
58/21
|
68/5
|
AW3
|
|
16/21
|
72/18
|
48/22
|
89/5
|
AW4
|
|
66/21
|
42/18
|
12/21
|
63/5
|
AE1
|
|
36/21
|
32/18
|
18/21
|
66/5
|
AE2
|
|
30/21
|
38/18
|
46/21
|
78/5
|
AE3
|
|
34/21
|
52/18
|
72/21
|
43/5
|
AE4
|
نمونه A در شرايط تر
|
بعد طولي
|
بعد مماسي
|
بعد شعاعي
|
وزن
|
كد نمونه
|
|
56/21
|
60/21
|
24/23
|
16/9
|
AN1
|
|
18/21
|
72/20
|
23/50
|
53/9
|
AN2
|
|
48/21
|
42/20
|
62/23
|
79/9
|
AN3
|
|
66/21
|
50/20
|
76/23
|
74/9
|
AN4
|
|
34/21
|
12/22
|
48/22
|
78/9
|
AS1
|
|
36/21
|
22/22
|
50/22
|
56/9
|
AS2
|
|
50/21
|
22/22
|
24/22
|
23/9
|
AS3
|
|
62/21
|
92/21
|
52/22
|
31/9
|
AS4
|
|
24/21
|
76/20
|
88/22
|
53/8
|
AW1
|
|
28/21
|
94/20
|
00/23
|
16/8
|
AW2
|
|
48/21
|
82/20
|
52/22
|
13/8
|
AW3
|
|
22/21
|
92/20
|
44/23
|
50/8
|
AW4
|
|
80/21
|
08/21
|
18/22
|
56/8
|
AE1
|
|
42/21
|
74/20
|
14/22
|
62/8
|
AE2
|
|
32/21
|
82/20
|
54/22
|
99/8
|
AE3
|
|
36/21
|
72/20
|
64/22
|
86/8
|
AE4
|
نمونه B در شرايط آزاد
|
بعد طولي
|
بعد مماسي
|
بعد شعاعي
|
وزن
|
كد نمونه
|
|
72/21
|
22/19
|
22/22
|
43/6
|
BN1
|
|
46/21
|
64/19
|
14/22
|
38/6
|
BN2
|
|
52/21
|
34/19
|
02/22
|
79/6
|
BN3
|
|
58/21
|
82/19
|
18/22
|
65/6
|
BN4
|
|
48/21
|
28/19
|
14/22
|
38/6
|
BS1
|
|
32/21
|
28/19
|
26/22
|
42/6
|
BS2
|
|
46/21
|
42/19
|
16/22
|
89/5
|
BS3
|
|
52/21
|
72/19
|
16/22
|
39/6
|
BS4
|
|
32/21
|
26/20
|
42/22
|
51/6
|
BW1
|
|
24/21
|
18/20
|
12/22
|
41/6
|
BW2
|
|
52/21
|
06/20
|
28/22
|
25/6
|
BW3
|
|
56/21
|
12/20
|
46/22
|
45/6
|
BW4
|
|
34/21
|
82/18
|
02/22
|
02/6
|
BE1
|
|
44/21
|
92/18
|
12/22
|
35/6
|
BE2
|
|
60/21
|
92/18
|
14/22
|
03/6
|
BE3
|
|
44/21
|
16/19
|
62/17
|
68/4
|
BE4
|
نمونه B در شرايط خشك
|
بعد طولي
|
بعد مماسي
|
بعد شعاعي
|
وزن
|
كد نمونه
|
|
66/21
|
96/18
|
94/21
|
99/5
|
BN1
|
|
42/21
|
28/19
|
88/21
|
95/5
|
BN2
|
|
52/21
|
92/18
|
82/21
|
33/6
|
BN3
|
|
54/21
|
46/19
|
92/21
|
20/6
|
BN4
|
|
38/21
|
84/18
|
12/22
|
96/5
|
BS1
|
|
32/21
|
88/18
|
98/21
|
99/5
|
BS2
|
|
40/21
|
04/19
|
84/21
|
49/5
|
BS3
|
|
42/21
|
32/19
|
02/22
|
97/5
|
BS4
|
|
28/21
|
92/19
|
14/22
|
06/6
|
BW1
|
|
14/21
|
78/19
|
88/21
|
98/5
|
BW2
|
|
50/21
|
68/19
|
08/22
|
84/5
|
BW3
|
|
48/21
|
72/19
|
06/22
|
01/6
|
BW4
|
|
28/21
|
28/18
|
76/21
|
61/5
|
BE1
|
|
42/21
|
58/18
|
78/21
|
90/5
|
BE2
|
|
56/21
|
52/18
|
96/21
|
63/5
|
BE3
|
|
38/21
|
68/18
|
42/17
|
36/4
|
BE4
|
نمونه B در شرايط تر
|
بعد طولي
|
بعد مماسي
|
بعد شعاعي
|
وزن
|
كد نمونه
|
|
72/21
|
36/21
|
06/23
|
61/9
|
BN1
|
|
48/21
|
28/21
|
86/22
|
99/8
|
BN2
|
|
58/21
|
22/21
|
08/23
|
76/9
|
BN3
|
|
76/21
|
58/21
|
18/23
|
76/8
|
BN4
|
|
52/21
|
24/21
|
08/23
|
69/9
|
BS1
|
|
48/21
|
46/21
|
12/23
|
43/9
|
BS2
|
|
52/21
|
38/21
|
68/22
|
03/9
|
BS3
|
|
60/21
|
42/21
|
69/22
|
78/9
|
BS4
|
|
32/21
|
74/21
|
26/23
|
70/9
|
BW1
|
|
38/21
|
92/21
|
88/22
|
77/9
|
BW2
|
|
62/21
|
94/21
|
02/23
|
20/9
|
BW3
|
|
66/21
|
82/21
|
12/23
|
53/9
|
BW4
|
|
48/21
|
52/20
|
92/22
|
19/9
|
BE1
|
|
78/21
|
78/20
|
98/22
|
45/9
|
BE2
|
|
62/21
|
64/20
|
92/22
|
04/9
|
BE3
|
|
48/21
|
38/20
|
14/18
|
29/6
|
BE4
نزديك پوست
|
نمونه C در شرايط آزاد
|
بعد طولي
|
بعد مماسي
|
بعد شعاعي
|
وزن
|
كد نمونه
|
|
58/20
|
88/19
|
22/22
|
97/6
|
CN1
|
|
64/20
|
92/19
|
58/21
|
87/6
|
CN2
|
|
68/20
|
88/19
|
82/21
|
51/6
|
CN3
|
|
28/20
|
32/20
|
84/21
|
36/5
|
CN4
|
|
82/20
|
54/19
|
52/21
|
40/6
|
CS1
|
|
02/21
|
32/19
|
94/21
|
46/6
|
CS2
|
|
26/21
|
58/19
|
68/21
|
08/6
|
CS3
|
|
42/21
|
88/19
|
04/22
|
35/5
|
CS4
|
|
96/20
|
72/19
|
52/21
|
08/6
|
CW1
|
|
98/20
|
52/19
|
52/21
|
53/6
|
CW2
|
|
18/21
|
72/19
|
54/21
|
03/6
|
CW3
|
|
42/21
|
88/19
|
42/22
|
70/5
|
CW4
|
|
30/21
|
22/19
|
44/22
|
41/6
|
CE1
|
|
32/21
|
12/19
|
02/22
|
33/6
|
CE2
|
|
08/21
|
84/19
|
48/21
|
79/5
|
CE3
|
|
48/20
|
94/19
|
66/21
|
20/5
|
CE4
|
نمونه C در شرايط خشك
|
بعد طولي
|
بعد مماسي
|
بعد شعاعي
|
وزن
|
كد نمونه
|
|
52/20
|
48/19
|
90/21
|
51/6
|
CN1
|
|
62/20
|
56/19
|
32/21
|
46/6
|
CN2
|
|
64/20
|
58/19
|
56/21
|
09/6
|
CN3
|
|
18/20
|
12/20
|
58/21
|
01/5
|
CN4
|
|
72/20
|
18/19
|
28/21
|
98/5
|
CS1
|
|
88/20
|
84/18
|
52/21
|
03/6
|
CS2
|
|
24/21
|
16/19
|
38/21
|
66/5
|
CS3
|
|
28/21
|
48/19
|
74/21
|
01/5
|
CS4
|
|
92/20
|
32/19
|
18/21
|
66/5
|
CW1
|
|
92/20
|
12/19
|
22/21
|
09/6
|
CW2
|
|
12/21
|
42/19
|
26/21
|
63/5
|
CW3
|
|
38/21
|
62/19
|
16/22
|
33/5
|
CW4
|
|
22/21
|
72/18
|
22/22
|
97/5
|
CE1
|
|
22/21
|
76/18
|
68/21
|
90/5
|
CE2
|
|
02/21
|
52/19
|
32/21
|
40/5
|
CE3
|
|
46/20
|
64/19
|
42/21
|
85/4
|
CE4
|
نمونه C در شرايط تر
|
بعد طولي
|
بعد مماسي
|
بعد شعاعي
|
وزن
|
كد نمونه
|
|
68/20
|
62/21
|
32/23
|
75/9
|
CN1
|
|
86/20
|
66/21
|
78/22
|
56/9
|
CN2
|
|
72/20
|
52/21
|
90/22
|
17/9
|
CN3
|
|
36/20
|
64/21
|
64/22
|
41/8
|
CN4
|
|
88/20
|
42/21
|
62/22
|
29/9
|
CS1
|
|
16/21
|
46/21
|
94/22
|
49/9
|
CS2
|
|
32/21
|
58/21
|
62/22
|
77/8
|
CS3
|
|
44/21
|
32/21
|
78/22
|
04/8
|
CS4
|
|
98/20
|
72/21
|
54/22
|
66/8
|
CW1
|
|
02/21
|
66/21
|
54/22
|
28/9
|
CW2
|
|
24/21
|
38/21
|
52/22
|
84/8
|
CW3
|
|
48/21
|
14/21
|
14/23
|
86/8
|
CW4
|
|
32/21
|
24/21
|
62/23
|
48/9
|
CE1
|
|
38/21
|
32/21
|
98/22
|
09/9
|
CE2
|
|
08/21
|
52/21
|
50/22
|
61/8
|
CE3
|
|
64/20
|
68/21
|
62/22
|
15/8
|
CE4
|
نمونه D در شرايط آزاد
|
بعد طولي
|
بعد مماسي
|
بعد شعاعي
|
وزن
|
كد نمونه
|
|
36/20
|
84/19
|
42/22
|
76/6
|
DN1
|
|
58/20
|
14/19
|
32/20
|
95/5
|
DN2
|
|
14/21
|
06/20
|
64/22
|
54/6
|
DN3
|
|
46/21
|
38/20
|
86/22
|
64/6
|
DN4
|
|
72/21
|
92/18
|
52/22
|
45/6
|
DS1
|
|
84/21
|
56/19
|
48/22
|
54/6
|
DS2
|
|
68/21
|
06/20
|
68/22
|
47/6
|
DS3
|
|
66/21
|
46/19
|
72/22
|
39/6
|
DS4
|
|
24/21
|
24/19
|
52/22
|
47/6
|
DW1
|
|
52/21
|
96/19
|
72/22
|
75/6
|
DW2
|
|
64/21
|
86/19
|
84/22
|
31/6
|
DW3
|
|
56/21
|
98/19
|
98/22
|
48/6
|
DW4
|
|
80/21
|
68/19
|
62/22
|
00/6
|
DE1
|
|
74/21
|
88/19
|
76/22
|
39/6
|
DE2
|
|
84/21
|
68/19
|
88/22
|
56/6
|
DE3
|
|
92/21
|
68/19
|
74/22
|
39/6
|
DE4
|
نمونهD در شرايط خشك
|
بعد طولي
|
بعد مماسي
|
بعد شعاعي
|
وزن
|
كد نمونه
|
|
32/20
|
52/19
|
16/22
|
31/6
|
DN1
|
|
56/20
|
94/18
|
22/20
|
56/5
|
DN2
|
|
10/21
|
92/19
|
52/22
|
10/6
|
DN3
|
|
36/21
|
14/20
|
58/22
|
21/6
|
DN4
|
|
70/21
|
66/18
|
18/22
|
00/6
|
DS1
|
|
82/21
|
22/19
|
22/22
|
09/6
|
DS2
|
|
58/21
|
82/19
|
42/22
|
03/6
|
DS3
|
|
64/21
|
12/19
|
54/22
|
97/5
|
DS4
|
|
22/21
|
92/18
|
36/22
|
02/6
|
DW1
|
|
48/21
|
76/19
|
48/22
|
30/6
|
DW2
|
|
62/21
|
56/19
|
62/22
|
88/5
|
DW3
|
|
54/21
|
68/19
|
62/22
|
07/6
|
DW4
|
|
76/21
|
44/19
|
42/22
|
59/5
|
DE1
|
|
72/21
|
48/19
|
58/22
|
96/5
|
DE2
|
|
80/21
|
26/19
|
62/22
|
12/6
|
DE3
|
|
90/21
|
34/19
|
52/22
|
98/5
|
DE4
|
نمونه Dدر شرايط تر
|
بعد طولي
|
بعد مماسي
|
بعد شعاعي
|
وزن
|
كد نمونه
|
|
66/20
|
24/21
|
44/23
|
71/9
|
DN1
|
|
98/20
|
34/21
|
14/21
|
84/8
|
DN2
|
|
32/21
|
66/21
|
42/23
|
93/8
|
DN3
|
|
68/21
|
98/21
|
66/23
|
19/9
|
DN4
|
|
74/21
|
98/20
|
44/23
|
83/8
|
DS1
|
|
00/22
|
48/21
|
42/23
|
9
|
DS2
|
|
68/21
|
56/21
|
58/23
|
66/8
|
DS3
|
|
68/21
|
34/21
|
52/23
|
76/8
|
DS4
|
|
42/21
|
22/21
|
52/23
|
27/9
|
DW1
|
|
52/21
|
44/21
|
66/23
|
66/9
|
DW2
|
|
98/21
|
44/21
|
68/23
|
53/8
|
DW3
|
|
68/21
|
52/21
|
64/23
|
85/8
|
DW4
|
|
82/21
|
32/21
|
72/23
|
31/8
|
DE1
|
|
76/21
|
34/21
|
74/23
|
68/8
|
DE2
|
|
86/21
|
24/21
|
76/23
|
79/8
|
DE3
|
|
96/21
|
26/21
|
64/23
|
61/8
|
DE4
|
نمونه F در شرايط آزاد
|
بعد طولي
|
بعد مماسي
|
بعد شعاعي
|
وزن
|
كد نمونه
|
|
62/21
|
86/18
|
66/22
|
61/5
|
FN1
|
|
54/21
|
88/18
|
62/22
|
80/5
|
FN2
|
|
78/21
|
38/19
|
72/22
|
51/6
|
FN3
|
|
58/21
|
08/19
|
68/22
|
97/5
|
FN4
|
|
28/21
|
42/19
|
66/22
|
54/6
|
FS1
|
|
48/21
|
06/18
|
78/22
|
97/5
|
FS2
|
|
08/22
|
82/18
|
76/22
|
01/6
|
FS3
|
|
20/21
|
82/18
|
68/22
|
92/5
|
FS4
|
|
88/20
|
98/18
|
52/22
|
33/6
|
FW1
|
|
94/19
|
54/19
|
98/21
|
19/6
|
FW2
|
|
84/18
|
02/19
|
66/22
|
66/5
|
FW3
|
|
18/19
|
28/19
|
48/22
|
65/5
|
FW4
|
|
42/21
|
68/19
|
72/22
|
53/5
|
FE1
|
|
62/21
|
62/19
|
64/22
|
81/5
|
FE2
|
|
46/21
|
62/19
|
72/22
|
81/5
|
FE3
|
|
52/21
|
26/19
|
74/22
|
89/5
|
FE4
|
نمونه F در شرايط خشك
|
بعد طولي
|
بعد مماسي
|
بعد شعاعي
|
وزن
|
كد نمونه
|
|
58/21
|
48/18
|
42/22
|
24/5
|
FN1
|
|
24/21
|
54/18
|
38/22
|
43/5
|
FN2
|
|
72/21
|
02/19
|
52/22
|
62/5
|
FN3
|
|
50/21
|
74/18
|
46/22
|
60/5
|
FN4
|
|
08/21
|
82/18
|
42/22
|
11/6
|
FS1
|
|
48/21
|
92/17
|
56/22
|
59/5
|
FS2
|
|
88/21
|
48/18
|
38/22
|
63/5
|
FS3
|
|
16/21
|
58/18
|
48/22
|
55/5
|
FS4
|
|
86/20
|
24/19
|
22/22
|
93/5
|
FW1
|
|
88/19
|
26/19
|
86/21
|
79/5
|
FW2
|
|
72/18
|
74/18
|
48/22
|
30/5
|
FW3
|
|
12/19
|
96/18
|
36/22
|
29/5
|
FW4
|
|
36/21
|
28/19
|
52/22
|
16/5
|
FE1
|
|
60/21
|
26/19
|
50/22
|
43/5
|
FE2
|
|
42/21
|
26/19
|
52/22
|
43/5
|
FE3
|
|
48/21
|
86/18
|
44/22
|
51/5
|
FE4
|
نمونه F در شرايط تر
|
بعد طولي
|
بعد مماسي
|
بعد شعاعي
|
وزن
|
كد نمونه
|
|
66/21
|
76/20
|
48/23
|
68/9
|
FN1
|
|
94/21
|
96/20
|
52/23
|
60/9
|
FN2
|
|
88/21
|
08/21
|
66/23
|
43/9
|
FN3
|
|
92/21
|
98/20
|
58/23
|
95/9
|
FN4
|
|
26/21
|
24/21
|
72/23
|
29/10
|
FS1
|
|
78/21
|
88/20
|
70/23
|
61/9
|
FS2
|
|
32/22
|
28/21
|
52/23
|
73/9
|
FS3
|
|
32/21
|
24/21
|
46/23
|
07/10
|
FS4
|
|
18/21
|
08/21
|
38/23
|
14/10
|
FW1
|
|
06/21
|
44/21
|
08/23
|
78/9
|
FW2
|
|
42/19
|
22/21
|
50/23
|
17/9
|
FW3
|
|
34/19
|
18/21
|
28/23
|
36/8
|
FW4
|
|
48/21
|
56/21
|
42/23
|
22/9
|
FE1
|
|
64/21
|
66/21
|
38/23
|
54/9
|
FE2
|
|
52/21
|
62/21
|
44/23
|
19/10
|
FE3
|
|
62/21
|
38/21
|
54/23
|
69/9
|
FE4
|
نتيجه گيري
قبل از انجام آزمايش با توجه به مراجع علمي كه مورد رجوع قرار گرفت متاسفانه نمونه هاي ما تاثير معني داري نداشته است دليل آن است كه در ديسك چهارم به علت پديده باد غالب و شرايط شيب رويشگاه نمونه چهارم دچار برون مركزي شده بود ما اين را از قبل پيش بيني مي كرديم كه به علت برون مركزي تاثير معنا داري به دست نياوريم .
فهرست منابع و ماخذ
1- شيمي چوب : ترجمه دكتر مير شكرايي
2- جزوه فيزيك چوب : دكتر سپيده دم
3- تكنولوژي چوب : دكتر پارسا پژوه
4- كتاب تسوميس
5- مكانيك چوب : دكتر قنبر ابراهيمي