تشريفات گمرکي چيست ؟
تشريفات گمرکي (Customs Formalities) طبق تعريف شوراي همکاري گمرکي يعني عملياتي که بايد توسط شخص ذي نفع و گمرک انجام گيرد تا مقررات قانوني و آيين نامه اي در مورد نظارت بر مسافران و اظهار جامه دانها ، اثاثيه و وسايل نقليه در ورود و خروج و عبور از «قلمرو گمرکي » ـ که گمرک مسئول اجراي آن است ـ به مورد اجرا گذاشته شود . اين تشريفات ممکن است شامل تشريفات مربوط به بهداشت گياهي ، دامپزشکي ، مهاجرت ، ارز و پروانه دادن نيز باشد.
عملياتي که براي اجرا مقررات قانوني و آيين نامه اي انجام م يگيرد با تطبيق کالاي موجود در گمرک ، و اسناد و مجوز ها و گواهي هايي است که حسب مورد توسط صاحب کالا به گمرک ارائه مي شود . بررسي اظهار نامه و مدارک مربوطه ، اطمينان از ارزش کالاي ورودي متعلقه که درست اظهار شده باشد نيز جزء اين تشريفات است.
اظهار نامه اجمالي چيست ؟
اظهار نامه اجمالي ، عبارت است از اطلاعات مورد نياز گمرک راجع به بار و وسيله حمل ، تابعيت ، مبدأ حرکت ، مقصد ، تداد باري که ميخواهد تخليه نمايد و مشخصات حامل . اين اظهار نامه مشابهتي با مانيفست بار (Cargo Manifest) دارد ولي در عين حال جزئيات بيشتري را ازلحاظ مشخصات حامل و وسيله حمل ، شماره سفر ، پرچم ، تابعيت ، مالکيت ، مبدأ بارگيري ، و مشخصات مانيفست و نظاير آن را بدون اينکه خواسته باشد نوع کال و مشخصات آن را بيان نمايد ، اظهار مي دارد . اظهار نامه اجمال در بيشتر مواقع در کشور ما تسليم نمي شود و به اخذ مانيفست اکتفا مي گردد.
حمل يکسره چيست ؟ فرق حمل يکسره با ترانزيت داخلي چيست ؟
حمل يکسره يا ترانزيت به داخل (Inward Transit) عبارت است از انتقال کالاي گمرک نشده ورودي از گمرکخانه ورودي (مرز قلمرو گمرکي) به گمرکخانه مقصد بارنامه در داخل کشور با همان وسيله حمل (کاميون ) بدون تخليه در گمرک ورودي که با تقاضاي حامل و با صدور پروانه ترانزيت داخلي يا به اعتبار کارنه (TIR) انجام مي شود . ترانزيت داخلي عبارت است ازانتقال کالاي گمرک نشده از يک گمرک خانه داخل کشور به گمرکخانه داخلي ديگر.
از لحاظ اينکه در هر دو ويه کالا گمرک نشده مي باشد نقطه اشتراک وجود دارد ، ولي تفاوت عمده در اين است که در مورد حمل يکسره ، کالا به همان صورت که از مبدأ گمرکخانه اي در کشور محل صدور حمل شده بايد در گمرکخانه مقصد که در بارنامه با نام شهر مشخص شده تخليه و تحويل شود ، بنابر اين به مجرد ورود به قلمرو گمرکي کشور مقصد ، در اولين گمرکخانه مرزي به مقصد گمرکخانه مرزي به مقصد گمرکخانه مجاز در شهري که مقصد بارنامه است با صدور پروانه ترانزيت داخلي و يا به اعتبار دفترچه "TIR" حمل يکسره خواهد شد در حالي که در مورد ترانزيت داخلي کالا قبلاً در گمرکخانه مقصد بارنامه ، تخليه و قبض انبار نيز صادر شده ولي بعداً صاحب کالا مراجعه و با ارائه دلايل موجه تقاضاي ترانزيت کالا را به گمرکخانه مجاز ديگري در همان قلمرو گمرکي مي نمايد . همچنين در حمل يکسره ، معمولاً حامل ، متقاضي ترانزيت و يا حمل يکسره کالاست ، در صورتي که در ترانزيت داخلي حتماً صاحب کالا چنين تقاضايي را مي نمايد (يا نماينده او). در حمل يکسره و يا به عبارتي براي حمل يکسره کالا ، بارنامه حمل به منزله اعطاي وکالت و نمايندگي ، جهت تنظيم اظهار نامه ترانزيت داخلي به حامل با اختيارات تام بوده وديگر از حامل وکالتنامه رسمي و ثبتي مطالبه نمي شود ، در حالي که براي ترانزيت داخلي چنانچه متقاضي غير از صاحب کالا باشد بايد اولاً وکالتنامه رسمي و ثبتي در دست داشته باشد ، ثانياً اسناد مالکيت براي قبول درخواست ترانزيت داخلي ضروري است.
مشخصات كامل كالا در گمرك چيست نام ببريد.
«مشخصات كامل» كالا در گمرك عبارت است از: شماره تعرفه، نوع كالا، تعداد، وزن، ارزش (طبق تعريف ماده 10 قانون امور گمركي)، نرخ حقوق گمركي و سود بازرگاني، مبلغ حقوق گمركي، سود بازرگاني ، عوارض و هزينه هاي گمركي - كه در اظهار نامه گمركي توسط صاحب كالا و يا نماينده او درج مي گردد- . البته بايد توجه داشت كه در بيشتر موارد عمدتاً وزن خالص، موثر در حقوق گمركي و سود بازرگاني و اقلامي از عوارض است و وزن با ظرف بعضاً براي محاسبه بعضي از اقلام عوارض كه از روي وزن با ظرف تعيين شده، و همچنين هزينه هاي گمركي، ملاك محاسبه قرار مي گيرد.
در چه مواردي «كشور مبدأ» موثر در حقوق گمركي و سود بازرگاني و عوارض كالا مي باشد؟
كشور مبدأ(Country of Origin) يا كشوري كه كالا در آن ساخته و يا تكميل مي شود تنها در مواردي كه با آن كشور قرار داد دو جانبه و يا چند جانبه اي وجود داشته و مبادله بين طرفين قرارداد ايجاد تسهيلات تعرفه از جمله حقوق گمركي كمتري را نسبت به ساير كشورهاي خارج از قرارداد پيش بيني و توصيه نموده باشد به طور كلي، در حقوق گمركي و عوارض ورودي موثر است. بر عكس اين تسهيلات هم ممكن است، مثلاً واردات از كشوري در پي ايجاد موانعي توسط آن كشور براي صادرات كشور طرف معامله مشمول موانع تعرفه اي از جمله نرخ بالاتر حقوق گمركي نسبت به واردات از ساير كشورها گردد كه قطعاً موثر در ميزان حقوق گمركي و عوارض ورودي خواهد بود.
كالايي كه براي تكميل و يا تعمير به خارج از كشور صادر مي شود چه نام دارد؟
كالايي كه براي تعمير و يا تكميل موقتاً به خارج از كشور ارسال مي شود (Temporary Exportation for Outward Processing) و به طور كلي صادرات موقت، در بازگشت به كشور تحت عنوان كالاي برشگتي (Re-Importation) خواند مي شوند. طبق تعريف شوراي همكاري گمركي، ورود مجدد و يا كالاي برگشتي عبارت است از ورود اجناس به قلمرو گمركي كه قبلاً به خارج از آن قلمرو صادر شده باشد.
فرق بين كالاي مرجوعي و كالاي برگشتي چيست؟
فرق بين كالاي مرجوعي و كالاي برگشتي بشرح زير است:
1) كالاي برگشتي (Re-Importation) جزء صادرات موقت بوده كه براي شركت در نمايشگاه و يا تعمير و يا تكميل به خارج از كشور ارسال و اينك در پايان مهلت صدور موقت به كشور برمي گردد، در حالي كه كالاي مرجوعي (Re-Importation)يا اعاده به خارج جزء واردات موقت بوده كه در پايان مهلت از كشور اعاده مي شود و يا كالايي است كه به طور كلي قبل از ترخيص از گمرك براي ورود قطعي و يا موقت به هر دليل به خارج از كشور اعاده مي گردد.
2) ارزش كالاي برگشتي طبق ماده (4) قانون امور گمركي عبارت است از هزينه تعمير و يا تكميل كالا در خارج از كشور، در حالي كه ارزش كالاي مرجوعي طبق ماده (10) قانون امور گمركي تعريف و تعيين مي شود و عبارت از بهاي CIF به علاوه حق ثبت سفارش و ساير هزينه هايي كه تا حصول به اولين دفتر گمركي تعلق مي گيرد، مي باشد.
3) كالاي برگشتي در صورتي كه تعمير و يا تكميل شده باشد به شرط تعلق، حداكثر معادل 15 درصد از ارزش كارهاي انجام شده را به عنوان حقوق گمركي مي پردازد (سود بازرگاني به آن تعلق نمي گيرد) ضمن اينكه عوارض و هزينه هاي گمركي نيز حسب مورد قابل پرداخت است، در حالي كه به كالاي مرجوعي به هيچ وجه حقوقي تعلق نگرفته و تنها در صورت تعلق مشمول هزينه هاي گمركي مي باشد.
از دو اصطلاح «كالاي مرجوعي» و «كالاي برگشتي» كداميك جزء واردات و يا صادرات هستند؟
كالاي مرجوعي (اعاده به خارج) جزء تقسيمات كالاي ورودي است و صادرات محسوب نمي شود. كالاي برگشتي نه جزء واردات است نه صادرات قطعي بلكه صرفاً نوعي رويه مستقل گمركي و تحت همين عنوان «كالاي برگشتي» است.
كالاي انتقالي چيست ؟
كالاي انتقالي (Transhipment) طبق تعريف شوراي همكاري گمركي :
«عبارت است از انتقال اجناس تحت نظارت گمرك از وسايط نقليه ورودي به وسايط نقليه خروجي در حوزه يك اداره گمرك كه دفتر گمركي براي ورود و صدور است»و طبق تعريف ماده (199) آيين نامه اجرايي قانون امور گمركي عبارت از انتقال كالا در لنگر گاهها و يا بندر ها و يا فرودگاهها از يك كشتي به كشتي ديگر ، يا از يك هواپيما به هواپيماي ديگر آن هم تحت نظارت گمرك مي باشد.
انتقال مستقيم و انتقال غير مستقيم كدام است ؟
انتقال مستقيم ، آن است كه كشتي و يا هواپيماي تحويل دهنده و تحويل گيرنده ، هر دو در لنگر گاه و يا در بندر و يا در فرودگاه حاضر باشند و بسته هاي مورد انتقال از يكي خارج و يكسره به ديگري حمل و بارگيري شود .
انتقال غير مستقيم ، آن است كه كشتي و يا هواپيماي تحويل دهنده ، بسته هايي را تحت همين عنوان اظهار نمودهه ، تخليه و تحويل گمرك نمايد تا بعداً خود يا كشتي و يا هواپيماي ديگري (حسب مورد در بنادر و يا فرودگاهها) براي تحويل و انتقال كالا مراجعه نمايد.
تريپتيك و ديپتيك چيست ؟
چنانچه در پاسخ سوال قبل گفته شد دفترچه هاي (TRIPTYQUE) و(DIPTYQUE) جزء اسناد ورود موقت وسايط نقليه موضوع (قرارداد گمركي در باره ورود موقت وسايط نقليه شخصي) منعقده در چهارم ژوئن سال 1954 سازمان ملل ، بوده اند .اين دو سند بر عكس در حوزه قلمرو گمركي كشور طرف قرارداد معتبر است ، ضمنا تريپتيك به زبان ملي كشور محل ورود و ديپتيك به زبان ملي دو كشور ذي نفع تنظيم مي گردند . (به ضميمه نمونه كارنه دو پاساژ و تريپتيك و ديپتيك پيوست است .)
براي حمل يکسره از چه نوع اظهار نامه استفاده ميشود ؟
براي حمل يکسره ـ نظير ترانزيت داخلي ـ از فرم اظهار نامه ترانزيت داخلي استفاده مي شود . البته در بيشتر موارد عمل حمل يکسره به اعتبار دفترچه بين المللي "TIR" و يا ترانزيت بين المللي ، پذيرفتني است و نيازي به اظهار نامه و پروانه ترانزيت (فرمهاي ملي هر کشور ) نمي باشد .
اظهار نامه حمل يکسره را چه شخصي تنظيم مي نمايد ؟
اظهار نامه ترانزيت داخلي براي حمل يکسره را حامل و يا نمايندگي موسسه حمل و نقل در مرز ورودي پس از تسليم و قبول تقاضا از طرف گمرک ، تنظيم مي نمايد.
ترانزيت خارجي
ترانزيت خارجي (Through Transit) عبور کالاي خارجي از قلمرو گمرکي (خاک ايران) با ورود از يک نقطه مرزي (گمرکخانه مرز ورودي) و خروج از نقطه مرزي ديگر (گمرکخانه مرز خروجي ) مي باشد . اينکه تاکيد دارد به کالاي خارجي (يعني طبق اسناد ، کالا به کشور ديگر يا خريداري مقيم کشور ديگر که کشور مقصد بارنامه مي باشد تعلق دارد ) چه اين کالا در اصل ساخت يا توليد کشوري باشد که ترانزيت خارجي از طريق آن کشور صورت مي گيرد ساخت و توليد کشور يا کشور هاي ديگر باشد.
ترانزين خارجي با ترانزيت بين المللي چه تفاوتي دارد ؟
ترانزيت خارجي (Trouugh Transit ) کالاي خارجي است که از يک نقطه مرز قلمرو گمرکي يک کشور وارد و از نقطه ديگر درمرز قلمرو گمرکي همان کشور خارج مي شود ، در حالي که ترانزيت بين المللي (International Customs Transit) انتقال يک کالا از مبدأ يک گمرکخانه در قلمرو گمرکي يک کشور به مقصد گمرکخانه اي در قلمرو گمرکي کشور ثالث است.
فرق "TIR" با ترانزيت بين المللي چيست ؟
"TIR" اولاً اختصار عبارت "Transport Inter national Road" است (يعني حمل و نقل بين المللي کالا از طريق جاده ) که در حال حاضر به قرار داد "TIR-1975" موسوم است . به موجب اين قرارداد اين قرارداد اجازه داده مي شود کال به همراه دفترچه هاي مربوطه که به نام "CRANET - TIR" خوانده مي شود از مبدأ گمرکخانه اي در کشور محل صدور کالا (به نام مبدأ شناخته ميشود ). به مقصد گمرکخانه اي در کشور خريدار کالا (يا مقصد کالا (موسوم به گمرک مقصد) و با عبور از کشور هاي سر راه که عضو قرارداد مربوطه مي باشند ، ترانزيت شودبنابراين در تعريف "TIR" طبق قرار داد GENEVA 1975 (TIR Convention) چنين آمده است : "TIR" يعني ترانزيت کالا از يک گمرکخانه در يک کشور به مقصد يک گمرکخانه در کشور ديگر که گمرک مقصد ناميده مي شود.
فرق "ATA"با"TIR"و"CMR" چيست ؟
فرق "ATA"با"TIR"و"CMR" بشرح زير است :
"ATA" قرار داد گمرکي راجع به ورود موقت کالا براي شرکت در نمايشگاههاي بين المللي ولوازم حرفه اي است ، د رحالي که "TIR" قرارداد گمرکي مربوط به حمل و نقل بين المللي کالا در جاده ها تحت کارنه تير (TIR CARNET) مي باشد . قرارداد "ATA" توسط شوراي همکاري گمرکي تدوين شده ، در حالي که قرار داد "TIR" توسط اتحاديه بن المللي حمل و نقل زميني (IRU) تدوين شده است . قرار داد "CMR" مربوط به حمل و نقل بين المللي کالا از طريق جاده و صرفاً يک قرداد حمل ونقل بوده و ارتباططي با قراردادهاي گمرکي ندارد.
منابع :
1. قانون امور گمركي و آئين نامه اجرائي آن ، مولف : علي تيرا
2. قانون مقررات صادرات و واردات ، موسسه مطالعات و پژوهشهاي بازرگاني
3. اينكوترمز ، موسسه مطالعات و پژوهشهاي بازرگاني
4. مجموع كاربردي صادرات ، تهيه كنندگان : محسن ابراهيمي ـ ايرج زينال زاده ، ابوالفضل محمدي .
2. گسترش صادرات ، دشواريها و راهكارها ، نويسنده: حسين طالب لو - کارشناس ارشد مديريت با گرايش بازاريابي بين المللي