آثار تربيتي وعمل ، مراقبت ومحبت نسبت به امام زمان (عج)
مقدمه :
يا صاحب الزمان !
مي خواهم از تو بگويم . اما ، مانده ام ؛ چه بگويم ؟ از آن دشوارتر ، چگونه بگويم ؟
اي كاش ميتوانستم زيباترين شعرها را در وصف تو بسرايم ؛ اما شعر نمي دانم .
اي كاش مي توانستم لطيف ترين عبارات را در ميان نودوستي تو،به كار بگيرم؛ اما ، مادر، خيال آن را ندارد.
اي كاش مي توانستم بهترين سخنان را در اظهار ارادت به تو بگويم ، اما بيانم ، گنگ و زبانم ، زبون است .
مولاي من !
هرچند از غيبت تو رنج ميبرم ، اما از سوئي ديگر ، با همه وجود ، مي دانم كه قيمت ندارد اين غم غيبت !
چه كنم ؟ مبتلا شده ام ؛ سخت گرفتار گشته ام ، مبتلاي محبت تو ، گرفتار گوشه چشمي كه به من بيفكني .
دوستي تو را ، با همه دنيا ، برابر نمي نهم ، اگرآن را از من بگيرند، به خدا ، مي ميرم.
زندگي بدون محبت تو ، هيچ و پوچ است و خدا راشكر مي كنم كه تو را دوست دارم .
نمي دانم حرف دلم را چگونه بگويم ؟ بگذار آتش محبت تو ، در دلم شعله ور باشد و وجودم را گرمي و حيات ببخشد .
خداوندا !
در مقابل اين لطف بزرگ مرا در رعايت دستورات دين وعمل به وظايف موفق گردان و خانة دل وقلبم را كه در حقيقت فرمانده تن است در برابر ولي عزيز خود « حضرت ولي عصر ارواحنا فداه » مطيع و فرمانبر قرار ده و دراين آزمايش همگاني مرا پيروز و موفق فرما.
روزگار غيبت طولاني امام دوازدهم ،صدها سال است كه به درازا كشيده شده است و شايد صدها سال ديگر نيز طول بكشد . درچنين سالهايي ، انتظار فرج پروردگار را كشيدن، كاري سخت و پرطاقت خواهد بود و پاداشي عظيم را در پي دارد .
شيعيان بيدار دل و معتقد به امام زمان (عج) كه مشتاق زيارت مولاي خويش هستند، در روزگار غيبت طولاني ، مي‌توانند دل امام را شاد سازند!
علماي شيعه ، احاديث و روايات فراواني نقل مي كنند، كه همگي نشان از آگاهي امام زمان (عج) بر اعمال وافكار آنها دارد .
امام مهدي (عج) كه ناظر و شاهد اعمال و افكار شيعيان است ، از رفتار ناشايستة آنها اندوهگين شده و با نيكوكاري ايشان ، شادمان مي گردد.
پس آنهايي كه بخواهند گرفتار فتنه و آسيب و آفت زندگي دنيا نشوند، با مراقبت از كار خويش نه تنها دل امام خود را شاد مي سازند، بلكه مي‌توانند از امتحان و آزمايش الهي پيروز بيرون ايند. آنهايي كه از غربال امتحان و ازمايش پروردگار، سربلند بيرون ميآيند، همراه ديگر مردم ، سختي و فشار طاقت فرسايي را تحمل خواهند كرد؛ اما سرانجام ، سعادت وبهروزي ، از آن مردم خواهد بود .
اعتقاد راسخ ما شيعيان برآن است كه تمام بركات هستي و ادامة حيات عالم و‌ادم و ساير موجودات در ساية مقدسي و با بركت ولي عصر. حجه بن الحسن المهدي (عج) است واگر آن وجود گرامي در كرة زمين نباشد تمام هستي نابود گشته و از بين خواهد رفت .
چنانچه در بيان نوراني اهل بيت (ع) وارد شده كه « لولا الحجه لساخت الارض باهلما» يعني : اگر وجود حجت نباشد، زمين واهل آنرا در خود فرو خواهد برد . (توجهات ولي عصربه علماء و مراجع از عبدالرحمن باقرزاده)
حضرت مهدي(عج) ، از ابعاد گوناگون ، حقوق فراواني برما دارند كه توجه به آنها ، ما را در انجام وظايف و تكاليف خويش نسبت به آن حضرت موفق تر مي نمايد، اندكي ازاين حقوق ، ذيلاً بررسي ميگردد.
حق هدايت وتعليم :
هدايت خدا به بشر توسط انبياء وائمه (ع) رسيد. هادي و معلم الهي در زمان حضرت مهدي (عج) هستند. لذا هر حقي كه يك معلم برشاگرد خويش دارد، و هر حقي كه يك هدايتگر برهدايت شده دارد ، امام عصر ارواحنافداه برهمة مومنين در اين زمان دارا مي‌باشند.
اكنون كه مشخص شد، امام مهدي (عج) راهنما و معلم ، پدر و مادر دلسوز ، خليفه و سلطان عصرماست ، پس درقبال هر يك از اين شئون ، وظايف فراواني نسبت به آن بزرگوار برما وارد ميشود كه انجام آنها لازم و ضروري است . بدين جهت در دعاي ندبه ، از خداي متعال تقاضا مي كنيم :
و أعنا علي تأديه حقوقه اليه
« خدايا ما را بر پرداخت كامل حقهائي كه آن حضرت برما دارند ياري ده » (مفاتيح الجنان ـ اواخر دعاي ندبه)
حق پدري و مادري :
گرچه والدين داراي حق بزرگي بر قرزندان خويش هستند، ولي والدين حقيقي در هرزمان امام و پيشواي الهي در آن زمان است . لذا پيامبر اكرم (ص) ، خود و اميرالمومنين (ع) را بعنوان دوپدري براي اين است معرفي فرموده اند .
دلسوزي امام زمان (عج) و رسيدگي آن حضرت به حال است خويش، محبت و دلبستگي ايشان به محبين و پيروان ، به يقين از محبتي كه هر كس از پدر ومادر خويش مي بيند بالاتر است. لذا درروايتي ، حرت رضا (ع) امام را اينگونه معرفي فرمودند :
الامام الانيس الرفيق والوالد الشفيق و الام البره بالولد المتغير
« امام دوست همراه و پدر دلسوز و برادر مهربان و مادر نيكوكار نسبت به فرزند كوچك خويش است » (اصول كافي ، جلد 1- ، صفحه 20)
حق خلافت و سلطنت :
خليفه و حاكمي كه ازجانب خدا باشد ، حقوق فراواني برمردم دارد . حجتهاي الهي ، خليفه و حاكم زمان خويش مي باشندو امروز، امام زمان (عج) از جانب خداوند ، خليفه و سلطان اين دوران بوده و ما رغبت آن حضرت مي باشيم . لذا هر حقي كه حاكم بررعيت و سلطان برمردم دارد، حضرت مهدي (عج) از همة آن حقوق برما برخوردار مي‌باشند.
وظايف ما دربارة حضرت مهدي (عج) :
هر مسلمان به ويژه ما مسلمان هاي اين دوران ، نسبت به امام عصر حضرت مهدي (ع) تكاليف فراواني داشته .آنحضرت حقوق زيادي برما دارند وحس سپاسگزاري كه فطري هر انساني است ايجاب مي‌كند نسبت به انجام آن هاكوشا باشيم . اين وظايف انقدر زيادند كه تعدادي از دانشمندان. كتابها يا فصولي از كتابها را به آن اختصاص داده ، تعداد آنهارا به هشتاد وظيفه رسانيده اند .( مكيال المكارم از ميرزا محمد تقي موسوي اصفهاني ، جلد 2 فصل 8)
ذيلاً با اندكي از اين وظايف آشنا مي گرديم :
1ـ انتظار :
بزرگترين و والاترين عبادتي كه براي ما دراين زمان امكانپذير است ، انتظار ظهور آن امام همام مي باشد، زيرا ، هر روايات فراواني ، انتظار ، بالاترين عبادت ، جهاد و عمل معرفي شده است . رسول خدا (ص) فرمودند :
افضل اعمال امي انتظار الفرج
برترين اعمالي كه امت من انجام مي دهند، انتظار ظهور مهدي است (بحارالانوار52 باب 23 ح 2)
در برخي از روايات مقام منتظر به مقام جنگاوران جنگ بدر تشبيه شده . (بحارالانوار 52 باب 18 ج 1) . چنين كسي همانند آنان كه در خيمه گاه امام بسر برده با دشمنان آن حضرت مي جنگند، معرفي شده است . (بحارالانوار 52 باب 22 ، ج 14)
انتظار به معناي واقعي ثمرة معرفت و بصيرت به مقام آن حضرت و برنامه هاي الهي او بوده . نتيجة محبت انسان نيز هست . اينگونه انتظار ،اثري جز دعا ، ثمري جز خودسازي و بازتابي جزآمادگي نخواهد داشت .
2ـ ارتباط :
از وظايف هر شيعه اينست كه به امام خويش معتقد بوده ، به ياد او باشد. به محضر او در حج و غير آن مشرف شده، از محضر او فيض ببرد و خلاصه اينكه در غيبت و حضور، ارتباط خويش را با پيشواي الهي زمان ،حفظ نمايد. قرآن به اين حقيقت اينگونه اشاره مي فرمايد:
يا ايها الذين آمنوا اصبروا وصابروا و رابطوا و اتقوا ا… لعلكم تفلحون
« اي افراد مؤمن صبر نموده ، مقاومت كنيد و با يكديگر ارتباط برقرار نموده، تقوي پيشه سازيد تا شايد رستگار شويد » (قرآن ـ سوره ال عمران ـ آيه 200)
حضرت باقر (ع) آية فوق را اينگونه تفسير فرموده اند :
« برانجام واجبات صبر پيشه ساخته ، در برابر دشمن شكيبا بوده، با امامي كه انتظار ظهورش را مي كشيم ارتباط برقرار نمائيد . » (تفسير برهان ، جلد 1 ، از سيدهاشم بحراني ، 334ج 2)
غيبت امام زمان (عج) هرگز مانعي براي اين ارتباط نيست . زيرا غيبت ،حداكثر مانع فيض حضور بوده وهرگز از ارتباط معنوي و قلبي مانع نمي گردد.
روش عملي اينكار اينست كه انسان در مشكلات خويش ـ كه زندگاني هيچ انساني از آن خالي نيست ـ چه مشكلات اعتقادي يا اخلاقي ، مادي يا معنوي ، فردي يا اجتماعي ، درسي يا خانوادگي و … ، به جانب آن امام مهربان ، متوسل گردد،مشكلات خود را عرضه ، و از آن حضرت ، راه خروج از آن مشكل را بطلبد. برخي ازادعيه و زياراتي كه ما را به خواندن آنها امر نموده اند، همچون دعاي « الهم كن لوليك » در نمازهاي يوميه ، دعاي عهد در هر صبح ، زيارت ال يس در هر هفته و… را مرتباً تلاوت كندو به اين ترتيب ارتباط خويش را با امام زمان (عج) برقرار سازد .
درهنگام شدائد و بلاها و امراض و روي آوردن شبهات و فتنه از اطراف و جوانب و نديدن راه چاره بايد نسبت به آن حضرت استمداد و استغاثه نمود و اينكه از ايشان بخواهيم تا بلا را دفع و غم و اندوه را رفع نمايد. خود آن حضرت در توقيعي كه براي شيخ مفيد فرستادند، مرقوم فرمودند:
« علم مابه خبرهاي شما محيط است و هيچ چيز از اخبار شما و بلايي كه به شما مي رسد از ما پوشيده نيست » ( منتهي الامال با 14 ، فصل 6 ، تكليف 8)
3 ـ دعا :
هركسي به امام زمان (عج) علاقمند باشد، قطعاً هجران و دوري آن بزرگوار درايام غيبت را نپسنديده ، با دعاي برظهورشان ، خواهان حضور ايشان است ، لذا خود آن حضرت در توقيعي اينگونه امر فرمودند :
واكثروا الدعاء بتعجيل الفرج فان ذلك فرجكم
براي تعجيل در ظهور ، زياد دعا كنيد كه دراين دعا ،گشايش كار شما خواهد بود . ( كمال الدين ازشيخ صدوق 485 ، ج 4)
بايد با خداي مهربان منتظر باشيم و انتظار بكشيم و براي ظهورش دعا كنيم چرا كه با آمدنش آرمان هاي الهي و سرمنزل مقصود مي رسد .
انتظار بكشيم و مولاي خود را با جان و هرآنچه كه داريم حمايت نمائيم كه محبوب ترين اعمال در نزد خداي عزوجل انتظار فرج و دعا براي تعجيل فرج است .
حضرت علي (ع) از دعاكنندگان ياد كرده و به ايشان چنين مي فرمايد :
انا لنفرج لفركم ونحزن لحرنكم و نمرض لمرفيكم و ندعولكم و تدعون فنومن
« هر آينه ما به خوشحالي شما ، خوشحال ميشويم و به غم و غصة شما محزون ميكنيم و براي بيماري شما ، (ما نيز) مريض ميشويم و براي شما دعا ميكنيم و شما كه دعا مي كنيد پس ما به دعاي شما آمين مي گوييم » ( خورشيد كعبه ، ص 125)
4ـ محبت :
چنانچه در مبحث امامت ملاحظه نموديد، قرآن كريم ، محبت وعلاقمندي به اهل بيت پيامبر اكرم (قربي) (ع) را بر هر مسلماني واجب دانسته است . (قرآن ، سوره شوري آيه 23 )
قل لا اسئلكم عليه اجرأ الا الموده في القربي
يقيناً درعصر حاضر، دربين بستگان نزديك رسول خدا (ص) شخصيتي چون امام زمان (ع) وجود ندارد كه از هر كس ديگر به آن حضرت نزديكتر بوده، درعصر حاضر ، برترين فرزندان آن حضرت مي‌باشد ، لذا محبت آن بزرگوار برهمة مسلمانها واجب و لازم است .
محبت اهل بيت (ع) اگر چه اساساص موهبتي الهي است .(تحف العقول ازابن شعبه 313 ازامام صادق)
ولي با كثرت ارتباط و مراجعه به آن حضرت در رسيدگي به شيعيان ، توسل و مراجعة به آن حضرت و… محبت خويش را به آنحضرت ـ به اذن خدا ـ افزايش داد .
محبت امام زمان كيميائي است كه مس وجود را طلا مي‌كند. اكسير اعظم است كه آتش به جان آدم مي اندازد. دم مسيحا است كه دلهاي بيمار را شفا مي‌دهد و جانهاي مرده را حيات دوباره مي‌بخشد .
دگرگونت مي سازد، زير و رويت مي‌كند و به كلي عوض مي شوي، حتي بديهايت به خوبي ها تبديل ميشود .
الذين يبدل ا… سيئاتهم حسنات !
« كساني كه خداوند بدي هاي آنها را به خوبي تبديل مي فرمايد »
در درون مي سوزي، مي گذازي ، آتش مي گيري، اما چگونه ميتواني سوز وگدازت را بيان كني؟ نمي‌شود هر چه در دل داري به زبان بياوري يا با قلم بگويي .
بغضي شيرين گلويت را مي فشارد، و گذازه اي كوچك از آن آتشي محبت ، به صرت اشكي سوزناك وشورانگيز از ديدگانت جاري ميشود، و ناله وندبه اي سرور آفرين سر ميدهي.
از شدت گريه شانه هايت مي لرزد، چشمهايت خون مي گريد ، اما دوست نداري آرام بگيري. نمي خواهي گريه ات تمام شود واينشور رو به خاموشي گرايد، لذت مي بري وحلاوت و شيريني اين ناله و توبه را با عالم عوض نمي كني.
شيريني مبت ، شور هجران ،شادي وصال ، چيزي نيست كه به وصف درآيد. عطر ياسي راتا ببوئي ، نمي يابي . تازه وقتي يافتي نمي تواني بيان كني .هر كس خودش بايد ببويد و بيابد.
شايد فراموش كرده اي ؟ آيا از امامت دور افتاده اي ؟ سربرآستان چه كسي مي سايي ؟ پناهي جز او شناسي ؟ نمي خواهي درغم غيبت و غربتش اشك بريزي ؟ نمي خواهي مثل پدر بزرگوارش ، امام صادق (ع) از دوري سيد و مولاي خويش، غريبانه ، گريه كني و با آن حضرت هم نوا شوي كه :
سيدي غيبتك نفت رقادي ، و فيقت علي ممادي ، و ابتزت راحت فؤادي
« آقاي من ! غيبت و پنهاني تو،خواب از ديدگانم ربوده و بستر راحت از من برده و آسايش دل از من بريده. » ( انديس دلها از دكتر نادر فضلي ص 9)
به خدا سوگند اگر جرقه اي هم از آتش محبت امام زمان به دلت بيفتد، ديوانه مي شوي، ميشود ، ميشود كه مفاتيح را باز كرد، با دعا، با انس با امام زمان (عج) ، با محبت او زنده شد! خواهي ديد كه چه تأثيرات شگرفي در درونت و در زندگي شخصي و اجتماعيت خواهد گزارد .
خود حضرت مهدي (عج) مي فرمايد :
« بار پروردگارا! همانا شيعيان ما از ما هستند و نسبت به ما دارند؛ زيرا كه عبد به مولاي خود و مملوك به مالك خود نسبت داده ميشود.
شيعيان از بقية طينت ما خلق شده اند وبرگشت آنان به سوي ماست و تكية برما و برمحبت ودوستي ما و شفاعت ما دارند، همانا اينان بد كرده اند و كوتاهي نموده اند، خطا و اشتباه كرده اند، زيرا تكيه برمحبت ، ولايت و شفاعت ما دارند، اينانگناهان زيادي انجام داده اند و ما وسيلة نجات آنان و ضامن آنان هستيم . اينان را با همة گناهانشان قبول كرده ايم و گناهان آنان را به دوش كشيده ايم ،بار پروردگارا ! اگر گناهان ايشان بين تو و آنان است ، تو از آنان بگذر و ايشان را به خاطر گناهاني كه انجام داده اند ببخشي و بيامرز، اگر گناهان آنان اعمال صالحة ايشان را حبس كرده است پروندة اعمال صالحة آنان را به خاطر ولايتي كه به ما داشته اند سنگين فرما و ما هم رضاي شديم مگر گناهاني كه بين خودشان دارند، آنان را به خمسي ما جبران فرما و آنان را در نزد دشمنان ما رسوا مكن و آنان را با دشمنان ما در غضب خود محشور مفرما و امر آنان را در آخرت به ما واگذار، همچنان كه امر آنان را در دنيا به ما واگذاشته اي و آنان را ازآتش دور كرد، نگهدار ، آنان را وارد بهشت كن و درجاتشان را در بهشت به محبت ما بالا ببر» . (نجم الثاقب ، ص 154)
و سخن را با درود و دعائي اينچنين به فرجام مي بريم :
پروردگارا !
اگر سلام و درود ما به او برسد، سر به اسمان ميسائيم و بسي بزرگ مقام مي كرديم .
پس تحيت و سلامي خالصانه ،از جانب ما به آن حضرت ابلاغ فرما .
و به اين وسيله اكرام و بزرگداشت نيكو ، نصيب ما فرما و برآن بزرگداشت بيفزا .
خداوندا !
جايگاه و مقام او را ، براي ما نيز جايگاه و محل استقرار وآرامش قرار ده و نعمت خويش را با امامت و پيشوايي ـ آشكار ـ او برما تمام كن .
چنان كن كه چون آنحضرت ظهور فرمايد، با پيشوائي او ما را به بهشت برين درآوردي و سعادت دوستي وهمراهي با شهيدان برگزيده و پاكباخته است نصيبمان فرمائي .
آمين
منابع و مأخذ :
1) توجهات ولي عصر به علماء ومراجع از عبدالرحمن باقرزاده .
2) اصول كافي ، جلد 1 و 2
3) مفاتيح الجنان
4) بهار الانوار
5) مكيال المكارم ، از ميرزا محمد تقي موسوي اصفهاني ، جلد 2
6) كمال الدين از شيخ صدوق
7) انديسي دلها از دكتر نادر فضلي
8) مصلح غيبي ، سيد حسن ابطحي
9) مهدي منتظر ، محمد جوادخراساني