مهدويت در اديان اللهي
انتظار ظهور يك مصلح بزرگ آسماني، و اميد به آينده و استقرار صلح و عدل جاويدان، امري فطري و طبيعي است كه با ذات و وجود آدمي سر و كار داشته و با آفرينش هر انسانيهمراه است و زمان و مكان نمي شناسد و به هيچ قوم و ملّتي اختصاص ندارد.
از اين رو، همه افراد طبق فطرت ذاتي خود مايلند روزي فرا رسد كه جهان بشريّت در پرتو ظهور رهبري الهي و آسماني و با تأييد و عنايت پروردگار، از ظلم ظالمان و ستم ستمگران نجات يافته، شور و بلوا در جهان پايان پذيرد و انسانها از وضع فلاكت بار موجود نجات يابند و از نابساماني و نا امني و تيره روزي خلاص شوند و سرانجام به كمال مطلوب و زندگي شرافتمندانه اي نايل آيند.
به همين دليل، در تمام اديان و مذاهب مختلف جهان، از مصلحي _ كه در آخر الزمان ظهورخواهد نمود و به جنايتها و خيانتهاي ضد انساني خاتمه خواهد داد و شالوده حكومت واحد جهاني را بر اساس عدالت و آزادي واقعي بنيان خواهد نهاد _ سخن به ميان آمده و تمام پيامبران و سفيران الهي در اين زمينه به مردم با ايمان جهان، نويدهايي داده اند.
در اين زمينه، يكي از نويسندگان معروف چنين مي نويسد:
«موضوع ظهور و علايم ظهور، موضوعي است كه در همه مذاهب بزرگ جهان واجد اهميّت خاصّي است. صَرفِ نظر از عقيده و ايمان كه پايه اين آرزو را تشكيل مي دهد، هر فرد علاقه مند به سرنوشت بشريّت، و طالب تكامل معنوي وقتي كه از همه نا اميد مي شود، و مي بيند كه با وجود اين همه ترقّيات فكري و علمي شگفت انگيز، باز متأسّفانه، بشريّت غافل و بي خبر، روز به روز خود را به سوي فساد و تباهي مي كشاند و از خداوند بزرگ بيشتر دوري مي جويد، و از اوامر او بيشتر سرپيچي مي كند; بنا به فطرت ذاتي خود متوجّه درگاه خداوند بزرگ مي شود، و از او براي رفع ظلم و فساد ياري مي جويد.
از اين رو در همه قرون و اعصار، آرزوي يك مصلح بزرگ جهاني در دلهاي خداپرستان وجود داشته است. و اين آرزو نه تنها در ميان پيروان مذاهب بزرگ، مانند: زرتشتي و يهودي و مسيحي و مسلمان، سابقه دارد، بلكه آثار آن را در كتاب هاي قديم چينيان و در عقايد هنديان، و در بين اهالي اسكانديناوي و حتّي در ميان مصريان قديم و بوميان و حتّي مكزيك و نظاير آنها نيز مي توان يافت».
آري! عقيده به ظهور يك مصلح بزرگ آسماني در پايان جهان، يكي از مسايل بسيار مهمّ و حسّاسي است كه نه تنها در آيين مبين اسلام، بلكه در همه اديان آسماني، و نه تنها در ميان پيروان اديان و مذاهب بلكه در نزد بسياري از مكاتب مختلف جهان سابقه ديرين دارد، و تمامي پيروان اديان بزرگ عالم از مسيحيان، كليميان و زرتشتيان گرفته تا پيروان مكتب هاي الحادي، همه و همه بدان عقيده دارند.
مهدويت و غرب
دير زماني است كه غرب نسبت به مسأله مهدويت با ديده تأمل نگريسته جهت آمادگي غربيان در مواجهه با اين قيام تمهيداتي انديشيده شده است كه با اختصار به ذكر برخي از اقدامات اشاره مي‌گردد لازم به ذكر است كه در اين ميان سعي شده است كه غرب بويژه امريكا به عنوان يگانه منجي بشريت در سطح جهان مطرح گردد .
اقدامات غرب در جهت مخدوش نشان دادن انقلاب جهاني حضرت مهدي (عج)
1-فيلم نوستر اداموس : در اين فيلم كه امريكا در مقابل اسلام مي‌ايستد ، حضرت مهدي (عج) با لباس عربي نشان داده مي‌شود كه هر كاري را با فشار يك كليد انجام مي‌دهد و در اثر اقدامات او خونريزي زيادي شده و تعداد زيادي يتيم و بيوه بر جاي مي‌ماند .
2-- بازي كامپيوتري مشهور به (جهنم خليج فارس) :
از اين بازي كامپيوتري گاهي به<يا مهدي(عج)> نيز ياد شده است.در اين نرم افزار سعي شده است
كه خليج فارس مركز حركات تروريستي جهان نشان داده شده و خود را سردمدار مبارزه با اين تحركات نشان دهند همچنين از بعد روانشناسي در نظر دارند كه افراد را نسبت به امام زمان(عج) و لفظ (يا مهدي) شرطي كرده و نفرت به حضرتش را در ميان مردم القاء نمايند .
در واقع غربي در اين بازي و فيلم فوق خواستار اين مطلبند كه چهره مصلح را خشن وخونريز جلوه دهندتا در اثر فاصله گرفتن مردم از حضرت شرايط ظهورفراهم نگردد .
3-كتاب جنگ بعدي :
در اين كتاب كه به همت گاسپار وانبرگر وزير دفاع سابق آمريكا به رشته تحرير در آمده است بخشي به وقايع سال 1999 تا 2000 ميلادي وبخش ديگر آن به ظهور محمد منتظر در ايران اختصاص داده شده است.
4- كنفراس تل آويو :
اين كنفرانس كه ظاهراً با هدف تحليل انقلابهاي شيعي به خصوص انقلاب اسلامي ايران تشكيل گرديد در پايان به اين نتيجه دست يافت كه شيعيان داراي دو نگاه متفاوتند كه استراتژي راهبردي آنان را در بر مي گيرد:
الف: نگاه سرخ
ب:نگاه سبز
نگاه سرخ به عاشورا و نگاه سبز به مسئله انتظار و مهدويت معطوف گشته است و ظاهراً جمله مشهور<اينان به اسم امام حسين(ع)قيام كرده و به اسم امام زمان(عج) قيام خود را حفظ مي كنند> در اين نشست بيان گرديده و در پايان به اين نتيجه رسيده اند كه انتظار سبز شيعيان را بايد سياه كرد.
5- تبليغ جنگ آرماگدون :
به اعتقاد صهيونيست‌ها جنگ بين مسيحاي موعود و جدال در 20 مايلي جنوب شرقي حيفا و 15 مايلي از شرق و غرب عالم در محل شهر باستاني «ميگدون» در منطقه «آرماگدون» اتفاق مي‌افتد كه در اين جنگ پيروزي از آن يهوديان است ، ايستگاه‌هاي ماهواره‌اي غرب و اسرائيل دائم در صدد تبليغ اين جنگ به منظور آمادگي هر چه بيشتر نيروهاي خودي مي‌باشند .
مؤسسه گرس ـ هل ـ سل در كتاب تدارك جنگ بزرگ آورده است :
شبكة 4 تلوزيون اسرائيل مي‌كوشد مردم را متقاعد سازد كه بايد جنگ كنند زيرا خواست خداوند است ، چون خداوند در ازل مقدور فرموده كه دقيقاً همين ما مردماني كه در اين نسل زندگي مي كنيم بايد به جنگ هسته‌اي دست بزنيم و با آياتي از انجيل و گوشه‌هايي از كتاب هزقيل و دانيال نبي ثابت مي كنند كه ما دورة آخرالزمان هستيم ، كه بعنوان نمونه
آيه 12 باب 14 سفر زكرياي نبي در تورات اشاره مي‌نماييم :
«گوشت ايشان در حالي كه بر پاهاي خود ايستاده‌اند كاهيده خواهد شد و چشمانشان از حدقه گداخته خواهد شد و زبانشان در دهانشان كاهيده خواهد شد» با اندك نظر به اين آيه مي‌توان شرايطي را كه در اثر انفجار بمبهاي اتمي حادث مي‌گردد تا حدودي در اين آيه يافت .
از نقطه نظر صهيونيستي جبهة متحدين در اين جنگ شامل كشورهاي روسيه ، ايران مناطق شمالي و جنوبي افريقا و عراق قلمداد شده است .
در اين ديدگاه مسيحاي يهود (مشيا) در هيبت يك ژنرال 5 ستاره به عنوان سرفرماندهي كل نيروهاي خير ، فاتحانه از دره ميگدون گذشته ، از دروازه اصلي وارد اورشليم (بيت المقدس) مي‌گردد و در اين حال تمامي ساكنان زمين حتي پيروان حقيقي مسيح مرده و حكومت ملكوت مسيح بر زمين به مركزيت اورشليم برگزار خواهد شد .
رونالد ريگان رئيس‌جمهوري سابق امريكا در سال 1983 گفت كه ارماگدون همواره ذهن وي را به خود مشغول ساخته و هم او بود كه تأكيد داشت كه : «براي يك آدماگدون واقعي بايد مسلح شويم»
آرماگدون يا Armageddon
«آرماگدون» (Armageddon) در اصل كلمهاي يوناني است و در واژه نامههاي امريكايي چون فرهنگ «وبستر» نبرد نهايي حق و باطل در آخر الزمان معنا شده است. همچنين اين واژه نام شهري است در منطقه عمومي شام كه بر اساس باب شانزدهم مكاشفات يوحنّا در عهد جديد، جنگي عظيم در آنجا رخ مي‌دهد و مرحله حاضر از زندگي بشر در آن زمان پايان مييابد، به عبارت ديگر، اين نبرد مقدّمه تحوّلي بزرگ است و سرنوشت نهايي انسان در زمين به آن بستگي دارد. دكتر عبدالكريم زبيدي در نوشتاري كوتاه اعتقاد غربيان به اين حادثه را بررسي كرده و به طور خلاصه از رابطه اين واقعه با حادثه عظيم ظهور مهدي آل محمد-صلوات اللّه عليهم اجمعين- پرده برداشته است. زبيدي مينويسد:
مؤسسات ديني و رسانههاي غرب، مردم را براي اين حادثه آماده ميسازند.
بررسي مؤسسه «تلسن» كه در اكتبر 1985 ميلادي انتشار يافت، نشان مي‌دهد 61ميليون امريكايي در انتظار واقعه «آرماگدون» به سر ميبرند. مؤسسات ديني امريكايي، اين نكته را روشن ساختهاند كه سپاهي از عراق به سوي قدس رهسپار خواهد شد. بر اساس پيشگويي حزقيال (فصل 38 و 39) در اين سپاه نظامياني از عراق، ايران، ليبي، سودان و قفقاز شركت دارند.
مدارس انجيلي امريكا واقعه آرماگدون را تنها حادثهاي ميدانند كه بازگشت دوباره مسيح به زمين را ممكن ميسازد و بر اساس اين تحليل، درباره آن و نزديك بودن وقوعش به تبليغ پرداختهاند. آرماگدون اين گروه همان حادثه عظيمي است كه پيش از ظهور مهدي-عجل اللّه تعالي فرجه- رخ خواهد داد. همان حادثه بزرگي كه ائمه ما -عليهمالسلام- آن را «قرقيسيا» خواندهاند.
راهكارهاي توسعه فرهنگ مهدويت
آموزه مهدويت د ر طول تاريخ فرهنگ اسلامي همواره مورد توجه انديشمند ان اسلامي بود ه و هيچ آموزه ديگري به اند ازه آن از اهميت برخورد ار نبود ه است؛ اما علي رغم اين اهميت، متأسفانه به مثابه يك تئوري و راهكار مهم مورد توجه و د قت نظر قرار نگرفته است.
تئوري پرد ازي پيرامون مهد ويت
نخستين راهكار براي ترويج فرهنگ مهد ويت، تئوري پرد ازي پيرامون مهد ويت است. آموزه د يني مهد ويت د اراي د امنه تاريخي است و جزو بنياد ين ترين اعتقاد ات مسلمانان شمرد ه مي شود و د ر ميان د يگر اد يان نيز با عنوان مصلح جهاني مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به اهميت موضوع مصلح جهاني د ر ميان اد يان، لازم است اند يشمند ان با تئوري پرد ازي و گفتمان ها، نقد و نظرها و نكته سنجي ها و اظهارنظرهاي ژرف پيرامون اين آموزه، به قوت علمي اين موضوع بين الاد ياني بيافزايند . امروزه پيروان اد يان نتوانسته اند ، د كترين مهد ويت را به اند ازه بعضي از تئوري هاي معاصر، عرضه كنند و به فرهنگ سازي بپرد ازند . به عنوان مثال، تئوري «سوسياليسم» د ر قرن معاصر بعد از انقلاب شوروي، چنان بر فرهنگ جهان اثر گذارد كه نيمي از جهان را تحت سيطره خويش د رآورد ، به طوري كه غالب عناصر فرهنگي از اد بيات كمونيسم تأثير پذيرفت و رمانها، فيلم ها، نمايشنامه ها، آثار هنري، اقتصاد ، سياست، توليد ، روابط بين الملل، فلسفه، مبارزه سياسي، انقلاب و بسياري از د يگر زمينه هاي فرهنگي با تفكر سوسياليسم آميخته و از آنها قرائتي كمونيستي ارائه گرد يد . اما امروزه د امنه فعاليت هاي فرهنگي ما د ر مورد آموزه وحياني مصلح جهاني، بسيار اند ك است و جز نوشتن پاره اي كتابهاي ساد ه با نثري كهن، هيچ فعاليت ژرفي هنوز در اين عرصه صورت نگرفته است. شايسته آن است كه د ر عرصه تبليغ د يني، به سخنان سطحي و كليشه اي بسنده نكنيم، تا فرزند ان ما ناخود آگاه چنين تصور نكنند كه انديشه د يني يك امر فرعي و حاشيه اي است. همچنين متأسفانه نتوانسته ايم مسئله مهدويت را د ر حوزه اند يشه و نوگرايي د يني، همچون پاره اي از مباحث علمي ديگر، مانند : هرمنوتيك، معرف شناسي، تئوريهاي حكومت، كثرت گرايي و كثرت انديشي، سنت و مد رنيسم و امثال آن، به عرصه گفتگو و تئوري پرد ازي بكشانيم و زواياي گوناگون بحث را مورد نقد و نظر قرار د هيم. خارج ساختن بحث مهد ويت از عرصه هاي سنتي و مهجور و وارد كرد ن آن د ر محيط هاي پژوهشي - علمي موجب آن مي شود مسئله مهد ويت بر زند گي انسان ها اثر گذارد ه، آنها را با امام عصرعج مرتبط سازد .
ضرورت پژوهش آكادميك زند گي ائمه (ع)
راهكار دوم آن است كه تاريخ زند گي امامان (ع) از جمله امام عصرعج، همچون تاريخ زند گي پاره اي از اند يشمند ان بزرگ مانند افلاطون، ارسطو، د كارت، كانت و د يگران مورد پژوهش آكاد ميك و علمي قرار گيرد . از زمان حيات افلاطون تاكنون بيش از 2400 سال مي گذرد و او د ر د وره اي مي زيست كه تاريخ نگاري و آثار مكتوب به ند رت به چشم مي خورد و محققان د ر باره شخصيت او با محد ود يت منابع مواجه بود ه اند ، اما با اين حال بيش از د و هزار كتاب پيرامون اند يشه هاي او نوشته شد ه است. د ر مقايسه، امامان معصوم (ع) هزار سال پس از افلاطون مي زيسته اند و متعلق به د وره اي هستند كه تاريخ نگاري و كتاب نويسي رايج بود ، لكن ما هنوز نسبت به پيشوايان د يني خود شناخت تحليلي و منسجم ند اريم و بسياري از زواياي شخصيت آنان براي ما پنهان و مبهم ماند ه است. د ر فرهنگ ما شخصيت امام مهدي (عج) به قدر افلاطون مورد شناسايي قرار نگرفته و ما نتوانسته ايم ارزش واقعي آن انسانهاي آسماني را به جهانيان بشناسانيم. از اين رو پيشنهاد مي شود كه د رباره هر يك از پيشوايان، علاوه بر وقايع نگاري، به طور تخصصي به تحليل عقلاني و اجتماعي شخصيت آنها و د وره اي كه د ر آن مي زيستند ، بپرد ازيم و از كلي نويسي و ساده انگاري خود د اري كنيم، چرا كه اكتفا به پاره اي از مسائل سطحي و ابتد ايي د رباره ائمه (ع ) و نپرد اختن به پژوهش ژرف و روشمند انه، موجب آن مي شود كه چهره تابناك آنان نزد مخاطبان، مخد وش و يا شخصيت آنان به طور ناقص معرفي شود .
بررسي و تبيين روايات موجود درباره امام عصر ( ع)
راهكار چهارم براي رشد فرهنگ مهد ويت و مفهوم انتظار، بررسي و تبيين روايات و سخنان تاريخي موجود د ر كتابهاي اعتقاد ي و منابع مهم اسلامي است. عدم ارائه د رست موضوع مهد ويت يكي از عوامل مؤثر د ر گريز اشخاص از مسئله مهد ويت، يا ند اشتن باور عميق به امام عصرعج مي باشد . وجود پاره اي از سخنان نادرست و بي اساس پيرامون شخصيت آسماني امام مهدي عج موجب شد ه است كه چهره اي غيرواقعي و اسطوره اي از ايشان ترسيم گردد و اين گونه پند اشته شود كه امام مهدي (عج) شخصيتي افسانه اي است، د ر حالي كه بنابر اعتقاد ما، ايشان د ر ميان ما زندگي مي كنند و نسبت به زند گي ما آگاهي و اشراف د ارند . اين تصوير ناد رست تا حد ي بد ين خاطر است كه ما از احاد يث موجود پيرامون امام مهدي (عج) تحليلي درست ارائه نكرد ه ايم. گاهي سخنان ما د رباره شخصيت حضرت، علائم و پيشگويي هاي مذكور د ر كتابهاي روائي و وضعيت ظهور و حكومت جهاني ايشان، نامعقول و متناقض به نظر مي رسد . نبايد با سخنان پوسيد ه و نادرست از امام چهره اي خشن و ناسازگار با هند سه ذهني انسان ها ترسيم كرد . چگونه مي توان انتظار د اشت كه انسان معاصر براي ظهور فرد ي كه با زمان، شرايط و ويژگيهاي انساني ناهماهنگ است، د عا كند ! از اين رو بايد كوشش شود كه پس از بررسي تطبيقي روايات و د قت نظر د ر آنها، چهره اي معقول، انساني، مهربان و روزآمد از امام عصرعج ترسيم شود .
ايجاد كرسي مهد ي شناسي د ر حوزه و د انشگاه
راهكار پنجم براي توسعه فرهنگ مهد ويت، ايجاد كرسي مهد ي شناسي در حوزه و د انشگاه است. د ر تمامي د انشگاههاي جهان، براي شناخت افكار انديشمند ان بزرگ، كرسي هاي تد ريس وجود د ارد و تخصص پاره اي از اساتيد ، تنها تد ريس افكار يك اند يشمند است. به عنوان مثال، برخي استاد ان در زمينه تد ريس انديشه هاي ارسطو، تبحر د ارند ، برخي د رباره افكار كانت صاحب نظر هستند و برخي در مورد هايد گر و... آيا اهميت ارسطو و هايد گر در تاريخ فرهنگ ما از حضرت محمد ص و پيشوايان د ينع بيشتر است و آيا آنان د ر فرهنگ سازي و شكل گيري تمد ن اثرگذارتر بود ه اند ! به اقرار همه دين پژوهان هيچ كس به سان پيامبران و شخصيت هاي آسماني د ر تاريخ فرهنگ و تمد ن مؤثر نبود ه است. بنابراين لازم است كه د ر د انشگاه دانشكد ه هاي الهيات، جامعه شناسي، اد يان و مذاهب براي امامان (ع) و از جمله امام مهدي (عج) كرسي د رس امام شناسي و مهد ي شناسي گذارده شود و افراد ي پرورش يابند كه د ر زمينه شناخت بزرگان هد ايت و وحي صاحب نظر باشند . همچنين لازم است د ر حوزه هاي علميه، همانند بسياري از مباحث نظري كه شايد نسبت به امام شناسي كم اهميت تر هم باشند ، به اجتهاد نظري و بحثهاي گسترده پيرامون مهد ويت پرد اخته شود . حوزه هاي علميه موظف هستند كه د رباره روايات مهد ويت، بحث و بررسي كنند و مرد م را از فقر فرهنگي پيرامون امام زمان (عج) نجات دهند .
در پايان، اين نكته را مي افزاييم كه انسان پس از رنسانس، كه گمان مي كرد نيازمند دين نيست، ارتباط خود را با آسمان قطع كرد و همه اموري را كه گمان مي برد با آنها به آرامش مي رسد ، مانند تكنولوژي و صنعت، علوم تجربي، اقتصاد ، فلسفه هاي جديد و روش شناسي علوم و بسياري از د يگر امور را تجربه نمود ه است، اما اينك پس از گذشت قرن ها د ريافته است كه هيچ يك از اين امور نمي توانند او را نجات دهند . انسان مد رن كه از راه طي شد ه، خسته و از تمام آثار و ثمرات رنسانس سرگشته شده، به د نبال جزيره هاي جد يد و اكسيري است كه به او التيام د هد و او را از خستگي برهاند ، لذا هر روزي به د نبال فرد ي و جماعتي مي د ود ، اما همه آنها سرابي بيش نيستند و انسان معاصر با تمام لذت ها و تنوعاتي كه د ارد بهت زد ه تر و خسته تر مي شود .
بنابراين، ايجاد ارتباط ميان انسان معاصر و امام عصرعج كه ذخيره هدايت خداوند است، بزرگترين خد متي است كه مي توان به انسان خسته و سرگشته معاصر نمود . گره زد ن مهد ويت با انسان معاصر، از اعتقاد ات كلان د ين، ارسطوه زد ايي مي كند و نيز انسان مد رن را با عرصه اي جد يد آشنا مي سازد . از اين رو سزوار است كه اد يان، متاع ارزشمند خود را به بازار اند يشه ها و د كترين ها عرضه كنند تا ببينند چگونه متاع آنان د ر عصر سرگشتگي ها، د لربايي مي كند و د يگران را واله مي سازد و بت هاي سامري را محو مي نمايد . بيهود ه نيست كه اد يان، ظهور منجي را به زماني وعده د اده اند كه انسان به ابتذال و طغيان كشيد ه مي شود و سراسر وجود او تشنگي و نياز مي گردد . آخرين ذخيره اد يان، به اذن خد اوند ، زماني ظهور خواهند كرد كه همه او را بخواهند . مصلح آخرالزمان متعلق به همه انسانهايي است كه سراسر نياز و تقاضا باشند.
منابع و مأخذ :
1) توجهات ولي عصر به علماء ومراجع از عبدالرحمن باقرزاده .
2) اصول كافي ، جلد 1 و 2
3) مفاتيح الجنان
4) بحار الانوار
5) مكيال المكارم ، از ميرزا محمد تقي موسوي اصفهاني ، جلد 2
6) كمال الدين از شيخ صدوق
7) انديسي دلها از دكتر نادر فضلي
8) مصلح غيبي ، سيد حسن ابطحي
9) مهدي منتظر ، محمد جوادخراساني