رسول گرامي (ص) روزي بر روي منبر فرمودند كدام دستگيره ايمان از همه محكمتر است؟ يعني چه چيزي موجب نجات انسان است كه بالاتر از آن وجود ندارد كسي گفت يا رسول الله نماز، ديگري گفت روزه، و ديگري گفت زكات ، يك كسي گفت جهاد در راه خدا ، هركس چيزي گفت و نتوانستند جواب بدهند پيغمبر اكرم (ص) فرمودند : اينهائي كه گفتيد خوب است اما محكمترين دستگيره براي انسان (( الحب في الله و البغض في الله)) [12] آنكه خيلي نجات دهنده است اينستكه انسان براي خدا برادران مسلمان خود را دوست داشته باشد و دشمنان اسلام را دشمن بدارد. يعني زنش را به خاطر خدا دوست داشته باشد براي اينكه مسلمان است نه براي اينكه شهوت او را ارضاء مي كند. اينكه مردانگي نيست اين مربوط به حيوانهاست و ما قبلا گفتيم ارضاء شهوت يكي از فوائد كوچك تشكيل خانواده است. مرد بايد به زنش محبت داشته باشد براي اينكه مسلمان است و زن به شوهرش محبت داشته باشد براي اينكه مسلمان است و زن به شوهرش محبت داشته باشد براي اينكه مسلمان است. خانم افتخار كند كه شوهرش معلول است، مجروح است شهيد است و فرزند شهيد دارد. آقا افتخار كند كه همسرش سيده است، نماز مي خواند، روزه مي گيرد. محمد بن حكيم مي گويد خدمت امام باقر(ع) نشسته بوديم پيرمردي روشن ضمير با قدي خميده عصا زنان آمد ابتدا به امام باقر(ع) سلام كرد بعد به همه يك يك سلام كرد سپس گفت يا بن رسول الله مي خواهم كنار شما بنشينم امام (ع) فرمودند بنشين. در كنار امام (ع) نشست و گفت يابن رسول الله من حلال شما را حلال مي دانم و حرام شما را حرام مي دانم من دوستان شما را دوست مي دارم نه از اين جهت كه خويشان من هستند از اين جهت كه دسوت شما هستند. دشمنان شما را دشمن مي دارم نه از اين جهت كه دشمني شخصي با آنها دارم بلكه به خاطر اينكه دشمن شما هستند من وضعم اينست آيا اهل نجاتم؟ امام باقر(ع) بر افروخته شد، خوشحال شد و فرمودند دلخوش باش من خدمت پدرم امام سجاد(ع) بودم كسي خدمت او رسيد و همين را گفت كه يابن رسول الله من حلال شما را حلال و حرام شما را حرام مي دانم دوستان شما را به خاطر شما دوست مي دارم و دشمنان شما را به خاطر شما دشمن مي دارم آيا اهل نجاتم؟ امام سجاد (ع) فرمودند: دلخوش باش. هنگام مرگ، پيغمبر مي آيد، اميرالمومنين مي آيد ، حضرت زهراء و امام حسن و امام حسين مي آيند، از آب كوثر سيراب مي شوي و با خشنودي بر پيغمبر و امير المومنين و حضرت زهراء و امام حسن و امام حسين وارد مي شوي . محمد بن حكيم مي گويد تا اين روايت را امام باقر برايش خواندند شروع كرد گريه شوق كردن و گفت يابن رسول الله يك مرتبه ديگر اين روايت را برايم بخوان و امام باقر (ع) دوباره خواند . ديگر از بس اين پيرمرد تلاطم دروني پيدا كرد غش كرد و امام باقر (ع) او را به هوش آوردند و بعد از به هوش آمدن براي تبرك و تيمن دستهايش را به بدن امام باقر (ع) كشيد و بدن خودش را متبرك كرد بعد اجازه مرخصي گرفت بلند شد و رفت و امام باقر(ع) پيوسته نگاهش مي كردند تا رفت بعد رو كردند به ما و فرمودند : اگر كسي بهشت مي خواهد به اين پيرمرد نگاه كند. اين روايت چه مي گويد؟ ديگران را دوست داشته باشيد نفرت از شيعه نداشته باشيد نفرت از مسلمان گناهش بزرگ است اين كينه موجب مي شود دعايتان مستجاب نشود اين كينه ها اين پرخاشگريها موجب مي شود خانه شما بي بركت بشود شهر شما بي بركت مملكت شما بي بركت بشود. همديگر را دوست داشته باشيد.

علامت مومن اينستكه آنچه براي خود مي پسندد براي ديگران هم بپسندد و آنچه براي خود نمي پسندد براي ديگران هم نپسندد.

بچه داري مشكل است تو يك ساعت دو ساعت بچه داري كن چقدر مشكل است . يك شبانه روز نمي توان بچه داري كني نمي تواني خانه داري كني اگر منزل پله داشته باشد حداقل صد مرتبه بايد از اين پله ها پائين و بالا بروي تايك غذائي را آماده كني. يك مقداري در خانه به خانم كمك كن چرا كمك نمي كني؟ از اميرالمومنين (ع) كه بالاتر نيستي.

پيغمبر اكرم (ص) بر اميرالمومنين (ع) وارد شد و ديد عدس پاك مي كند.

پيغمبر بز مي دوشد ، جارو مي كرد، نان مي پخت . ما وقتي با شخصيتم كه در منزل به خانم كمك كنيم.

خرج و مخارج خانه مشكل است ، سنگين است ، سرو كار داشتن با مردم مشكل است شوهر تو كه صبح به اداره مي رود با اين ارباب رجوعهاي پر توقع سرو كار دارد كارش مشكل است اين شوهر تو كه كسب دارد تا مخارج تو و فرزندانت را تهيه كند بايد با مردم سر و كله بزند روحش كسل مي شود شب كه مي آيد آرامش مي خواهد، خواب مي خواهد، جاي آرام مي خواهد با تندي و پرخاشگري تو نمي تواند بسازد بايد آنچه براي خودت دوست داري براي شوهرت هم دوست داشته باشي اگر شوهر تندي كرد تو تبسم كن و خستگي را از دل او درآور اگر ديدي زنت به هنگام ورود تو زينت نكرده يا لباسي كه مي پسندي نپوشيده نديده بگير اگر اخم دارد ، تر شروئي دارد، بي نشاطي دارد تبسم كن با همان خستگي كه داراي تبسم كن. آنچه براي خود نمي پسنديد براي او هم نپسنديد تا بركت خدا، رحمت خدا، رافت خدا هم در دنيا و هم در آخرت شامل حال شما بشود.

يكي از شاخه هاي ديگر منيت پرتوقعي است . روانشناسها يك جمله اي دارند عالي است مي گويند مثالهاي جامعه آئينه فكر جامعه است. داستانهائي كه در جامعه ديده مي شود حتي مثل قضيه فرهاد و شيرين، ليلي و مجنون كه افسانه اي بيش نيستند و خيلي بزرگش كردند اينها فكر جامعه را نشان مي دهد مثلي است كه در ميان زنها مشهور است مي گويند گوشت نياورده كوفته مي خواهد. راستي بعضي مردها گوشت نياورده كباب مي خواهند.

بعضي از زنها توقعشان زياد است مي داند كه شوهر نمي تواند آنها را اداره كند مثلا حقوقش پنج هزار تومان است . شب عيد كه مي شود يك پيراهن پنج هزار توماني است نمي توانم ، قبول نمي كند. توقع بيجا نداشته باشيد به اندازه دخلتان خرج كنيد، به اندازه اي كه به منزل مي بريد توقع داشته باشيد. گوشت نبرده كباب نخواهيد كوفته هم نخواهيد آبگوشت هم نخواهيد . از خانمها تقاضا دارم از مردي كه كم در آمد است توقع نداشته باشيد كه شب عيد مثل ديگران اداره كند. بعضي از اداري ها در زمان ما از هر كارگري فقيرترند حالا يك خانم براي اينكه شوهرش اداري است رئيس است خيال مي كند بايد فرش را عوض كند هرچه مي گويد ندارم مي گويد همين است كه هست. اين پرتوقعي ها گناهش بزرگ است به اندازه اي كه اگر زني به شوهرش تحميل كند اگر مردي بر زنش تحميل كند چيزي را كه قدرت ندارد در روز قيامت خداوند تبارك و تعالي چيزي را كه طاقت ندارد بر او تحميل مي كند . آتش جهنم مشكل است و جاي آدمهاي پر توقع در آتش جهنم است ، البته اگر بدون توبه از دنيا برود، آن زني كه خجالت بدهد به شوهرش ، مي بيند كه شوهرش ندارد و خجالتش مي دهد به اندازه اي گناهش بزرگ است كه در روز قيامت خدا اول آبروي اين زن را مي برد، و شما عزيزان مي دانيد كه آبرو خيلي ارزش دارد. كسي مي گفت امام حسين (ع) همه چيزش را در راه خدا داد جز دو چيز يكي دين و ديگري آبرو. ابرو خيلي ارزش دارد مخصوصا آبروي همسرتان را در خانه نبريد توقعهاي بيجا نداشته باشيد. زن در نزد شوهر مي خواهد محترم باشد تقاضا دارم اين احترام را نگهداريد اين شخصيت را نشكنيد و توقعهاي بيجا از خانمتان نداشته باشيد.

بچه داري ، شوهر داري، خانه داري كند ، وظيفه خانم اينست كه شوهر هنوز نيامده مهيا باشد، سفره را پهن كند تا شوهر مي رسد يك پذيرائي كاملي از او بكند. خوب اين وظيفه خانم است حالا يك روز آمدي و چاي آماده نبود آماد كن ، ديدي غذا پخته نشده بپز و بالاخره تقاضا دارم از يكديگر توقع بيجا نداشته باشيد تحميل بر يكديگر نكنيد به عنوان مثال ماشين شما دو تن بار حمل مي كند شما پنج تن در آن بگذاريد ممكن است دو فرسخ راه برود اما بالاخره مي ماند تحميل زن بر مرد يا مرد بر زن مثل اينستكه بخواهند به ماشين دو تني پنج تن بار بزنند، بالاخره مي ماند اعصابش كوبيده مي شود واي به حال آن خانمي كه اعصابش كوبيده شده ، واي به حال آن آقائي كه نشاط ندارد. به قول موسي بن جعفر(ع) نه دنيا دارد نه آخرت . پس يكي از ميوه هاي تلخ منيت تحميل زن و شوهر بر يكديگر و توقع بيجاي از يكديگر است.

يكي از شاخه هاي منيت عدم پذيرش انتقاد است و تقاضا دارم از خانمها به اين جمله توجه بيشتري داشته باشند كه اسلام غيبت ندارد اما انتقاد دارد. عيب گوئي پشت سر و جلوي رو به طور مسخره خير، ولي انتقاد سازنده بله . مثل آئينه عيب را نشان دهيد. امام صادق (ع) كه بي عيب و نقص است مي فرمايد:

احب اخواني الي من اهدي عيوبي الي[13]

انتقاد لازم است اما لازمتر انتقاد پذيري است كه در اين رابطه مشكل داريم يعني بعضي اوقات آقا نواقص خانمش را مي گويد اما لازم تر انتقاد پذيري است خانم بگويد چشم اما نه چشم زباني بلكه چشم عملي يعني فردا تغيير بدهد. يك آقا درخانه بد اخلاق است با بچه ها نمي سازد، فحش مي دهد وظيفه خانم اينستكه با تسلط بر اعصاب با احترام بگويد اين برخوردها بچه ها را عقده اي مي كند و بيچاره مي شوند اين انتقاد زن ، ولي لازمتر آقا بايد بگويد چشم يعني چشم عملي . ما بجاي انتقاد در خانه داد و فرياد مي كنيم، انتقاد پذيري هم توي خانه ما نيست مخصوصا از طرف زنها و اين بسيار خطرناك است خطرش همين است كه محبت زن را از دل شوهر مي برد، محبت شوهر را از دل زن مي برد. وقتيكه ده مرتبه مرد گفت و زن نپذيرفت ديگر نمي گويد . جوش مي خورد ، حرص مي خورد محبتش كم كم آب مي شود وقتي ده مرتبه خانم گفت و شوهر نپذيرفت ديگر نمي گويد اما حرصش را مي خورد آن حرص مثل آبي كه نمك را آب مي كند محبت را از بين مي برد.

 

يكي از چيزهائي كه در اسلام خيلي بر آن تاكيد شده است مسئله نظافت است. يك انسان بايد در خانه اش نظيف باشد ، در كوچه و مجامع عمومي نظيف باشد، وقتي وارد اجتماع مي شود متزين و با نظافت باشد. گاهي مي بينيم يك افرادي مراعات اين نكته را نمي كنند مثلا مسواك نمي زنند، پاي آنها بوي عرق مي دهد بايد هر روز بشويد نمي شويد، جوراب او چركين است، بوي كثافت مي دهد ، بايد هر روز عوض كند نمي كند ، يقه كت او لباس او چركين است اهميت نمي دهد. اين به حسب ظاهر يك امر كوچكي است اما همين امر كوچك براي كوبيدن شخصيت خيلي بزرگ است يعني وقتي كسي ديد دهان شما بو مي دهد، جوراب شما بو مي دهد يك نفرتي نسبت به شما پيدا مي كند حتي بعضي اوقات در دل به شما لعنت مي كند كه چرا با اين حال به مسجد آمدي . چرا با اين حال در اجتماع آمدي. كسي يقه كتش چركين باشد و چركش نمايان باشد ممكن است براي او ساده باشد اما براي كوبيدن شخصيت او بسيار بزرگ است و يكي از مصيبتهاي بزرگي كه به نام حزب اللهي پيدا شده بي اعتنائي به كوچكهاي بزرگ است. يك وقتي در زمان طاغوت جوانها به نام هيپي گري و بيتل گري يك كارهاي زشتي انجام مي دادند و شخصيت اجتماعي خود را از بين مي بردند موي ژوليده ، لباس چركين ، حتي پاي برهنه يا كفش بسيار كثيف داشتند اينها را در انقلابمان هم مي بينيم. بعضي اوقات به نام حزب اللهي كفشهايش به اندازه اي كثيف است كه گردهاي روي آن نمايان است، يك كتي ، اوركتي پوشيده است، سرو رويش ژوليده مثل آن درويشهاي ژوليده بعد هم اسمش را مي گذارد حزب اللهي ، و اين حزب الشيطاني است نه حزب اللهي ، زيرا اگر حزب اللهي باشد الله مي فرمايد مرتب و منظم باشيد.

پيغمبر اكرم وقتي مي خواستند وارد اجتماع شوند حتما در آئينه نگاه مي كردند خيلي مرتب، منظم ، لباس بسيار تميز، از نظر قيمت ، لباس گرانقيمت نبود اين را اسلام اهميت نمي دهد اما از نظر نظافت بسيار اهميت مي دهد ، بعض اوقات خانم در خان ژوليده است . شوهر وارد خانه مي شود مي بيند اين زن به اندازه اي بي اعتنا به شوهر است حتي موهايش را شانه نكرده است تا چه رسد تزيين كند . اين ممكن است از نظر خانم مخصوصا اينكه بچه دارد. عروس دارد، داماد دارد، پسربزرگ دارد ساده تلقي شود اما براي سلب محبت ، بي اعتنائي شوهر به او ، آوردن هوو سر او امر بسيار بزرگي است. كوچك اما از جهتي بزرگ ، و اتفاقا ما همه و همه مخصوصا مقدسها به اين كوچكهاي بزرگ اعتنا نداريم، زنهاي مقدس با اين توجيه كه در مقابل بچه هاي بزرگ نمي شود اين كارها را كرد خود را منفور شوهر مي كنند يا مثلا آقا مسواك نمي زند آن مسواكي كه پيغمبراكرم(ص) مي فرمايد اگر كسي مسواك بزند و نماز بخواند نمازش هفتاد برابر است ، آن مسواكي كه پيغمبر اكرم(ص) مي فرمود اگر نمي ترسيدم كه مشقت داشته باشد واجب مي كردم يعني زمينه وجوب دارد بي اعتنا است دهانش بو بر مي دارد وقتي كنار همسرش مي خوابد دفعه اول، دفعه دوم، دفعه دهم صبر مي كند اما كم كم نق نق او بلند مي شود و اگر بلند نشود اين بوي دهان محبت را از دل زن مي برد و به عكس اگر دهان خانم بو بدهد هم ننگ عرفي و هم ننگ شرعي ، ننگ است كه يك مرد در منزل نظيف نباشد، در خانه بايد انسان نظيف باشد چنانچه در اجتماع بايد نظيف باشد و به اندازه اي اين نظافت اهميت دارد كه منسوب به پيغمبر(ص) است كه فرمود النظافه من الايمان.

اگر مسلمان را مي خواهي بشناسي ببين نظيف است يا نه اگر نظيف نيست اسلامش ناقص است و از نظر روانشناسها اين از همان كوچكهاي بزرگ است.

از جمله ما در روايات داريم كه اگر مسلماني را دوست داري به او بگو.[14] يا حتي در روايات مي خوانيم به خانمت اظهار كن من ترا دوست دارم. خانم به شوهرش بگويد من تو را دوست دارم.

پيغمبر اكرم(ص) فرمود: اگر مردي به زنش بگويد من ترا دوست دارم هيچگاه از قلبش بيرون نمي رود.[15]

اين گفتن به حسب ظاهر يك امر عادي است خيلي از شماها هم نمي گوئيد، با فرضي كه خانم شوهرش را دوست دارد يا شوهر خانمش را دوست دارد اما اينكه هر روز يا هر هفته يا لااقل ماهي يكمرتبه بگويد خانم من ترا دوست دارم بي اعتنا است، اصلا بعضي خانمها خجالت مي كشند اين جمله را بگويند. اين سلام عليكم و تعارفات براي همين است ، وقتي كه به يكديگر مي رسيد سلام كنيد با هم گرم بگيرند، احوالپرسي كنيد، اظهار ارادت كنيد زيرا اسلام مي خواهد در بين مسلمانها محبت باشد . اينكه مي بينيد اسلام براي رفت و آمد خويشان تاكيد كرده است ، قطع رحم را از گناهان بسيار بزرگ حساب كرده و نرفتن، تماس نگرفتن را مبغوض دانسته است براي اينستكه اين رفت و آمدها محبت را زياد مي كند. از زنها، مردها تقاضا دارم كه اظهار محبت كنيد.

يعني هر روز با تبسم ، با نشاط بگو خانم من ترا دوست دارم خانم با تبسم بگويد، با نشاط بگويد دنيا يك طرف تو هم يك طرف من تو را قبول دارم ولو دنيا را به من بدهند من تو را نمي دهم همه فداي تو. اين كوچك است اما از نظر جلب محبت بسيار بزرگ است. در روايات مي خوانيم كه زن قبل از ورود شوهر خود را تزيين كند لباسهائي كه شوهرش دوست دارد بپوشد سفره را پهن كند حتي بشقاب و قاشق و هر چه سرد نمي شود در سفره بگذارد بچه ها را تميز و ساكت كند، محيط را آرام كند مهيا باشد براي آمدن شوهر.

در روايات مي خوانيم وقتي شوهر در زد بچه پشت در نرود يعني در بازكن در را باز نكند، بچه در را باز نكند خودش در را باز كند، سلام كند تبسم كند، بگويد، بشنود، بخندد و او را به كنار سفره ببرد و اين غذا براي اين مرد و زن لذيذ باشد، ممكن است اين مسائل در نزده ما كوچك باشد، اصلا ممكن است خانمها اعتراض مي كنند اينها چي است زيرا مردها را پر توقع بار مي آورد بله اينها كوچك است اما براي بالابردن شخصيت، جلب محبت بسيار عالي است و يا اين برخوردها شوهر هرچه بد باشد اگر امروز خوب نشود فردا مي شود اگر اين ماه دست از بد اخلاقي خوب بر ندارد ماه ديگر بر مي دارد.

در روايات مي خوانيم مرد وقتي مي خواهد وارد خانه شود يك هديه ولو كوچك تهيه كند . غم و غصه ها را در خارج از خانه بريزد وقتي خانم در را باز كرد، سلام كرد، سلام كن بلكه تو زودتر سلام كن، تبسم كن ، آن هديه را به او بده، اگر چيزي خريدي به او بده و يك خسته نباشي يك آفرين به خانمت بگو. وقتي نشستي سر سفره ، خورده و نخورده تشكر كن، ولو اينكه غذا مطلوب تو نباشد اما يك بارك الله يك آفرين به او بگو، اين ممكن است به حسب ظاهر ساده باشد اما كوچك بزرگ است و براي جلب محبت خيلي بزرگ است ، تمام خستگي ها ، بي نشاطي ها از دل زن بيرون مي رود. اينچنين نمي كنيم لذا خانه ها سرد است، وقتي محاسبه مي كنيم مي بينيم اين سردي را خانم به وجود آورده معلوم است وقتي كه آقا وارد خانه بشود و ببيند خانمش تزيين نكرده بلكه بايد اول كفاره بدهد بعد در صورت او نگاه كند وقتي كه خانم ببيند آقا وارد خانه شد و به اندازه اي عبوس و اخمو است كه نمي شود به او نگاه كرد معلوم است كه محبت هم كه داشته باشد با ماه اول، ماه دوم از بين خواهد رفت. معلوم است آقاي گرسنه وقتي بيايد داخل خانه قبلا هم گفته خانم! م نكه آمدم ناهار موجود باشد، روز اول ، ماه اول ، سال اول، سال دوم مي آيد و به انتظار غذا گرسته مي نشيند بعد هم يك غذاي سوخته به درد نخوري مقابل او مي گذارد و مي گويد آتش خاله ات است مي خواهي بخور مي خواهي نخور! معلوم است چه مي شود به جاي هديه كه مرد بايد براي خانمش ببرد، به جاي اينكه گلي به گل بدهد وقتي وارد خانه مي شود يك زخم زبان به زنش مي زند يك تندي، يك داد. اين كوچك است از نظر او اما از جهت اينكه محبتش را از دل ببرد بسيار بزرگ است و نظير اين كوچكهاي بزرگ زياد داريم.

اگر راستي استحكام محبت در خانه و خانواده مي خواهيد بايد اين كوچكهاي بزرگ را مراعات كنيد.

اطاعت و حرف شنوي زن از مرد يك امر طبيعي است و اگر زن از مرد اطاعت نكند، گوش شنوا نداشته باشد خلاف طبيعت عمل كرده است. شما مي دانيد هر اداره اي رئيسي لازم دارد. اگر يك اداره ولو هفت هشت نفر آنجا باشند اما رئيس نداشته باشد سر و سامان ندارد. خانه يك اداره نيست به قول روانشناسها يك مملكت كوچك است و مملكت بزرگ از اين مملكتهاي كوچك تشكيل مي شود، و اين مملكت كوچك ريئس لازم دارد. طبيعت مي گويد، فطرت خانم مي گويد رئيس خانه مرد است. مخصوصا اينكه نفقه خانم و مخارج خانه به عهده مرد است. از اين جهت قرآن شريف رياست خانه را به مرد مي‏دهد و به اين علت هم اشاره مي كند و مي فرمايد:

الرجال قوامون علي النساء بما فضل الله بعضهم علي بعض و بما انفقوا من اموالهم[16]

رياست خانه با مرد است براي اينكه مرد يك وجود تعلقي است و رياست حق اوست و براي اينكه مخارج خانه به عهده اوست. لذا اين آيه شريفه مطابق با طبيعت و فطرت مي گويد اهل خانه بايد از مرد خانه اطاعت كنند. زن بايد مطيع شوهر باشد، حرف شنو باشد، چنانچه بچه بايد حرف شنو نباشند نظير اداره اي است كه بعض آنها حرف شنو نباشند، خود سر باشند. اگر خانم از شوهر گوش شنوا نداشته باشد نظير اين نيست كه معاون اداره اي از رئيس آن اطاعت نكند، استبداد داشته باشد و خودسر باشد. معلوم است كه آن اداره نمي تواند كار كند و در هم برهم است و جز نزاع در آن اداره چيزي نيست. اگر خانم حرف شنو نباشد مصيبتها جلو مي آيد. اگر دختر و پسر در خانه از پدر حرف شنوي نداشته باشند مصيبتها جلو مي آيد. اگر اتحاد مي خواهند، اگر سر و سامان در خانه را مي خواهيد بايد از پدر اطاعت كنند و خانم هم بايد از شوهر اطاعت كند و صد در صد حرف شنو باشد و اين حق مرد است.حق ديگر مرد قضيه مباشرت است در اين باره نيز زن صد در صد بايد مطيع شوهرباشد. اگر زني از اينجهت مطيع شوهر نباشد همه فقها مي گويند اين زن ناشزه است و حق مسكن، پوشاك و خوراك بر شوهر ندارد. قرآن شديدتر صحبت كرده و روايات فراواني هم در اين باره وارد شده است. مثلا صاحب وسائل رضوان الله عليه نقل مي كند كه يك دختري به محضر پيغمبر (ص) رسيد و گفت يا رسول الله مي خواهم ازدواج كنم حق شوهر بر زن چيست؟ حضرت فرمودندكه حق اول اينكه بايد دزد خانه نباشي ، دست كج در خانه نباشي، دورو و متظاهر در خانه نباشي. اين دختر گفت: چشم، اين حق را مراعات مي كنم.فرمودند: حق دوم اينستكه درباره غريزه جنسي صد در صد متابعت از شوهر كني در هر حالي كه او بخواهد تو بايد مطيع او باشي . اينرا هم پذيرفت. فرمود: حق سوم اينستكه اگر نزاعي در خانه پيش آمد تو آشتي كني. مواظب باش نخوابي جز اينكه شوهرت از دست تو راضي باشد. مورد سوم بر اين زن سنگين آمد. از پيغمبر اكرم (ص) سوال كرد(( و ان كان ظالما )) ولو اينكه شوهر من ظالم باشد يعني تقصير او باشد كه با هم قهر كرديم، تقصير او باشد كه نزاع كرديم . حضرت فرمودند : بله ، ولو اينكه او ظالم باشد تو بايد آشتي كني.

براي اينكه زن وجود عاطفي است و وجودش به گونه اي است كه بايد تواضع كند و از اين جهت قرآن زن شايسته را آن مي داند كه دو صفت داشته باشد:

فالصالحات قانتات حافظات للغيب بما حفظ الله[17]

زن شايسته آنستكه در مقابل شوهر متواضع باشد، زبان دراز نباشد ، سر به زير باشد و مواظب عفتش باشد چه در خلوت و چه آشكارا. اگر در مدرسه است يا در خيابان حجابش يكسان باشد. همانگونه كه در خيابان حجاب دارد در مدرسه هم داشته باشد. همينطوري كه پيش اجنبي ها دارد نزد نامحرمهاي اقوام هم حجابش را حفظ كند. نظير برادر شوهر ، عموي شوهر، دائي شوهر وامثال اينها و هنچنين كاسب محله ، رفتگر و غيره.

زن بايد مخصوصا نسبت به غريزه جنسي مطيع شوهر باشد، و آنچه بايد مورد توجه قرار گيرد اينست كه مرد هم بايد چنين باشد يعني مرد هم از نظر حرف شنوي بايد حرف معاون خود را، حرف دبير خود را گوش دهد. خانه همانطوري كه رئيس دارد معاون هم دارد كه خانم است و همانطوري كه بايد معاون بايد از رئيس حرف شنوي داشته باشد رئيس هم بايد اينچنين باشد، حرف معاون را به حساب آورد، البته تصميم گيريها با مرد است اما بايد با زن مشورت كند، حرفها را در ميان بگذارد و اگر نظرش صحيح است بپذيرد.

روايتي از اميرالمومنين (ع) معروف است كه مردها آنرا بد معني مي كنند . آن روايت اينستكه مي فرمايد:

(( و شاورهن و خالفوهن)) مردها بر نفع خود مي گويند با زنان مشورت كنيد و با آنها مخالفت كنيد! يعني خيال مي كنند اميرالمومنين (ع) مي خواهد يك حرف بيهوده اي بزند، با زنت حرف بزن هرچه گفت خلافش را رفتار كن ولو حق باشد! خوب معلوم است كه معناي روايت اين نيست بلكه آنست كه گفتيم بايد با زن مشورت كرد زن را به حساب آورد و اگر حرفش حسابي است پذيرفت. مرد بايد گوش شنوا از خانمش داشته باشد، تصميم گيري از مرد است.

جمله اميرالمومنين (ع) با قرآن تفاوتي ندارد قرآن هم به پيغمبر (ص) مي فرمايد:

اي پيغمبر! با اصحابت مشورت كن ، مسلمانها را به حساب بياور، به شخصيت آنها احترام بگذار، اما تصميم گيري از آ، تواست : (( فاذا عزمت فتوكل علي الله))[18] اگر حرفشان حسابي است قبول مي كني والا عمل نمي كني اين قرآن است و روايت هم همين است روايت هم معنايش اينست كه آقا با خانمت مشورت كن ب او شخصيت بده ، او را در جريان امور قرار ده او معاون تواست او به منزله وزير مملكت است، وزير مملكت بايد در جريان باشد. خانم بايد در جريان كارهاي خانه و شوهرش باشد. بله اگر ديدي كه حرفش صحيح نيست تصميم نهائي از آن تواست. و شاوروهن و خالفوهن و به قول قرآن : ((فاذا عزمت فتوكل علي الله)).

حتي در روايتي پيغمبر اكرم (ص) مي فرمايد: با بچه هاي بزرگت مشورت كن و آنها را به حساب بياور مي فرمايد:

الولد سيد سبع سنين و عبد سبع سنين و وزير سبع سنين[19] تا هفت سال حرف بچه را بشنويم، تا آنجا كه مي شود نازش كنيم. در هفت سال دوم كار يادش دهيم و از او كار بكشيم، يك آدم فعالي از او بسازيم، يك دختر تنبلي ، يك پسر تنبلي بار نيايد. اما وقتي چهارده سال بالا رفت، جوان شد از اين جوان بايد استفاده فكري كنيم يعني در جريان كارها قرارش دهيم، و اين از نظر روانشناسها يك روايت عجيبي است يعني يك دنيا معني دارد. اگر بخواهيم بچه هاي ما در جامعه شخصيت داشته باشند بايد به آنها شخصيت بدهيم. پدر است كه به بچه شخصيت مي دهد، مادر است كه به دختر خانمش شخصيت مي دهد. با دختر چهارده پانزده ساله قلدري غلط است، خيلي غلط است. تحميل بر او غلط است قرآن مي فرمايد:

و اذ قال لقمان لابنه و هو يعظه يا بني لا تشرك بالله ان الشرك لظلم عظيم[20]

اين كلمه ((يا بني)) ، كلمه (( و هو يعظه)) به ما يك دنيا چيز مي فهماند. به ما مي فهماند كه آقا ! با پسرت اولا با مهرباني صحبت كن بگو عزيزم ، جانم . وقتي هم با او حرف مي زني قلدري را كنار بگذار با منطق با او حرف بزن بگو لا تشرك بالله ان الشرك لظلم عظيم با استدلال به او بگو در جريانش بگذار وقتي درجريانش گذاشتي به او شخصيت داده اي و آن مهرباني هم غريزه محبتش را سيراب مي كند. آن استدلالي هم كه برايش مي كني و بر او تحميل نمي كني آنهم آرامش مي كند و يك آدم با شخصيتي مي شود لذا روايات ما به ما مي گويد: با خانمت با بچه هايت رفيق باش آنها را به حساب بياور:

بعضي از مردها ـ كه اميدوارم در جلسه ما نباشند ـ خودشان، عقلشان چيزي نيست اما يك قلدر به تمام معني هستند. اصلا اين آقا چه مي كند؟ كارش چيست؟ مي خواهد چه كند؟ نه فقط بچه هايش نمي دانند خانمش هم نمي داند . اگر از خانمش بپرسند اين آقا چه كاره است نمي داند، اين آقا از كجا مي آورد نمي داند، اين آقا مخارجش چيست نمي داند. همين مقدار مي داند كه صبح مي رود شب هم كه مي آيد با قلدري با زن و بچه برخورد مي كند.

زن را بايد به حساب آورد زن وزير خانه است ، معاون رئيس است ، معني ندارد يك رئيس معاونش را به حساب نياورد و زن هم بايد مطيع شوهر باشد، بايد گوش شنوا داشته باشد و به قول عوام پشت چشمش پينه داشته باشد يعني هر چه شوهر مي گويد دست بگذارد روي چشم و قبول كند. اما نه فقط گفتن، عمل هم بكند تا بر دل شوهر حكومت پيدا كند. همينكه زن در مقابل شوهر بگويد چشم، محبت شوهر را تحريك مي كند و وقتي هم كه شوهر بگويد چشم ، محبت شوهر را تحريك مي كند و وقتي هم كه به آنچه شوهر گفته عمل كند به قرآن عمل كرده است براي اينكه قرآن مي فرمايد: زن شايسته آنستكه در مقابل شوهر متواضع باشد ((فالصالحات قانتات)) شوهر هم كه نبايد به خلاف شرع دستور دهد كه زن مجبور شود نپذيرد.

البته مرد هم وظيفه اي دارد و انجام آن حق طبيعي زن است. بايد خانمش را در جراين بگذارد، بچه هايش را در جريان بگذارد. آن روانشناس چه عالي گفته است كه انسان اگر بخواهد محيط خانه اش آرام باشد نزاعي درخانه نباشد وقتي مرد حقوقش را مي گيرد خانمش را ، بچه هايش را بخواند با هم بنشينند داخل و خرجشان را حساب كنند تا آنها هم در جريان باشند تا توقع بيجا نداشته باشند. حرف عالي است وقتي خانم نداند در آمد شما چه اندازه است اگر كم خرج كني گمان مي كند بخيل هستي و از همين جا نامهرباني شروع مي شود. وقتيكه شما يك آدم مستبدي باشي و اصلا خانم را به حساب نياوري نامهرباني از همينجا شروع مي شود. براي اينكه خانم شخصيت دارد ضربه به شخصيتش مي خورد. ضربه كه خورد اول بد اخلاق مي شود، نامهربان مي شود و بالاتر و خطرناكتر اينكه اگر خانم بي شخصيت شد به جاهاي باريك مي رسد. لذا از خانمها مخصوصا و از آقايان تقاضا دارم دخترهايتان را با شخصيت بار آوريد، توهين به دخترها نكنيد، توهين به پسرها نكنيد . توهين يعني كوبيدن و اگر شخصيت دختر كوبيده شود با يك حرف محبت آميز ممكن است برود. اگر شخصيت يك جوان كوبيده شود حاضر است دست به هر جنايتي بزند. بنابراين همان گونه كه اطاعت زن از مرد حق طبيعي مرد است حرف شنوي مرد از زن و در جريان گذاردن او حق طبيعي زن است. همچنين حق دوم او از نظر فقه اسلام يك امر مسلمي است كه زن از نظر غريزه جنسي بر شوهر حق دارد و اين حق بايد صد در صد عمل شود اگر مرد بتواند و سستي كند ظلم كرده است و حق او را ادا نكرده است. لذا در اين باره روايات زيادي داريم. آن دو حقي كه براي مرد هست همان دو حق براي زن هم هست.

خانه و حاكميت قانون

چيزي كه تقاضا دارم از همه مخصوصا آقايان كه اين تقاضاي مرا كه روزهاي آخر است بپذيرند اينستكه در خانه نمي شود قانون حكمفرما باشد زيرا خانه از هم پاشيده مي شود پس چه حكمفرما باشد؟ رفاقت، صداقت ، دلسوزي ، مهرباني . چه بايد درخانه حكمفرما باشد؟ اين شعر شاعر كه مي گويد:

اگر قانون جلو آمد كار خراب مي شود . مثلا حق مرد اينست كه مي تواند به زنش بگويد از خانه بيرون نرو، زيرا اين حق اوست و زن بايد اجازه بگيرد و از خانه بيرون برود اين حقي است كه اسلام براي مرد قرار داده است حالا اگر مرد بخواهد صد در صد به قانون عمل كند زن بخواهد به خانه پدرش برود بگويد نخير نمي شود مي خواهد به خانه همسايه برود، نميشود. پس كجا برود؟ تو فقط بايد در خانه بماني و بيرون نروي خوب معلوم است اگر با يك زن اينگونه رفتار كني او هم خيلي كارها مي كند يك جمله اي در بين مردم مشهور است كه اگر زن عفت نداشته باشد اگر در شيشه اش كني و در شيشه را هم ببندي نم پس مي دهد. مگر مي شود با قانون جلوي زن را گرفت؟ با رفاقت، با اين درسهائي كه الان داريم خوب مي شود جلوي زن را گرفت لذا از اول ماه مبارك رمضان تا به حال بيش از پانصد تلفن يا نامه يا طومار براي من آمده كه شايد يك درصد آنها اعتراض آميز نيست، من پنج تلفن اعتراض آميز نداشتم. اما بيش از پانصد تلفن تشكر آميز داشتم معلوم مي شود آنچه مي تواند زن را صد در صد مطيع شوهر كند اين منبرها و بحثها است ، رفاقت است، صداقت است. اينكه خانم را به حساب آوريم، با مهرباني با او صحبت كنيم. لذا راستي يك مرد بخواهد با قانون رفتار كند، آن خانم هم بخواهد با قانون رفتار كند، آن خانم هم بخواهد با قانون رفتار كند، مي گويد اجرت بده تا بچه ات را شير دهم، اجرت بده تا كارخانه را انجام دهم، من حاضر نيستم تنهائي آن را انجام دهم يك كمك كار بگير تا كارخانه را انجام دهد، خودت انجام بده منهم انجام دهم. حالا اگر راستي يك خانم بخواهد اينطور باشد بگويد من كار نمي كنم تو فقط يك حق از من داري و آن حق زناشوئي است بنابراين تو كار كن من بخورم، معلوم است اين خانه زندان مي شود اگر خانم بخواهد با قانون رفتار كند شايد ده روز طول نكشد طلاقش بدهند آن آقا هم اگر بخواهد اينگونه رفتار كند ده روز طول نمي كشد كه داد و فرياد خانم بلند مي شود. نمي شود قانوني زندگي كرد ، قانون به قول قرآن شريف خوب است اما خشك است يك چيز ديگر مي خواهد و آن (( ان الله يامر بالعدل و الاحسان)) است ايندو بايد توام باشند. در حاليكه زن اطاعت از شوهر ميكند اما با رفاقت. اينكه زن را بسازند. به طوريكه صد در صد در خانه مهربان باشد، خشك برخورد نكند با قانون خشك ميسر نيست. من زياد سراغ دارم كه آقايان خشك برخورد مي كنند و به جاهاي بدي رسيده است . مثلا گوشه چادرش عقب رفت آقا فريادش بلند مي شود. اين فرياد زننده است دفعه اول ممكن است چيزي نگويد دفعه دوم هم نگويد اما يك وقت به اينجا مي رسد كه كم كم چادرش عقب مي رود، و به آنجا مي رسد كه حتي صورتش هم پيش نامحرم پيدا مي شود. پيش تو رو مي گيرد اما وقتي نباشي رو نمي گيرد واصلا چادر را عقب مي زند . اگر خشك برخورد كني اينطور مي شود. بعضي اوقات با زنش خشك برخورد مي كند كه حق نداري پيش برادرم حرف بزني يا سر سفره اي كه خويشان نزديك نشستند بنشيني. اين خشكيها به جاي باريك مي رسد. ما ديديم چه اختلافهائي پيش مي آيد. همچنين بعضي اوقات خانم خشك برخورد مي كند و وقتي با شوهر خشك برخورد كرد شوهر سرد است و معمولا مردها استبداد دارند و اگر اين استبداد گل كرد زن بيچاره مي شود.

تقاضا دارم محيط خانه شما محيط رفاقت باشد نه محيط اعمال قانون و تحميل. مثلا لباس، عفت و حجاب خانم خوب است اما شوهر سخت مي گيرد كه حق نداري بيرون بروي، منزل پدرت بروي. منزل پدر نروي يعني چه؟! مگر مي شود كسي منزل پدر نرود به فرض اينكه تو با پدر و مادر او بد باشي ولي زن نمي تواند پدر و مادرش را رها كند. رها كردن پدر و مادر يعني ايجاد عقده و بيچارگي براي تو و بچه ها. تازيانه را هر چه محكتر به سنگ بزني عكس العمل آن بيشتر است و بالاخره به طرف خودت برمي گردد اگر مرد با زن در خانه سختگيري كند به جاي بدي مي رسد يعني عكس العمل دارد. با همه اينها در حاليكه خانمها و آقايان بايد سختگيري نكنند، بايد خشك نباشند همينطور متوجه فرزندان خود باشند. بايد تربيت اولاد كنند. بايد مواظب دخترشان باشند كه كجا مي رود، دير نيايد، دوستش كيست، دوست او عفت دارد يا نه، نجيب و با شخصيت است يا نه، همچنين مواظب پسرشان باشند كجا مي رود، كي مي آيد، دوست او كيست. اينها همه مسلم، اما اگر بخواهند سخت بگيرند، با دختر وپسر جوان سخت گيري كنند عليه پدر و مادر قد علم مي كنند. چه بسيار مي بينيم كه بچه ها مي روند آنجا كه پدر و مادر نمي خواهند اما نمي توانند جلوگيري كنند وقتي ريشه يابي كنيم مي بينيم يكي از ايندو است كه يا تربيت نشده اند و يا اگر تربيت شده اند در تربيت آنها زياده روي شده است. اسلام مي گويد افراط غلط است چنانچه تفريط غلط است. امير المؤمنين عليه السلام فرمود:

لايري الجاهل الامفرطا او مفرطا

جاهل يا تند ميرود يا كند. آدمهاي بي شخصيت كه رفاقت مي كنند گاهي در رفاقت تندي و زياده روي مي كنند يك وقت هم قهر مي كنند و برخورد آنها آنقدر سرد مي شود كه چه تهمتها مي زنند. بعضي اوقات به بچه اش نمي رسد و گاهي هم كه مي رسد به اندازه اي خشك برخورد مي كند كه شخصيت بچه را مي كوبد.

تقاضاي ديگري كه از آقايان و خانمها دارم اينست كه مواظب باشيد از قانون سوء استفاده نكنيد كه از نظر اسلام صحيح نيست اين كار را تقلب در قانون مي گويند و من كتابي را در اين باره به نام تقلب در قانون تأليف كرده ام و اين تقلب در قانون را از قرآن و روايات استفاده كردم. يكي از سوء استفاده هائي كه از قانون مي كنند اينستكه ربا مي خورند اما كلاه شرعي بر آن مي گذارند بدينصورت كه من هزار تومان به تو قرض مي دهم و بعد يك كبريت را به مبلغ صد تومان به تو مي فروشم. يا ده هزارتومان به تو فرض مي دهم و بعد يك حب نبات را هزار تومان به تو مي فروشم. اين تقلب در قانون و حيله شيطاني است، گرچه آنرا حيله شرعي بناميم.

خدا رحمت كند موسس حوزه علميه قم مرحوم حاج شيخ عبدالكريم يزدي رضوان الله تعالي عليه را كه همه اين آوازه ها از اوست. ايشان فرموده بودند كه يك زني را سه طلاقه كردند بعد پشيمان شدند و قبل از اينكه مردم بفهمند آمدند نزد من كه فكري بكن، آبروي ما در خطر است ما اگر بخواهيم محلل براي اين زن قرار بدهيم آبروي هر دو مي رود. مرحوم حاج شيخ فرموده بودند يك خشك مقدسي كه صف اول جماعت من بود و ديدم آدم خوبي است گفنم يك استفاده اي به او برسانيم. گفتم يك نعمت خوبي برايت پيش آمد و آن اينستكه يك دختر جوان زيبا را يك شب با عقد دائمبه تو مي دهند ولي فردا طلاقش بده تا محلل باشي، يك پول حسابي هم به تو مي دهند. پولي به او داديم و زن برايش عقد كرديم. شب رفت حجله فردا صبح كه او را خواستم كه بيا زن را طلاق بده گفت زنم است طلاق نمي دهم. هر چه اصرار كرديم گفت زنم است طلاق نمي دهم. گفت: آقاي حاج شيخ! مگر زن من نيست؟ گفتم چرا. گفت نمي خواهم طلاقش دهم. هر چه اين طرف آن طرف زديم بالاخره طلاق نداد. مرحوم حاج شيخ فرمودند دختر دق كرد و مرد اما او را طلاق نداد. يك جمله اي از حاج شيخ مشهور است كه اين جمله خيلي عالي است روي منبر فرموده بودند : بعضيها عادلند اما از شمر هم بدترند.

اين مرد عادل است ، گناه نكرد است مي گويد نمي خواهم طلاق بدهم اما از شمر بدتر است براي اينكه از قانون سود استفاده مي كند و سوء استفاده از قانون بسيار خطرناك است. و متاسفانوه در مقدسين و به ويژه خانمها زياد است. مثلا خانم دانشگاه رفته و يا چهار تا اصطلاح علمي يا صرفي و نحوي ياد گرفته و غرور علمي پيدا كرده است. حالا اين خانم طلبه مي خواهد سوء استفاده از قانون كند كه من مي خواهم درس بخوانم تو حق نداري به من بگوئي كار كن من نمي خواهم كار كنم. خانم ! اين سوء استفاده همانست كه مرحوم حاج شيخ مي گويند تو خانم عادلي اما از شمر بدتري براي اينكه تو خانه ات را از هم مي پاشي امروز نپاشي فردا. آقا ! حزب اللهي هستي ، عادل اما از شمر بدتري براي اينكه سخت گيري در خانه مي كني و كم كم به جاي باريكي مي رسد. يك وقت زن نجيب را ، دختر نجيب را نانجيب مي كني.

توافق در خانه

بحث ما در باره توافق در خانه است بايد همه متذكر باشيم كه توافق اخلاقي صد در صد در خانه محال است . نمي شود توافق بين زن و شوهر يا عروس و مادر شوهر حتي دختر و مادر، پسر و پدر صد در صد باشد يك اختلاف سليقه هائي در ميان هست و خواه ناخواه يك اختلافاتي در خانه يك امر طبيعي است و اين عدم توافق صد در صد به اندازه اي است كه بعضي از فلاسفه بزرگ قائل شدند انسان نوع منحصر به فرد است مي گويد: انسانها از افراد يك نوع نيستند هر انساني يك نوع مستقل است. اختلافها سبب شده است كه انسان را نوع منحصر به فرد بدانند. حالا حرف اينها درست است يا نه اما حرف آن روانشناس عالي است. بايد همه درك كنيم كه اختلاف هست، اين درد وجود دارد و بايد درصد چاره باشيم چه كنيم كه توافق اخلاقي باشد؟ اگر بين زن و شوهر توافق اخلاقي هفتاد درصد باشد بسيار عالي است بايد خيلي شكر كنند كه ما نعمت بزرگي داريم، هميشه حمد خدا را به زبان بياورند الحمدالله رب العالمين كه هفتاد درصد توافق اخلاقي داريم. حتي به شما عزيزان عرض كنم اگر توافق اخلاقي پنجاه درصد هم باشد خوب است. اگر بين مادر شوهر و عروس پنجاه درصد توافق اخلاقي باشد بايد شكر خدا كنند. بين پسر و پدر ، بين پسر و مادر ، بين دختر و مادر هفتاد درصد توافق اخلاقي باشد بايد خيلي شكر خدا كنند كه توافق اخلاقي دارند اين دختر، اين پسر خيلي شكر كنند.

آنچه ما معمولا از آن غفلت داريم اينستكه توافق اخلاقي صد در صد محال است. بسياري از ما بلكه همه ما غفلت داريم كه اگر توافق اخلاقي هفتاد درصد باشد بسيار عالي است و نعمت بزرگي از طرف حق تبارك و تعالي نصيب ما شده است. آنچه مورد بحث ما است اينستكه اين سي يا پنجاه درصد اختلاف را چه بايد كرد؟

دو عامل مي تواند اين اختلاف را جبران كند. يكي را امروز و ديگري را فردا به خواست پروردگار عالم ولطف حضرت بقيه الله عجل الله تعالي فرجه الشريف عرض مي كنم.

آدابي چند كه بايد رعايت كرد

زن بايد بداند بهمان اندازه كه فرزندش را دوست دارد متوقع است پدر هم آنها را دوست بدارد و هر چه صداي ما در خانه به عنوان نوازش بلند شود مرد رغبت بيشتري براي ماندن در خانه خواهد داشت و بر عكس هر چه شمات و سرزنش و نق نق مادر بيشتر بنسبت به فرزندان بگوش پدر برسد خود بخود مايل به آمدن خانه نبوده و در نتيجه امكان دارد آشناياني پيدا كرده به قمار يا ترياك يا زنا يا الكل آلوده شود.

اگر زن صبح بعد از نماز نخوابد شوهر شرمنده مي شود حتي اگر شوهر هم صحبها خواب نمي كند چه بهتر كه زن براي تهيه غذا و آنچه مي تواند فرزندان را سير و مرتب كرده به مدرسه يا خارج بفرستد بپرداخته و اين بيشتر مرد را شرمنده ميكند كه مي خوانبد و همسرش در پي وسيله سازي رفاه و آسايش خانواده است.

هرگاه اولاد خانواده بيمار شد سطح انتظار پدر و مادر نسبت به يكديگر فوق العاده بالا مي رود همانگونه كه بارها مي شود پدر يا مادر بت مي كنند ولي به پزشك مراجعه نمي نمايند اما درباره فرزندشان اينطور نيست و دلسوزي بيشتري دارند و او را براي درمان مي برند و لذا زن بايد در دادن دارو و پرستاري فرزند همانند يك مراقب كامل عيار از خود فعاليت نشان دهد.

براي تلفن كردن زن بايد دقت بيشتري كند چون مرد همينكه صداي همسر خود را شنيد تصور مي كند آتشي يا آبي اتفاقي است كه به خانواده اش رسيده است لذا زن بايد همينكه يقين كرد شوهرش گوشي را برداشته كلمه اول را آنگونه بيان نمايد كه بفهمند خبر ناگواري در كار نيست و كلمه اول بدون شك جز سلام چيزي نيست و چه بهتر كه اين سلام با وضعي كه مسرت آور است ادا گردد. حتي اگر خبر ناگواري است بايد بهمين طريق رفتار كرد و سپس ملايم و تدريج آنرا گفت مثلا چيزي نيست ترشح آب جوش به بچه ريخته اما چند طاول زده و بچه خيلي مضطرب و ناآرام است.

همسر بايد مراقب باشد كه تظاهر به بدگوئي از دوستان صميمي شوهرش ننمايد و بدون آنكه تهمت يا غيبتي در كار باشد از مخالفان شوهرش دوري و تنفر خود را ابراز دارد مثلا شوهرش با رئيس اداره برق بد است به بچه ها بگويد هر چراغي كه لازمش نداريد فوري خاموش كنيد من نمي خواهم برقي كه فلاني رئيس اداره اش است در خانه ام حتي يك لحظه هم هست دير خاموش شود.

مرد فاعل است و ضارب و تصرف كننده لذا زن اگر بگويد خوشا بحال سال اول عروسي و يا در حجله چون فاتح مرد است خوشش نمي آيد همانگونه كه مرد هم دوست ندارد مفعول و مضروب و تصرف شده را كه هم اكنون جزئي از خودش و لباس او و او نيز لباس زن شده از افتخارات خود بداند و كمتر ياد از حجله و ماه عسل مي كند و لذا زن بهتر است در اين مورد اگر مطلبي دارد كوتاه و بمورد بيان نمايد و در غير اينصورت يادش پيش كشيده نشود بهتر است.

اگر زن كارهائي را كه بايد در انحصار مردان بماند از خود نشان مي دهد مانند چاقوكشي يا تمرين جودو و كاراته و ... شوهر آن لذت را كه بايد و شايد در آميزش همسر نميبرد و همينطور اگر مرد به كارهاي در انحصار زنان رغبت كند زن حتي براي تمكين يك حالت سرباز زدگي از خود نشان مي دهد مثلا شوخي كند و اصرار و تكرار كه كودك را بسينه بچسباند و به او بگويد شير بخور شير بخور و امثال آن حتي كارهاي زنانگي كمتر و پائين تر.

زن بايد سعي كند در خانه سر برهنه نباشد كه اين وقار او را افزايش دهنده است. حتي در برابر شوهرش جز زماني كه خلوت مي نمايند يا همه براي دور هم نشستن لباسهاي اضافي را بيرون آورده اند مي تواند تاسي نمايد و در كنار شوهر و فرزندش سرش برهنه باشد اما حق ندارد كثيف و ژوليده مو باشد كه نبي خاتم فرمودند ان الله تبارك و تعالي يبغض الوسخ و الشعت و خداي بزرگ آنها را دوست ندارد و آنچه اهميت دارد آنكه زن كاملا در برابر فرزندانش عريان نشود و حتي براي شستشو و آب تني نبايد در برابر شوهرش خم شود آنچنانكه مدخلهاي تناسلي وضع خاص زننده اي را نشان دهند.

هنگام غذا خوردن كه اغلب مادر به پرداخت سهيمه فرزندان مي پردازد بايد از كوچك شروع كرده به بزرگتر برسد و در جلد دوم نظر اسلام را در اين باره آوردم كه حتي بايد اگر مباشري يا كارگزار و كارگري هست او را مقدم بر هم داشت و ...

بهتراست براي هر فرزند كمدي جدا داشته باشند و يك طبقه لباس و طبقه ديگر كتاب و ديگر متفرقه باشد.

زنها اصولا دوست دارند در شهري باشند كه پدر و مادرشان هست و مردهاي كارمند بسيارند كه هر روزي در شهري دگرند زن بايد خود را غريب حساب نكند كه هر شهري و دياري نوعي آموزندگي داشته رشد مي دهد و نبايد شوهر را از اين بابت كه به غربتش آورده شكنجه دهد يا سرزنش نمايد.

در آنجا كه از زن داري بحث كرده ام مردان را نيز سفارش كرده ام كه تحمل داشته باشند اما مواردي است كه مرد نمي تواند تحمل داشته باشد كه در راس همه مشاده بي عفتي زن است كه اگر تحمل كند بي غيرتي كرده كه شرحي در اين باره داده ام و در رديفهاي بعد اقدامي است كه بزبان يا دست و اعضاء مي تواند زن براي جلوگيري از ترقي معنوي يا مادي مرد بنمايد مثلا اهل مطالعه است مانعش شود يادكانداري است كه فروش اول صبح دارد خانم بخوابند و شوهر ناشتا برود و از اين قبيل امور كه مرد را بگمان مياندازد همسرش مانع ترقي اوست و لذا تحمل نمي كند و اين از جمله مواردي است كه حتي شوهران در خارج خانه از همسر خود كه زندگي كن نيست گلايه مي نمايند.

تحمل نكردن مرد در اين مورد از لحاظ روان رفتاري نيز ناشناخته نيست زيرا همسر درك نكرده است كه هرچه شوهرش در مدارج ترقي و تعالي بالاتر باشد براي او نيز افتخار وامتيازي است و متاسفانه اين نوعي حماقت كردن است كه تحمل را تاب مي كند بر عكس اين نيز درست است و شوهري كه متوجه شود همسرش او را براي رسيدن به درجات بالاتر همراهي و تشويق مي كند همه جا از او اظهار رضايت مينمايد واين از عجائب است زيرا مردان قريب باتفاق بدون آنكه پرسيده شوند اظهار رضايت از همسرشان نمي كنند بلكه اغلب نه خيري ميگويند نه شري واگر پرسيده شوند جواب فيما بين ميدهند يا الحمدالله رب العالمين مي گويند و عده اي نيز با ايمان و اشاره اظهار عدم رضايت مي نمايند اما در مواردي چند هست كه شوهر بمحض آنكه را مساعد ديد از همسر شريف و تجديد خواهد كرد و از جمله موارد مذكور است:

خانمي است كه شوهري دارد معلم ، معلم رياضيات شب مطالعه مي كند كه فردا بتواند بخوبي درس بدهد همسرش عادت بخوابيدن دارد اما به شوهر ميگويد براي آنكه شما چرتتان نزند من هم خياطي مي كنم يا دكمه اي مي دوزم و در ضمن بلند مي شود يكي دو كتاب رياضي ديگر را كه شبهاي قبل نيز مطالعه كرده آورده كنارش مي گذارد ليوان آبي وسيله گرم كردن يا خنك شدن را مرتب مي كند و بهر صورت بشوهر مي فهماند كه دوست دارد فردا شوهرش در برابر دانشجويان سرفراز باشد يا شوهرش دكاندار است او را صبح زود صدا كرده و همه چيزش آماده است به شوهر ميگويد عزيزم چه خوب مي كني صبح زود به دكان مي روي و شروع مي كند به رواياتي را ذكر كردن كه در فضيلت صبح زود بسر كار رفتن پيشوايان اسلام فرموده‏اند.

بر عكس شوهر مي خواهد مطالعه كند شوهري كه بايد فردا جواب دانشجويان را بدهد زن نمي گذارد با سر و صدا كردن يا نامرتب بودن زندگيش و فردا شوهر احساس شرمندگي مي كند و باعث و باني را زن تلقي مي كند و آنچنان بي مهري همسر تا مغز استخوانش نفوذ مي كند كه تحمل او را از بين مي برد و همينطور سرگرمي هاي سالمي كه مرد را پاي بند خانه مي كند مانند درست كردن كتابخانه ، گلخانه، كلكسيون و ... كه زن بايد از مرد مراقبت نمايد كه آمدن به خانه را مقدم بدارد.

از جمله مراقبت هائي كه زن بايد بنمايد پرهيز از تمامي و غيبت است زيرا خواه و ناخواه هركس باشد كه مرتب از كسي بدگوئي كند يا سخن چيني نمايد آنچنان به ذهن طرف جا افتاده مي شود كه ميگويد لابد از ماهم به ديگران بد خواهد گفت و در حقيقت راست مي گويد زيرا كسي كه غيبت ديگران را نزد تو مي كند مطمئن باش از تو نزد ديگران خواهد گفت صرفنظر از اينكه بدگوئي از اشخاص نزد شوهر سبب بدبيني شوهر از آنها شده و در نتيجه نفراتي از دوستان را از دست داده يا صفا و صميمت اجتماعي وي از دست خواهد رفت زن نيز مقام خود را از دست خواهد داد.

زنها ممكن است بيكديگر مي رسند در غيبت كردن و نمامي داد سخن بدهند و چه بسا از شوهران خود بدگوئي و عيبجوئي نمايند يكي بديگري بگويد چرا همسري اين مرد را پذيرفته اي و بالاخره آتش اختلاف را بدين وسيله در خانواده اي بر افزود و بدتر از آن زنهائي هستند كه با شوهر مصاحب خود گرم مي گيرند و خنده و لبخند ميزنند و همسر وي را نسبت به شوهرش بدبين ساخته و آتش افروزي مي نمايند راه چاره براي چنين زنها اينست كه فقط بطرف بگويند تو هر چه از شوهرم و بدبگوئي نمي دانم چه ميشود كه او را دوست تر دارم و بدينوسيله سرپوشي بر عادت كثيف نفساني وي گذاشته خواهد شد و چه بهتر كه با چنين افرادي قطع رابطه شود.

زن بايد هنگام بيماري شوهرش به خوبي از او پرستاري كند اگر با درد و تب به اداره رفته تلفني بكند اگر در خانه بستري است بفواصل بگويد انشاء الله بهتري و از غذا و دوايش مراقبت نمايد و اگر بگويد اي شوهر براي درمانت يا جراحي ات مهرم را حاضرم بدهم فوق العاده موثر است.

آيه شريفه الرجال قوامون علي النساء و حديث نبوي كه فرمودند زن خوب به حرف شوهرش گوش داده مطابق دستوراتش عمل مي نمايد(بحار 103-235) و آيات و روايات ديگر همه و همه مي رساند كه در تقسيم و تمشيت امور بايد خانواده سرپرستي پدر را بپذيرند اما خانه هم مركز فرماندهي زن باشد يعني مرد بايد سرپرست و زن كدبانو باشد زني از نبي خاتم شرح وظائف زن نسبت به شوهر پرسيد فرمودند بايد از او اطاعت كند و از فرمانش تخلف ننمايد ( بحار 103-248) و فرمودند بدترين زنها زن لجباز و يك دنده است ( مستدرك 2-532) و زني نازا و كثيف و لجباز و نافرمان (شافي 2-129) از اينقرار اگر مرد در كارهاي خانه داري نيز دخالت كرد بايد زن تظاهر بفرمانبرداري كند يا مودبانه بمرد بفهماند كه وضع آنچنان است كه زن مي‏گويد.

بعضي از زنها براي انتقام گيري از مرد روشهائي دارند قهر مي كنند، صورت مي شوند، غذا نمي خورند، دائم غرو غرو لند و لند مي نمايند، در كوچه و بازار اگر بشوهر رسيدند رو مي گيرند يعني چادر را بصورت مي اندازند و حتي رو بدكان يا ديوار مي ايستند تا شوهر رد شود.

روش مذكور عامل زيادت طلبي دارد و همانند مواد مخدر روز افزون ميشود قهر كردن و غر جزو برنامه زندگي در مي آيد و چند ضرر بزرگ و مهلك بخانواده وارد مي سازد كه تنها به پدر و مادر صدمه و زيان نمي رساند بلكه فرزندان چنين خاندان نيز يا از اين محيط خسته كننده فراري و بدامها مي افتند يا بطرفداري يكي از والدين در آمده و با ديگري از برادران كه طرفداري نمي كند يا جانبداري از ديگري مي نمايد خصمانه شده تا پايان عمر در اختلاف بسر خواهند برد و زيان ديگر فراري بودن فرزندان از ازدواج است چه دختر و چه پسر، دختري كه مادرش را مظلوم ديده و پدر را ظالم يا برعكس و پسري كه مادرش را ظالم تصور كرده و پدر را مظلوم و بر عكس و از جمله برنامه هاي خطرناك زندگي همين قهر كردن است كه بايد از همان دفعات اول بلكه دفعه اول آنرا با مقراض ايمان از بيخ و بن چيد و بر انداخت. مادر قهر مي كند بخانه پدرش مي رود يا پدر قهر مي كند بخانه مادرش سرازير مي شود و در نتيجه بين دو فاميل كه احتمالا ظالم را پناه داده اند يا يكي را بعنوان مظلوم شناخته اند و مراقبت مي نمايند دعواي خاموش ناشدني رو مي دهد.

قهر كردن و غرغر زدن تباه كننده عجيبي است پسر و دختر در اين خانه كه خود مدرسه اي است تربيت مي شوند ازدواج مي كنند با خانواده اي كه اصلا قهر و غرغر برايشان مفهومي ندارد يا آنكه در آنجا نيز قهر و غرغر جزوپراگرام زندگيست كه اگر دختر يا پسر عامل ناشناختهاي نزد ديگري ببرند سياه بختي است و اگر هر دو بلد باشند كه قهر و غرغر نيز ار ذاتيات است خاندان عصمت و طهارتي آنچنان تشكيل مي دهند كه نه همسايه ها راحتند و نه دو فاميل و بزبان ديگر هميشه دوستان غمگين اند و دشمنان شاد.

قهر و غرغر كردن اگر از طرف دختري باشد كه در فاميل ياد گرفته شوهرش را هرچه زودتر به ياد تجديد فراش مي اندازد آخر آمده براي عيش و عشرت و عروسي نه براي قهر و غرغر و لند و لند و بادفروشي و اگر از طرف پسر اعمال شود دختري تحويل دهنده نسل ضايع و فاسد خواهد شد كه قبلا شرح چگونگي آنرا داده ام و در هر صورت بيشترين زيان به فرزندان خواهد رسيد همانگونه كه حضرت صادق در جواب مردي كه پرسيد چرا اين فرزند ناقص بدنيا آمد و گناه او چيست؟ فرمود اين را دست پدران و مادرانش قبلا براي او تهيه ديده است.

زن و شوهر بايد در گلايه و شكايت كردن از يكديگر جاي خلوت بر گزينند و مودبانه بگوئيد چرا كم لطفي كردي و چرا چنين و چنان و هركس هواي نفس را بخاطر خدا دور سازد تقربي جانانه بدست آورده است و نبي خاتم فرمودند هرگاه دو نفر مسلمان با هم قهر كنند و تا سه روز طول بكشد از اسلام خارج خواهد شد و در بينششان ولايتي باقي نخواهد ماند پس هر كدام از آنها كه در صلح و آشتي كردن جلو افتد در روز قيامت زودتر به بهشت خواهد رفت(بحار 75-186) و يا از آنحضرت است هر زنيكه در برابر بداخلاقي هاي شوهر بردباري كند خدا ثواب آسيه دختر مزاحم را بوي عطا خواهد فرمود(بحار103-247) و براي مردي كه با صد جور اخلاق و رفتار سركله زده و با مشتريها و روسا و كاركنان چك و چونه و توبيخ و تشويق كرده و شده است لاجرم با اعصابي كوفته و خسته و خرد شده وارد منزل مي شود متوقع است كه عصبانيت او را درك كنند و اگر صدائي كرد و دادي كشيد به او حق بدهند كه خسته و عصباني است و همينكه دانست خانواده اش از خستگي او با جواب ندادن قدرداني مي كنند بلافاصله عذر خواهي كرده محبتش بيشتر و بيشتر مي گردد و در غير اينصورت مرد خسته عصباني وارد مي شود فرياد مي زند زن صدا بلندتر مي كند و مرد بلند وزن بلندتر و كار بجاي بدتري مي كشد و زن و مرد بايد بدانند موقعيت هائي دست مي دهد كه آدمي مي تواند با استفاده از آن مواقع تقرب حاصل كند و يكي از آن موارد همين است و نبي خاتم فرمودند بهترين زنان شما زني است كه هرگاه شوهرش را خشمناك ديد بگويد در برابر خواسته هاي تو تسليم هستم و تا از من راضي نشوي چشمم خواب نخواهد رفت(بحار103-239) كميت خانه ناچيز است و كيفيت آن همه چيز مرد وزني كه اگر يك دكمه اي بلباسشان از حرام باشد نمي توانند نماز بخوانند و روز جزا از آن دكمه پرسيده مي شوند حق دارند اگر طلبكار نيز دارند خانه مسكوني خود را كه درشان آنهاست از دست ندهند و در ملكيت خودشان باقي بماند و وجه طلبكار را نيز اگر توانستند از راهي ديگر بدهند و در غير اينصورت خانه بفروش نرود براي دادن بدهي و كسي بدون اجازه نمي تواند وارد خانه كسي شود از هر مقامي خواهد بود جز با اجازه كسي كه از طرف شرع معين مي شود و كيفيت خانه وقتي شناخته مي شود كه مرد خسته و كوفته و وامانده فرصتش نيست كه كارش تمام شود و بطرف خانه سرازير گردد گويا وارد يك قرص مسكن و يك كبسول آرامش دهنده مي شود و اي بيچاره شوهراني كه نه در غربت دلش شاد و نه روئي در وطن دارد و همينكه ساعت آخر كارش و اداره اش مي رسد و بياد خانه مي افتد گويا مي خواهد از چاله در آيد و بچاه افتد و هميشه سعي مي كند فراري باشد و گوشه اي پيدا كند و اگر طول كشيد گوشه خانه زني ديگر كه ساعتي به او آرامش و پناه دهد خانه حكم مادر را براي مرد خانه دارد كه هر مادري بچه اش را نوازش كند بطرف مادر مي آيد و هر دو با آغوش مادر مي افتند مرد خانه از گردش و تفريح خسته مي شود بايد دلش هواي خانه كند . از كار و كشمكشها خسته مي شود بايد دلش هواي خانه كند و خانه اي كه مرد از آن فراري باشد چون زن پدر است نه چون مادر.

اگر طالب هستيد كه به اهميت كيفيتي خانه واقف شويد قرآن را مطالعه فرمائيد مگر نه اينست كه علم شناخت و معلومات است آن هم آنچه از خواص و معلومات موادي است كه بيكي از حواس در مي آيد و مگر نه آن است كه باب علم و محل ورود به آن شهر علم بس مهم است و عظمت دارد و مگر جامعه كم اهميت دارد يا يك فرد انسان با عظمت نيست اما قرآن براي اصلاح فرد و جامعه يعني براي اصلاح آن نقطه شروع جامعه كه يكفرد است تا همه جامعه كه كليه افراد بشر باشد باب ورود به آن شهر علم را خانه ميداند و اصلاح را مي فرمايد بايد از آنجا شروع كرد( يا ايها الذين امنوا قوا انفسكم و اهليكم نارا...) و خانه و اهل بيت را باب جامعه معرفي فرموده و راهي كه بتوان از آنجا براي اصلاح وارد شد پس خانه عظمت و ارزش فوق العاده كيفيتي دارد و بهمان نسبت كه كتابخانه و كتابداري اهميت دارد خانه داري نيز در برابر خانه همين ارزش سطح والا و بالا را دارد و لذا يك زن خانه دار اندازه برتر از يك زن ماشين اداره است كه خانه ارزش دارد...

جائيكه بسيار خوشم مي آيد اينجاست زيرا زنان تحصيلكرده اي كه خانه داري مي كنند بهتر درك مي كنند چه مي گويم و از آن افتخاري كه بهره اشان شده چه جملات ميخواهيم بياورم و نمي توانم زيرا داشتن معلومات مسئوليتها را بهمان اندازه سنگين مي كند كه يك خانم خانه دار كه اگر لوازم و اثاث كمتري هم دارد بسيار مرتب و منظم و نظيف و با روح و صفاست و خانه پر اسباب فلان سرمايه دار كه اگر بخواهي ميزش را صدا كني بايد هزاران لوازم و چرخ و چنبر را زير و رو كني تا آنرا بيابي يعني بايد ميز را از زير پارچه ها و روزنامه ها و لباسها و ... بيرون آوريد.

يك ماشين نويس يك مديره اداره يك وزيره كشور هنري جز بهتر انگشت زدن با امضاء كردن يا در يك بعد زندگي خود را نشان دادن ندارند اما يك دختر يك عروس يك زن يك همسر مي تواند با خانه داري هنرنمائيها كند و معلم تربيت و اخلاق باشد. ممكن است كار شوهر نيز در خانه باشد چون نويسندگي با شاعري يا نقاشي يا مطالعه.

بالاخره اگر شوهر هم كارش در منزل باشد بايد زن به ارزش كار مرد بنگرد و در اينصورت است كه بايد جهاد كند چون مرد مذكور محيط آرامي مي خواهد و طالب آرامش است و زن كدبانو ظرفشوئي بچه داري و بالاخره سرو صدائي دارد اما بايد ارزش كار شوهرش را منظور بدارد تلفن زنگ زد جواب بدهد و اگر شوهر مشغول است و فوريت ندارد بگويد لطفا ساعتي ديگر تلفن بفرمائي با كفش بي صدا راه برود. بچه ها را سفارش كند و بهر صورت كار مي كند كه هرچه آبروي مردش باشد آبروي اوست دست بكاغذ و كتابهاي مرد نزند فقط بگويد شوهر عزيز اگر كتابي بود كه خواندنش را بر من لازم دانستي جدا بگذار اگر فرصتي شد و بچه ها گذاشتند مطالعه اي بكنم.

زن نبايد از مرد بپرسد امروز كجا خواهي رفت اما مي تواند بپرسد امروز چه خواهي خورد رفت و آمد هاي مرد را نبايد كنترل كند بلكه مي تواند قبلا به شوهر بگويد اگر دوست داري به ما بگو كجا ميروي تا اگر حد خداي ناكرده پيش آمدي كرد دست بچه سوخت زنبور زدگي بود يا كسي بشما كار لازمي داشت تلفن بزنم يا آدرس بدهم اگر شوهر نگفت كجا مي روم و دو سه شب دير آمد بررسي و سوال لازم نيست و اگر بيش از اين تكرار شد بايد آنگونه كه مرد را ناراحت نكند تحقيق كرد اول بايد با نرمي به او بگويد دو سه شب است دلبند مي شوم خدانكرده گرفتاري پيش نيامده باشد اگر مرد حقيقت را نگفت و بي اعتنا گذشت زن مي تواند با برادر يا پدر خود موضوع را در ميان بگذارد و سفارش كند اگر شوهرش در اداره ميماند يا كاري اضافي انجام ميدهد چيزي متوجه نشود و اگر سر به عرق فروشي يا كاباره و قمارخانه در آورده بايد زن خود را كنار بكشد و چيزي نگويد تا اطرافيانش عاقلانه و با مشورت با روحاني محل و عقلاي معتمد كار را به انجام برساند فقط اگر مرد وسائل ترياك كشي يا عرق خوري را خواست در خانه خود علم كند و دوستان را دعوت نمايد چون رسول خاتم فرمودند حتي كوچكترين كمك به آنها حرام است زن بايد با ادب و نرمي بشوهر بگويد شركت من در كار عرق خوري يا ترياك كشي و استعمال مواد مخدر چون همانند شركت در استعمال آنها و حرام است از ترس مجازات الهي نميتوانم كمكي بنمايم اما اگر جلسات ديني و علمي بود و مرد شركت كرده و اينك نوبت اوست همسرش بايد او را تشويق كند و در مهمانداري و ميزباني كمك نمايد و وسائل پذيرائي فراهم آورد.

يك فرمول بزرگ زندگي توجه زن به آمدن و نيامدن شوهرش بخانه است بايد دقت كند كه چرا شوهرش از خانه ميگريزد و محل امن و آسايش را دوست ندارد و از زن و فرزند گريزان است سه عامل مي تواند دخالت داشته باشد وضع خانه وضع زن مرد كه دو قسمت اول بكلي ـ ريد اختيار و انتخاب زن است.

زن بايد خود را نظيف و به آرايش بدارد متبسم باشد از غرغر و قهر دوري كند به لباس خود و بچه هايش برسد در تهيه غذا مراقبت نمايد اما خانه بايد نظيف باشد رسول الله فرمودند اسالم بر نظافت پايه گذاري شده است (محجه البيضاء 1-166) و فرمودند اسلام نظيف است شما هم كوشش كنيد نظيف باشيد زيرا فقط پاكيزگان داخل بهشت مي شوند(مجمع الرواشد 5-132) و قرآن مي فرمايد خدا كساني را دوست ميدارد كه نظافت باطن و ظاهر دارند(ان الله يحت التوابين و يحب المتطهرين) هر روز جارو كنيد گرد گيري نمائيد جائي كثيف شد تميز تمائيد خاكروبه كناري بريزيد زيادي اغذيه كناري بريزيد خوراكيها را نزديك دستشويه نريزيد بويژه اگر دستشويه در كنار يا در اطاق كنار مستراح است زيرا هر جا كثيف است محل رشد ميكرب است و محل تجمع مگسها و پشه ها و اينها با دست و پاي خود بر مستراح و خاكروبه ها نشسته و آنها را به محلهاي دور و نزديك ميبرند گردگيريهاي اطاقها و تار عنكبوت را فراموش نفرمائيد اينها همه دستورات ديني است و در جلد اول و دوم همه را آورده ام حتما مراجعه فرمائيد خاكروبه و اشغال را در ظروف سر بسته يا پوشيده اي براي حمل بريزيد آنها را در كوچه و كنار خيابان نريزيد آنجا هم پشه و مگس جمع ميشود و از هر صدتائي حتما يكي بشما هم مراجعه اي دارند و مزاحمند و خدمت ميرسند اطاق شما خانه شما حياط شما كوچه شما خيابان شما شهر شما همه از شماست و نظافتش در سلامتي شما اثر دارد كهنه بچه راتميز بشوئيد يا از كهنه هاي تعويض شونده استفاده نمائيد و فورا آنها را در ظرف سربسته بيندازيد هر جاي خانه كثيف و چرب و چركين شد فوري با آب بشوئيد ظروف را فوري پس از پايان تغذيه بشوئيد كه اگر روي هم بگذاريد ميكربها رشد كرده به ضرر شماست با آب راكد آنها رانشوئيد و اگر شستيد سر آخر با آب جاري بشوئيد نگذاريد كوچكترين فضولاتي نزديك آشپزخانه يا يخچالتان ديده شود طرف اشغال دان هم از محل مزبور دور باشد لباسهاي خود و بچه هايتان را تميز نگهداريد و بهداشتي باشد و جلد هيجدهم را براي انتخاب رنگ و نوع و تعداد و جنس بخوانيد هرچه داريد كه بايد خورده شود بشوئيد و شسته در يخچال بگذاريد ميوه ها سم پاشي مي شود بشوئيد و رواياتي كه درباره همه هست آورده ام بخوانيد قبل از غذا خوردن دستها را بشوئيد با وضو باشيد مسواك زدن و صابون زدن و ناخن گرفتن همه را مفصلا شرح داده ام رعايت كنيد كه نبي خاتم فرمودند آدم كثيف بد بنده اي است (شافي 1-208) اسباب منزل را مرتب كنيد كه كارخانه داري را آسان ميكند از خريد اشياء لوكس و عتقه جات بپرهيزيد زيرا اينها پولهاي حبس شده اي است كه بايد در دست كشاورزان و كارگران در چرخش باشند هر ظرف و اسبابي كه مرتب مورد احتياج است دم دست باشد و بقيه را بر حسب ضرورت كنار بگذاريد قاشق و چنگال و چاقو جاي جدا داشته باشد جاي لباسها مرتب باشد براي هر فرد جاي مشخص و معلوم جاي لباسهاي كثيف جدا از محل لباسهاي تميز باشد هواكش اطاق لباسهاي كثيف هوا را از خارج وارد كند نه از داخل بخارج ببرد رختخواب هاي مورد نياز دم دست باشد و بقيه در كناري و تختخواب نيست اشكالي ندارد تختخواب بايد سفت باشد نه فنردار كه ستون فقرات را آزار ميدهد پول و اوراق بهادار جاي مخصوص و محكمي داشته باشد اطاقها سعي شود كمتر رف و طاقچه داشته باشد كه محل تجمع ميكرب و گرد و غبار است و همه را در جلد دوم آورده و در جلد بهداشت محيط خواهم آورد .

چيزهاي خطرناك چون نفت و بنزين كه اگر داغ شود و نزديك آتش باشد خطر دارد جاي خنك باشد و جاي دور از بچه ، داروها در دسترس نباشد.

آيا زن واقعا بدوستي و سرپرستي مرد نيازمند است؟

دنياي ما دنياي نيازهاست بند و شما اگر بعلت نياز و حوائج زندگي روزمره نباشد اينهمه رنج كاركردن و فعاليت زياده از حد و گفت و شنيد را نخواهيم داشت. مبارزه زندگي خود بصورت نيازهاي مادي يا معنوي هر يك از ما براهي ميبرد و بكسب مال يا علم و دانش ميگمارد و دنياي واقعي را پي ريزي مي كند.

چنين فرض كنيد مرد يا زني را در سني كه خودش مي پسندد در باغ بهشت ببرند و آنچه نعمت خداداد است مفت و بي درد سر در اختيارش گذارند تصور ميكند بيش از يكهفته دوام بياورد؟ مسلما خير: خيلي زودتر از يكهفته آرزوي جفت و مصاحب ميكند و در تحصيل آن از هرگونه كوشش دريغ ندارد.

آري يكي از غرائز بسيار پر ارزش آدمي غريزه اجتماعي اوست و بشر در سايه وجود همين غريزه زندگي شهرنشيني را تشكيل داده و خود را پاي بند قوانين آن ساخته است و آنروز كه ما خود را از ديدار يكديگر بي نياز حس كنيم اجبارا هريك بغاري پناه خواهيم برد و زندگي شيرين اجتماعي امروز را وداع خواهيم گفت.

يقين دارم تا اينجا خوانندگان كرامي همه با من هم عقيده هستند و وجود و ديدار دوستان و آشنايان و مصاحبان را براي ادامه حيات خود ضروري ميدانند اجتماع بزرگ يك كشور از جمع اجتماع شهرها و دهات آن تشكيل مي شود و اجتماع شهر ها و دهات نيز از اجتماع خانواده ها تشكيل يافته است و هر خانواده بايد از يك مرد و يك زن مسئوول و مراقب با تعدادي فرزندان تشكيل يابد يعني بشر خود قرنها قبل با تجربيات دقيق و منطبق با اصول روانشناسي توانسته است اين نظم و ترتيب را برآورد كند و بدان صحه گذارد تا بمورد اجرا در آيد.

مردان اگر از ازدواج شانه خالي كنند و از تشكيل يك واحد اجتماعي سرباز زنند از نظر رواني موجودي نا متعادل بشمار ميروند اگرچه با آزادي كامل توانسته باشند غريزه جنسي خود را نيز اقناع كنند. چه وجود غريزه جنسي از نظر طبيعت تنها براي لذت جوئي و كامروائي آنان بوجود نيامده بلكه طبيعت با بيدار كردن اين غريزه ميل داشته مردان را بداشتن فرزند و توليد مثل هدايت كند يعني منظور اصلي او همان ادامه نسل و عدم قطع آن بوده است و كامجوئي مرد و زن را نه براي احساس لذت بلكه منظور اجراي خواسته خود آفريده و بهمين دليل است كه پس از ارضاي اين غريزه مرد و زن اگر صاحب فرزند نشوند خود در پي درمان ميروند و تا آخرين علاج از پا نمي نشينند و باز بهمين دليل است كه والدين براي فرزندان خود اينهمه فداكاري و جانفشاني ميكنند.

زنان نيز از اين قاعده مستثني نيستند و يك زن اگر بتواند تنها زندگي كند و خود را از ديدار و مصاحبت مرد بي نياز بداند بتدريج تعادل رواني خود را از دست مي دهد اگر چه از راههاي نامتناسب باقناع غريزه جنسي خود پرداخته باشد. چه زنان در تشكيل و قبول مسووليت خانواده و بار آوردن فرزند فرسنگها پيشتر از مردان مي تازند و در حقيقت بايدگفت زنان اگر بازدواج راغب مي شوند فقط بمنظور باروري و داشتن فرزند است.

آري زنان بدون مردان از نظر رواني وجودي نااستوارند و هميشه در آرزوي داشتن فرزند ميسوزند چه در حقيقت از اقناع غريزه مادري محروم گشته اند و اين غريزه با قدرت بيش از حد زندگي رواني آنان را واژگون و آنانرا مايوس و سرد و غمگين خواهد ساخت. اين نيز درست نيست كه بگوئيم زني از شوهر خود فرزنداني داشته باشد و پس از آن و بعذرهاي مختلف او را ترك گويد و خود با قدرت مالي و معنويش به تربيت فرزندانش همت گمارد !

يعني امكان اين عمل هست ولي چنين زني با تمام قدرت و فعاليتش باز هم هميشه گرفتار عدم تعادل رواني است و در وجدان باطن زندگي را مجموعه اي از رنجها و ناكاميها بحساب مياورد و اگر از قبول مسئووليت هاي آن نگريزد فرزنداني لوس و خود خواه ـ عزيز دردانه و زود رنج بار خواهد آورد يعني هم زندگي خود و هم فرزندانش را تباه خواهد ساخت.

آري زن مرد را فقط بخاطر اقناع غريزه جنسي نمي خواهد بلكه مايل است سايه مردي قوي و دانا عاقل و علاقمند هميشه برسرش باشد تا بتواند در پرتو حمايت عاقلانه او فرزندانش را آنطور كه ميل دارد پرورش دهد و به ثمر برساند و اگر چند زني در دنيا ميبينيد يا مي شنويد كه تنها زيسته و زندگي مستقل داشته و خود را به مشغوليات ديگر غير از تشكيل خانواده سرگرم ساخته اند يا از نظر ميزان و تركيب هورمونهاي داخلي بدن بحد عادي نبوده و يا هنوز در وجدان باطن خود آرزوي مردي قدرتمندتر ـ شجاعتر ـ عاقلتر ـ و فعالتر را مي كرده اند تا بتوانند با طيب خاطر با و تكيه و او را بعنوان مصاحب و همسفر راه زندگي بپذيرند و آنچه كه بصورت ظاهر بعنوان جمله نمي خواهم از زبان آنان مي شنويد گفتاري ظاهري است و مثل هميشه اغلب نخواستن ها از غايت خواستن است.

اما عيب روزگار ما اينست كه محيط نامتناسب و تربيت ناموزون مردان را بتدريج از خصال واقعي مردي و مردانگي دور ساخته و بصورت افرادي منفي باف و بدبين ـ توسري خور و نيازمند به امور جنسي بارآورده كه براي اقناع اين غريزه خود بهر عمل نامتناسب دست مي زنند و در حقيقت اختيار زندگي را بدست غريزه جنسي يا مادي سپرده و در راه اقناع اين دو مي كوشند. ظاهرا خود ر به درويشي مي زنند و در باطن حاضرند جور هرگونه ناسازگاري و توهين و تحقير را براي اقناع اين دو غريزه تحمل كنند و اسارت در زنجير اين دو غريزه حيواني است كه الزاما خصال انساني را در آنان تضعيف مي كند و آنانرا در جمع خانواده حقير مي گرداند تا آنجا كه مورد اهانت زد و فرزند خود نيز واقع مي شوند.

آري زن در زندگي اجتماعي بوجود مرد نيازمند است ولي مردي را ميطلبد كه به خصال واقعي مردي و مردانگي متصف باشد نه آن مرد ضعيف و ناتوان كه خود نيازمند حمايت ديگرانست.

فلسفه حجاب در قرآن

بنابراين در هر بخشي و هر بعدي از ابعاد براي سير به مدارج كمال بين زن و مرد تفاوتي نيست منتها بايد انديشه ها قرآن گونه باشد، يعني همانگونه كه قرآن بين كمال و حجاب و انديشه و عفاف جمع نمود. ما نيز در نظام اسلامي بين كتاب و حجاب جمع كنيم. يعني عظمت زن در اين است كه:

(( ان لايرين الرجال و لايراهن الرجال))

قرآن كريم وقتي درباره حجاب سخن مي گويد مي فرمايد: حجاب عبارت است از يك نحوه احترام گذاردن و حرمت قائل شدن براي زن كه نامحرمان او را از ديد حيواني ننگرند لذا ، نظر كردن به زنان غير مسلمان از اين حرمت بي بهره اند.

حال اگر كسي از تشخيص اصول ارزشي عاجز باشد، ممكن است ـ معاذالله ـ حجاب را يك بند بداند ، در حال اينكه قرآن كريم وقتي مسئله لزوم حجاب را بازگو مي كند مي فرمايد:

(( و لا يبدين زينتهن الا ما ظهر منها و ليضربن بخمرهن علي جيوبهن))

علت و فلسفه ضرورت حجاب را چنين بيان مي فرمايد:

(( ذلك ادني ان يعرفن فلا يودين))

يعني براي اينكه شناخته نشوند و مورد اذيت واقع نگردند . چرا كه آنان تجسم حرمت و عفاف جامعه هستند و حرمت دارند.

وصيت فاطمه

بيماري زهرا در حدود چهل روز طول كشيد ولي روز بروز حالش سخت تر مي شد و كسالتش شدت مي يافت. يك روز به علي بن ابي طالب عليه السلام گفت: پسر عموي مهربان، آثار و علائم مرگ را در خودم مشاهده مي نمايم. گمان مي كنم عنقريب به پدرم ملحق گردم. مي خواهم وصيت كنم. علي (ع) در كنار بستر فاطمه نشست و اطاق را خلوت كردند. فرمود: اي دختر پيغمبر به هرچه دلت مي خواهد وصيت كن و يقين داشته باش كه به وصيت تو عمل خواهم كرد. انجام وصاياي تو را بر كارهاي شخصي خودم مقدم مي دارم. علي (ع) به چهره پژمرده و چشم هاي فرو رفته همسرش نگاه مي كرد و اشك مي ريخت. فاطمه (عليهما السلام) برگشت و با ديده هاي فرو رفته اش نگاهي به صورت غمناك و پژمرده شوهر مهربانش نمود و گفت: پسر عمو! تاكنون در خانه ات دروغ نگفته ام ، مرتكب خيانت نشده ام و هيچگاه از اوامر و دستوراتت تخلف نكردم.

علي(ع) فرمود: مقام خداشناسي و پرهيزكاري تو به قدري عالي است كه احتمال خلاف درباره ات نمي رود . به خدا سوگند مفارفت و جدايي تو بر من گران است . اما چكنم كه مرگ را چاره اي نيست. به خدا قسم مصيبات مرا تازه كردي ، مرگ نابهنگام تو حادثه دردناكي است، انا لله و انا اليه راجعون . چه مصيبت ناگوار و دردناكي است؟ به خدا سوگند اين مصيبت جانسوز را هرگز فراموش نمي كنم و چيزي نمي تواند تسلي بخش من باشد. آنگاه ساعتي را با هم گريستند.[21]

حضرت زهرا در اين مذاكره كوتاه برنامه دوران زندگي زناشويي خويش را در چند جمله مختصر خلاصه كرد: مقام صداقت و پاكدامني و اطاعت از شوهر را بياد همسرش آورد. علي بن ابي طالب(ع) نيز از زحمات و موقعيت علمي و پرهيزكاري و صداقت و درستي همسر عزيزش تقدير كرد. مهر و علاقه بي پايانش را نسبت به او ابراز داشت . در اينجا بود كه احساسات و عواطف آن دو يار مهربان و دو همسر نمونه اسلام چنان تحريك شد كه تنوانستند از گريه خودداري كنند. ساعتي را با هم گريستند و به ياد دوران كوتاه زندگي زناشويي كه جهاني از صفا و مهر و علاقه و صداقت و درستي و پاكدامني و فداكاري بود اشك ريختند. و به ياد زحمات طاقت فرسا و فداكاري ها و گرفتاري ها همديگر ناله كردند. شايد بوسيله اشكهاي چشم ، آتش دروني خود را كه نزديك بود كالبدشان را محترق سازد و خاموش كنند.

بعد از آنكه گريه شان آرام تر شد علي بن ابي طالب عليه السلام سر همسر عزيزش را در دامن گرفت، فرمود: اي دختر پيغمبر! هرچه ميل داري وصيت كن و مطمئن باش كه از وصاياي تو تخلف نخواهم كرد. فاطمه به موضوعات زير وصيت نمود:

1- اي پسر عمو! مردها بدون زن نمي توانند زندگي كنند، شما نيز ناچاريد زن بگيريد. خواهشمندم بعد از من، با امامه دختر خواهرم ازدواج كن ، زيرا نسبت به اطفال من مهربان است.[22]

2- فرزندانم يتيم مي شوند با آنان مدار كن، بر سرشان فرياد مزن، براي دلجويي آنان يك شب نزد آنها بمان و يك شب نزد همسرت.[23]

3- براي من تابوتي تهيه كن كه در موقع حمل جنازه ، بدنم پيدا نباشد. و طرز ساختمانش چنين و چنان باشد.[24]

4- مرا شبانه غسل بده و كفن كن و به خاك بسپار ، اجازه نده اشخاصي كه حقم را غصب كردند و اذيت و آزارم نمودند بر من نماز بخوانند يا به تشييع جنازه ام حاضر شوند.[25]

5- به هر يك از زنان رسول خدا دوازده وقيه بده.

6- به هر يك از زنان بني هاشم دوازده وقيه بده.

7- به امامه دختر خواهرم نيز چيزي بده.[26]

بعد از وفات فاطمه ، وصيتنامه مكتوب زير نيز بدست آمد:

8- بوستان ذي الحسني ، و بوستان ساقيه ، و بوستان دلال ، و بوستان غراف ، و بوستان رقمه ، و بوستان هيثم ، و بوستان ام ابراهيم هفت بوستان مذكور بعد از من در اختيار علي بن ابي طالب باشد. بعد از او در اختيار فرزندم حسن، بعد از حسن در اختيار حسين باشد . بعد از حسين در اختيار فرزند ارشد حسين باشد.

نويسنده : علي . شاهد: مقداد، زبير[27]

ابن عباس نيز روايت كرده كه وصيتنامه كتبي زير ، از حضرت زهرا بدست آمد:

بسم الله الرحمن الرحيم. اين وصيتنامه فاطمه دختر رسول خداست. به يگانگي خدا شهادت مي دهم. شهادت مي دهم كه محمد (ص) رسول خداست. بهشت و دوزخ حق است. و در وجود قيامت شك نيست. و خدا مردگان را مبعوث مي كند. يا علي خدا مرا همسر تو قرار داد تا در دنيا و آخرت با هم باشيم. و اختيارم در دست تو است. يا علي در شب مرا غسل بده و كفن كن و حنوط كن و به خاك بسپار و به احدي اطلاع نده. اكنون با شما وداع مي كنم. سلام مرا به فرزندانم كه تا قيامت بوجود مي آيند برسان.[28]

 

منابع:

1-   اخلاق در خانه، آيت ا… حسين مظاهري، انتشارات دارالعلم

4-   زن در آيينه جلال و جمال، آيت ا… جوادي آملي، مركز نشر فرهنگي رجاء

---