باستان‏شناسان و تاريخ‏نويسان را عقيده بر اينست که يونانيان در دوره باستان جشنهائي ترتيب مي‌داده‏اند که در ابتدا جنبه مذهبي داشته و بعدها بسوي زورآزمائي و مبارزه‏هاي ورزشي گرايش يافته است. اين جشنها چون در دامنه کوه معروف «المپ» برگزار مي‌شد و دوره پررونقي داشته است به جشنهاي «المپيا» مشهور گرديده.

در زير و روي تاريخ يونان و آثار کشف شده به سال ۷۶۶ پيش از ميلاد مسيح برخورد مي‏کنيم که «تيمائوس» نخستين مورخ يوناني در نوشته‏هاي خود از مردي بنام «کره ابوس» ياد کرده است که در راه رفتن از همه سريعتر بوده است.

اين جشنها بيشتر از آن جهت رونق گرفت که عاملي بود براي ورزيده شدن و آماده کردن جوانان براي مقابله با هر نوع تجاوز بخاک يونان. همين اصل در ورزش باستاني و زورخانهpentathlon) از جمله بازي‌هاي المپيک بود. نوباوگان، جوانان و پهلوانان جداگانه به مبارزه ميپرداختند، علاوه بر زورآزمائي مسابقه‏هاي شعر و شاعري، سخن‏وري و موسيقي هم برگزار مي‏گرديد. جشن‏هاي «المپيا» ادامه داشت تا سال ۳۹۴ که امپراتور روم آن‌را تعطيل کرد. اين تعطيلي طولاني سبب ويراني «المپيا» و نيايشگاه «زئوس» نماد قدرت و پهلواني گرديد.‌اي ايران نيز ديده مي‌شود. عمليات سربازي، دوره‏هاي طولاني، مشت‏زني، کشتي‏گيري و مسابقه‏ ورزش‌هاي پنج‌گانه «پنتاتلن» (

يک باستان‏شناس آلماني به نام «کورتيوس» در دل تپه‏هاي خاموش «المپيا» به کاوش پرداخت، و آثار شگفتي را کشف کرد. فکر احياي اين بازيها قوت گرفت و با هزاران دشواري مردي شريف ،انسان دوست و دانشمند بنام «پي‌ير بارون دوکوبرتن» فرانسوي به کمک دوستان خود در سال ۱۸۸۹ در پاريس همايشي تشکيل داد و اساس بازيهاي جديد المپيک را پي نهاد.

 

 

 

بازيهاي المپيک در دوران جديد

آنچه به اینجا پیوند دارد... بازیهای المپیك بازیهای المپیک

 

فرهنگ > ورزش > المپيک

(cached)

در سال 1896 ـ نخستين دورة جديد بازيهايالمپيکدر آتن برگزار شد، همه چيز در حالآزمايش بود ولي اميدوار کننده.

قرار شد که هر 4 سال يکبار بازيها در شهرياز کشوري برگزار گردد. هر کشور صاحب کميته‌اي ملي شد، به نام «کميته ملي المپيک». اعلام شد که اينکميته‌هاي ملي از دخالت در مسائل سياسي بدور است و هدفي ندارد جز اعتلاي نيرومندي وتوانائي ملتها.
حالا بيش از 86 سال از نخستين المپيا در دورة جديد ميگذرد،فقط دو جنگ جهاني اول و دوم اين بازيها را تعطيل کرده است و در بقيه سالها طبقبرنامۀ‌ مشخصي براه خود ادامه داده و هر چهار سال يکبار ملتي ميزبان جوانان ورزشکارجهان شده است.

بازيهاي المپيک در دوران جديد را مي توان به دودوره تقسيم بندي کرد:

يونانيها خيليشاد بودند که بازيهاي المپيک دوباره زنده شده است، اين شادي زماني اوج گرفت که يکچوپانيونانيبرندة مدال طلاي دوي «ماراتن» به مسافت 42 کيلومتر شد. هفتاد هزارنفر در استاديوم مرمرين آتن حضور داشتند.

 

دومين دوره هنگامي برگزارشد که در پاريس نمايشگاه بين‌المللي ترتيب يافته بود، در حدود 1400 ورزشکار شرکتنمودند. در کلبه‌هاي چوبين مخصوص قهرمانان جاي گرفتند. تشکيلات اين مسابقه چندانمرتب نبود، فرانسه 880 مرد و 4 زن را شرکت داد.

 

براي کشورهاياروپائي ساده نبود که ورزشکاران خود را ازفرازاقيانوس به ايالات متحده بفرستند. آمريکائي‌ها بيشترين مدالها را بردند. يککانادائي به نام«اي‌تنه»درپرتاب چکشمدالطلا گرفت.

 

دو هزار ورزشکار از کشورهايجهان در 22 رشته ورزشي مبارزه کردند. حادثه غم‌انگيزي اتفاق افتاد و يکايتاليائيبه نام «دوراندو ـ پي تيري» در مسابقه ماراتن 42195 متر وقتي به استاديوم رسيد، درحاليکه چند ده متر باقي مانده بود از پاي درآمد و با کمک داوران از خط پايان گذشت ومردود شد!

 

پنجمينالمپيک، آخرين بازي بود که ورزشکاران بدونحد نصاب قبلي در آن شرکت کردند، 2500 ورزشکار رقم چشمگيري بود. ميزباني سوئديها دوراز تصور بود، آغاز درخشش فنلانديها در دوهاي سنگين بود. «جيم تورب» يک ورزشکارسرخپوستآمريکائي که در پنچگانه و دهگانهپيروز شده و ورزشکاري کم نظير بود، حرفه‌اي شناخته شد، زيرا چند دلار بخاطر بازيبيسبالدرآمريکاگرفته بود!

1916 ـ بعلتوضعيت زندگي استاد درجنگ جهاني اولبرگزارنشد. قرار بود در «برلين» اين دوره انجام پذيرد.

در اين دوره قهرمانانفنلاندي سرآمد همه بودند، «نورمي» و «کلماينين» در دوهاي سنگين چندين مدال طلا گرفتند. يک دختر 14 ساله آمريکائي قهرمانشيرجه از تخته فنر شد که «آلن ريگين» نام داشت. نتايج و رکوردهايبسيار خوب و دور از انتظار بود.
1924- پاريس: پاريسبراي بار دوم ميزبان شد، در فاصلهچهار سال از «آئورس» قهرمان فنلاندي نشان دادند که وسيعتر از گذشته به عناوينقهرماني حمله مي‌کنند. اين بازيها را «المپيک ـ نورمي» ناميدند، چون او در سه رشتهانفرادي مدال طلا گرفت و در يک بعد از ظهر در 1500 و 5000 متر بر رقباي خود چيرهشد.

 

بازيها از 17 ماه مه تا 12 ماه اوت جريان يافت، آمريکائي‌ها در دو وميداني 12 عنوان بدست آوردند. در شناي آزاد «جاني ويسمولر» شهره گرديد و از اينپيروزيها استفاده برد و بعدها «تارزان» شد. تنيس جزء برنامه بود کهبعدها حذف شد. تيمهاکيهند ازقاره آسياقهرمان المپيک گرديد، 29 گل زد وحتي يک گل هم نخورد. «اوروگوئه» قهرماني خود را درفوتبال تکرار کرد و دو سال بعدجام جهانيرا ترتيب داد. «ميکي اودا» Miki odaاز ژاپن برنده مدالطلايپرش سه گامشد.

 

حالا ديگر بازيهايالمپيک پايه و بنيان گرفته بود. تشکيلات و رقابتها خوب بود. قهرمانان دردهکده المپيکمستقر شدند. دشواري دوري راهاروپائيان از فراز اقيانوس تا امريکا بود. تعداد شرکت کنندگان کشورهاي آن سوي جهانناچيز بود. آغاز درخشش سياهان آمريکائي بود. «ادي تولان» در دوهاي 100 و 200 متر دو رکوردجديد بجاي نهاد، «نورمي» فنلاندي را ورزش پيشه شناختند و اجازه ندادند که در بازيهاشرکت کند. «نامبو»Nambuازژاپندر پرش سه گام مدال طلا گرفت.

 

بويباروتاز اروپا بمشام خيلي‌ها رسيد. آلمان نازياز اول، تا شانزدهم ماهاوتميزبان يکي از پرشکوه‌ترين بازيهايالمپيک شد. نظم و ترتيب و تشکيلات يازدهمين دوره المپيک جديد هنوز زبانزد مردم جهاناست. آلمان فتح جهان را آرزو ميکرد و با فتح مدالها و عناوين بازيها ميخواست قدرتهيتلروحزب نازيرا بافلسفةپوچبرتري نژادبه ثبوت برساند.

اينبازيها را بحق بايد بازيهاي «جسي‌اونس» Jesse Owensقهرمان دوهاي سريع وپرش طول ناميد که نتايج خيره‌کننده‌اي بدست آورد. رکورد پرش طول او تا 24 سال دوامآورد و با درخشش خود چهره‌اي جهاني شد.

«کيتي سونKitei sonاز ژاپن کهکره‌اي الاصل بود، فاتح ماراتن شد،هند همچنان قهرمان بلامنازعهاکي باقي ماند و يکنيوزيلندي به نام «لاولوک» در نبردي سخت1500متر را زيبا دويد و رکوردي جهاني 8/47 ـ 3 دقيقه را بنام خود ثبت کرد.
در اين بازيها«هيتلر» پيشواينازيهااز روبروشدن با قهرمانانسياهپوستروي گردان بود و تصورات و تئوريهاينژادي خود را نقش بر آب ميديد!

 

بازيهاي 1940ـ درتوکيووهلسينکيو 1944 ـلندنبه علتجنگ جهاني دومانجام نشد. و لندن ميزباني رادر روزهاي 29جولايتا 14آگستپذيرا گرديد. شرايط براي همه کشورهاياروپائي دشوار بود،انگليسي‌هاهنوز جيره‌بندي داشتند وخرابيهاي جنگ دوم ترميم نشده بود. بودجه برگزاري بازيها اندک و ناچيز پيش بيني شدهو بر رويهم 4100 نفر ورزشکار از پنجقارهجهان حضور داشتند.

ورزشکارانآلمان وژاپنرا شرکت ندادند که کشورهاي آنان عاملاصلي جنگ بودند وشورويهم بعضويتکميته بين‌المللي المپيکپذيرفته نشده بود. سطح رکوردها پائين بود. ظهور «اميل زاتوپک» دوندة معروف دوهاي طولاني ازچکسلواکيو «باب متاياس» آمريکائي که 17 سال داشت و فاتحده گانهگرديد از شگفتي‌ها بود. البتهنمي‌توان نام خانم «فاني پلانکرز» هلندي مادر دو کودک را از ياد برد که چهارمدالطلا بدست آورد.

روز 19 ماه جولاي درهلسينکي که پانزدهم المپيک آغاز مي‌شد در زيرباران هفتاد هزار نفر «پاوونورمي» Paavo Nukmiپنجاه و پنج ساله، افتخار مردمفنلاندرا ديدند که بدور پيست دويد وآتش المپيکرا به آذرگاه آورد.

قهرمانانسياهپوست «جامائيکا» پيروزيهاي بزرگي را صاحب شدند، «زاتوپک» در اوج قدرت خود در پنج و ده هزار متر طلا گرفت و در «ماراتن» پيروزي خودرا تکميل نمود و همسرش در پرتاب نيزه قهرمان شد، اين خانواده با چهار مدال طلا وچند رکورد جهاني به «پراگ» بازگشتند. تنها ورزشکار «لوکزامبورگ» بنام «بارتل» Barthelدر 1500 متر به عنوان قهرماني دست يافت و بعد از پيروزي از شوق اشک ريخت.

«چريس چاتوي» دوندة‌ معروف انگليسي در 5000 متر در اخرين لحظات رقابت با «زاتوپک» نقش زمين شد. کشتي‌گيران ايراني درخشيدند. شادروانتختيو گيوه‌چي مدالنقره گرفتند.

ورزشکارانشورويبراي نخستين بار پس ازانقلاب اکتبر 1917به بازيهاي المپيک قدمنهادند؛ يکژيمناستشوروي بنام «چوکارين» برنده چهارمدال طلا شد و دو مدال نقره بدان افزود. اين بازيها اصالت مردم فنلاند، علاقمنديآنانرا به زندگي صلح‌آميز و تلاش روزافزون براي جامعه‌اي ساخته و پرداخته نشان داد.

1956-ملبورن: براي نخستين بار بازيهاي المپيک ازاروپا و ايالات متحده سفر کرد و بهاستراليا رفت. زنان استراليائي در دوهاي سرعت وشنادرخشش داشتند. از آن جمله بود «بتيکاتبرت» که در 100 و 200 متر و امدادي زنان سه مدال طلا گرفت.

دونده دوهايطويل شوروي «ولاديمير گوتس» با شيوة دويدن خاص خود قدرتي نشان داد و دونده‌هايمعروف انگليسي را پشت سر نهاد او در پنج و ده هزار متر به مدال طلا رسيد.

مشت‌زنانمجارستانيبراي سومين بار پي در پي مقام خودرا حفظ کرد و مدالهاي طلاي لندن، هلسينکي را با مدال طلاي ملبورن وصل نمود.

«آلن ميمن» تنهافرانسويبود که درماراتنمدال طلا گرفت و اين پايان کار «زاتوپک» بود که ديگر براي «ماراتن» دويدن هم پير شده بود و در رديف ششم بخط پايانهمه چيز رسيد!

«بابي مورو» با سه مدال طلا در دوهاي سرعت وامدادي مردي آرام و کم حرف بود و پيروزيهايش جلب توجه نمود. شادروانغلامرضا تختيوامامعلي حبيبيدو مدال طلا گرفتند و قدرتخود را درکشتي آزادنشان دادند.

«هارولدکونلي» صاحب مدال طلايالمپيک ملبورندر رشتهپرتاب چکشعاشق «انگافيکوتوا» قهرمان پرتابديسک زنان چکسلواکي که بر کرسي اول ايستاده بود شد و سرانجام عشق و عاشقي ايندو به ازدواج انجاميد که درپراگشکل گرفت.

ايتاليائي‌ها 5000 ورزشکارطراز اول جهان را پذيرفتند و از 25 اوت تا 11سپتامبرشهر «رم» پر هياهوترين شهر جهان بود.

«بيکلا آبب» Abeb Bikilaيک سياه اهل «اتيوپي» با پاي برهنه بر اسفالت وسنگهاي آفتاب خورده 42195 متر دويد و قهرمان ماراتن شد. جوانمردي سياه از ايالاتمتحده به نام «رافر جانسن» در «دکاتلن» اول شد و در ضمن مسابقه در لحظات حساس «يانگچوآن» اهل «فرمز »را که رقيبش بود راهنمائي فني مينمودو اين در جهان رقابت و ورزش در روز مبارزه کم نظير بود. در همين بازيها بود که «هند» پس از 32 سال درهاکيبا دريافت يک گل ازپاکستانمقام خود را از دست داد.

«کاسيوس کلي» که بعدها: «محمدعلي» شد درمشت زنينيم سنگين به مقام قهرماني رسيدوجاده را براي آينده هموار ساخت. شادروان تختي مدال طلاي خود را با نقره عوض کرد،در حاليکه شايستگي بيشتري داشت.

يک دختر سياهپوست، بنام «ويلما رودلف» دردوهاي سرعت درخشيد و دوندة آلماني «آرمين‌ هاري» 100 متر را در 10 ثانيه دويد. دراين بازيها «ليويو بروتي» از ايتاليا در 200 متر اول شد و درپرش با اسبايتاليا برتري خود را به ثبوت رسانيد.

 

در آن سوي آسيا شهر توکيوميهماندار نخستين المپيکآسياشد. پس از 24 سال که از 1940 گذشت وجنگ جهاني اجازه نداد ژاپني‌ها به آرزوي خود رسيدند و کشور زيبا، خصلت کوشش مدام وصبر و تحمل و کارداني خود را به تماشا نهادند.

93کشور جهان بيش از 5000ورزشکار خود را به آنسوي جهان فرستادند. تجهيزات مسابقه‌ها و سالنهاي نوبنيادبي‌سابقه بود.

ژاپني‌ها در حدود 200 ميليونليره استرلينگخرج بازيها کردند. «هيروهيتو» امپراطور (برآفتاب) بازيها را گشود. شگفتيفراوان بود، مردي صاحب رکوردهاي جهاني دوهاي استقامت «رُن کلارک» شکست خورد. «آبب» در توکيو با کفش «ماراتن» را دويد و مدال طلا گرفت.

«يوري ولاسف» وزنه بردارشوروي که پديده‌اي بود در المپيک1960- رم در سنگين وزن رکوردي کم سابقه بجاي نهاده بود به هموطن خود باخت. «ولاسف» که در «رم» 5/537 کيلو گرم در سه حرکت وزنه برداشته بود، با اينکه حد نصاب خود رابه 570 کيلوگرم ترقي داد به مدال نقره رسيد و ژابوتينسکي با 5/572 کيلوگرم از شورويمدال طلا گرفت.

ژاپني‌ها بسيار خوب درخشيدند، درژيمناستيک،واليبال،کشتيووزنه برداريمبارزه کردند و با شايستگي ارزشخود را نشان دادند. « آنتون گيزينک» غول هلندي درجودو در رشته سنگين وزنمدال طلا گرفت. ورزشکاراناندونزي وکره شمالياز شرکت در المپيک محروم ماندند.

 

شهري که بيش از دو هزار و دويست متر از سطح دريا ارتفاع دارد .تمدن وفرهنگ کهن خود را در کشورهايآمريکاي لاتينحفظ کرده است ميهماندار شد. بلندي اين شهر و هواي رقيق يک مسئله شد. خيلي از قهرمانان دچار تنگي نفس شدند وليورزشکاران کشورهاي «کنيا» و «اتيوپي» ناراحتي نداشتند، زيرا تمرين خود را در ارتفاع طبيعي و بلند وطن خود انجام دادهبودند. علاوه بر اين مسئله، ناراحتي سياسي هم بچشم ميخورد که ورزشگاه بزرگ در روزآغاز بوسيله سربازان اداره مي‌شد. از عجايب اين بود که چند رکورد بدست آمد که هنوزپابرجا هستند و کسي را ياراي شکستن آن نبوده است. اين رکوردها را بياد ميآوريم:

«باب بيمن» Bob Beamon سياه آمريکائي 90/8 متر درپرش طول!

«ت ـ اسميت» T. Smith 200 متر را در 8/19 ثانيه دويد!

«الي ـ ايونز» L.Evans يک سياه ديگر از امريکادر 400 متررکورد باور نکردني 42 ثانيه را بجاينهاد!

«جيم ـ هاينز» Jimhines سياه آمريکائي 100 متررا در 9/9 ثانيه طي کرد!

«اورتر» Oerter پيروزي چهارمين بار خود را در مکزيکوسيتي جشن گرفت، قهرمانپرتاب ديسکايالات متحده در سالهاي 1956 درملبورن، 1960 در رم، 1964 در توکيو و 1966 در مکزيکوسيتي در رشته اختصاصي خود چهارمدال طلا گرفت او از 36/56 متر آغاز نمود و به 78/64 متر رسيد!

ورزشکارانسياهپوست آمريکائي بر روي کرسي قهرماني با دستکش سياه و جوراب سياه ايستاده‌اند،‌به سرود ملي ايالات متحده احترام نگذاردند و بهتبعيض نژاديو ظلم به سياهان اعتراض کردند!

در اين بازيهاپرش ارتفاعاز پشت را «ديک فآسبوري» بهنمايش گذاشت و مدالطلا گرفت. «وراچا سلاواسکا» Vera Caslavskaاز چکسلواکي در ژيمناستيک بانوان تسط کم سابقه‌اي نشان داد و برندهچهار مدال طلا گرديد. عبدالله موحددر کشتي آزاد ومحمد نصيريدروزنه‌برداريصاحب مدال طلا شدند. کشورميزبانمکزيک سه مدالطلا سه نقره و سهبرنزگرفت.

 

7000ورزشکار از 122کشور جهان بهمونيخآمدند. تشکيلات عالي بود، 20 ميليونليره استرلينگ هزينه سقف شفاف و بي‌نظير استاديوم اصلي شده بود، «کامپيوتر» در همه جاي بازيها و دراستاديوم‌ها رسوخ کرده و قدرتماشين ومغز الکترونيککاملاً مشخص بود.

همةرکورد شکستنها و تشکيلات مرتب تحت تأثير حملةفلسطينيهابه خوابگاه ورزشکاران و مربياناسرائيلقرار گرفت. صبح روز سه‌شنبه 5سپتامبر 1972 با حمله‌اي که صورت گرفت و دو اسرائيلي کشته شدند و بقيه را به گروگانگرفتند و در نيمه شب در فرودگاه همة آنان کشته شدند.

«اوري برانديج» Avery Brundageرئيس کميته بين‌المللي المپيک پس از پايان اين بازيها بازنشسته شد و جايخود را به «کيلانين» ايرلندي داد.
ورزشکاران شوروي با 50 مدال طلا، 27 نقرهو 22 برنز به مقام نخستين رسيد، ايالات متحده،آلمان شرقي،آلمان غربي،ژاپنواستراليا در رديفهاي بعدي ايستادند.
«مارک اسپيتز» Mark Spitzشناگر ايالات متحدههفت مدال طلا گرفت « چهار مدال درشناي انفراديو سه مدال درامداديها» همة مدالها از اين نظر ارزشبيشتري داشتند که رکوردهاي جهان را بجاي نهاده بودند

دوندة‌ روسي «والريبورزف» مدالهاي طلاي 100 متر و 200 متر را صاحب شد. مقابل قهرمان دوهاي طويل فنلاند «لاسه ويرن» Lass Viren مدال طلاي پنج و ده هزار متر را به يادگار برد. در «دکاتلن» آويلف از شوروي با (8454) امتياز آمريکائي‌ها را شکست داد و به مقام قهرماني رسيد.

«دبي بياسي» ايتاليائي براي دومين بار فاتحشيرجهاز سکو شد و پيروزي مکزيک را در مونيختکرار کرد!

«تسوکاهارا» ، «کاتو» و ديگر قهرمانان ژاپني درژيمناستيکخداوندان قدرت؛ کار و مقاومتبودند. هنر آنان در حرکات نمونه شد و مي‌بينيم که بعضي از حرکات پر ارزش امروز بهنام «تسوکاهارا» ناميده مي‌شود. محمد نصيري در وزنه برداري به مدال نقره رسيد.

«الکساندر مدويد» کشتي گيرروسي در کلاس فوق سنگين مدال طلاگرفت.

با همة پيش ‌بيني ها وتأکيدها که کميته بين‌المللي المپيک مي‌کرد که «سياست» در بازيها دخالتي ندارد. به جهانيانثابت شد که چنين نيست، اينها شعار است و هرجا که زندگي هست «سياست» هم وجود دارد. مسائل زيادي وجود داشتهمانند ادعاي «چين» در مورد «تايوان»، تماس ورزشي «