بررسي اصل تحقق درآمد در شركتهاي پيمانكاري

 

الف) بررسي اصل تحقق درآمد

بر مبناي اصل تحقق درآمد، عايدي حاصل از فروش كالاها و محصولات و خدمات در زمان فروش يا ارائه بايد به هنگام تحقق شناسايي گردد.

از طرف ديگر نيز مبلغ آن به گونه اي معقول قابل اندازه گيري و محرز باشد. درپاره اي موارد شناخت درآمد و تعريف نقطه تحقق دچار انحرافاتي از اين اصل مطابق آنچه كه در تئوري محض وجوددارد خواهد شد، همچون شركتهاي پيمانكاري ، فروش اقساطي و …

و از آنجا كه اين پژوهش مربوط به قراردادهاي پيمانكاري است لذا وارد شناخت نقطه تحقق درآمد در شركتهاي مزبور مي شويم .

نظر به اينكه قراردادهاي بلند مدت پيمانكاري معمولاً مدت زيادي بطول مي انجامد. تعيين مقطع زمان شناسايي درآمد يا سود با مشكلاتي همراه است . براساس تئوري دو روش پذيرفته شده و معقول براي اين قبيل قراردادها بكار گرفته ميشود:

1ـ روش كار تكميل شده :

دراين روش درآمد زماني شناسايي مي شود كه عمليات مربوط به قرارداد عمدتاً پايان يافته و مخارج باقيمانده شامل تكميل كار با اهميت نباشد يا به سهولت قابل برآورد باشد. براين اساس در ترازنامه پيمانكار مازاد بهاي تمام شده انباشته نسبت به صورت وضعيت هاي تائيد شده مربوط بعنوان دارايي جاري ( حسابهاي دريافتني) و مازاد صورت وضعيت هاي تائيد شده نسبت به بهاي تمام شده انباشته بعنوان بدهي جاري طبقه بندي مي شود. در موارديكه پيمانكار بيش از يك قرارداد در دست اجرا دارد لازمست بهاي تمام شده انباشته و مبالغ مربوط به هر قرارداد بطور جداگانه منعكس شود. مزيت اين روش عبارت از اينكه اندازه گيري ها برمبناي نتايج وسيعي انجام            مي شود و به ارقام برآوردي متكي نيست . ايراد عمده روش فوق نيز عدم انعكاس فعاليت هاي جاري در صورتهاي مالي است . در تاريخ تكميل قرارداد، سود يا زيان قرارداد به شرح زير اندازه گيري مي شود.

بهاي تمام شده قرارداد   ـ مبلغ قرارداد = سود يا زيان

2ـ روش درصد پيشرفت كار :

براساس اصل تحقق درآمد، شناخت درآمد موكول و منوط است به كامل شدن فرآيند كسب سود ولي در صورت اعمال اين روش اندازه گيري سود مناسب تر خواهد بود زيرا اصل تطابق نيز رعايت مي شود.

شايان ذكر است شناسايي درآمد در مقطعي زودتر از فرآيند كسب سود منوط به وجود دو شرط زير است:

الف) براساس قراردادهاي موجود شواهد كافي براي وصول درآمد وجود دارد .

ب ) درصد پيشرفت كار با اطمينان معقولي قابل اندازه گيري است .

در روش درصد پيشرفت كار ، به موازات پيشرفت عمليات سود نيز شناسايي           مي شود و روش پيشنهادي براي شناسايي سود مزبور تعيين درصدي از كل سود براوردي قرارداد از طريق محاسبه ثبت مخارج انجام شده به كل مخارج برآورد شده قرارداد و يا هر مبناي منساب ديگر مثل ارزش صورت وضعيت مالي ارسالي مي باشد. در صورتيكه برآوردها حاكي از وقوع زيان است لازم است پيش بيني لازم براي برآورد زيان قرارداد صورت گرفته و ثبت آن در دفاتر بعمل آيد. اما اگر زيان مربوطه به قراردادي است كه خود آن جزئي از يك قرارداد ديگر است لازم خواهد بود كل قرارداد بعنوان يك قرارداد واحد محسوب و پيش بيني لازم براي زيان بعمل آيد . لذا زيان برآوردي در هر دو روش بلادرنگ ثبت مي شود ولي سود شناسايي شده در دوره قبل بايد از جمع زيان قرارداد كسر شود. سود مورد انتظار درصد پيشرفت كار به شرح زير محاسبه مي شود:

(سود تحقق يافته تا اين تاريخ )    ـ	( كل سود ناخالص برآوردي قرارداد) *	مخارج واقعي انجام شده تا اكنون	)
		كل مخارج برآوردي قرارداد

لازم به ذكر است كه هزينه هايي كه منافع آن مربوط به بيش از يك دورة مالي باشد بايد تحت عنوان مخارج انتقالي به دوره هاي آتي به عنوان يك قلم دارايي گزارش شود مثلاً چنانچه چنين شركتهايي جواز ساخت 100 واحد مسكنوني را دريافت كند و در هر سال فقط 10 واحد آن را بتواند بسازد چون هزينه مربوط به طور يكجا پرداخت شده و مربوط به 100 واحد دستگاه آپارتمان مي بشد در پايان هر دوره مالي آن بخش از مخارجي كه منافع آن تحصيل شده شناسايي و ثبت زير را خواهيم داشت :

 

انتخاب روش بهتر حسابداري :

در موارديكه برآورد كل مخارج پيمان ( قرارداد) و همچنين تعيين ميزان پيشرفت عمليات آن امكان پذير است بكارگيري روش درصد پيشرفت كار جهت رعايت اصل تطابق ارجح است ولي اگر ارقام برآوردي مربوط غير قابل اتكا باشد لازم است از روش كار تكميل شده استفاده كنيم .

ملاك ديگري كه مي تواند درتعيين روش بهتر مؤثر باشد مدت قرارداد است . در زماني كه قراردادها طولاني و بلند مدت باشد روش درصد پيشرفت كار و در صورت انعقاد قراردادهاي كوتاه مدت روش كار تكميل شده مناسب تر خواهد بود .