آموزش بزرگسالان
از جمله مهمترين نهادها، وزارتخانه‌ها و سازمانهاي دولتي و غيردولتي مسوول آموزش بزرگسالان ميتوان به سازمان نهضت سواد آموزيL.M.O ،وزارتخانه‌هاي جهاد سازندگي و كشاورزي و سخنگوي دولت جمهوري اسلامي ايران اشارهنمود. نظر به‌نقش قاطع L.M.O در آموزش بزرگسالان در سال 1987 شوراي پشتيبانيآموزشي تحت رياست رئيس‌شورا به تشكيل جلساتي جهت طراحي و تصويب استراتژي ها و يافتنراه حلهاي علمي جهت مبارزه با بي سوادي تشكيل يافت. برنامهريزي آموزشيازجمله مهمترين برنامه ريزي هاي آموزشي كه در حوزه آموزش بزرگسالان صورت گرفته ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود: 1. تغيير ساختار دوره هاي آموزش حضوري به آموزشمكاتبه‌اي و نيمه حضوري 2. برطرف نمودن بيسوادي در افراد رده هاي سني 40-10 سال 3. تحكيم و تثبيت مهارتهاي سوادآموزان و نوسوادان در جهت جلوگيري از بازگشت آنان‌به‌دورة بيسوادي 4. ثبت‌نام كودكان در مدارس رسمي 5. اعمال محدوديتهايي در هدايتافراد بيسواد و كم سواد رده هاي سني زير 40 سال به‌كلاس‌هاي سوادآموزي 6. استفادهاز منابع عمومي و خصوصي جهت مبارزه با بيسوادي من جمله رسان‌ه‌هاي جمعي مانندراديو، تلويزيون و نشريات
اهداف و استراتژي‌ها
استراتژي‌ها
ازجمله مهمترين راهبردهاي آموزشي آموزش بزرگسالان طي برنامه 5ساله اول توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود: 1. تعيين و تعريف سطح آموزش در جامعه و توسعه كشور، تعيين و تعريف مسئوليت‌هاي مكملدولت و مردم درآموزش و ارتقائ انگيز‌ه‌هاي ملي جهت برقراري مشاركت و همكاريهايمردمي 2. .تأكيد برآموزشهاي عملي، علمي و فني و حرفه‌‌اي در چارچوب برنامه هايجاري آموزشي 3. تلاش درجهت كسب اطمينان از همكاري سازمانهاي مربوطه به منظوراصلاح قوانين و مقررات موجود درجهت برخورداري همگاني از تسهيلات اجتماعي من جملهقانون ممنوعيت كار ويژه كودكان رده هاي سني 6 تا 10 سال 4. تأكيد برانسجام و تقويتروشهاي آموزشي جهت جلوگيري از بيسوادي‌و اولويت دادن به نو آوري و اتخاذ روشهايمناسب جهت يادگيري موثر و قابل كاربرد براي افراد شاغلازجمله مهمترين راهبردهايآموزشي آموزش بزرگسالان طي برنامه 5 ساله دوم توسعه اقتصادي اجتماعي و فرهنگي ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود: 1. توسعه وتشويق آموزش بزرگسالان زير رده سني 40 سال‌به‌واسطه اتخاذ متدهاي مدرن آموزشي 2. توسعه آموزش مكمل بزرگسالان
اهداف كيفي
از جمله مهمترين اهداف كيفي مقطع آموزش بزرگسالان مي توان بهموارد ذيل اشاره نمود: 1. ريشه كني بي سوادي بين افراد رده هاي سني 35-6 سال 2. برقراري ثبات ميان نوآموزان و جلوگيري از بازگشت بي سوادي
سياستها ، استراتژي‌ها و اولويتها
از جمله مهمترين سياستها، استراتژي‌ها و اولويت‌هاي آموزشبزرگسالان مي توان به موارد ذيل اشاره نمود: 1. ريشه كني بي سوادي بين رده هايسني35-6 سال 2. .تمركز بر سياستگذاري آموزش بزرگسالان با تأكيد بر تفويض قدرتاجرايي به‌مناطق و نهادهاي محلي 3. اولويت دادن به نوآوري و اجراي روشهاي آموزشكاربردي مناسب كشاورزان ،صنعتگران ، روستاييان و زنان 4. ارزيابي فعاليتهاي سوادآموزي درمراكز آموزش ابتدايي مناطق محروم و هماهنگي كامل با برنامههاي وزارت آموزشو پرورش
برنامههاي عملي
ازجمله مهمترين برنامه هاي عملي آموزش بزرگسالان كه در جهت مبارزهعليه بي سوادي توسط نهضت سواد آموزي L.M.O به اجرا در آمده است مي توان به مواردذيل اشاره نمود: طرح سواد آموزي كاركنان و كارگرانبا اجراي طرح مذكور طيسالهاي 1998 – 1990،بالغ بر 171 / 57 / 4 نفر به‌واسطه اجراي طرح مذكورازمهارت‌هاي سوادآموزي برخوردار گرديدند. طرح سرباز معلمطي طرح مذكور افرادباتحصيلات ديپلم و بالاتر به گذراندن دوره خدمت وظيفه نظامي پس ازگذراندن دورهتعليمات آموزشي خود به‌عنوان معلمين سوادآموزي درمناطق روستايي و عقب مانده گماردهشدندكه باپيشرفت فزاينده برنامههاي سوادآموزي همراه بود. طرح بسيج سوادآموزيطرح مذكور طي سال 1990 همزمان با تصويب اظهار نامه جهاني آموزش درجامتينتايلند به اجرا درآمد كه در نتيجه آن از حدود 3 ميليون نفر بي سواد در كلاس‌هايسواد آموزي ثبت نام به عمل آمد. طرح سوادآموزي نيروهاي مسلحبا اجراي طرحمذكور طي سالهاي 1998 – 1990، بالغ بر376769 نفر از نعمت سواد برخوردار گرديدند. طرح سواد آموزي قبايل چادر نشينبا اجراي طرح مذكور طي سالهاي 98 – 1990،بالغ بر 876 / 131 نفر از نعمت سواد برخوردار گرديدند.طرح سواد آموزيزندانيان طرح فراگير سواد آموزي ( پيگيري فعاليتهاي آموزشي )از جمله مهمترينسياستهاي به اجرا در آمده در طرح مذكور مي توان به موارد ذيل اشاره نمود: 1. اجرايسياست تداوم در آموزش 2. طرح خواندن با خانواده 3. طرح تداوم گروهها 4. آموزش ازرسانه‌هاي گروهي 5. برپايي مسابقات كتابخواني 6. تجهيزكتابخانه هاي شهري و روستايي‌ويژه نوسوادان طي دهه اخير اجراي برنامه هاي موفقيت آميز سواد آموزي، اجرايدور‌ه‌هاي فراگير سواد آموزي، تقويت مهارتهاي خواندن و نوشتن، تشويق افرادبيسواد و كم سواد به‌مطالعه و ارتقاء مهارتهاي حرفه‌‌اي توسط سازمان نهضت سوادآموزي L.M.O به اعطاي 3 جايزه بين المللي ذيل به‌سازمان مربوطه منتهي گرديد: ديپلمافتخار و جايزه NOMA (سال 1990 ) نشان افتخار سواد آموزي (سال 1998 )جايزه Malcom Adisa Shia ( سال 1999)با وجود اين آموزش بزرگسالان با مشكلات متعددي مواجهبوده است كه از آن جمله ميتوان به دلايل اصل ذيل اشاره نمود: 1.طبيعت غير قابلاجرا و عدم وضوح مواد درسي2.كمبود نيروي انساني3.فضاي آموزش نامناسب و غيرآموزشيمراكز سواد آموزي نظيرخانه هاي مسكوني، مساجد و…… 4.كمبود بودجه و مواجه با مشكلاتمالي 5. فقر مالي و فرهنگي مردم بي سواد وكم سواد 6.. غير قابل دسترس بودن بعضي ازمناطق عقب مانده بخاطر دوري آن‌ها 7.تدارك عمده منابع مالي طرحهاي سواد آموزيتوسط دولت وتدارك تنها بخش ناچيزي از بودجه توسط افراد خير و موسسات خيريه وسازمانهاي غير دولتي
نرخ سواد آموزي از گذشته تا حال
طي سال 1285 در آستانه انقلاب مشروطه جمعيت كشور ايران بر9 ميليوننفر بالغ مي گرديدكه از اين تعداد تنها چند دهم درصد از نعمت سواد برخوردار بودند. طي سال 1300 ( آغاز حكومت پهلوي) جمعيت كشور بر 7ر9 ميليون نفر با حدود حدود يك درصد افراد با سواد بالغ گرديد.اين در حاليست كه در شهريور 1320 پس از 20 سال حكومترضا شاهي از 8 ر 12 ميليون نفر جمعيت حدود جهار درصد از نعمت سواد برخوردار بودند . در پايان دهـه 1320 كه از آن تحت عنوان دوران آشفتگي همراه با آزادي نسبي ياد ميگردد جمعيت ايران بر 2ر16 ميليون و شمار افراد با سواد به 8 درصد بالغ گرديد. (سالنامه آماري كشورـ تهران : مركز آمار ايران 1376) از سال 1335 به بعد شمارشنسبتا دقيقي از جمعيت كشور درگروههاي سني گوناگون و جمعيت با سواد كشور وجودداشتهاست . در آبان همان سال جمعيت رده سني بالاي 6 سال كشور بر6 ر15 ميليون و نسبت باسوادان آن بر 24ر12 در صـد بالغ گرديد.پس از گذشت10 ســال( آبان 1345) نسبت افرادبـاسواد كشور بر68 ر28 در صد و طي سال1355 (آستانه انقلاب اسلامي) ، بر 5ر47 درصدبالغ گرديد. به عبارت ديگر در سال 1355 جمعيت رده سني 6 سال به بالاي كشور بر 11ر27ميليون نفر و شمار دانش آموزي و دانشجويي كشور جمعا بر 374 878 7 نفر بالغ گرديدبهديگر سخن از هر 5ر3 نفر يك نفر به آموزش اشتغال داشت درمهرماه 1365 نرخ با سواديافراد رده سني6 سال بر 78ر61 درصد و در آبان 1375 بر51 ر79 درصد بالغ گرديد. (سالنامه آماري مركز آمار ايران سال1376 ) در آبان1375 جمعيت رده سني 6 سال بهبالاي كشور بر 3ر52 ميليون نفر افزايش يافت . درهمان اثناء جمعيت دانش آموزي ودانشجويي كشور بر 8 ر19 ميليون نفر افزايش يافته وبدين ترتيب به ازاي هر 6 ر2 نفريك نفر به آموزش مبادرت داشتند. ( سالنامه آماري مركز آمار ايران، سال1376)
مطابق اصل7 اعلاميه حقوق كودكان كليه كودكان محق به برخورداري ازتعليم و تربيت رايگان و اجباري مي باشند.مطابق اصل مذكور كودكان مي بايستي ازتعليمو تربيتي بر خوردار گردند كه به ارتقاء فرهنگ عمومي آنان و توانايي آنان بر رشدتوانايـي ها ، قضاوت هاي فردي ، حس مسـووليت اخلاقي و اجتماعي منجر گردد. مطابق اصلمذكوركودكان مي بايستي از فرصت كامل جهت پرداختن به بازيها و تفريحات گوناگون بااهدف تعليم و تربيت بر خوردار گردند .اين در حاليست كه جامعه و مقامات دولتي نيزملزم تلاش در جهت تامين اين حقوق مي باشند . علاوه بر اين ماده 28 كنوانسيون حقوقكودك و ماده 26 بند اول كنوانسيون حقوق بشر موكدا بر تحصيل رايگان كودكان تاكيددارند. از اين روي تحصيل و آموزش حق مسلم هر كودكي است ودولت مكلف به فراهم نمودنابزار آموزشي و پرورشي رايگان براي كودكان مي باشد.با وجوديكه نميتوان بادستاويزهايي چون فقر خانوادگي ، نياز به دستمزد كودكان ،بعد مسافتي ودوري راه و… كودكان را از تحصيل منع نمود.اما متاسفانه با آغاز هر سال تحصيلي بخش عظيمي از دانشآموزان با مشكلات بيشمار اقتصادي و اجتماعي گريبانگير بوده و به دلائل اقتصاديواجتماعي ازادامه تحصيل باز ميمانند.طبق آمار اعلام شده توسط سازمان نهضت سوادآموزي در آغاز سال تحصيلي 1377 بالغ بر4 ميليون نفر از جمعيت زير 40 سال كشور بيسواد مي باشند.به گزارش سازمان مذكور عليرغم كليه فعاليت ها همچنان 10 ميليون نفرازمردم كشور ازنعمت سواد محروم مي باشندواين در حاليست كه بر اساس اساسنامه سازمانمذكور افرادي كه از 5 كلاس سواد برخوردار باشند با سواد تلقي گرديده و بر اين اساس 50 درصد ازجمعيت كشور ازسواد ابتدائي برخوردار مي باشند.
طبق آمار دولتي نشريه زن ـ شماره 133 سال اول ـ چهارشنبه 23 دي 1377 طي سالهاي 77ـ76 آمار مردودين مقطع آموزش ابتدائي بر1 ميليون و 400 هزار كودكبالغ گرديده،مبلغي بالغ بر500 هزار ريال براي هر دانش آموز هزينه گرديده و در مجموعاز بابت مردودي اين تعداد دانش آموز خسارتي بالغ بر 700 ميليارد ريال بـه دولتوجـامعه وارد گرديـده است . بـه موجب گزارش سال تحصــيلي 77 ـ 76 آمـوزش و پـرورش،هزينه سرانه آموزشي هر دانش آموز بر رقمي بالغ بر 2 ميليون ريال در سال بالغ ميگردد.. به موجب گزارش كانون اصلاح تربيت تهران ، 53 درصد اتهام نوجوانان كه پس ازبيكاري به دام بزهكاران حرفه أي افتادهاند ، سرقت ميباشد كه 68 در صد اين نوجوانانتا مقطع آموزش ابتدائي تحصيل نموده اند. در سال 1375 تعداد 368 هزار كودك رده هايسني10 تا 14 سال و يك ميليون و 547 هزار كودك رده هاي سني 15 تا 19 سال جهت كمك بهاقتصاد خانواده به فعاليت در كارگاهها و موسسسات خدماتي اشتغال داشتهاند.گفتني استكه آمار فوق كودكان و نوجوانان روستايي شاغل در كشتزارها ،مزارع و كارگاه هاي قاليبافي را شامل نمي گردد. در همان اثناء تعداد 3 ميليون و 150 هزار دانش آموز پس ازگذراندن دوره راهنمايي از ورود به مراكز آموزش متوسطه باز مانده و اجباراّ به تركتحصيل مبادرت نمودند . با بررسي و مقايسه آمار و تعداد دانش آموزان محروم ازتحصيل وشاغل مشخص ميگردد كه بخش عمده كودكان جوياي كاردرجوامع شهري وروستايي بدون انجامهيچگونه فعاليت سازنده به حال خود رها ميشوند. بي سبب نيست كه خطرات و آسيب هاياجتماعي در اين بخش ازجامعه تمركزدارد. از سوي ديگر ،طبق آخرين آمار بدست آمده طيسال تحصيلي 77 ـ 78 قريب به 20 ميليون دانش آموز در تعداد 11 هزار مدرسه به تحصيلمبادرت مي نمايند.به عبارت ديگر هر ساله نزديك به يك ميليون نفر به جمعيت دانشآموزي كشور افزوده شده و در مقابل تدبير اساسي جهت آماده سازي موسسات آموزشي كشورجهت پذيرش اين تعداد دانش آموز صورت نگرفته است. به اين ترتيب هر ساله گروه زيادياز جوانان و نوجوانان كشور از دستيابي به امكانات آموزشي محروم ميگردند.
تعداد دانش آموزان مقاطع مختلف آموزشي (طي سالهاي 1377و1375)
|
دوره
|
ســــال 1377
|
ســـال 1375
|
|
ابتــدائـي,
|
9,400,000
|
9,020,378
|
|
راهنـــمايــي
|
5,350,000
|
5,153,494
|
|
متوسطه ( جديد وقديم )
|
3,780,000
|
3,676,220
|
|
پيش دانشگاهي,
|
140,000
|
108,251
|
|
جمـــــع
|
18,670,000
|
17,958,343
|
منبع: سر شماري نفوس و مسكن سال 1375
اغلب صاحب نظران بر اين باورند كه اولين گام در جهت توسعهاقتصادي، آموزش نيروي انساني است. تحقق توسعه اقتصادي به انسانهايي با ذهن و نگرشمعقول و نوين نيازمند است .اين درحاليست كه تنها وجود انسانهايي كه از جهت فرهنگيمتحول گرديده اند، به توسعه اقتصادي كشور منجر نمي گردد بلكه لازم است كه در چارچوب برنامه هاي آموزشي مناسب، از تخصصهاي جديدي نيز بر خوردار گردند. در هر نظامسياسي ، تربيت نيروي انساني مشخصاّ در زمره وظايف وظايف سيستم آموزشي آن كشور محسوبمي گردد . دركشور ايران نيز بودجه آموزش و پرورش عمومي بر 5/3 درصد از توليد ناخالصداخلي بالغ مي گردد .اين در حاليست كه در سايركشورهاي جهان معمولاّ بودجه عموميدولتي حوزه آموزش و پرورش از 2 تا 6 در صد توليد ناخالص داخلي متشكل مي گردد . بيترديد آموزشو پرورش به بودجه بيشتري جهت ارتقاء كيفيت آموزشي و نيل به پوشش آموزشيصددر صد تا پايان مقطع آموزشي نيازمند مي باشد. درواقع تعليم و تربيت به عنوان يكپديده اجتماعي جزء لاينفك زندگي بشمار رفته و اهميت و تاثير آن در بهبود وضعيتاجتماعي ـ اقتصادي، صنعتي ، سياسي ، فرهنگي و …يك كشور بر كسي پوشيده نيست . اگرجامعه اي صاحب درآمد ارزي فراوان بوده اما از وظيفه پرورش و تربيت نيروي انسانيلازم و متخصص خطور نمايد، يقيناّ رشد و توسعه اقتصادي در آن كشور فراهم نگرديده وبهاستقلال اقتصادي دست نمي يابد زيرا توسعه كشاورزي ، صنعتي ، اقتصادي، تكنولوژي ،بهداشتي ، درماني و … به آموزش و پرورش بستگي دارد بر اين اساس سيستم آموزشيميبايست با در نظر داشتن نيازمنديهاي كشور جهت نيل به توسعه اقتصادي نسبت به برنامهريزي آموزشي و تربيت نيروي انساني متخصص و ماهر همت گمارد . طبيعتا سرمايه گذاري درآموزش و پرورش در اين چار چوب نه تنها به هدر نرفته، بلكه بازده اقتصادي آن بسياربيش از سرمايه گذاري در ساير بخش ها خواهد بود.
با توجه به مختصات فوق ميبايست بررسي نمود كه آيا دولت ايرانتوانسته به سرمايه گذاري و برنامهريزي دقيق در اين عرصه بپردازد ؟
نرخ باسوادي افراد رده سني 6 سال
طبق برآورده هاي به عمل آمده درآغاز طرح 5 ساله اوّل، درصدباسوادان رده سني 6 سال كشور بر%7/79طي سال 1993و %1/86 طي سال 1998 بالغ مي گردد. عملكردها نشان مي‌دهند كه برنامههاي سوادآموزي كمي از ميزان پيش‌بيني شده عقب‌تربوده‌اند.طي سال 1998 نرخ باسوادي مردان بر %6 /84 و نرخ باسوادي زنان بر %21/74بالغ مي گردد. اختلاف جنسيت در سوادآموزي طي سال 1986، %19 بوده كه طي سال 1991 به %6 /13 و طي سال 1996 به%4/10 كاهش يافته است كه اين خود نشاندهندة سيرنزولياختلاف جنسيت درسوادآموزي است.
جمعيت افراد باسواد رده هاي سني6 سال و بالاتر در مناطقشهري/روستائي به‌تفكيك نرخ باسوادي و جنسيت
|
سال
|
جمعيت رده سني6 سال و بالاتر (برمبناي هزار)
|
نرخ باسوادي (بر مبناي درصد)
|
|
سراسر كشور
|
تعداد كل
|
مرد
|
زن
|
تعداد كل
|
مرد
|
زن
|
|
1986
|
38709
|
19822
|
18887
|
78/61
|
02/71
|
08/52
|
|
1991
|
43856
|
23675
|
22181
|
07/74
|
64 /80
|
06/67
|
|
1996
|
52295
|
26534
|
25761
|
51 /79
|
67 /84
|
21/74
|
|
مناطق شهري
|
|
1986
|
21210
|
10907
|
10304
|
11 /73
|
36 /80
|
43/65
|
|
1991
|
26521
|
13727
|
12795
|
92 /81
|
72 /86
|
77/76
|
|
1996
|
32500
|
16593
|
16907
|
71 /85
|
56 /89
|
7/81
|
|
مناطق روستائي
|
|
1986
|
17307
|
8818
|
8488
|
37 /48
|
95/59
|
33 /36
|
|
1991
|
19047
|
9799
|
9248
|
68 /63
|
6/72
|
22 /54
|
|
1996
|
19625
|
9857
|
9768
|
61 /69
|
74/76
|
41 /62
|
منبع:شاخص‌هاي جمعيتي ايران (طي سالهاي96-1956)، مركز آمار ايران
نرخ باسوادي افراد رده هاي سني 15سال و بالاتر
بررسي جمعيت باسواد كشور كه بالاي 15سال دارند نشاندهندة افزايشاز %9/62 در 1990 به%5/75 در سال 1998 ميباشد كه افزايش %6/12 را نشانمي‌دهد.اين نرخ رشد براي مردان از %9/71 به%6/81 و براي زنان از %1/53 به%2/69ميباشد.به‌علاوه، نسبت زنان باسواد به‌مردان بالاي 15 سال از 73/0 در سال 1990به86/0 در سال 1996 افزايش يافته است.
درصد جمعيت باسواد بالاي 15 سال به‌تفكيك (1998-1990)
|
سال
|
1990
|
1991
|
1992
|
1993
|
1994
|
1996
|
1997
|
1998
|
|
مرد/زن
|
9/62
|
2/65
|
9/66
|
5/68
|
1/70
|
5/61
|
9/72
|
5/75
|
|
مرد
|
9/71
|
9/73
|
2/75
|
4/76
|
6/77
|
6/78
|
7/79
|
6/81
|
|
زن
|
1/53
|
8/55
|
2/58
|
3/60
|
3/62
|
2/64
|
9/65
|
2/69
|
منبع: مركز آمار ايران
بررسي شاخصه هاي باسوادي طي دهه 90 نشان مي‌دهد كه نرخ باسواديافراد رده هاي سني 24-15 سال از %6 /84 طي سال 1990 به%4/95 طي سال 1998 افزايشيافته و افزايش 8/10درصدي مشهود مي باشد. نرخ باسوادي زنان از %1/78 طي سال1990به%4/93 طي سال 1998 افزايش يافته است. نرخ باسوادي مردان نيز از %8/90 طيسال1990 به %30/97 بالغ گرديده و از رشد %6 /6 برخوردار بوده است. به‌علاوه نسبتزنان باسواد به‌مردان رده هاي سني 24-15 از 86/0 طي سال 1990 به95/0 طي سال 1998افزايش يافته است.
نرخ باسوادي افراد رده هاي سني 24-15 سال‌به‌تفكيكجنسيت
|
سال
|
1990
|
1991
|
1992
|
1993
|
1994
|
1995
|
1996
|
1997
|
1998
|
|
مرد/زن
|
6/84
|
6/86
|
0/88
|
0/98
|
6/90
|
7/91
|
9/92
|
6/94
|
4/95
|
|
مرد
|
8/90
|
9/92
|
8/92
|
5/93
|
1/94
|
8/94
|
4/95
|
3/97
|
4/97
|
|
زن
|
1/78
|
9/80
|
0/93
|
0/85
|
9/86
|
7/88
|
3/90
|
9/91
|
4/93
|
منبع: مركز آمار ايران
طبق سرشماري به عمل آمده طي سالهاي 1986و 1996، نرخ باسوادي افرادرده هاي سني25-15سال از %4/86 طي سال 1986 به%5/96 طي سال 1996 افزايش يافته است. نرخ باسوادي مردان از %5/91 به%3/97 و نرخ باسوادي زنان از %1/81 به%6 /95 بالغگرديده است. در عين حال، نرخ باسوادي در مناطق روستائي از %6 /61 طي سال1986 به%3 /87 طي سال 1996 افزايش يافته است. نرخ باسوادي مردان روستايي از %7/75 به%4/92 ونرخ باسوادي زنان روستايي از %9/45 به%4/82 افزايش يافته است.
عليرغم سيرصعودي نرخ سوادآموزي بزرگسالان و وضعيت نسبتاُ مناسبكميت آموزشي طي دهة 90، در برخي استانهاي كشورنظير سيستان و بلوچستان وضعيت بحرانيبنظرمي‌رسد؛ آمارها نشان مي‌دهند كه توجه كمي به‌سوادآموزي دراين استان مبذولگرديده است.چراكه فاصله زيادي ميان نرخ باسوادي افراد رده سني زير 24 سال اين استانو سايراستانهاي كشور وجود دارد.
نرخ باسوادي افراد رده هاي سني24-15 درمناطق شهري وروستائي
( طي سالهاي 1986، 1991و 1996 به‌تفكيك جنسيت)
|
سال
|
جمعيت 24-15 (ميليون)
|
نرخ باسوادي (درصد)
|
|
|
تعداد كل
|
مرد
|
زن
|
تعداد كل
|
مرد
|
زن
|
|
سراسر كشور
|
|
1986
|
3/9
|
7/4
|
6/4
|
3/75
|
6/84
|
7/65
|
|
1991
|
8/10
|
5/5
|
2/5
|
6/86
|
1/92
|
7/81
|
|
1996
|
3/12
|
1/6
|
1/6
|
9/92
|
4/95
|
2/90
|
|
مناطق شهري
|
|
1986
|
2/5
|
6/2
|
5/2
|
4/82
|
5/91
|
1/91
|
|
1991
|
6
|
3
|
9/2
|
8/92
|
4/95
|
2/90
|
|
1996
|
4/7
|
7/3
|
7/3
|
5/96
|
2/97
|
6/95
|
|
مناطق روستائي
|
|
1989
|
1/4
|
2
|
2
|
1/61
|
7/75
|
8/45
|
|
1991
|
7/4
|
4/2
|
2/2
|
1/79
|
4/88
|
3/69
|
|
1996
|
8/4
|
4/2
|
4/2
|
2/87
|
4/92
|
4/82
|
منبع:شاخص‌هاي جمعيتي مركز آمار ايران (96-1956)
اجراي برنامههاي توسعه سوادآموزي درجمهوري اسلامي ايران طي دودهه گذشته، كاهش اختلاف جغرافيائي جمعيت باسواد و بيسواد كشور را به همراه داشتهاست كه نشان مي‌دهد درصد جمعيت باسواد رده سني بالاي 15 سال از %5/65 طي سال 1986به%81 طي سال 1996 افزايش يافته است. نرخ مذكور براي مردان از %75 به%4/86 وبراي زنان از %8/56 به%8/76 افزايش يافته است. اين نرخ براي مردان روستايي از %4/47 به%8/67 و براي زنان روستايي از %4/22 به%7/49 افزايش يافته است. به‌عبارت ديگر نرخ باسوادي در مناطق روستائي از سيرصعودي بيشتري برخوردار بوده واختلاف ميان نرخ باسوادي ميان مناطق شهري و روستائي به ميزان 50 درصد كاهش يافتهاست.
جدول مقايسه نرخ باسوادي جمعيت رده هاي سني 15 سال و بالاتر‌به‌تفكيك جنسيت
|
سال
|
جمعيت 15سال و بالاتر (ميليون)
|
نرخ باسوادي (درصد)
|
|
سراسر كشور
|
تعداد كل
|
مرد
|
زن
|
تعداد كل
|
مرد
|
زن
|
|
1986
|
9/26
|
7/13
|
1/13
|
5/25
|
2/63
|
2/41
|
|
1991
|
1/31
|
16
|
15
|
2/65
|
9/73
|
8/55
|
|
1996
|
3/36
|
4/18
|
9/17
|
9/73
|
7/79
|
9/65
|
|
مناطق شهري
|
|
1986
|
3/15
|
8/7
|
4/7
|
5/65
|
75
|
8/56
|
|
1991
|
3/18
|
5/9
|
8/8
|
7/75
|
4/82
|
4/68
|
|
1996
|
9/22
|
7/11
|
2/11
|
81
|
4/86
|
5/76
|
|
مناطق روستائي
|
|
1986
|
6/11
|
9/5
|
7/5
|
35
|
4/47
|
4/22
|
|
1991
|
5/12
|
4/6
|
6
|
3/50
|
8/61
|
5/38
|
|
1996
|
3/13
|
6/6
|
6/6
|
6/59
|
8/67
|
7/49
|
منبع : شاخص‌هاي جمعيتي مركز آمار ايران (طي سالهاي96-1956)