تربيت چيست
.كلمه تربيت زيبا وپر معنا يي است ومن خودم بيشتر روي اين مطالب چه در زندگي وچه در مدرسه وچه در اجتماع سعي مي كنم مدارا ومراعات كنم ولي خوب اين كلمه با قداست از پنج حرف تشكيل شده است و پنج حرف آن نشانه پنج تن آل محمد (ص) مي باشد حرف (ت) اول آن تصوير حضرت محمد (ص) و تار عنكبوت كه نجات دهنده ختم مرسلين بود. وحرف (ر) دوم آن نشانه رشادت مولا علي (ع) است وحرف (ب) سوم آن نشانه بيدار دلي حضرت زهرا (س) مي باشد وحرف (ي) چهارم آن نشانه ياوري امام حسن (ع) و تحمل و صبر وپايداري و ياسين قرآن مي باشد وحرف (ت) پنجم آن كه اين حرف دو بار در كلمه تربيت تكرار شده است ت حرف اول و ت حرف پنجم كه پيامبر اسلام (ص) امام حسين (ع) را خيلي دوست مي داشت و نشانه هاي جمال آن حضرت در پيامبر گرامي نيز بودو اين حرف نشان تاب و توان وطاقت و درخشان كردن اسلام و قرآن وامام با آبياري كردن خون خود قرآن و اسلام را زنده نگه داشت. وتربيت به معني پروردن و پروراندن وآداب واخلاق را به كسي آموختن و پرورش بدني بوسيله انواع ورزش و تعليم آموزش وپرورش و كلمه تربيت از ريشه ر با ير بوگرفته شده ومعناي آن نشاُت ورشد است. تربي الولد.غذاه وجعله يربد ه يعني غذا به او داده واو را به رشد در آورد و معناي ديگر تربيت پاك ساختن است تربي الولد : اي هذَبه يعني او را پاك وپاكيزه ساخت. ما اين را مي دانيم و همه افراد انسان با فطرت خدا شناسي متولد مي گردند ودر تربيت وراثت و محيط نقش مؤثري دارند حضرت علي(ع)نهج البلاغه مي فرمايد (1) قلب الحدث كالارض الخاليه كلًُما آلقي فيما قبله قلب كودك همانند زمين بكري است كه براي پذيرش هر نو ع بذري آمادگي داردورسول خدا(ص)فرمود :
عليكم بالاحداث يعني كودكان را دريابيد زيرا همانند نهال خردي هستند كه براي تربيت شدن و قبول هر نوع تحول,آمادگي بيشتري نسبت به ديگران دارند اگر نهال خردي دچار انحراف گردد,با كمترين تلاش امكان تغيير وتحول در او وجود دارد حال آنكه اگر آن نهال كوچك به درختي تناوري تبديل گردد به هيچ وجه نمي توان آن را به استقامت در آورد. امر تربيت,با همه آساني,كاري دشوار است. اين سخن بدان خاطر است كه انسان موجودي پيچيده داراي ابعاد و اجزاي متعدد ودر هر شرايط و مقتضايي به يك گونه است او زنده است,متحرك وپويا ست,داراي عقل واراده است,توان انطباق با شرايط گوناگون حياط را دارد, مي تواند موضع عوض كند تغيير حالت دهد, ديگران را متوجه خود سازد.و انسان موجود پيچيده اي است بي جهت نيست كه پروردگار متعال در عظمت وتعالي آفرينش انسان فرمود.وتبارك لله احسن الخالغين.روي اين اصل همانطور كه انسان پيچيده وظريف است,تربيت وساختن او نيز بسيار پيچيده ودقيق است علي (ع)در نهج البلاغه مي فرمايد: انَالله ربَ نبيته وهو ادبني وانا اعدبكم:وهمانا خداوند متعال پيامبرش را تربيت كرد وپيامبر بزرگوارش مرا تربيت كرد ومن هم شما را تربيت ميكنم پس مبناي تربيتي كودكان وجوانان ونوجوانان بايد برمحور تعاليم الهي دور بزند ويكي از شيوه هاي تربيت ديني حفظ شخصيت متربي است بايد تلاش كند تا امور تربيتي را به متربي انتقال دهد بدون اينكه كمترين برخوردي با شخصيت متربي صورت بگيرد وهمان وضوكردن آن پير مرد وناظر بودن امام حسين (ع) وامام حسين (ع) يا تربيت حضرت علي (ع) در جنگ با دشمن يا تربيت كردن فاطمه زهرا (س) فرزندانش را كه الگوي جهان اسلام هستند يا در روز عاشورا هنگامي كه ابا عبدالله عليه السلام به شهادت رسيدند مي گويند اسبي به طرف خيمه ها آمد افراد خيمه فكر مي كردند كه آقا امام حسين (ع) براي وداع آمده اند چون اين اسب تربيت شده بود نشانه از دست دادن صاحبش را مي كرد چون سوارش افتاده بود حيوان احساس ...كرد وآن اسب يال خودش را به خون اباعبدالله رنگين كرده بود ووقتي كه ديد آقا افتاده است وديگر نمي تواند از جايش بلند شود به طرف خيام حرم رفت ودر واقع مثل اينكه پيكي بود كه مي خواست خبري بدهد و اگر انسان علاقه مند به تربيت خودش وفرزندانش به تربيت اسلامي است يا مي خواهد افرادي را تربيت كند واقعاًبايد به مسئله نيايش ,دعا وعبادت اهميت بدهد واصلاًمسئله عبادت نقطه نظر از اينكه پرورش يك حس اصيل است وتاثير زيادي در ساير نواحي انسان را دارد واز نظر اسلام قطع عبادت,خودش يك پرورشگاه است. پس تربيت در تفكر,در فرهنگ,در ازدواج,در كار,درجنگ,,درشغل,در محاكمه كردن درعفوكردن,درمحبت كردن,دراخلاق,دراقتصادودر مذهب تاثير مثبت ومنفي را دارند همه اين را مي دانيم ونسل جوان نيز بايد بداند اگر افرادي همانند آيت الله خميني (ره)آيت الله علامه طباطباييو اميركبير وشهيد مطهري وشهيد رجاييوشهيد بهشتي وشهيد علي صياد شيرازي و تمام شهدايانقلاب
اسلامي ايران وتمام بزرگاني كه نمونه درخشان براي جهان اسلام وايران مي باشند همه وهمه در پرتورشد وتقويت حس ديني واخلاقي وتربيت عالي بوده است. واين را بدانيم كه اهميت تربيت در دوره جنيني كه رشد يك انسان متعالي مي باشد ونقش مي گيرد اثر مي گذارد تا دوران كودكي ونوجواني وجواني تا بتواند در گوشه اي از جامعه به مردم خدمت كند تربيت صحيح داشتن نصف مشكلاتجامعه را حل مي كند تربيت صحيح باعث مي شود انسان با دشمن نيز به راحتي برخورد كند واز اوعواقب كار با خبر شود وما هميشه حقيقترا دور نگه نداريم هميشه وهمه جا مدينه فاضله نيست بعضي وقتها بايد والدين يعني پدر ومادر واطرافيان بايد از تربيت خوبي بهرهمند باشند تا بتوانند تربيت كنند همانطور كه ياد گرفته ايم (كه من مي خواهم ياد بگيرم كه چگونه بايد ياد بگيرم) خيلي از گلها را از باغبانان از نهال رشد اوليه پيكر ـآن را ناقص كرده اند وتا آخر ساقه ناقص رشد مي كند و خداوند متعال در قرآن مي فرمايد ((و اتو البيوت من ابوابها))بايد از در ورودي وارد شويد,نه از در بي راهه در تربيت زباني وتربيت الگويي وتربيت رفتاري وفكري خيلي بايد دقت كنيم و كودكان همه چيز را مانند آينه اي در مقابل خود مي بينند ولي خوب
كودكان راستي ودرستي و صداقت را دوست دارند كردار درست و رفتار شايسته و اخلاق سنجيده و حركات ومؤدبانه وخودشان بهترين مربي هستند چگونه وچه طور بايد با صبر متانت و با حوصله ووقار وبا فداكاري والدين ومربيان,بله مادر تنها نمي تواند پل بزرگي براي عبور تمام ناملايمات وخوبيها باشد پدر بايد قدم اول را بگذارد تا مادر بتواند آن را پياده كند خدا ميداند چه كودكان بي گناهي از تربيت نادرست پدران ومادران درگير ميباشند بله پدران ومادران در درجه اول عهده دار مسئوليت سنگين كودكان ونوجوانان وجوانان هستند پدر همانند باغباني است كه نهال را درباغ كاشته است لذا آبياري ومراقبت هاي لازم از نهال به عهده باغبان است فرزند ثمره وجودي هر پدر است وپدر وظيفه دارد با تمام وجود از پاره ي تن خود مراقبت ومواظبت به عمل آورد تا فرزندش رشد وتعالي يابد ارتقاءواستحكامي كه فرزند به دست مي آورد در درجه اول مربوط به تلاش وكوشش پدر ومادر است. اگر خانواده اي همه امكانات فرزندان خود را فراهم آورد و معلم و مدرسه وجامعه را مسئول نقش دوم تربيت در فرزندان خود بداند و در صورتي كه از خيلي مسائل عاطفي واجتماعي و تربيتي فرزندان خود غافل است انتظار آن را نداشته باشد تا ديگران خرابيهاي آن انرا آبادكنند من عقيده دارم اگر در خانواده اي رفتار پدر ومادر خيلي خوب ومحجوب ودوراز تمام رنگ ورياها باشد غير ممكن است كودك كوچكترين انحراف اخلاقي واجتماعي پيدا كند و اگر تاريخ را خوب مطالعه كنيم بزرگترين درس عبرتي براي ما جامعه فرهنگيان مي باشد كه دم از از الگوسازي مي زنيم. يك كودك گناهي نكرده چه در منزل وچه در اجتماع,چه در مدرسه به حرف چه كسي گوش كند. بايد در تربيت كودكان مسير همه افكار هاي تربيتي دو گانگي نداشته باشد تا كودكي كه مثل برگ گل پاك ونازك است با يك بادسبك شكسته مي شود. حال مي دانيم چه كودكان پر رمز وراز و پر استعدادي وپر منشي وجود دارند. كه در اين دنياي پراز هيا هودرچنگال خانواده هاي دور از افكار درست زندگي مي كنند مگر اينكه خداوند خودش مواظب آنها باشد. پس تربيت كردن كار هر كسي نيست بايد كسي كه مي خواهد تربيت كند. اول بايدخودش خوب تربيت شود. تربيت از ذات انسان سر چشمه مي گيرد خيلي از انسانها هم ريشه وهم ذات آنها از الطاف خداوند سر چشمه گرفته و در بعضي مواقع تربيت وجود دارد اَما ذات شخص ضعيف مي باشد تربيت به ظاهر داشتن و تربيت ظاهري ظاهري كردن يك گول زدن و گول خوردن است وبا مطالعه به آيات قرآن همه واقعيت ها آشكار مي گرددكه همه موجودات كره زمين به خاطر آن آفريده شده اند پس آفرينش زمين وآسمان وهمه موجودات به دليل خليفه الله بودن انسان بوده است. وتمام صلاحيت ها وشايستگي هاي افراد انساني جز در پرتوتربيت صحيح از لحاظ ديني و اخلاقي واجتماعي وغيره مي باشد. نگه داشتن يك غنچه گل ظريف وبازي كردن آن در دست انسان بلافاصله شكسته وفرسوده مي شود.طفل بي گناه وبي خبر از تمام برنامه هاي زندگي چگونه با وجود تمام خطراتي كه در انتظارش هستند از او مواظبت نشود در دستان گرم پدران ومادران كه خداوند لايق دانسته تا بتوانند با تربيت صحيح كودكي كه پا به اين دنياي عظيم مي گذارد او را با پرورش خوب از نظر فكري اخلاقي وروحي وعاطفي ومذهبي صحيح وسالم تحويل جامعه بدهند تا خودش الگويي براي ديگران باشد پس تربيت كودكان در همان دوران كودكي نقش مي گيرد وكامل مي شود اگربرنامه هاي تربيتي را خوب پياده كنند ديگر از جسم وجان كودك جدا نمي شود پدران ومادران ومعلمان واساتيد بزرگ وهمه وهمه وظايف خيلي سنگيني را بر عهد دارند بايد همه بكوشند تا اين مسئوليت الهي را بخوبي انجام دهند تا رشد ونمو كنند تا در درگاه خداوند به راحتي جواب امتحان خود را پس بدهند تربيت كودكان از همان بدو تولد آغاز مي گردد وپدران ومادران اولين آموزگاران تعليم وتربيت در مدرسه اول –يعني در خانواده به شمار مي آيند ((موريس دبس ميكويد.رشد كودكان از روزي كه بدنيا مي آيند تا موقعي كه به درجه كمال مي رسند از مراحل متوالي وبهم پيوسته ي مي گذرد كه مي توان آنها را فصول مشخص تاريخي واحدي دانست )).يا روسو مي گويد:هر سن وهر حالت از حيات كمال بلوغ ومتناسب با خود را دارد كه مخصوص آن است )). پس كودكان چو بها وساقه هاي درختان نيستند كه آنهارا بار كاميون كنيم واز آنها هزاران مواد مورد نياز درست كنند بلكه امانتهاي خداهستند كه به دست پدران ومادران و معلمان وجامعه سپرده شده اند تا به آنها خدمت شود وازآنها لاله هاي الهي درست شود .به اميد روزي كه همه بتوانند در اين راه پر ارزش موفق شوند. با آرزوي سلامتي براي تمام والدين گرامي و مربيان و آرزوي موفقيت براي شما مديرمحترم آموزش و پرورش
والسلام
منابع
1-فلسفه اخلاق استاد شهيد مطهري
2-خانواده وفرزندان تاليف استادان طرح جامعه آموزش خانواده