((مقدمه))
امروزه جامعه ما به دلیل مشکلات ومسائل فراوانی که در زمینه های اجتماعی وفرهنگی
داردباآسیب های اجتماعی زیادی روبه رومی باشد ازجمله این آسیب ها فراردختران است .
امیل دورکیم معتقد است: که پدیده های اجتماعی همچون حلقه های زنجیر به هم متصل و
وابسته اند.به طوری که افزایشنرخ آسیب هایی چون: جدایی والدین؛ اعتیاد وتنبیه بدنی
والدین؛منجر به افزایش آسیبی چون فراردختران می شودکه این مساله درجامعه مابه دلیل
معیار ها و ارزشهای دینی وخانوادگی یک نوع آسیب تلقی می شود.
بنا براین بایستی به دنبال ریشه یابی وحل مساله بوده ؛
ازآنجاکه خانواده به عنوان کوچکترین نهاد اجتماعی درتربیت فرزندان نقش اول رادارد
ودرعین حال به شکل گیری سایر نهادهای اجتماعی کمک می کند ساختار فرهنگی هر
جامعه باپرورش یافتگان درنهادخانواده شکل می گیردوآنان به نوبه خود فرزندان ودر
نهایت خانواده های دیگر رابه وجود می آورند.
لذا برای پیش گیری ازمعضلات اجتماعی خصوصا فرار دختران باید به دنبال راه حل
مفیدی باشیم.
((بیان مساله))
خانواده همواره دربین کارشناسان به عنوان اولین جایگاه رشد وتربیت نوجوانان وجوانان
که به رفتارآنها شکل داده ودر جامعه این رفتارها آشکارتر می شود مطرح شده ؛اما در
خانواده چه می گذرد ؟
علی رغم این که دختران آسیب پذیری بیشتری دارند ونیز وابستگی بیشتری به خانواده
ازخانه فرارمی کنند.
ما در پی آن هستیم که به این سوال پاسخ دهیم که چه عوامل روانی ؛اجتماعی درفرار
دختران از خانه موثر می باشند؟
ازجمله عوامل موثر درفرار دختران به این موارد می توان اشاره نمود: جدایی والدین؛
اعتیاد وتنبیه بدنی والدین
از آن جا که شخصا شاهد فرار دخترانی که دانش آموز محل خدمتم بودند وهمیشه درفکر
ترسی که والدین آنها تجربه می کنند وقتی که می فهمند فرزندشان ازخانه فرارکرده مرا
برآن داشت که درمورداین معضل اجتماعی تحقیقی انجام دهم وعلت وعوامل وراه هایی
جهت جلوگیری ازاین مساله را پیدا کنم.
((انگیزه تحقیق))
به دلیل علاقه شخصی وپاسخ به سوالاتم ؛ این موضوع را ومکان تحقیق را شهـــــــرستان
مشهد انتخاب کرده ؛تاعوامل اجتماعی روانی موثر برفراردختران از خانه یا محیطی که در
آن زندگی می کنند رابررسی کنم.
((اهمیت وضرورت تحقیق))
سیری درحوادث وآسیبهای اجتماعی به خوبی می نما یاند که بسیاری ازحوادث
وآسیب هاریشه درخانواده دارند ازجمله آسیب ها فرار دختران ازمنزل می باشد.
که این امر نه تنها باعث آسیب دیدن جدی دختران می شودبلکه بعد از فرار این
دختران برای جامعه همانندانگل خطرزامی باشند.
جهت ضرورت مساله لازم است که راجع به فرار دختران وعوامل موثر بر آن
تحقیقاتی صورت گیردازجمله این عوامل جدایی والدین (طلاق)اعتیادوتنبیه بدنی
والدین گردآوری؛دسته بندی وتحلیل این عوامل درتحقیق باعث میشودکه مسوولان
وبرنامه ریزان جامعه موضوع خانواده واستحکام آن راجدی بگیرندوبااتحاذتدابیر
لازم وآگاه کردن خانواده ها وازبین بردن آن چه که باعث می شود محیط خانواده
زمینه رابرای فراردختران مستعدکندجلوی این معضل رابگیرد.
آقای جلیل ایران محبوت وداریوش بوستانی بابررسی راهبرد های توانمند سازی
خانواده می گویند:باورود به عصرصنعتی ساختارهای سنتی خانواده ها وکارکرد
آنها ضعیف شده ودرایران نهادها وشبکه ها ی اجتماعی نتوانسنه اند هماهنگیهای
لازم راباخانواده ها برای شکل دهی افراد ایجادکنند بنابراین توجه به خانواده و
توانمند ساختن آن می تواند عامل مهمی درکاهش بی نظمی ها وسوء کارکرد
خانواده ها باشد. ودرنتیجه معضلات اجتماعی که سرمنشا آنها خانواده است را
تقلیل داد.
بنابه اعلام حسن علم الهدایی معاون اجتماعی سازمان بهزیستی ایران درسال 1383
یک هزاروسیصدوچهل مورد فراردختران از خانه به بهـزیستی گزارش شده که در
استان خراسان 62نفر می باشند.
نتایج تحقیق مرکز مطالعات اجتماعی نیروی انتظامی مشهددر باره دختران فراری
از منزل درکشورنشان می دهد که جدایی والدین ؛اعتیادوتنبیه بدنی والدین و.....
61درصد دلایل فراررابه خوداختصاص داده است.
((اهداف تحقیق))
اهداف کلی :
دراین پژوهش قصد داریم تا تاثیر عوامل روانی ؛اجتماعی رابرفراردختران نوجوان 18-15
سال درشهرمشهدراموردبررسی قراردهیم ومشخص نمائیم که آیا بین این عوامل بافرار
دختران رابطه ای وجود داردیانه
اهداف اختصاصی:
1- تعریف فرار
2- بررسی تعداد فراریان دختر درشهرمشهد
3- بررسی تاثیر جدایی والدین برفراردختران
4- بررسی تاثیر اعتیادوالدین برفزاردختران
5- بررسی تاثیرتنبیه بدنی والدین برفراردختران
((پیشینه تحقیق))
فرار دختران مساله ای است که همه کشورهای جهان بدان گرفتارندوعلتهای مختلفی
می تواند داشته باشد.براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت سالانه بیـــــش ازیک
میلیون نوجوان 19-12ساله ازخانه فرار میکنند.
بنابرآمارسازمان ملی جوانان بیشترجمعیت کشوررانوجوانان وجوانان تشکیل میدهند
که درصد زیادی ازآنها امکان رفتن به سمت رفتارهای پرخطرهمچون فرارازمنزل
رادارند.
فرار نوجوانان پدیده ای است که اختصاص به فرزندان پسریادخترندارد.ولی به دلیل
آسیب پذیــــری بیشتردختران وعواقب تلخ آن درفرهنگ ملـی ودینی جامعه ما فرار
دختران بیشتر ازفرار پسران موردتوجه قرارگرفته است.
آسیب هایی مانند فرار مثل خوره به جان جوانان افتاده وهزینه های زیادی رابردوش
کشور خواهد گذاشت.
دکترسیدمحمدرضاتقوی(روانشناس)وخانم لادن هاشمی(کارشناس روانشناسی بالینی)
طی بررسی عوامل موثربرفرار دختران ازخانه ومطالعه موردی آن درشیـــــرازدر
پژوهش خود عوامل موثربرفراردختران راجدایی والدین وازدواج مجددآنها؛ اعتیادو
تنبیه بدنی والدین و....بیان داشته اند.
"رابرتزولف تورو"و"مک کاکیل" ازاساتیدخارج ازکشورودکترصمدی راد وحیات
روشنی ازاساتیدداخلی درتحقیقات خود به این نتیجه رسیدند که نوجوانان فـــــراری
سطوح بالایی ازسوء رفتارهای جسمانی همچون کتک کاری های شدید؛ سرزنش و
انتقادرادرمقایسه باهمتایان نوجوان خوددرخانواده های بسامان تجربه می کنند.
درتحقیقی که برروی 5 دخترفراری درمراکزری- شمیـــرانات ودومرکزمداخله در
بحران فرمانیه صورت گرفت این نتیجه بدست آمدکه78درصددختران فراری دارای
تجربه ؛تنبیه بدنی یاکلامی بوده که درمیان آنها 64درصدهردونوع تنبیه و20درصد
تنبیه بدنی و16درصد تنبیه کلامی راتجربه کرده اند. ودراین تحقیق نشان داده شده
که بین دخترانی فرارکرده اند وتنبیه شده اند وکسانی که موردتنبیه واقع نشده وفرار
کرده اندتفاوت معنی داری وجود داردوازسویی هراندازه شدت این تنبیهات افزایش
یابداحتمال فرارنیزبیشترمی شود.
((فرضیه های تحقیق))
1-جدایی والدین بر فرار دختران نوجوان تاثیر دارد.
2-اعتیاد والدین بر فرار دختران نوجوان تاثیر دارد.
3-تنبیه بدنی والدین بر فرار دختران نوجوان تاثیردارد.
******************************
((متغیر های تحقیق))
1-جدایی والدین (متغیر مستقل-کیفی اسمی )
2-اعتیاد والدین (متغیر مستقل-کیفی اسمی )
3-تنبیه بدنی والدین (متغیر مستقل-کیفی اسمی )
4- فرار دختران (متغیروابسته -کیفی اسمی )
******************************
((متغیر ناخواسته یاتعدیل کننده))
نوع خانواده:
1- خانواده پرآشوب: پدر ومادرمیل به اثبات خویش دارند
2- خانواده متعادل : زندگی درکمال آرامش ؛صلح وصفا بین والدین
3- خانواده خاموش:پدرومادرمیل به اثبات خویش ندارند وبی تفاوتند
((تعریف متغیر های تحقیق))
1- تعریف مفهومی یا نظری:
تعریف فرار:
اقدام به ترک خانه وعدم بازگشت به خانه وترک اعضای خانواده بدون اجازه والدین یا
وصی قانونی خود برای خلاصی ازعوامل آزار دهنده ودست یابی به خواسته ها وآرزو
های دورودراز انجام می شود.
تعریف جدایی :
اعلام ورشکستگی اجتماعی مرد وزن در سازگاری عمیق وصمیمانه با یکدیگراست و
زندگی کردن آنهاجدا از یکدیگر
تعریف اعتیاد :
سازمان ملل درسال 1950اعتیاد رااین طور تعریف کرده:
اعتیاد مسمومیت حاد یا مزمنی است که برای شخص یا اجتماع زیان بخش می باشد .
تعریف تنبیه بدنی :
ضرب وشتم فرزندان ازسوی والدین برای حذف یاکاهش رفتارهای نامطلوب درآنها
2- تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق:
فرار:
اقدام به ترک خانه وعدم بازگشت به خانه وترک اعضای خانواده بدون اجازه والدین
یاوصی قانونی خود برای خلاصی ازعوامل آزار دهنده ودست یابی به خواسته ها و
آرزوهای دورودراز انجام می شود.
جدایی :
اعلام ورشکستگی اجتماعی مرد وزن در سازگاری عمیق وصمیمانه با یکدیگراست و
زندگی کردن آنهاجدا از یکدیگر
اعتیاد :
مصرف یکی ازمواد مخدر شناخته شده عمومی شامل تریاک؛هروئین و...حداقل روزی
یک مرتبه وبه صورت مستمر
تنبیه بدنی :
ضرب وشتم فرزندان ازسوی والدین برای حذف یاکاهش رفتارهای نامطلوب درآنها
محدودیت تحقیق:
به دلیل ملاحظات سیاسی وامنیتی بعضی مسئولین اطلاعات آماری وکمی رادستکاری
می کنند وهم چنین بعضی از خانواده ها به علت ترس از آبرو ریزی فرار دخترانشان
رااطلاع نمی دهند.
((نوع روش تحقیق))
1- نوع تحقیق :
مطالعات اجتمائی از نوع ژرفانگر
2-روش تحقیق:
علی- پس از وقوع
3-جامعه آماری:
دختران نوجوان 18-15سال شهــــــــــــرستان مشهدسال 1383
4-جامعه نمونه نیاز ندارد
ابزار جمع آوری اطلاعات:
در این پژوهش برای گردآوری اطلاعات از شیوه استفاده از اسناد ومدارک باتهیه فیش
پرسشنامه استفاده شده.
شیوه تجزیه وتحلیل اطلاعات:
استفاده از آزمون کی دو
((چارچوب نظری))
فرار دختران به عنوان مساله ای حاد:
تعریف دختران فراری :
دخترانی که اقدام به ترک خانه وعدم بازگشت به خانه وترک اعضای خانواده بدون
اجازه والدین یاوصی قانونی خود برای خلاصی ازعوامل آزار دهنده ودست یابی به
خواسته ها وآرزوهای دورودراز انجام می شود.
عوامل موثر بر فرار دختران:
1-جدایی (طلاق)
2- اعتیاد
(پدر- مادر- هردو)
3- تنبیه بدنی