خودکشی
خودكشی تلاشی آگاهانه به منظور خاتمه دادن به زندگی شخصتوسط خودش میباشد كه ممكن است این تلاش به اقدام تبدیل گردد یا فقط به شكل احساسیدر فرد بماند .
تعریف خودكشی
خودكشی به عنوان یك رفتار، مرگی است كه به دست خود شخص انجاممیگیرد. به گفته اشنایدمن ”خودكشی عمل آگاهانه آسیب رساندن به خود است كه میتوانآن را یك ناراحتی چند بعدی در انسان نیازمندی دانست كه برای مسئله تعیین شده او اینعمل بهترین راه حل تصور میشود.“
بر مبنای تعریف مركز مطالعات انستیتو ملیبهداشت روانی آمریكا، خودكشی تلاشی آگاهانه به منظور خاتمه دادن به زندگی شخص توسطخودش میباشد كه ممكن است این تلاش به اقدام تبدیل گردد یا فقط به شكل احساسی درفرد بماند. این تعریف سه شكل مختلف این پدیده را مطرح میكند.
۱) خودكشی بهاتمام رسیده: به معنی عملی موفق كه منجر به مرگ شود.
۲) اقدام به خودكشی: بهعملی ناقص گفته میشود كه به مرگ منتهی نگردیده است.
۳) افكار و تمایلاتخودكشی: فكر و یا تمایل به خودكشی است كه در ذهن فرد وجود دارد ولی به مرحله عمل درنیامده است.
آمارهای سازمان جهانی بهداشت، نشان می‌دهد كه سالیانه حدود چهارصدهزار نفر به دلیل خودكشی موفق جان خود را از دست می‌دهند. خودكشی در ردیف دهمین علتمرگ و میر برای تمام سنین در بیشتر كشورهای جهان است. در حالیكه آمار مرگ میربیماران خودكشی كرده در بین مردان سه برابر بیشتر از زنان است، ولی زنها چهار برابربیشتر از مردها اقدام به خودكشی می‌كنند.
● علل خودكشی
در زمینه علل خودكشیطبقه بندیهای متعددی وجود دارد، در این‌جا به یكی از این طبقه‌بندی‌ها اشارهمی‌شود.
۱) علل آسیب شناختی- روانی شامل بیماریهای جسمی، بیماریهای روانی همچونافسردگی.
۲) علل اقتصادی شامل بیكاری، مشكلات اقتصادی، اخراج شدن از كار ورشكستشدن و از دست رفتن پایگاههای اجتماعی.
۳) علل عاطفی شامل شكست در عشق، از دسترفتن شخص مورد علاقه، مرگ یا بیماری خطرناك یكی از نزدیكان، درگیریها و اختلالاتخانوادگی.
● عوامل پیشگیری كننده خودكشی
بر اساس نتایج بررسیهای مختلفمیتوان به برخی از عوامل پیش گویی كننده خودكشی اشاره كرد. بین خصوصیات همراه باخطر بالای خودكشی میتوان از سن بالای ۴۵ سال، جنس مذكر، الكلیسم، خشونت و تحریكپذیری، از دست دادن سلامت جسمی، افسردگی و بستری شدن قبلی در بیمارستان روانی نامبرد. همچنین اقدام و مبادرت قبلی به خودكشی، به عنوان یك ملاك قوی برای احتمالبروز مجدد خودكشی به شمار میرود. آشكارترین هشدار در خودكشی ابراز تمایل مستقیماست. بررسیها نشان می‌دهد كه تقریباً بیش از دو سوم كسانی كه خودكشی می‌كنند قبلاًقصد خود را با دیگران در میان گذاشته و آنها را به انجام آن تهدید مینمایند. بنابراین یكی از راههای موفق پیشگیری از خودكشی توجه به ابراز این فكر از طریقدیگران كمك به حل مشكل آنان و راهنمایی آنها جهت مراجعه به روانشناس یا روانپزشكاست.
● شیوههای مقابله با خودكشی
درمان افراد اقدام كننده به خودكشیعبارتست از:
۱) مشاوره، راهنمایی و حمایت فرد
۲) آموزش و درمان حل مسألهای
۳) روان درمانی فردی
۴) مداخله خانوادگی
۵) گروه درمانی
۶) درماندارویی
۷) بستری كردن در بخش بیماران روانی
مهارتهای حل مسأله به فرد اینامكان را می‌دهد كه با بررسی راهحلهای مختلفی كه در پیش‌رو دارد، یكی آز آنها رامؤثرتر تشخیص داده و در جهت حل مشكل آن را به‌كار بندد. به‌یاد داشته باشیم كهخودكشی میتواند یك راهحل باشد، اما بدترین و آخرین راه حل مشكل است. همیشه برایحل همه مشكل‌ها راهحلهای بسیاری ساده، ارزان و آبرومندانه وجود دارد كه باید بهآن‌ها فكر كنیم و با كمك مشاور آنها را پیدا كنیم
خودکشی 2
كسی كه حرف خود كشی را می زند به آن عمل نمی كند . اینطور نیست این یكباور غلط است . متخصصین بهداشت روان ( روانپزشك ، روانشناس) همیشه حرف بیمار را جدیمی گیرند.
خود كشی به معنای خاتمه زندگی به دست خود فرد است ، اگر كسی دست بهخود كشی بزند ولی زنده بماند به این رفتار اقدام به خود كشی می گوئیم. در حال حاضردر جهان بیش از یك میلیون نفر در سال خود كشی می كنند و ۲۰ – ۱۰ میلیون نفر دست بهخود كشی می زنند . در غرب ( مغرب زمین) قربانیان اصلی خود كشی مردان مسن هستند. درایران قربانی اصلی زنان جوان می باشند. نكته بسیار مهم اینست كه خود كشی در بسیاریاز موارد قابل پیشگیری است.
● باور های غلط درباره خود كشی :
▪ كسی كه حرفخود كشی را می زند به آن عمل نمی كند . اینطور نیست این یك باور غلط است . متخصصینبهداشت روان ( روانپزشك ، روانشناس) همیشه حرف بیمار را جدی می گیرند.
▪ افرادخود كش افراد ضعیفی هستند یا ایمان ندارند . كسی كه خود كشی می كند در بسیاری ازموارد دچار بیماریهای روانپزشكی از جمله افسردگی است، بنا براین ما با بیمار طرفهستیم و نه آدم ضعیف یا بی ایمان و بیمار نیاز به درمان دارد.
● علل خود كشی :
۱) بیماریهای روانپزشكی مثل افسردگی اساسی ، اختلال دو قطبی، الكلیسم، اعتیاد.
۲) علل اجتماعی فرهنگی شامل تقلید، تحت تاثیر قرارگرفتن رسانه ها، ور شكستگی ،بیكاری ، اپیدمی خود كشی.
۳) علل روانشناختی : شكست در عشق، كنكور یا هر شكستدیگر، استرس ها ( اختلافات زنا شویی)
عوامل پیشبینی كننده ( پیش گوئی )خود كشی:
جوان، متاهل و زن سن زیر ۳۰ سال سابقه قبلی اقدام به خود كشی ، سابقه خانوادگیخود كشی ، افسردگی، احساس درماندگی و بی كسی ، تهدید یا ابراز خود كشی ، اعتیاد .
● چطور حدس بزنیم عزیز ما در معرض خطر خود كشی است؟
▪ اگر اخیرا" حرف ازمرگ و مردن می زند و می گوید زندگی به چه درد می خورد ، آخرش كه چی ، آخرش كه بایدرفت، آخرش كه همه می میرند، ایكاش می مردم ، مرگ بهتر از زندگانی، خوش به حالآنهایی كه مردند.
▪ اگر به تازگی رفتار شخص عوض شده ، كم حرف و ساكت شده ، مرتبتوی فكر یا توی خودش است، به تازگی خیلی مهربان شده است، اشیاء خود را می بخشد.
▪ اگر تهدید به خودكشی كرده یا درباره خود كشی حرف می زند.
به سخنان او بادقت و همدلی گوش كنید مبادا اورا نصیحت كنید به او بگوئید درك می كنم كه در موقعیتسختی گیر افتاده ای نگوئید مگر دیوانه شده ای ! مگر بچه ای! مگر می خواهی بری جهنم،جواب خدا را چی می دهی؟ بیماری افسردگی كه از علل اصلی خود كشی است قابل پیشگیری ودرمان است. حتما" فرد را به روانپزشك یا روانشاس معرفی كنید خودتان هم با او نزددكتر بروید اگر فرد از مراجعه به دكتر خودداری كرد خودتان به دكتر مراجعه كنیدو راهحل بخواهید به یاد داشته باشید " پیشگیری از خود كشی یك وظیفه همگانی است" ، فردخود كش نباید تنها بماند و در صورت توصیه روانپزشك ممكن است نیاز به بستری شدن دربخش روانپزشكی یك بیمارستان باشد .
بحران خودکشی
آیا تاكنون با پیشامدهای ناكام كننده ای در زندگی مواجه شده اید، طوریكه دلتان بخواهد به همه چیز خاتمه دهید؟ آیا تاكنون مرگ به عنوان راه حلی بهتر ازمبارزه با زندگی برایتان مطرح شده است؟ بسیاری از مردم در دوره ای از زندگی خود بهمرگ فكر كرده اند ولی تعداد بسیار كمی از آنها واقعاً به خودكشی عمل می كنند. بحرانخودكشی تجربه ای مغشوش كننده, دردناك و سخت است. برای بیرون آمدن از بحران خودكشی, تعیین عوامل ایجاد كننده بحران, فهم احساسات شخص خودكشی كننده و مواجهه با افكارخودكشی گرا مسائل بسیار مهم و اساسی هستند.
● چه چیزی به بحران خودكشی منجر میشود؟
یك بحران خودكشی معمولاً توسط یك تجربه آسیب زا و یا مجموعه ای از تجاربكه احساس ارزشمندی شخص را پایمال می كنند, ایجاد می شود. این تجارب شامل یك فقداناساسی, ناكامی در نیل به اهداف شخصی و یا مشكلات شخصی دراز مدت می باشند. زمانی كهنظام مقابله ای شخص قادر به رویارویی با تجارب منفی زندگی نباشد, افسردگی و یأسناشی از آن می تواند شخص را به افكار خودكشی آسیب پذیر نماید.
● احساسات شخصخودكشی كننده
عموماً شخص در معرض خودكشی به دلیل احساس بیگانگی از تعاملاتاجتماعی كناره گیری می كند. او در پس انبوه جمعیت احساس انزوا و تنهایی می نماید. نیروی لازم برای عملكردهای روزانه كاهش می یابد. احساس خستگی و نوسانات خلقی ایجادمی شوند. خواب, خوراك و عادات مراقبت از خود از نظم معمول خارج می گردند. شخص ممكناست بدلیل سخت و غیر قابل تحمل بودن الزامات زندگی از خوردن خودداری كند, در خوابمشكل داشته باشد, كلاس درس یا كار خود را فراموش كند و از آرایش ظاهری خود غفلتنماید. عواطف خشم, آسیب و غمگینی احساس ناامیدی و درماندگی فرد را در بر می گیرد.
● شیوه های مواجهه با افكار خودكشی
در زیر چند راهبرد جهت مواجهه با معمایبحران خودكشی ذكر شده است. نكته كلیدی برای پیشرفت از طریق این حالت, برقرار كردنرابطه با یك شخص و مشاركت در یافتن راههای جایگزین جهت (توجیه) زندگی (زنده ماندن) است.
۱) ترسها، ناكامی ها و نگرانی های خود را با والدین, دوست, همسر, استاد, مشاور یا یك روحانی در میان بگذارید. اگر شما راه حلی برای مشكلات ندارید به اینمعنی نیست كه برای آن مشكلات دیگر هیچ راه حلی وجود ندارد. ابراز افكار واحساساتتان آغاز كننده فرایندی است كه از طریق آن نیرو, امید و احساس ارزشمندیمجدداً ایجاد شده و به كشف راه حل های دیگر جهت حل و فصل بحران منجر می گردد. اگرافكار خودكشی پیش از چند روز طول كشید, كمك حرفه ای و تخصصی الزامی خواهد بود.
۲) آنچه را كه موجب ناراحتی شما می شود بطور مشخص بنویسید. علاوه بر این, چگونگی رویارویی تان با مشكلات را معین كنید. با مشخص كردن آنچه جهت مقابله با یكموضوع خاص انجام می دهید, دریچه ذهن خود را برای راه حلهای دیگر باز می گذارید.
۳) افكار مثبت را جایگزین افكار منفی كنید. اگر شما بطور دائمی درباره نقائص, تقصیرها و بدبیاری های زندگی خود تعمق و تفكر نمائید، خود پنداره و نگرشی منفی درمورد آینده را درونی خواهید كرد. تمركز بر اسنادها, توانایی ها و مشاركت های شخصیمثبت, نگرشی متعادل در مورد خود و توانایی هایتان ایجاد خواهد كرد. در بعضی اوقاتجهت ایجاد احساس بهتر با خودتان حرف بزنید.
۴) كسانی را كه در صورت كشتن خودتانزندگی آنها آسیب خواهد دید, مشخص كنید. تعیین اینكه آیا كسی در زندگی خود به شمانیازمند است, كاری سخت است. بهرحال, ما همه در شبكه های اجتماعی درگیر هستیم و درهر لحظه از زمان شخصی وجود دارد كه رابطه ای معنی دار با شما داشته باشد. در نظرداشته باشید كه شما به حساب می آئید (برای دیگران مهم هستید), ارزشمندید و استحقاقاین را دارید كه چیزها را بهتر سازید.
زندگی در دوره هایی از زمان سخت می گردد, همه فراز و نشیب دارند. یك بخش از خوبی زندگی در این است كه شما امیدوارید فردابهتر از دیروز خواهد بود.
اگر شما از افسردگی, ناامیدی و افكار خودكشی در رنجهستید, مطمئن باشید كه مراجعه به متخصصین بهداشت روانی برای شما بسیار كمك كنندهخواهد بود.
● پیشگیری از خودكشی!؟چرا مردم خودكشی می كنند؟
خصوصیت مشترك مابین افرادی كه اقدام به خودكشی می كنند داشتن این باور است كه خود كشی تنها راه حلغلبه بر احساسات غیر قابل تحمل است .كشش خودكشی دراین است كه نهایتا به این احساساتغیرقابل تحمل خاتمه می دهد .درتراژدی خودكشی ،آشفتگی ومشكلات عاطفی به حدی شدید میگردند كه فرد را دریافتن راه- های مختلف حل مشكل خود ناتوان می سازند. رحالی كه راهحلهای دیگری نیز وجود دارند.
همه ما درطول زندگی احساس تنهائی ،افسردگی ،بیكسی ونا امیدی را تجربه می -كنیم .مرگ یكی از اعضای خانواده وشكست دربرقراری ارتباطاز جمله مواردی هستند كه اعتماد به نفس ما را تحت تأثیر قرارداده احساس بی ارزشی رادر ما بوجود می -آورند.ورشكستگی‌های اقتصادی نیز از جمله مشكلات عمده‌ای هستند كهبعضی از ما در طول زندگی كم و بیش با آن مواجه می‌گردیم. از آنجائی كه ساختارهیجانی هر شخص منحصر به فرد می باشد هركدام ازما در شرایط مختلف پاسخهای متفاوتیمی‌دهیم .
درتشخیص این كه آیا واقعا ٌفردی قصد خودكشی دارد لازم است این موقعیتبحرانی ،از دیدفردمورد ارزیابی قرارگیرد، چرا كه ممكن است موضوعی كه از دید شما ازاهمیت كمی برخوردار است بنظر شخص دیگر بسیار مهم باشد ویا واقعه ای كه شما برای آناهمیتی قائل نمی‌شوید برای شخص دیگر بسیار ناراحت كننده و مهم تلقی گردد.
بدونتوجه به ماهیت بحران ،اگر كسی احساس می كند كه دیگر تحمل مشكلات را ندارد خطر اقدامبه خودكشی ،به عنوان راه حل جذاب برای وی وجود دارد.
● علائم خطر
حداقل ۷۰درصد كسانی كه اقدام به خودكشی می‌كنند قبل از اقدام ،به گونه‌ای قصد خودشان رانشان می‌دهند .آگاهی از این نشانه‌ها وحاد بودن مشكلات فرد میتواند د ر پیشگیری ازچنین تراژدیهایی كمك كننده باشد. اگر شما فردی را می شناسید كه در برقراری یكارتباط هدفمند ویا رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده درموقعیت پراسترسی قرار دارد ویا حتی به دلیل شكست درامتحان دچار مشكل میباشد لازم است درصدد یافتن سایر علائمبحران برآئید.
بسیاری از افراد غالبا با ابراز جملاتی همچون « دلم می خواهدخودم را بكشم »یا « نمی دانم چه مدت دیگر می توانم این فشارها ومشكلات را تحمل كنم » ،یا اینكه «من قرص‌هایم را برای روزی نگهداشته‌ام كه كارها واقعا بدتر گردد» یا« اخیرا طوری رانندگی می كنم گوئی واقعا برایم اهمیت نداردچه اتفاقی برایم پیشبیاید.» دیگران را مستقیما از برنامه خود كشی خود مطلع میگردانند.بطور كلی وجوداحساس افسردگی ، ابراز درماندگی ،تنهایی ونا امیدی شدید می تواند بیانگر افكار منجربه خودكشی درفرد باشد.گوش دادن به صحبتهای فرد كه نشانهٔ درخواست كمك از طرف اوستحائز اهمیت بسیاری است چرا كه معمولا این گونه صحبتها تلاش نا امیدانه فرد جهتبرقراری ارتباط ، دریافت كمك و درك مشكلاتش توسط دیگران می باشد.
بیشتر اوقاتدررفتار بیرونی افرادی كه به فكر خودكشی می افتند تغییراتی دیده میشود آنها ممكناست با بخشیدن اموال قیمتی خود ومرتب كردن كارهایشان خود را برای مرگ آماده كنند .آنها همچنین ممكن است از اطرافیان خود كناره گیری نموده الگوی خواب و خوراك خود راتغییر دهند ویا علاقه‌أشان را نسبت به فعالیتها یا ارتباطات گذشته‌اشان از دستبدهند.
چنین تغییرات ناگهانی وشدید می تواند به عنوان زنگ خطر تلقی گردد چرا كهبا این تغییرات فرد خود را درموقعیتی می بیند كه بزودی مشكلاتش تمام خواهد شد و بهآرامش دست خواهد یافت .
● باورهای غلط وحقایقی راجع به خودكشی
▪ باور غلط : فرد باید دیوانه باشد كه حتی فكر خودكشی به سرش بزند .
ـ حقیقت : بیشتر مردمگاهگاهی درطول زندگی خود درمورد خودكشی فكر كرده‌اند. بسیاری از افرادی كه خودكشیمی‌كنند ویا اقدام به خود كشی حقیقت : اغلب مواقع عكس قضیه درست است ،كسانی كهاقدام‌های قبلی خودكشی داشته‌اند بیشتر در معرض خطر خودكشی قرار دارند.برای بعضی ازاین افراد، خودكشی دردفعات دوم و سوم آسانتر میباشد.
▪ باور غلط :كسانی كه قصدجدی خودكشی دارند هیچ كاری را نمی‌توان برای آنها انجام داد .
ـ حقیقت :بیشتربحرانها ی منجر به خودكشی ،محدود به زمان بوده و براساس افكار مبهم صورت گر فته‌لند .كسانی كه اقدام به خودكشی می‌كنند به نحوی قصد فرار از مشكلات را دارند .درحالی كهآنها می‌باید مستقیما با مشكلات برخورد نموده تا بتوانند راه حلهای دیگری را بیابند .راه حلهایی كه با كمك افراد علاقمند به آنها درطول بحران مطرح شده و با حمایت آنهااین افراد قادر خواهند بود دقیق تر راجع به مسائل فكر كنند.
▪ باور غلط: صحبتراجع به خودكشی می تواند ایده خودكشی را در فرد بوجود آورد.
ـ حقیقت :بحران وآشفتگی‌های هیجانی ناشی از آن ،فكر راجع به خود كشی را در ذهن فرد مستعد ایجادنموده است .علاقمندی وصحبت مستقیم راجع به خودكشی ،این اجازه را به فرد می‌دهد فشاریا ناراحتی صحبت دربارهٔ مشكلات خود را تجربه نماید كه این امر میتواند منجر بهكاهش اضطراب در وی گردد.این گونه صحبتها همچنین باعث میشود فردی كه قصد خودكشیدارد كمتر احساس تنهایی یا انزوا داشته واحتمالا برای وی تسكین دهنده نیز باشد.
● چگونه میتوان به فردی كه قصد خودكشی دارد كمك نمود:
اغلب خودكشی ها را میتوان با اقدام‌های بجا و مناسب در مورد افراد در معرض بحران پیشگیری نمود. اگر فردیراكه قصد خودكشی دارد می شناسید لازم است اقدامات زیر را انجام دهید :
ـ خونسردباشید:دربیشتر موارد عجله‌ای دركار نیست .بنشینید و واقعا به صحبتهای فرد گوش فرادهید وضمن درك،حمایتهای عاطفی خود را در مورد وی اعمال نمائید.
ـ بطور مستقیمراجع به خودكشی بحث نمائید. بیشتر افراد راجع به مرگ و مردن احساسات مبهمی داشته وآماده دریافت هرنوع كمكی هستند . از صحبت یا سؤال مستقیم راجع به خودكشی ،ترس ووحشتی بخود راه ندهید.
ـ فرد را به استفاده از روش‌های حل مسئله واقدامات مثبتتشویق وترغیب نمائید بخاطر داشته باشید فردی كه در موقعیت بحران عاطفی قرار داردنمی تواند منطقی ودقیق فكر كند. اورا از هر گونه اقدام جدی وتصمیمات غیر قابل برگشتدرموقعیت بحران باز دارید وراجع به تغییرات مثبتی كه امید به زندگی را در وی افزایشمی دهد بحث وگفتگو نمائید.
ـ از دیگر افراد كمك بگیرید.علیرغم اینكه شما قصدكمك را دارید،سعی نكنید با ایفای نقش مشاور تمام مسئولیت را خود برعهده بگیرید .درجستجوی افرادی كه بتوانند در زمینه‌های تخصصی به شما كمك كنند برآیید ،حتی اگربه قیمت از بین رفتن اعتماد او به شما شود.اجازه دهید فرد مشكل دار بفهمد كه شمابرای وی اهمیت قائلید ونسبت به او چنان علاقمندید كه قصد گرفتن كمك از دیگران جهترفع مشكلات وی را دارید.
▪ اطلاعات ارائه شده را می توان چنین خلاصه نمودكه:
بحران منجر به خودكشی موقتی است .غیر قابل تحمل ترین دردها و ناراحتی ها نیز میتوانند تحمل گردند .كمك همیشه در دسترس شماست .
خیلی كسانی كه خودكشی كرده‌اندافراد با هوشی بوده‌اند كه در موقعیت بحران ، انتظار بیش از حدی از خود داشتهوموقتا دچار آشفتگی وپریشانی احوال شده‌اند .
ـ باور غلط : كسا نی كه یك باراقدام جدی برای خودكشی داشته‌لند رغبتی برای اقدام مجدد ندارند
چرا خوداکشی
خودکشی یکی از جرائمی است که در اورپا و امریکا رقم بالایی را در میانسائر جرائم بخود اختصاص داده است. در امریکا هرساله حداقل ۳۰۰۰۰ جوان بدلیل آیندهنامعلوم و زندگی بدون هدف دست به خودکشی میزنند. در کشور فرانسه هر روز ۴۳۸ نفربدلایل مختلف اقدام به خود کشی میکنند. اما سئوالی اینجاست چرا؟
آن لوردانشجویی از پاریس که برای مدت کوتاهی به انگلستان آمده بود قبل از خود کشی خود دررودخانه تایمز لندن یک نامه ۱۳ صفحه ای از خود بر جای گذاشت که درآن نامه دلیلخودکشی خود را اعلام نموده بود. آن لور در قسمتی از نامه خود ا ینطور نوشته بود کهمن میخواهم به زندگی خود پایان دهم و تنها ترس من این است که بار دیگر خود را برروی تخت بیمارستان ببینم .
یک مامور پلیس که در رابطه با این پرونده تحقیقمیکرد عنوان داشت که مرگ آن لور یک موضوع شوکه کننده و مرموز برای دوستان ، خانوادهو اطرافیان او میباشد. خانم آن لور دارای یک زندگی خوب و راحت در فرانسه بود امابگفته یکی از دوستان او کامل گرایی در زندگی و یا بعبارت دیگر زندگی تمام عیار و بیعیب احتمالا موضوعی است که او را به طرف این عمل سوق داده بود بگونه ای که در انتهاتصمیم به خودکشی نمود.
بسیاری از مردم اغلب در زمانی که کلافه میگردند و تصورمیکنند که در بن بست گیر کرده اند آرزوی مرگ میکنند. ایشان بخاطر احساس بدی که درخود دارند تصور میکنند که مرگ میتواند برطرف کننده احساسات آنها باشد. اما حقیقیتاین است که مرگ نمیتواند تبدیل کننده احساسات ما باشد چون آنها در درون ما هستند ونه در شرایط خارجی زندگی ما.حال بیائید به چند واقعیت در این زمینه نگاه کنیم .
● خودکشی و تاثیر آن بر خانواده شما
مرگ هر فرد تاثیر بسزائی بر اطرافیاناو می گذارد. مخصوصا بر جمع دوستان، خانواده و عزیزانی که به بیش از هرفرد دیگر بهاو نزدیک میباشند. خود کشی باعث میگردد خانواده و دوستان احسا س کنند که ایشان مسببو عامل این موضوع بوده اند. بسیاری از خانواده ها پس از خودکشی عزیز از دست رفتهخود هرگز نتوانسته اند به زندگی طبیعی خود بازگشت کنند. امروز تصمیم شما میتواندباعث ازبین رفتن خانواده یا دوستان نزدیک شما گردد ویا باعث تسلی و شادی آنها گردد.
● گذشته را بخاطر آورید
زمانیکه شما نا امید و متاثر هستید و تصور میکنیدکه زندگی ارزش زیستن را ندارد به گذشته برگردید و ببینید که زمانی بوده که اوضاعشما بسیار بهتر از حال بوده است. زمانی که شما اوقات خوب و شادی را داشته اید درکنار دوستان و خانواده و از بودن با آنها لذت میبردید. این تجربه میتواند دوبارهتکرار شود اگر شما بخواهید.
● چه چیزی در فراسوی مرگ منتظر شماست
تقریبا دراکثر مذاهب مردم باور دارند در فراسوی مرگ جهانی دیگر قرار دارد. این موضوع حتیدرمیان افراد بدون مذهب نیز بگونه ای دیگر عنوان میگردد. دنیایی که افراد در قبالعملکرد خود مورد تقدیر و یا تنبیه قرار میگیرند. بهمین جهت باید مواظب بود که چهراهی را ما برای خود انتخاب میکنیم. این راه میتواند بسیار خطرناک باشد نه چون صرفاخلاف مذهب است بلکه چون ممکن است این بجایی ختم شود که رهایی از آن غیر ممکن باشد. اگر شما امروز در این مورد مطمئن نیستید قبل از تصمیم گیری کمی بیشتر در مورد آنبیاندیشید.
● واقعیت زندگی چیست
هدف و واقعیت زندگی این است که ما بتوسطخالقی بوجود آمده ایم که عاشق ماست و برای ما ارزش زیادی قائل است. او وضعیت شما رابخوبی درک می کند و میتواند شما را در این راه امداد کند البته اگر به او اجازهدهید تا وارد زندگی شما شود. او حتی برای ما انسانها به جهان خود قدم گذاشت و بهشباهت ما درآمد. او همانند ما زندگی نمود و برای ما بر روی صلیب فدا شد تا امروزهریک از ما آزاد و رها باشیم و بتوانیم در او هدف و واقعیت زندگی را دریابیم. امروزاو میتواند جوابگو افسردگی ها، بیماریها و مشکلات ما باشد جائیکه دیگران قادر بهدرک آن نمیباشند.
بله این خالق امروز میخواهد به شما کمک کند چون شما را دوستدارد همانطور که در کلام خود میگوید.
ای دوست من، من هرگز تو را تنها نمیگذارم. من قبل از اینکه تو بدنیا بیایی تو را تو را دوست داشته ام و همیشه در همه حال تورا می نگریستم وبا تو بوده ام. من هنوز هم با تو هستم و تو را در این وضعیت تنهانخواهم گذاشت. اما من منتظر میمانم تا تو به من اجازه دهی تا وارد زندگی تو شوم وتو را از این راه نجات بخشم. چرا که من نقشه بزرگی برای تو در زندگی دارم.
شمامیتوانید این موضوع را امروز نزد خود بررسی کنید و ببینید که زندگی میتواند بزرگتراز آن باشد که شما فکر میکنید و شما میتوانید از آن لذت ببرید. شما میتوانید همینامروز مشکل خود را با یک فرد درمیان بگذارید و به او بگوئید. این فرد میتواند یکدوست باشد یا عضوی از اعضای خانواده، یک دکتر و یا فردی که شما میتوانید به اواعتماد کنید. اگر شما هیچ دوستی ندارید و یا نمیتوانید به فردی اعتماد کنیدمیتوانید مشکل خود را با ما میان بگذارید و ما تلاش میکنیم تا آنجا که ممکن است شمارا کمک نمائیم.
وخداوند میگوید مرا بخوان و تو را اجابت خواهم نمود و تو را ازچیزهای عظیم و مخفی که ندانسته ای مخبر خواهم ساخت
بحران خودکشی 1
یك بحران خودكشی معمولاً توسط یك تجربه آسیب زا و یا مجموعه ای ازتجارب كه احساس ارزشمندی شخص را پایمال می كنند, ایجاد می شود. این تجارب شامل یكفقدان اساسی, ناكامی در نیل به اهداف شخصی و یا مشكلات شخصی دراز مدت میباشند.
آیا تاكنون با پیشامدهای ناكام كننده ای در زندگی مواجه شده اید، طوریكه دلتان بخواهد به همه چیز خاتمه دهید؟ آیا تاكنون مرگ به عنوان راه حلی بهتر ازمبارزه با زندگی برایتان مطرح شده است؟ بسیاری از مردم در دوره ای از زندگی خود بهمرگ فكر كرده اند ولی تعداد بسیار كمی از آنها واقعاً به خودكشی عمل می كنند. بحرانخودكشی تجربه ای مغشوش كننده, دردناك و سخت است. برای بیرون آمدن از بحران خودكشی, تعیین عوامل ایجاد كننده بحران, فهم احساسات شخص خودكشی كننده و مواجهه با افكارخودكشی گرا مسائل بسیار مهم و اساسی هستند.
● چه چیزی به بحران خودكشی منجر میشود؟
یك بحران خودكشی معمولاً توسط یك تجربه آسیب زا و یا مجموعه ای از تجاربكه احساس ارزشمندی شخص را پایمال می كنند, ایجاد می شود. این تجارب شامل یك فقداناساسی, ناكامی در نیل به اهداف شخصی و یا مشكلات شخصی دراز مدت می باشند. زمانی كهنظام مقابله ای شخص قادر به رویارویی با تجارب منفی زندگی نباشد, افسردگی و یأسناشی از آن می تواند شخص را به افكار خودكشی آسیب پذیر نماید.
● احساسات شخصخودكشی كننده
عموماً شخص در معرض خودكشی به دلیل احساس بیگانگی از تعاملاتاجتماعی كناره گیری می كند. او در پس انبوه جمعیت احساس انزوا و تنهایی می نماید. نیروی لازم برای عملكردهای روزانه كاهش می یابد. احساس خستگی و نوسانات خلقی ایجادمی شوند. خواب, خوراك و عادات مراقبت از خود از نظم معمول خارج می گردند. شخص ممكناست بدلیل سخت و غیر قابل تحمل بودن الزامات زندگی از خوردن خودداری كند, در خوابمشكل داشته باشد, كلاس درس یا كار خود را فراموش كند و از آرایش ظاهری خود غفلتنماید. عواطف خشم, آسیب و غمگینی احساس ناامیدی و درماندگی فرد را در بر می گیرد.
● شیوه های مواجهه با افكار خودكشی
در زیر چند راهبرد جهت مواجهه با معمایبحران خودكشی ذكر شده است. نكته كلیدی برای پیشرفت از طریق این حالت, برقرار كردنرابطه با یك شخص و مشاركت در یافتن راههای جایگزین جهت (توجیه) زندگی (زنده ماندن) است.
۱) ترسها، ناكامی ها و نگرانی های خود را با والدین, دوست, همسر, استاد, مشاور یا یك روحانی در میان بگذارید. اگر شما راه حلی برای مشكلات ندارید به اینمعنی نیست كه برای آن مشكلات دیگر هیچ راه حلی وجود ندارد. ابراز افكار واحساساتتان آغاز كننده فرایندی است كه از طریق آن نیرو, امید و احساس ارزشمندیمجدداً ایجاد شده و به كشف راه حل های دیگر جهت حل و فصل بحران منجر می گردد. اگرافكار خودكشی پیش از چند روز طول كشید, كمك حرفه ای و تخصصی الزامی خواهد بود.
۲) آنچه را كه موجب ناراحتی شما می شود بطور مشخص بنویسید. علاوه بر این, چگونگی رویارویی تان با مشكلات را معین كنید. با مشخص كردن آنچه جهت مقابله با یكموضوع خاص انجام می دهید, دریچه ذهن خود را برای راه حلهای دیگر باز می گذارید.
۳) افكار مثبت را جایگزین افكار منفی كنید. اگر شما بطور دائمی درباره نقائص, تقصیرها و بدبیاری های زندگی خود تعمق و تفكر نمائید، خود پنداره و نگرشی منفی درمورد آینده را درونی خواهید كرد. تمركز بر اسنادها, توانایی ها و مشاركت های شخصیمثبت, نگرشی متعادل در مورد خود و توانایی هایتان ایجاد خواهد كرد. در بعضی اوقاتجهت ایجاد احساس بهتر با خودتان حرف بزنید.
۴) كسانی را كه در صورت كشتن خودتانزندگی آنها آسیب خواهد دید, مشخص كنید. تعیین اینكه آیا كسی در زندگی خود به شمانیازمند است, كاری سخت است. بهرحال, ما همه در شبكه های اجتماعی درگیر هستیم و درهر لحظه از زمان شخصی وجود دارد كه رابطه ای معنی دار با شما داشته باشد. در نظرداشته باشید كه شما به حساب می آئید (برای دیگران مهم هستید), ارزشمندید و استحقاقاین را دارید كه چیزها را بهتر سازید.
زندگی در دوره هایی از زمان سخت می گردد, همه فراز و نشیب دارند. یك بخش از خوبی زندگی در این است كه شما امیدوارید فردابهتر از دیروز خواهد بود.
اگر شما از افسردگی, ناامیدی و افكار خودكشی در رنجهستید, مطمئن باشید كه مراجعه به متخصصین بهداشت روانی برای شما بسیار كمك كنندهخواهد بود .
پیش گیری از خود کشی _ چرا مردم خودکشی می کنند؟
خصوصيت مشترك ما بين افرادي كه اقدام به خودكشي مي كنند داشتن اين باور است كه خود كشي تنها راه حل غلبه بر احساسات غير قابل تحمل است .كشش خودكشي دراين است كه نهايتا به اين احساسات غيرقابل تحمل خاتمه مي دهد .درتراژدي خودكشي ،آشفتگي ومشكلات عاطفي به حدي شديد مي گردند كه فرد را دريافتن راه- هاي مختلف حل مشكل خود ناتوان مي سازند. رحالي كه راه حلهاي ديگري نيز وجود دارند.
همه ما درطول زندگي احساس تنهائي ،افسردگي ،بي كسي ونا اميدي را تجربه مي -كنيم .مرگ يكي از اعضاي خانواده وشكست دربرقراري ارتباط از جمله مواردي هستند كه اعتماد به نفس ما را تحت تأثير قرارداده احساس بي ارزشي را در ما بوجود مي -آورند.ورشكستگي‌هاي اقتصادي نيز از جمله مشكلات عمده‌اي هستند كه بعضي از ما در طول زندگي كم و بيش با آن مواجه مي‌گرديم. از آنجائي كه ساختار هيجاني هر شخص منحصر به فرد مي باشد هركدام ازما در شرايط مختلف پاسخهاي متفاوتي مي‌دهيم .
درتشخيص اين كه آيا واقعا ٌفردي قصد خودكشي دارد لازم است اين موقعيت بحراني ،از ديدفردمورد ارزيابي قرارگيرد، چرا كه ممكن است موضوعي كه از ديد شما از اهميت كمي برخوردار است بنظر شخص ديگر بسيار مهم باشد ويا واقعه اي كه شما براي آن اهميتي قائل نمي‌شويد براي شخص ديگر بسيار ناراحت كننده و مهم تلقي گردد.
بدون توجه به ماهيت بحران ،اگر كسي احساس مي كند كه ديگر تحمل مشكلات را ندارد خطر اقدام به خودكشي ،به عنوان راه حل جذاب براي وي وجود دارد.
علائم خطر
حداقل 70 درصد كساني كه اقدام به خودكشي مي‌كنند قبل از اقدام ،به گونه‌اي قصد خودشان را نشان مي‌دهند .آگاهي از اين نشانه‌ها وحاد بودن مشكلات فرد ميتواند د ر پيشگيري از چنين تراژديهايي كمك كننده باشد. اگر شما فردي را مي شناسيد كه در برقراري يك ارتباط هدفمند ويا رسيدن به اهداف از پيش تعيين شده درموقعيت پراسترسي قرار دارد و يا حتي به دليل شكست درامتحان دچار مشكل مي‌باشد لازم است درصدد يافتن ساير علائم بحران برآئيد.
بسياري از افراد غالبا با ابراز جملاتي همچون " دلم مي خواهد خودم را بكشم "يا " نمي دانم چه مدت ديگر مي توانم اين فشارها ومشكلات را تحمل كنم " ،يا اينكه "من قرص‌هايم را براي روزي نگهداشته‌ام كه كارها واقعا بدتر گردد" ي" اخيرا طوري رانندگي مي كنم گوئي واقعا برايم اهميت نداردچه اتفاقي برايم پيش بيايد." ديگران را مستقيما از برنامه خود كشي خود مطلع ميگردانند.بطور كلي وجود احساس افسردگي ، ابراز درماندگي ،تنهايي ونا اميدي شديد مي تواند بيانگر افكار منجر به خودكشي درفرد باشد.گوش دادن به صحبتهاي فرد كه نشانة درخواست كمك از طرف اوست حائز اهميت بسياري است چرا كه معمولا اين گونه صحبتها تلاش نا اميدانه فرد جهت برقراري ارتباط ، دريافت كمك و درك مشكلاتش توسط ديگران مي باشد.
بيشتر اوقات دررفتار بيروني افرادي كه به فكر خودكشي مي افتند تغييراتي ديده مي‌شود آنها ممكن است با بخشيدن اموال قيمتي خود ومرتب كردن كارهايشان خود را براي مرگ آماده كنند .آنها همچنين ممكن است از اطرافيان خود كناره گيري نموده الگوي خواب و خوراك خود را تغيير دهند ويا علاقه‌أشان را نسبت به فعاليتها يا ارتباطات گذشته‌اشان از دست بدهند.
چنين تغييرات ناگهاني وشديد مي تواند به عنوان زنگ خطر تلقي گردد چرا كه با اين تغييرات فرد خود را درموقعيتي مي بيند كه بزودي مشكلاتش تمام خواهد شد و به آرامش دست خواهد يافت .
باورهاي غلط وحقايقي راجع به خودكشي
q باور غلط : فرد بايد ديوانه باشد كه حتي فكر خودكشي به سرش بزند .
q حقيقت : بيشتر مردم گاهگاهي درطول زندگي خود درمورد خودكشي فكر كرده‌اند. بسياري از افرادي كه خودكشي مي‌كنند ويا اقدام به خود كشي حقيقت : اغلب مواقع عكس قضيه درست است ،كساني كه اقدام‌هاي قبلي خودكشي داشته‌اند بيشتر در معرض خطر خودكشي قرار دارند.براي بعضي از اين افراد، خودكشي دردفعات دوم و سوم آسانتر مي‌باشد.
q باور غلط :كساني كه قصد جدي خودكشي دارند هيچ كاري را نمي‌توان براي آنها انجام داد .
q حقيقت :بيشتر بحرانها ي منجر به خودكشي ،محدود به زمان بوده و براساس افكار مبهم صورت گر فته‌لند .كساني كه اقدام به خودكشي مي‌كنند به نحوي قصد فرار از مشكلات را دارند .درحالي كه آنها مي‌بايد مستقيما با مشكلات برخورد نموده تا بتوانند راه حلهاي ديگري را بيابند .راه حلهايي كه با كمك افراد علاقمند به آنها درطول بحران مطرح شده و با حمايت آنها اين افراد قادر خواهند بود دقيق تر راجع به مسائل فكر كنند.
q باور غلط: صحبت راجع به خودكشي مي تواند ايده خودكشي را در فرد بوجود آورد.
q حقيقت :بحران و آشفتگي‌هاي هيجاني ناشي از آن ،فكر راجع به خود كشي را در ذهن فرد مستعد ايجاد نموده است .علاقمندي وصحبت مستقيم راجع به خودكشي ،اين اجازه را به فرد مي‌دهد فشار يا ناراحتي صحبت دربارة مشكلات خود را تجربه نمايد كه اين امر ميتواند منجر به كاهش اضطراب در وي گردد.اين گونه صحبتها همچنين باعث مي‌شود فردي كه قصد خودكشي دارد كمتر احساس تنهايي يا انزوا داشته واحتمالا براي وي تسكين دهنده نيز باشد.
چگونه ميتوان به فردي كه قصد خودكشي دارد كمك نمود:
اغلب خودكشي ها را مي توان با اقدام‌هاي بجا و مناسب در مورد افراد در معرض بحران پيشگيري نمود. اگر فردي راكه قصد خودكشي دارد مي شناسيد لازم است اقدامات زير را انجام دهيد :
q خونسرد باشيد:دربيشتر موارد عجله‌اي دركار نيست .بنشينيد و واقعا به صحبتهاي فرد گوش فرا دهيد وضمن درك،حمايتهاي عاطفي خود را در مورد وي اعمال نمائيد.
q بطور مستقيم راجع به خودكشي بحث نمائيد. بيشتر افراد راجع به مرگ و مردن احساسات مبهمي داشته و آماده دريافت هرنوع كمكي هستند . از صحبت يا سؤال مستقيم راجع به خودكشي ،ترس و وحشتي بخود راه ندهيد.
q فرد را به استفاده از روش‌هاي حل مسئله واقدامات مثبت تشويق وترغيب نمائيد بخاطر داشته باشيد فردي كه در موقعيت بحران عاطفي قرار دارد نمي تواند منطقي ودقيق فكر كند. اورا از هر گونه اقدام جدي وتصميمات غير قابل برگشت درموقعيت بحران باز داريد وراجع به تغييرات مثبتي كه اميد به زندگي را در وي افزايش مي دهد بحث وگفتگو نمائيد.
q از ديگر افراد كمك بگيريد.عليرغم اينكه شما قصد كمك را داريد،سعي نكنيد با ايفاي نقش مشاور تمام مسئوليت را خود برعهده بگيريد .درجستجوي افرادي كه بتوانند در زمينه‌هاي تخصصي به شما كمك كنند برآييد ،حتي اگر به قيمت از بين رفتن اعتماد او به شما شود.اجازه دهيد فرد مشكل دار بفهمد كه شما براي وي اهميت قائليد ونسبت به او چنان علاقمنديد كه قصد گرفتن كمك از ديگران جهت رفع مشكلات وي را داريد.
اطلاعات ارائه شده را مي توان چنين خلاصه نمودكه:
بحران منجر به خودكشي موقتي است .غير قابل تحمل ترين دردها و ناراحتي ها نيز مي توانند تحمل گردند .كمك هميشه در دسترس شماست .
q كرده‌اند افراد با هوشي بوده‌اند كه در موقعيت بحران ، انتظار بيش از حدي از خود داشته وموقتا دچار آشفتگي وپريشاني احوال شده‌اند .
q باور غلط : كسا ني كه يك بار اقدام جدي براي خودكشي داشته‌لند رغبتي براي اقدام مجدد ندارند
ترجمه : نسرين مصباح
منبع : University Of Illinois - Counseling Center
http://iransco.org/Br_PIshgIrIkhodkoshI.asp
بحران خودكشي
آيا تاكنون با پيشامدهاي ناكام كننده اي در زندگي مواجه شده ايد، طوري كه دلتان بخواهد به همه چيز خاتمه دهيد؟ آيا تاكنون مرگ به عنوان راه حلي بهتر از مبارزه با زندگي برايتان مطرح شده است؟ بسياري از مردم در دوره اي از زندگي خود به مرگ فكر كرده اند ولي تعداد بسيار كمي از آنها واقعاً به خودكشي عمل مي كنند. بحران خودكشي تجربه اي مغشوش كننده, دردناك و سخت است. براي بيرون آمدن از بحران خودكشي, تعيين عوامل ايجاد كننده بحران, فهم احساسات شخص خودكشي كننده و مواجهه با افكار خودكشي گرا مسائل بسيار مهم و اساسي هستند.
چه چيزي به بحران خودكشي منجر مي شود؟
يك بحران خودكشي معمولاً توسط يك تجربه آسيب زا و يا مجموعه اي از تجارب كه احساس ارزشمندي شخص را پايمال مي كنند, ايجاد مي شود. اين تجارب شامل يك فقدان اساسي, ناكامي در نيل به اهداف شخصي و يا مشكلات شخصي دراز مدت مي باشند. زماني كه نظام مقابله اي شخص قادر به رويارويي با تجارب منفي زندگي نباشد, افسردگي و يأس ناشي از آن مي تواند شخص را به افكار خودكشي آسيب پذير نمايد.
احساسات شخص خودكشي كننده
عموماً شخص در معرض خودكشي به دليل احساس بيگانگي از تعاملات اجتماعي كناره گيري مي كند. او در پس انبوه جمعيت احساس انزوا و تنهايي مي نمايد. نيروي لازم براي عملكردهاي روزانه كاهش مي يابد. احساس خستگي و نوسانات خلقي ايجاد مي شوند. خواب, خوراك و عادات مراقبت از خود از نظم معمول خارج مي گردند. شخص ممكن است بدليل سخت و غير قابل تحمل بودن الزامات زندگي از خوردن خودداري كند, در خواب مشكل داشته باشد, كلاس درس يا كار خود را فراموش كند و از آرايش ظاهري خود غفلت نمايد. عواطف خشم, آسيب و غمگيني احساس نااميدي و درماندگي فرد را در بر مي گيرد.
شيوه هاي مواجهه با افكار خودكشي
در زير چند راهبرد جهت مواجهه با معماي بحران خودكشي ذكر شده است. نكته كليدي براي پيشرفت از طريق اين حالت, برقرار كردن رابطه با يك شخص و مشاركت در يافتن راههاي جايگزين جهت (توجيه) زندگي (زنده ماندن) است.
1) ترسها، ناكامي ها و نگراني هاي خود را با والدين, دوست, همسر, استاد, مشاور يا يك روحاني در ميان بگذاريد. اگر شما راه حلي براي مشكلات نداريد به اين معني نيست كه براي آن مشكلات ديگر هيچ راه حلي وجود ندارد. ابراز افكار و احساساتتان آغاز كننده فرايندي است كه از طريق آن نيرو, اميد و احساس ارزشمندي مجدداً ايجاد شده و به كشف راه حل هاي ديگر جهت حل و فصل بحران منجر مي گردد. اگر افكار خودكشي پيش از چند روز طول كشيد, كمك حرفه اي و تخصصي الزامي خواهد بود.
2) آنچه را كه موجب ناراحتي شما مي شود بطور مشخص بنويسيد. علاوه بر اين, چگونگي رويارويي تان با مشكلات را معين كنيد. با مشخص كردن آنچه جهت مقابله با يك موضوع خاص انجام مي دهيد, دريچه ذهن خود را براي راه حلهاي ديگر باز مي گذاريد.
3) افكار مثبت را جايگزين افكار منفي كنيد. اگر شما بطور دائمي درباره نقائص, تقصيرها و بدبياري هاي زندگي خود تعمق و تفكر نمائيد، خود پنداره و نگرشي منفي در مورد آينده را دروني خواهيد كرد. تمركز بر اسنادها, توانايي ها و مشاركت هاي شخصي مثبت, نگرشي متعادل در مورد خود و توانايي هايتان ايجاد خواهد كرد. در بعضي اوقات جهت ايجاد احساس بهتر با خودتان حرف بزنيد.
4) كساني را كه در صورت كشتن خودتان زندگي آنها آسيب خواهد ديد, مشخص كنيد. تعيين اينكه آيا كسي در زندگي خود به شما نيازمند است, كاري سخت است. بهرحال, ما همه در شبكه هاي اجتماعي درگير هستيم و در هر لحظه از زمان شخصي وجود دارد كه رابطه اي معني دار با شما داشته باشد. در نظر داشته باشيد كه شما به حساب مي آئيد (براي ديگران مهم هستيد), ارزشمنديد و استحقاق اين را داريد كه چيزها را بهتر سازيد.
زندگي در دوره هايي از زمان سخت مي گردد, همه فراز و نشيب دارند. يك بخش از خوبي زندگي در اين است كه شما اميدواريد فردا بهتر از ديروز خواهد بود.
اگر شما از افسردگي, نااميدي و افكار خودكشي در رنج هستيد, مطمئن باشيد كه مراجعه به متخصصين بهداشت رواني براي شما بسيار كمك كننده خواهد بود
سایت :
http://mohsenazizi.blogfa.com/post-604.aspx