آموزش پيش دبستاني
آموزش پيش دبستاني همواره به عنوان يكي از مقاطع آموزشي كشور چينمدنظر قرار داشته است. در نواحي شهري، آموزش پيش دبستاني عمدتاُ در كودكستان ارائهگرديده و مدت زمان سه ، دو يا يك سال به طول مي انجامد گفتني است كه مراكز فوقبصورت تمام وقت، پاره وقت و يا پانسيوني فعاليت مي نمايند. در نواحي روستايي آموزشپيش دبستاني عمدتاً بصورت كلاس هاي نگهداري اطفال و كودكستان هاي فصلي است. درمناطق باستاني، قومي، دور افتاده و فقيرنشين كشور علاوه بر آموزش پيش دبستاني طبيعيو معمول، آموزش غير معمول با اشكال مختلف از قبيل مراكز فعاليتي كودكان، مراكزتفريحي و مراكز آموزشي متحرك «كاروان» فعاليت دارند. در اين مقطع ، كودكان رده سني3تا 6 سال به كودكستان نزديك خانه خودرفته و درآنجابه تعليم موضوعات اصلي و زبانبومي خود مبادرت مي نمايند. آن ها بازي مي كنند، مي رقصند و آواز مي خوانند. در اينمقطع به كودكان ارزش حقيقت، مهرباني و زيبايي آموخته مي شود در كشورچين آموزشكودكان جدي گرفته مي شود زيرا شخصيت هر فرد طي سال هاي اوليه شكل مي گيرد. طيسالهاي اخير، سياست آموزشي پيش دبستاني با توسعه چشمگيري روبرو بوده است. به نحويكه مطابق آمار بدست آمده طي سال 1998، كشور چين از بيش 180000 كودكستان با 24000000دانش آموز برخوردار مي باشد. طبق اين آمار نرخ افرادي كه در دورة يكساله آموزش پيشدبستاني شركت دارند به 70% بالغ مي گردد. طي سالهاي اخير برنامه هاي آموزش پيشدبستاني در شهرهاي بزرگ و متوسط كشور گسترش يافته است. اين در حالي است كه برنامههاي آموزش پيش دبستاني در نواحي روستايي، دورافتاده و فقيرنشين نيز از رشد چشمگيريبرخوردار بوده است به نحوي كه طي سال 1998، از ميان 11 استان جنوب غربي و شمال غربيكشور بالغ بر 9/39 درصد از كودكان نواحي فقيرنشين از برنامه هاي آموزش پيش دبستانيسه ساله دولتي و 7/66 درصد نيز از برنامه هاي يكساله آموزش پيش دبستاني بهره مندگرديده اند. از جمله مهم ترين مزاياي كودكستان ها و مراكز پيش دبستاني كشور چين بهتركيب امور مراقبتي و آموزشي كودكان در جهت رشد بدني، اخلاقي، فكري و زيبايي شناسيكودكان در اجزاء موزون و آمادگي آنان جهت بهره برداري از آموزش مدرسه اي ضابطه منداشاره نمود. فعاليتهاي آموزشي مراكز پيش دبستاني در ساختاري متشكل، هدفمند و چندجانبه از آموزش هدايت كننده به سوي تقويت و توانمندسازي و رشد ذهني كودكان سازمانيافته است. علاوه بر پرداختن به فعاليتهاي تفريحي كودكان كه بخش اصلي فعاليتهايمراكز پيش دبستاني است، فراهم سازي محيط مناسب جهت ايجاد شرايط و فرصتهايي جهتمواجه واقعي كودك با مسائل و مشكلات زندگي و تقويت درك معاني از اهم اهداف اينگونهمراكز محسوب مي گردد. در جهت ارتقاء كيفيت مديريت مراكز پيش دبستاني، دولت به اتخاذسري قواعد دسته بندي شده مشتمل بر« نظام مديريتي و نظام كاري كودكستانها» بر پايهاصول علمي مديريتي مبادرت نموده است. دولت چين همچنين به طراحي نظام ها و قوانينيدر جهت ارزيابي كيفيت كاري معلمين و برآورد توانايي هاي آنان اقدام نموده است.
ساختار آموزش پيش دبستاني
|
سال تحصيلي
|
تعدادمدارس
|
تعداد كل دانش آموزان ثبت نامي
|
تعداد دانش آموزان دختران ثبت نامي
|
تعداد كل معلمان
|
|
1990
|
172322
|
19722300
|
9369200
|
749600
|
|
1991
|
164465
|
22092900
|
10383600
|
768900
|
|
1992
|
172506
|
24282100
|
11408700
|
815000
|
|
1993
|
165197
|
25525400
|
11975900
|
836000
|
|
1994
|
174657
|
26302700
|
12301000
|
861756
|
|
1995
|
180438
|
27112328
|
12676034
|
875063
|
|
1996
|
187324
|
26663270
|
12413017
|
888596
|
هدف مقطع آموزش پيش دبستاني ايجاد آمادگي ك ودكان جهت ورود بهمراكز آموزش ابتدايي است.
طول دوره آموزش بر 1 سال مشتمل مي گردد كه از سن 5 سالگي آغاز ميگردد. هر كلاس درسي 30 دقيقه به طول انجامده و بر 12 ساعت كلاسي هفتگي مشتمل ميگردد.
اولويتهاي آموزشي
از جمله مهمترين اولويتهاي آموزشي مقطع آموزش پيش دبستاني در كشورچين مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:
1- توسعه سرمايه گذاريهاي خارجي در حوزه آموزش پيش دبستاني
بخش آموزش پيش دبستاني(ويژه كودكان رده هاي سني 6-1 سال )با آيندهدرخشاني روبرو است. طبق آمار بدست آمده تاكنون بيش از 20 مؤسسه زنجيره اي پيشدبستاني در پكن تأسيس گرديده كه هر يك از مراكز متعددي در سطح شهر برخوردارمي باشند . مراكزي از قبيل مركز مراقبتي كودكان شرق، مركز مراقبتي كودكان Body Care وابسته به آمريكا و مركز مراقبتي Fun Dazzle هريك از روش مديريتي آموزشي خاص خود استفاده مي نمايند .مركز مراقبتي كودكان شرق كهدر سال 1998 به عنوان تنها مركز تخصصي خصوصي در زمينه آموزش كودكان در پكن دايرگرديد هم اكنون از 5 شعبه در سطح شهر پكن برخوردار مي باشد كه 4مركز به نگهداري وآموزش كودكان رده هاي سني 6-1 سال و 1 مركز به آموزش زنان باردار اختصاص دارد.لازمبه ذكر است كه تاكنون مبلغي بالغ بر10 ميليون يوان (معادل 2/1 ميليون دلار ) جهتراه اندازي و فعاليت اين مراكز سرمايه گذاري گرديده است. در اين مركز سيستم بهرهگيري از والدين جهت ارائه برنامه هاي آموزشي ( Teacher as Parents ) كه در كشورهاي غربي مورد استفاده بوده به كار گرفته شده و بهتدريج به روش چيني تغيير وضعيت داده است.
طبق آمار بدست آمده طي سال 1999 ، تعداد30 مركز مراقبتي كودكاندر26 شهر مختلف چين داير گرديده است.مؤسسه چند مليتي Body Care كه مركزيت آن در كشور آمريكا قرار دارد، از سال 1998 به فعاليت خود بهصورت رايگان جهت برگزاري دوره هاي آموزش تغذيه و بهداشت كودك در پكن مبادرت نمودهاست. درسال 1999 موسسه فوق به منظورتوسعه فعاليتهاي مراقبتي كودكان به تاسيس نخستينمركزمشاوره درخصوص تغذيه و بهداشت كودكان مبادرت نمود .مؤسسه فوق همچنين به تاسيسدو مركز جهت آموزش والدين در زمينه تغذيه ، هوش و روانشناسي كودك در پكن مبادرتنموده است.گفتني است كه كليه معلمين اين مراكز از زنان برخوردار از مدارك تحصيليبهداشت و آموزش كودكان متشكل مي گردد. مؤسسه فوق همچنين مركر ديگري در شهر داليانداير نموده است .طبق آمار بدست آمده ، از سال 1999 تاكنون مبلغي بالغ بر 13ميليوندلار با مشاركت با نك آمريكايي DDB و شركت Body Care در اين زمينه سرمايه گذاري شده است . درسال1994، مؤسسه آموزش كودكان Fun Dazzle با هدف آموزش كودكان ازطريق سرگرمي و تفريح درچينآغاز به فعاليت نمود. اين مؤسسه به ارائه خدمات مختلفي ازقبيل سرگرمي ،آموزش وتغذيهبه كودكان مبادرت مي نمايد.
استفاده از سرگرميها ي آموزنده براي كودكا ن به منظور تقويت نيرويآموزشي آنان بخش اعظمي از روش تدريس اين مؤسسه راتشكيل مي دهد .درمرحله نخست، اينمؤسسه 12 ميليون يوان (معادل45/1 ميليون دلار)جهت دايرنمودن 1مركز در شهرپكن و 1مركز در شانگهاي سرمايه گذاري نموده است .
اين مؤسسه اميدوار است بتواند 80 مركز در شهرهاي مختلف چين دايرنمايد. اين در حاليست كه در حال حاضر كليه اين مؤسسات به دليل بالا بودن هزينه هايمختلف و پايين بودن درآمد والدين از درآمد ناچيزي برخوردار بوده و اميدوارند باافزايش نرخ در آمد مردم و افزايش آگاهي آنان نسبت به اهميت آموزش پيش دبستاني درآينده از بازار كار خوبي برخوردار گردند. درحال حاضر در كشورچين 20 ميليون خانوادهبرخوردار از كودكان رده هاي سني 3-1 سال وجود دارند كه تا سال 2005 هفت در صد بهاين رقم افزوده خواهد شد.بنا به اعتقاد كارشناسان ، دركشوري كه هرخانواده ازحقبرخورداري از 1 فرزند بهره مند مي باشد، 30 درصد هزينه هاي خانواده متعلق به كودكخا نواده مي باشد كه اين رقم خود به جذب سرمايه هاي فراواني در بخش آموزش پيشدبستاني منتهي مي گردد. به واسطه توسعه مراكز فوق طي سالهاي اخير دولت چين به اتخاذتدابيري در جهت ساماندهي اين مراكز مبادرت نموده است.
علي رغم قوانين ومقررات تبيين شده توسط شهرداري پكن براي اين گونه، مقررات سرمايه گذاري دراين خصوص همچنان با مشكلات زيادي مواجه مي باشد كه بايد مدنظر قرار گيرد.چراكه اغلب روشهاي آموزشي بكار گرفته شده دراين مراكز از كشورهايغربي اتخاذ گرديده وتغيير آن بر اساس فرهنگ چيني چالش بزرگي براي اين مراكز فراهمآورده است.
2- تأ مين سلامت و بهداشت كودكان
از سال 2002، آموزش چگونگي تأمين سلامت كودكان در كليه مهدهايكودك و مدارس پيش دبستاني شهر شانگهاي بعنوان برنامه درسي ويژه گنجانده شده است. گفتني است كه در صورت موفـقيت آميز بودن ، برنامه فوق در ساير مراكز آموزشي كودكانكشور نيز به مورد اجرا گذارده خواهدشد.
لازم به ذكر است كه طرح مذكور با همكاري سازمان جهاني KidsSafe براي نخستين بار در كشورچين به مورد اجرا گذارده شده است. طبق آمار بدست آمده، 1/26درصد مرگ و مير كودكان در چين بر اثر جراحات وارده از طريق سوانح مختلف بوده است كهجان كودكان را تهديد مي كند.بر اساس آمار ، در شهر شانگهاي 45/3 نفر از هر يكصدهزار كودك در اثر غرق شدن و 93/1نفر در اثر تصادف رانندگي جان خود را از دست ميدهند.طبق اين آمار 52 در صد از جراحتها هنگامي رخ مي دهد كه كودكان همراه خانوادهخودمي باشند. اين آمار و ارقام سبب گرديده تا توجه والدين به تضمين سلامت وامنيتكودكان جلب شده و اجراي برنامه آموزشي فوق نيز در اين راستا مي باشد.
3- اجباري سازي درس انگليسي در دوره هاي آموزش پيش دبستاني
باتوجه به روند رو به افزايش علاقه والدين به آماده سازي فرزندانخود براي آينده ، درس انگليسي در مهدهاي كودك شهرهاي بزرگ كشور چين به ويژه شهر پكنبه صورت اجباري در آمده و در بسياري از مهدهاي كودك، از معلمين انگليسي و كاناداييجهت تدريس دروس انگليسي بهره برداري مي گردد. بنابر آمار منتشره، بيش از 3هزارموسسه آموزش زبان خارجي، در كشور چين فعاليت دارند كه در آمد آنها بر10ميليارديوان (معادل 2/1 ميليارد دلار آمريكا) بالغ مي گردد.
معضلات آموزشي
از جمله مهمترين مشكلات پيش روي آموزش مقطع پيش دبستاني مي توانبه افت راندمان نظام آموزش پيش دبستاني اشاره نمود. در قانون آموزش و پرورش چينبطور واضح آمده است كه آموزش و پرورش كودكان پيش دبستاني نخستين مرحله آموزش وپرورش و بخش مهمي از برنامه هاي آموزشي دولت است . اين نوع آموزش در ”برنامه اجراييارتقا آموزش و پرورش چين طي قرن 21 ” پيش بيني شده و در آن آمده است كه آموزش وپرورش كيفي و توانمند بايد از مقطع آموزش پيش دبستاني آغاز گردد.اين در حاليست كهاز سال 1995 تا 2001 تعداد مراكز آموزش پيش دبستاني و شمار كودكان تحت تعليم اينمراكز با سير نزولي مواجه بوده است. تعداد مراكز آموزش پيش دبستاني سراسر چين از 180 هزار باب به 110 هزار باب و شمار كودكان حاضر در اين مراكز نيز از 112 / 27ميليون نفر به 218 / 20 ميليون نفر و نسبت كودكان رده هاي سني3 تا 6 سال از 41 درصدبه 34 درصد كاهش يافته است .علت اصلي اين مسئله آنست كه برخي از دولت هاي محلي بهآموزش وپرورش پيش دبستاني اهميت نداده و بر اين عقيده اند كه آموزش و پرورش پيشدبستاني بخشي از آموزش اجباري محسوب نمي گردد . در زمان اجراي كوچك سازي ساختاراداري دولت ، برخي از سازمانهاي اداري مرتبط با آموزش پيش دبستاني حذف شده و آموزشكودكستاني تحت نظارت دولت قرار نگرفته است ، برخي از دولتهاي محلي نيز، مقطع آموزشپيش دبستاني را وارد عرصه بازار خصوصي نموده و مبادرت به قطع بودجه مدارس پيشدبستاني نمودند. بدين ترتيب حقوق معلمين مدارس پيش دبستاني و هزينه آنان تاميننگرديده است. بلكه آنان جهت تامين بودجه مورد نياز خود به كارهاي ديگر روي آوردند . به علت كمبود بودجه حتي تعدادي از مدارس پيش دبستاني به بخش خصوصي فروخته شده و يابه انبار تبديل گرديده اند . با توجه به وضعيت پيش آمده و جهت جلوگيري از بروزلطمات بيشتر به بخش آموزش پيش دبستاني ، ادارات مربوطه دولتي در حال تدوين مقرراتيجهت ” اصلاح ساختار و توسعه آموزش پيش دبستاني ” مي باشند.
آموزش پايه
از زمان اعلام « قانون آموزش پايه جمهوري خلق چين» طي سال 1986،برنامه هاي آموزش پايه 9 ساله، بوسيلة دولتها، در سطوح مختلف به اجرا درآمده است. با توجه به آمار سال 1998، نرخ ثبت نام مدارس ابتدايي بر 9/98% و نسبت فارغالتحصيلان مدارس ابتدايي كه به ادامه تحصيلات خود در مقطع متوسطه (شامل فني، حرفهاي) مبادرت مي نمايند بر 3/94% بالغ مي گردد. برنامه هاي آموزش پايه، 90% از جمعيتملي و مقطع مقدماتي متوسطه 73% از اين جمعيت را تحت پوشش قرار داده است. در نواحيشهري و شهرهاي بزرگ و نواحي ساحلي كه از نظر اقتصادي پيشرفته اند، گسترش جامع آموزشمقطع تكميلي متوسطه (Senior) نيز به وقوع پيوسته است. علاوه بر اين دولت چين اهميتزيادي به گسترش همگاني آموزش پايه در نواحي روستايي و فقيرنشين و اقليت نشين كشورقائل است. طي سال 1987، وزارت اقتصاد به صدور مصوبه «اعمال تغييراتي در نحوه ادارةآموزش پيش دانشگاهي در نواحي روستايي» مبادرت نمود. در حال حاضر، براي بخش ها،شهرها و روستاهايي كه توانايي اداري آنها توسط مسؤولان شهر يا بخش مورد تاييد قرارگرفته است، امكانات آموزش پيش دانشگاهي دولتي فراهم آمده است. تلاش هايي در جهتيكپارچگي، توسعه آموزش و ارتقاء كيفيت نيروي كار به عمل آمده است. گفتني است كهتلاش هاي مذكور به واسطه توسعة اقتصاد محلي و پيشبرد فرهنگ، اخلاق و ارتقاء سطحزندگي شهروندان چيني به سطح استاندارد صورت مي گيرد. از اين روي آموزش روستاييان واقتصاد محلي از پيشرفت چشمگيري برخوردار بوده است. در حال حاضر بالغ بر 2/95% ازمدارس ابتدايي، 6/87% از مدارس مقدماتي متوسطة (Junior) و 5/71% مدارس تكميليمتوسطه ( Senior ) در شهرهاي كوچك و روستاها واقع گرديده اند. از سوي ديگر وزارتآموزش و وزارت اقتصاد مبادرت به اجراي « طرح ايالتي آموزش پايه درنواحي فقيرنشين» نموده اندكه از سال 1995 تا 2000 به طول مي انجامد. دولت مركزي نيز به تخصيص بودجهاي ويژه بالغ بر 9/3 ميليارد RMB علاوه10 ميليارد RMB تامين شده توسط دولت هاي محليجهت توسعه شرايط مدارس در نواحي فقيرنشين مبادرت نموده است.
سال تحصيلي در مقاطع آموزش ابتدايي و متوسطه به دو ترم تحصيليتقسيم مي گردد. سال تحصيلي در مقطع ابتدايي بر38 هفته آموزش ترميك با يك هفته اضافيبه عنوان رزرو و 13 هفته تعطيلات مشتمل مي گردد. سال تحصيلي در مقطع مقدماتي متوسطه (Junior) نيز بر39 هفته آموزشي و يك هفته اضافي به عنوان رزرو و 12 هفته تعطيلاتمشتمل مي گردد. سال تحصيلي در مقطع تكميلي متوسطه (Senior) نيز بر40 هفته آموزشي بايك يا دو هفته رزرو و 10 تا 11 هفته تعطيلات مشتمل مي گردد. ايام آموزشي در مقاطعابتدايي و متوسطه، برپنج روز از هفت روز هفته مشتمل مي گردد. در پاييز 1993 ، مدارسابتدايي و متوسطه به اجراي « برنامه تحصيلي تمام وقت مدارس ابتدايي و متوسطه بهصورت آزمايشي» مبادرت مي نمودند. در اين برنامه آموزشي، موضوعات درسي خود به دودسته دروس دولتي و دروس محلي تقسيم شده وعناوين محلي توسط دولت هاي استاني مطابق بانيازهاي محلي ارائه مي گردد. برنامه درسي مقطع تكميلي متوسطه (Senior) نيز خود شاملدو بخش دروس تئوريك و علمي است كه عناوين درسي تئوريك نيز خود به دو دسته عناويناجباري و عناوين اختياري تقسيم مي گردد.طي سال 1999، وزارت آموزش چين به طراحيسيستم برنامه تحصيلي پيش دانشگاهي جديد براي قرن بيست و يكم مبادرت نمود. مطابقسيستم مذكور كليه كودكان رده سني 6 سال مناطق شهري و كليه كودكان رده سني 7 سالمناطق روستايي و فقيرنشين ملزم به حضور در مدارس ابتدايي مي باشند. مطابق سيستممذكور همچنين در مناطق برخوردار از مدارس مقدماتي متوسطه (Junior) كليه فارغالتحصيلان مقطع ابتدايي مي بايد بدون شركت در هيچ آزمون ورودي در كلاس هاي درسيحضور يابند. اين در حالي است كه فارغ التحصيلان مقطع مقدماتي متوسطه (Junior) درصورت تمايل به ادامه تحصيل در مقطع تكميلي متوسطه (Senior) ملزم به شركت در آزمونورودي محلي، قبل از ورود به اين مقطع مي باشند، علاوه بر اين طي دوره آموزش پايه،حضور در آزمون هاي پايان ترم، انتهاي سال تحصيلي و پيش از فارغ التحصيلي الزامياست. زبان چيني و رياضيات از جمله عناوين درسي اجباري جهت فارغ التحصيلي دانشآموزان مي باشند و اين در حالي است كه ساير عناوين درسي منحصرا در جهت سنجش دانشآموزان ارائه مي گردد.
قانون آموزش پايه
قانون آموزش پايه از اول جولاي 1986 به اجرا در آمده است. در اينقانون بايد هر دانش آموز از 9سال آموزش رسمي برخوردار گردد. جهت برآوردن اين نياز،كودكان ملزم به گذراندن آموزش پنج سال دوره ابتدايي و آموزش چهار ساله دوره مقدماتيمتوسطه و يا آموزش شش سال ابتدايي و آموزش سه ساله مقدماتي متوسطه مي باشند. امروزهدر كشور چين، نظام 6 و 3 سال متداول تر است (مورد دوم). اما برخي مسائل و مشكلاتمانع تحقق فوري اين دوره نه ساله مي گردد. از اين روي در قانون آموزش و پرورش پيشبيني هايي در نظر گرفته شده است كه بر طبق آن مناطق كشور به سه قسمت شهرها و نواحيكه از لحاظ اقتصادي پيشرفت كرده اند، شهرهاي كوچك و روستاهايي كه پيشرفت نسبي داشتهاند و مناطقي كه از لحاظ اقتصادي عقب مانده اند تقسيم مي گردد. در نواحي اول و دومدوره نه ساله آموزشي در اغلب موارد متداول است. آمارها نشان مي دهد در مناطقي كه 91درصد جمعيت را درخودجاي داده اند آموزش پايه متداول است. طبق آمارهاي به دست آمدهطي سال 1994،8/44 درصدازكودكاني كه به سن مدرسه رسيده اند واردمقطع آموزش ابتداييشده وهرساله2 درصداز دانش آموزان مبادرت به ترك تحصيل مي نمايند.80 درصداز دانشآموزان مقطع ابتدايي نيزبه مدارس مقدماتي متوسطه راه مي يابندكه اين رقم نشان دهنده 75 درصد ازجمعيت اين گروه سني دركل كشور است. درمناطق عقب مانده كه 25 درصد ازجمعيت را درخود جاي داده است براي اجراي برنامه هاي آموزش پايه زمان بندي هايمختلفي وجود دارد. بطور خلاصه آموزش نه ساله (اجباري) در حال همگاني شدن بوده و بهعنوان قانون باقي نخواهد ماند. در پايان اشاره بدين نكته الزامي است كه مهمترينعامل افزايش هزينه هاي آموزشي در كشور چين ترك تحصيل دانش آموزان است. مدارس كمكهزينه هايي از مقامات محلي دريافت داشته و به دانش آموزان اهدا مي نمايند. بررسيهزينه مدارس ابتدايي و مقدماتي متوسطه در يكي از شهر هاي بزرگ كشور نشان مي دهد كهطي سال 1994 ميانگين هزينه دانش آموزان ابتدايي 4/95 يوان و دانش آموزان مقاطعمدقماتي و تكميلي متوسطه بر 5/155 يوان و 3/257 يوان بالغ مي گردد.
مقطع آموزش ابتدايي
اين مقطع شامل مقطع آموزش پيش دبستاني و ابتدايي است. مهد كودكويژه كودكان زير رده سني سه سال و پيش دبستاني ويژه كودكاني است كه وارد سه سالگيشده و در شش سالگي وارد مدارس ابتدايي مي گردند. مقطع آموزش ابتدايي از كلاس اولشروع و بسته به نظام آموزشي تا كلاس پنجم يا ششم ادامه مي يابد. سال تحصيلي به دوترم تقسيم مي شود كه هر ترم شامل 19 هفته و در مجموع مدت دو ترم 38 هفته آموزشي درطول سال است. همچنين يك هفته اضافي (مثلا براي روزهاي برفي در چين) هم در نظر گرفتهاند و 13 هفته باقيمانده ويژه تعطيلات است.طي مقطع ابتدايي، دانش آموزان ملزم بهگذراندن دروس متنوعي نظير زبان چيني، رياضيات و مطالب اخلاقي و همچنين ورزش وفعاليتهاي فوق العاده مي باشند. گفتني است كه يادگيري زبان خارجي (انگليسي) طي سالهاي آخر اين دوره در زمره دروس اختياري است.
ساختار آموزش ابتدايي
|
سال تحصيلي
|
تعداد مدارس
|
تعداد كل دانش آموزان ثبت نامي
|
تعداددانش آموزان دختر ثبت نامي
|
تعداد كل معلمين
|
تعدادمعلمين زن
|
|
1990
|
766072
|
122413800
|
56555200
|
5581810
|
2408800
|
|
1991
|
729158
|
121641500
|
56546400
|
5532300
|
2422700
|
|
1992
|
712973
|
122012800
|
56856000
|
5526500
|
2458500
|
|
1993
|
696681
|
124212400
|
58159000
|
5551600
|
2506900
|
|
1994
|
685588
|
128226233
|
60353001
|
5611324
|
2569827
|
|
1995
|
668685
|
131951477
|
62410771
|
5664057
|
2640040
|
|
1996
|
645983
|
136150042
|
64670134
|
5735790
|
2718842
|
تعداد ساعات درسي اختصاص يافته به دروس دورةابتدايي
|
مواد درسي
|
تعداد ساعات درسي در مناطقي كه دورة ابتدايي6 سال است
|
تعداد ساعات درسي در مناطقي كه دورة ابتدايي5 سال است
|
|
اخلاق
|
204
|
170
|
|
زبان چيني
|
1666
|
1598
|
|
رياضيات
|
986
|
952
|
|
علوم اجتماعي
|
204
|
170
|
|
علوم طبيعي
|
272
|
238
|
|
ورزش
|
544
|
340
|
|
موسيقي
|
408
|
340
|
|
هنر
|
408
|
340
|
|
كار
|
136
|
102
|
مقطع آموزش متوسطه
دوره آموزشي اين مقطع 6 سال به طول انجاميده و به دو مقطع آموزشمتوسطه و آموزش تكنيكي و حرفه اي تقسيم مي گردد. هر يك از اين دوره ها خود شامل دومرحله آموزشي دوره سه ساله مقطع مقدماتي متوسطه و دوره سه ساله مقطع تكميلي متوسطهمي باشد كه گاهي اوقات در قالب دوره هاي 4ساله و 3 ساله بطول مي انجامد. شرط ورودبه آموزش عالي قبولي در آزمون مقطع تكميلي متوسطه و آزمون ورودي دانشگاه هاي كشورمي باشد. در نظام پذيرش دولتي رقابتي فشرده جهت قبولي در دانشگاه هاي معتبر وجوددارد. مقطع مقدماتي متوسطه تا سه يا چهار سال ادامه يافته و در اكثر موارد مقطعتكميلي متوسطه نيز شامل يك دوره سه ساله است. سال تحصيلي مقطع مقدماتي متوسطه بر 39هفته و يك هفته اضافي مشتمل مي گردد. در دوره مقدماتي متوسطه دروس متنوعي نظيرشيمي، فيزيك، زيست شناسي، تاريخ، جغرافيا و زبان هاي خارجي ارائه مي گردد. هم چنيندروس تربيت بدني مورد تشويق قرار مي گيرد. مقطع تكميلي متوسطه نيز بر40 هفته و يكيا دو هفته اضافي مشتمل مي گردد. طي مقطع تكميلي متوسطه دانش آموزان دروس تخصصيعلمي و علوم انساني را مي آموزند. دانش آموزاني كه از مدارس مقدماتي متوسطه فارغالتحصيل مي گردند از مجوز ورود به مراكز متوسطه فني و حرفه اي برخوردار مي گردند. در اين مراكز آموزشي برنامه هاي آموزشي دو تا چهار سال ادامه مي يابد گفتني است كهاغلب كشاورزان، كادر مديريتي و تكنيكي و كارگراني كه از مهارت كافي برخوردار نميباشند در مدارس متوسطه فني وحرفه اي آموزش مي بينند. گروه سوم كارگران ماهري ميباشند كه جهت كسب مهارت هاي عملي و توليدي در اين مدارس ثبت نام مي نمايند.
آموزش كامپيوتر درمدارس ابتدايي و متوسطه
وزارت آموزش چين مصمم است كه از سال 2001 ظرف 5 تا10 سا ل بهتعميم آموزش از راه دور از مدارس ابتدايي و متوسطه سراسر چين مبادرت نمايد.در اينراستا،تا انتهاي سال 1999، بالغ بر60 هزارمدرسه آموزش ابتدايي و متوسطه به ارائهبرنامه هاي آموزشي كامپيوتر مبادرت نمودند .درحال حاضر، در بيش از 20 هزار مدرسهابتدايي و متوسطه كشور دروس كامپيوتري تدريس مي گردد. تعداد كل 3000مدرسه ابتدايي ومتوسطه نيز به ايجاد شبكه كامپيوتري خود مبادرت نموده اند.دركشورچين بطورمتوسط بهازاي هر121 دانش آموز يك دستگاه كا مپيوتروجود داشته و ازكل 200 ميليون دانش آموزكشور 30 ميلون نفر به گذراندن دوره هاي آموزش كامپيوتر نائل مي آيند .از جملهمهمترين اهداف دراز مدت آموزش كامپيوتر در مدارس ابتدايي و متوسطه مي توان به مواردذيل اشاره نمود،
1- دستيابي كليه مدارس تكميلي متوسطه سراسر كشور و مدارس مقدماتيمتوسطه مناطق شهري، به امكانات كامپيوتري تا قبل از سال 2001
2- ارائه دروس كامپيوتري در كليه مدارس متوسطه كشور تا قبل ازسال2005
3- راه اندازي 2شبكه كامپيوتري بين مدرسه اي و اتصال90 درصد ازمدارس ابتدايي و متوسطه به اين شبكه كامپيوتري ظرف 5 تا 10 سال آتي
آموزش عالي
در كشور چين، هدف اصلي آموزش عالي تربيت متخصصان جهت توسعه بخشهاي مختلف كشور است. دانشگاه هاو دانشكده ها و مؤسسات آموزش عالي به ارائه برنامههاي چهار يا پنج ساله و همچنين دوره هاي تخصصي دو تا سه سال مبادرت مي نمايند. آندسته از دانش جوياني كه اولين به اتمام نخستين دوره نائل آيند از مجوز حضور دردوره هاي بعدي برخوردار مي گردند.
ساختار آموزشي
از جمله مؤسساتي كه به اهداف آموزش عالي تحقق مي بخشند مي توان بهدانشگاه ها، دانشكده ها و مؤسسات فني وحرفه اي اشاره نمود. دانشگاه ها عهده دارآموزش، تحقيقات علمي و خدمات اجتماعي مي باشند. دانشگاهاي چين به چند دسته تقسيم ميگردند. برخي از دانشگاه ها مستقيما تحت نظارت وزارت آموزش عالي قرار داشته و تعدادياز آن ها نيز توسط شهرداريها و استانداريها اداره مي گردند. علاوه بر اين تعداديديگر نيز توسط مراكز محلي شهر ها مورد نظارت واقع مي گردند.قوانين ثبت نام دردانشگاه هاي چين بسيار دشوار است تا بدين وسيله نظارت بر كيفيت روند ثبت نامدانشجويان حاصل گردد. آن دسته از دانش آموزاني كه از مراكز آموزش متوسطه فارغالتحصيل شده اند مي توانند پس از قبولي در آزمون ورودي به دانشگاه بروند. سالتحصيلي در مؤسسات آموزش عالي تمام وقت به دو ترم تقسيم مي شود گفتني است كه برخي ازدانشگاه ها نيز از سه ترم تحصيلي برخوردار مي باشند. ترم اول از اوايل سپتامبر وترم دوم از اواسط فوريه آغاز مي گردد. هر ترم شامل بيست هفته آموزش بوده ودانشجويان پنج روز در هر هفته به كلاس مي روند. علاوه بر تعطيلات تابستاني وزمستاني، دانشجويان روز اول سال نو و سه روز نيز در روز جهاني كار و روز ملي تعطيلمي باشند. در طول ترم تعطيلات ديگري وجود ندارد.
سال تحصيلي دانشگاهي
شروع كلاسها از ماه سپتامبر تا ماه ژوئن مي باشد.تعطيلات آموزشياز اول جولاي تا 31 آگوست به طول مي انجامد.زبان آموزشي دانشگاه هاي كشورچيني،انگليسي و پرتقالي است.
مقاطع آموزشي
مقطع آموزش كارداني
حداقل زمان لازم جهت اتمام اين دوره سه سال مي باشد.دانش آموزانيكه به اتمام مقطع تكميلي متوسطه ظرف مدت زمان 2 سال مائل آيند مي توانند پس ازقبولي در آزمون ورودي به اين مقطع وارد شوند كه توسط مؤسسات تخصصي و پلي تكنيكبرگزار مي گردد.
مقطع آموزش كارشناسي
مقطع كارشناسي مشتمل بر يك دوره 4 ساله آموزشي براي دانشجويان دردانشگاه ها يا دانشكده ها مي باشد و اين در حالي است كه مدت زمان تحصيل در دانشكدههاي پزشكي و برخي از مؤسسات پلي تكنيك 5 ساله مي باشد..آندسته از دانش آموزاني كهبه اتمام مقطع تكميلي متوسطه طي 3 سال نائل آيند مي توانند پس از قبولي در آزمونورودي در اين دوره ادامه تحصيل دهند. دانشگاه ها، مؤسسات تخصصي و پلي تكنيك هاارائه دهنده برنامه هاي آموزشي اين مقطع مي باشند.
مقطع آموزشي كارشناسي ارشد
تحصيلات اين مقطع از سال 1978 آغاز شده و از سال 1981 به بعددانشجويان ميتوانند پس از گذراندن از دو ونيم تا سه سال تحصيلي مدرك كارشناسي ارشددريافت دارند.دوره كارشناسي ارشد شامل كار عملي، نوشتن ودفاع از پايان نامه / تز ميباشد. عمده دانشجوياني كه از مدرك كارشناسي برخوردار مي باشند در اين مقطع پذيرفتهمي شوند. طبق آمار بدست آمده، طي سال 1999 ، از بالغ بر 85 هزار دانشجوي مقطعكارشناسي ارشد و دكتري گزينش و ثبت نام به عمل آمده است. در اين ميان ، شماردانشجويان درحال تحصيل مقطع كارشناسي ارشد بر 65 هزار نفر بالغ مي گردد كه درمقايسه با سال قبل نشانگر 4/19 درصد افزايش است. طبق آمار بدست آمده طي سال 2001 ،شمار داوطلبان ورود به مقطع كارشناسي ارشد بر319 هزار نفر بالغ مي گردد كه درمقايسهبا سال 2000، 45 هزار نفر معادل 45/16 درصد افزايش داشته و بالاترين ركورد در تاريخكشور چين به شمار مي آيد. گفتني است كه از ميان اين داوطلبان بالغ بر 8/84 درصد ازمدرك علمي كارشناسي برخوردار بوده و 9/65 درصد نيز به رده هاي سني كمتر از 25 سالتعلق دارند. دانشجويان پسر2/65 درصد از داوطلبان را تشكيل داده و تعداد كادر آموزشينيز بر 185 هزار نفر بالغ مي گردد.
مقطع آموزشي دكتري
دانشنامه دكتري حداقل ظرف مدت زمان سه سال تكميل مي گردد. دانشجويان اين مقطع ملزم به ارائه رساله آموزشي در جهت اثبات برخورداري تواناييانجام تحقيقات مستقل و تلاش خلاق و چشمگيري در رشته تحصيلي مربوطه مي باشند.گفتنياست ، تنها دانشجوياني كه از مدرك كارشناسي ارشد يا مدرك معادل آن برخوردار ميباشند، در اين مقطع پذيرفته مي شوند.
مقطع آموزشي فوق دكتري
در خلال اجلاس20 آوريل2002 پكن، موفقيتها و تجارب بدست آمده درزمينه پيشرفت نظام فوق دكتري ظرف 16سال اخير، مورد بررسي و ارزيابي قرارگرفته وبرنامه 5 سال آينده فوق دكتري چين طي" دهمين برنامه 5 ساله " (2001 ـ 2005 ) تدوينگرديد. ازسال 1985، كشور چين به طراحي و تبيين نظام فوق دكتري مبادرت نموده و ظرف16سال اخير به موفقيتهاي چشمگيري دست يافته است.
تاكنون تعداد947مركز پژوهشهاي علمي فوق دكتري در310 دانشگاه وانستيتو تاسيس گرديده است. لازم به ذكر است كه بالغ بر7 هزار پژوهشگر دراين مراكزفعاليت مي نمايند.در حال حاضر، اغلب فارغ التحصيلان دوره هاي فوق، به عنوان پروفسورو پژوهشگراستخدام شده و برخي ازآنان نيز رياست شعبه اي از علوم را برعهده دارند. درحال حاضر، تعداد مراكز پژوهشهاي علمي فوق دكتري در موسسات بزرگ دولتي بر 256ايستگاه بالغ گرديده و بيش از400 پژوهشگر فوق دكتري به فعاليت در مراكز فوق مبادرتمي نمايند. در راستاي اجراي دهمين برنامه 5 ساله ، كشورچين به تدوين برنامه ذيل درجهت پيشرفت نظام فوق دكتري مبادرت نمود:
1- افزايش تعداد دانشجويان فوق دكتري جديد و تعداد پژوهشگرانمراكز پژوهشهاي علمي به دو برابر تعداد فعلي تاسال 2005
2- افزايش تعداد پژوهشگران فوق دكتري به 12 تا 15 هزار نفر تا سال 2005
3- گسترش تعداد مراكز پژوهشهاي علمي به 1000 مركز
4- افزايش تعداد مقالات علمي دانشجويان فوق دكتري مراكز پژوهشهايعلمي ساليانه به 30 هزار مقاله در سال تا اواخردهمين برنامه 5 ساله
5- افزايش تعداد دست آوردهاي مهم تحقيقات علمي بر بيش از5000مورد
افزايش نسبت تبديل دستاوردهاي علمي فوق دكتري به توليد به ميزان 30 درصد
مدارك علمي
مدرك كارشناسي به آندسته از فارغ التحصيلاني اعطا مي گردد كه واحدهاي درسي من جمله پايان نامه تحصيلي خود را به پايان رسانده باشند.
مدرك كارشناسي ارشد نيز به آندسته از فارغ التحصيلان دانشگاه ها،دانشكده ها و مؤسسات تحقيقاتي اعطا مي گردد كه به گذراندن واحد هاي درسي و دفاعيهپايان نامه خود نائل آمده باشند.
مدرك دكتري به دانشجويان مقطع دكتري دانشگاه ها، دانشكده ها ومؤسسات تحقيقاتي در صورتي اعطا مي گردد كه آنان در كليه آزمون هاي كتبيو شفاهيمورد پذيرش قرار گيرند.
آموزش عالي آزاد
در سپتامبر 1992 نخستين دانشگاه آزاد كشور چين در شانگ هاي افتتاحگرديد. از جمله مهمترين رشته هاي ارائه شده در اين دانشگاه مي توان به علومكاربردي، كامپيوتر، تجارت بين الملل و حسابداري اشاره نمود.
آموزش عالي كوتاه مدت
دانشكده هاي آموزشي ويژه كشاورزان و كارگران و مدارس مكاتبه ايتوسط كارخانه ها، استانداريها، شهرداريها و مقامات محلي اداره مي شوند. علاوه براين بخش هاي صنعتي نيز نقش مهمي در آموزش تكنسين ها ايفا مي نمايند. دانشكده هايمذكور از نقش بسزايي در ارتقاء سطح علمي كارگران و كشاورزان برخوردار ميباشند.درحال حاضر دوره هاي آموزش كوتاه مدت در بسياري از رشته ها نظير ادبيات چيني،خوشنويسي، اقتصاد، معماري، داروسازي، هنر و ورزش هاي چيني در طول ترم و نيز هنگامتعطيلات ارائه مي گردد. دانشجويان خارجي مورد تشويق قرار مي گيرند تا در دانشگاههاي چين ادامه تحصيل داده و به اخذ مدارك كارشناسي ارشد و دكتري نايل آيند. و ازدانشجويان فارغ التحصيل نيز درخواست مي گردد تا به كشور بازگشته و تحصيلات خود راادامه دهند. در برخي مؤسسات آموزش عالي زبان هاي خارجي نيز تدريس مي گردد.در كشورچين مؤسسات آموزش عالي نقش مهمي در تحقيقات علمي ايفا مي نمايند. تا پايان سال 1997، بالغ بر 176400 نفر به دريافت مدرك كارشناسي و 3172700 نفر به دريافت مدرككارشناسي ارشد نائل آمده اند. كليه مؤسسات آموزش عالي كشور مجهز به آزمايشگاه هايعلمي مي باشند. در كشور چين 3409 موسسه تحقيقاتي و 153 مركز علمي فعاليت دارد كه 416 موسسه به موضوعات مهم مي پردازند. دانشگاه هاي چين مستقيما تحت نظارت كميسيونآموزشي كشور، وزارتخانه ها، كميسيون هاي استاني و شهري اداره مي گردند. علاوه براين جهت نظارت بر سطح كيفي آموزش هاي ارائه شده در دانشگاه ها آزمون ورودي مشكليبرگزار مي گردد. شرط اصلي راه يابي فارغ التحصيلان مراكز آموزش متوسطه به مؤسساتآموزش عالي پذيرش در آزمون سراسري ماه جولاي است.سال تحصيلي دانشگاه ها عموما به دوترم تحصيلي و در برخي دانشگاه ها به سه ترم كه در اول ماه سپتامبر آغاز مي گرددقابل تقسيم است. دانشجويان براي جشن بهار مدت يك ماه تعطيل بوده و كلاسهاي درس دراواسط ماه فوريه آغاز مي گردد. هر ترم تحصيلي نيز حدوداً 20 هفته بطول مي انجامد. در اكثر دانشگاه هاي كشور دوره هاي آموزش كوتاه مدت به خارجيان ارائه مي گردد. باافزايش تبادل فرهنگي چين با كشورهاي ديگر، بسياري از افراد مايل به ادامه تحصيل دراين كشور مي باشند. اين دوره ها خود به توسعه زبان چيني در بسياري از موضوعات درسينظير: ادبيات، خوشنويسي، اقتصاد، معماري حقوق، داروسازي، طب سوزني، هنر و انواعورزش هاي چيني مي گردد. دوره هاي مذكور طي سال تحصيلي و در زمان تعطيلات ارائه شدهو تا مدت 4 تا 20 هفته ادامه مي يابد. شهريه تحصيلي دوره هاي آموزش فوق بر حسب مدتزمان دوره و نوع موسسه متغير است.
آموزش عالي فني و حرفه اي
پس از پايان مقطع آموزش متوسطه، مدارس فني در سطوح غير دانشگاهيآموزش هايي را در 400 رشته تخصصي ارائه ميدهند كه بر صنايع سبك ونساجي، الكترونيك،موتور سازي وبازرگاني مشتمل مي گردد. دوره آموزش عالي حرفه اي مدت زمان 2 سال بهطول انجاميده كه در نهايت به فارغ التحصيلان ديپلم اعطا مي گردد. در واقع آن دستهاز افرادي كه پس از مراكز آموزش متوسطه به آموزش فني-حرفه اي مي پردازند جهت كسبمشاغل خاص آماده مي شوند.
تحقيقات علمي و آموزشي
آموزشهاي ارائه شده در دانشگاه هاي چين كاملا مطابق برنامه هايآموزشي است كه بر كنفرانس، مباحثه آزاد كلاسي، كلاسهاي آموزشي و مشاوره اي مشتمل ميگردد. همزمان با آغاز كلاسهاي درسي آموزش هاي ديگر من جمله تدريس تئوريك، بازديدعلمي، تدريس عملي و تحقيقات اجتماعي نيز ارائه مي گردد. جهت ارتقاء سطح علميدانشجويان، كتابخانه هاي دانشگاه فعال مي باشند تا دانشجويان اهل تحقيق و مطالعهپرورش يابند. كليه مراكز آموزش عالي با تجهيزات پيشرفته مجهز شده اند تا برنامه هايآموزشي قابل اجرا باشند. اجراي تحقيقات علمي در مراكز دانشگاهي چين نقش موثري درتوسعه تكنولوژي و شكوفايي ساختار اقتصادي كشور به همراه داشته و دانشگاه ها ودانشكده ها نيز نقش مهمي در انجام تحقيقات علمي ايفا مي نمايند. به طور كلي مي توانگفت كه در دانشگاه هاي كشور چين برنامه هاي آموزشي طبق برنامه ها و سر فصل هايآموزشي ارائه شده و به سخنراني ها، بحثهاي كلاسي، دروس آزمايشگاهي، تمرين ومشاورهمشتمل مي گردد. تحقيقات علمي دانشگاه ها اهميت بسزايي در توسعه علم و تكنولوژي كشوردارد. تعداد 3402 موسسه تحقيقاتي در دانشگاه هاي كشور فعاليت دارند تا نياز هايمختلف كشور را مرتفع سازند. از سال 1984 دولت 104 آزمايشگاه و 58 مركز تحقيقاتي دردانشگاه هاي كشور تاسيس نموده و هزينه هنگفتي جهت اجراي طرح هاي تحقيقاتي در نظرگرفته است.
نظام اداري- آموزشي
كميسيون آموزشي كشور از جمله مهم ترين نهادهاي دست اندركار رسيدگيبه امور دانشگاه ها و مراكز آموزش عالي كشور است كه عهده دار مسووليت نظارت برمؤسسات آموزشي بجز مدارس نظامي و نظارت بر برنامه هاي آموزشي، انتشار كتب درسي وتدوين قوانين ويژه به دانشگاه ها مي باشد.
نهادهاي مركزي آموزش عالي
دوره هاي كارشناسي ارشد و دكتري كه در دانشكده ها، دانشگاه ها ومؤسسات تحقيقاتي برگزار مي گردد تحت نظارت، مديريت و سازماندهي وزارت علوم قراردارد. علاوه بر اين وزارت كشور و وزارت علوم عهده دار مسئوليت توسعه سياست گذاري،اصلاح ومديريت آموزش عالي كشور مي باشند. دانشگاه هاي خصوصي نيز بسرعت در حال گسترشمي باشند.
سياستهاي آموزشي
پس از پايه گذاري جمهوري خلق چين طي سال 1949، دولتها و حزبكمونيست چين به تاكيد بر اجراي سياست هايي در جهت توسعه آموزش عالي مبادرت نمودند. به نحوي كه پس از جلسه يازدهم كميته مركزي حزب كمونيست چين، ساختار آموزش عالي كشوربا تغييرات ساختاري و توسعه مشهودي مواجه گرديد. طبق آمار بدست آمده طي سال 1998، 1984 مؤسسة آموزش عالي فعاليت دارد كه بر 1022 مؤسسة آموزش عالي عمومي و 962 مؤسسةآموزش عالي بزرگسالان مشتمل مي گردد. تعداد كل دانشجويان ورودي طي اين سال بر 1083600 نفر، تعداد دانشجويان مراكز آموزش عالي رسمي بر 3408800 نفر، تعداد وروديهاي جديد مؤسسات آموزش عالي بزرگسالان بر 1001400 و كل دانشجويان مؤسسات آموزش عاليبزرگسالان بر 2822200 نفر بالغ مي گردد. از تعداد كل مؤسسات آموزش عالي بالاتر ازكارشناسي بالغ بر 72500 موسسه (15000) به مقطع PHD و 57300 موسسه به مقطع كارشناسيارشد تعلق دارد. تعداد كل ثبت نامي دانشجويان مقطع بالاتر از كارشناسي بر 198900نفر طي سال 1998 بالغ مي گردد. طي سالهاي 1990 تا 1998، تعداد دانشجويان كالج ها ودانشگاه هاي كشور از رشد 67 درصدي برخوردار بوده است به نحوي كه تعداد دانشجويان واز 3729000 نفر بر 6231000 بالغ گرديده است. تعداد دانشجويان بالاتر از كارشناسيارشد نيز 114% رشد داشته و از 93000 نفر بر 198900 نفر بالغ گرديده است. در پايانسال 1997، نرخ ثبت نامي مؤسسات آموزش عالي بر 07/9% بالغ گرديد.
فرهنگ دانشگاهي
با بررسي مستقيم فرهنگ دانشگاهي بر دانشجويان، توسعه و آموزش،دانشگاه هاي چين تاكيد عمده اي پرورش فرهنگ سالم دانشجويي دارند چرا كه نقش مهمي درشخصيت آن ها دارد.اغلب دانشگاه هاي چين به سازماندهي فعاليتهاي گسترده اجتماعي درجهت بهبود فرهنگ دانشجويي مبادرت مي نمايند. از جمله اين فعاليتها مي توان به انجامآزمايشات علمي، برقراري تبادلات دانشجويي، برگزاري مسابقات ورزشي و انجام فعاليتهايرفاهي و اجتماعي اشاره نمود. علاوه بر اين دانشگاه هاي كشور امكان پرداختن بههنرهاي نمايشي، رقابتهاي ورزشي و بازديد از آثار تاريخي را براي دانشجويان خارجيفراهم مي سازند. با مشاركت در اين گونه فعاليتها، دانشجويان خارجي با فرهنگ چينيآشنايي يافته و نرخ تبادل اساتيد و دانشجويان چيني افزايش مي يابد.
شرايط ورود به دانشگاه هاي دولتي
احراز حداقل نمره 380-280 و بالاتر (براي برخي از دانشگاه ها) جهتپذيرش در دانشگاه هاي دولتي كشور چين الزامي است. به پنج دسته از دانشجويان خارجياجازه ورود داده مي شود، دانشجويان دوره كارشناسي زير رده سني 25 سال با تحصيلاتكامل متوسطه، دانشجويان زير رده سني 35 سال كه حداقل دو سال از دوره كارشناسي راگذرانده باشند، دانشجويان زير رده سني 45 سال برخوردار از مدرك كارشناسي ارشد،داوطلبان زير رده سني 35 سال براي مقطع كارشناسي ارشد، داوطلبان مقطع دكتري زير ردهسني 40 سال كه از مدرك كارشناسي ارشد برخوردار مي باشند. گفتني است كه جهت پذيرشدانشجويان خارجي در رشته هاي علوم، مهندسي، كشاورزي و داروسازي برگزاري آزمونمربوطه در سفارت خانه متبوع الزامي است.علاوه بر اين دانشجويان ملزم به ارائه گواهينامه معاينه بدني مي باشند كه توسط مسئولان قرنطينه جمهوري خلق چين براي دانشجويانخارجي صادر مي گردد.
از جمله مهم ترين سازمان هايي كه به ارزيابي مدارك دانشگاهيمبادرت مي نمايند، مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:
- كميته ارزيابي مدارك دانشگاهي كشور
- انجمن آموزش چيني براي مبادلات دانش جو در سطح بين المللي
پذيرش تحصيلي
ورود به دانشگاه از طريق ثبت نام صورت مي گيرد و كميته پذيرشاستان ها تحت نظارت وزارت آموزش عهده دار اين مسئووليت مي باشد. بورس تحصيلي نيزبراساس شرايط جسماني واخلاقي دانشجويان اعطا مي گردد. كمك هزينه هاي ويژه اي نيز بهاقليتها و داوطلبان خارجي دانشگاه هاي چين اعطا مي گردد. آزمون هاي سراسري دانشگاهيبه مدت ده روز در اوايل ماه جولاي برگزار شده كه داوطلبان مي توانند در يك يا دوگروه آموزشي انساني/ فني / مهندسي شركت نموده و از مؤسسات ودانشگاه هاي مورد نظرخود به ترتيب اوليت تقاضاي پذيرش نمايند. نتايج آزمون جهت ثبت نام از افراد تعيينكننده است علاوه براين قبل از پذيرش در خصوص رفتار اجتماعي و اخلاقي دانشجويانتحقيقاتي صورت مي گيرد. دربرخي از مؤسسات آموزش عالي دانشجويان ملزم به برخوردارياز شرايط جسماني خاصي مي باشند. اخيراً كشور چين آموزش عالي را به صورت آزاد ارائهمي دهد. دانش جويان شهريه اي نمي پردازند و مي توانند ازخوابگاه هاي دانشجويياستفاده نمايند. هم چنين به دانشجوياني كه بامشكل مالي مواجه مي باشند دارند بورستحصيلي يا يارانه اختصاص مي يابد. خوابگاه مهم ترين بخش زندگي دانشجويي است كه توسطدانشجويان و از طريق اتحاديه دانشجويي نظارت مي گردد. گفتني است كه اين اتحاديه تحتنظارت فدراسيون دانشجويان چين فعاليت مي نمايند. نظام آموزش عالي كشور در حال اصلاحبوده و طي سال هاي اخير دانشجويان بيشتري از بورس تحصيلي برخوردار گرديده اند. طبقسياست هاي آتي كسور اين روند ادامه يافته و نهايتاً نظام اعطاي كمك هزينه تحصيلي بهتصويب رسيد. آندسته از دانشجوياني كه به تسلط بر زبان چيني نائل نيامده و يا سطحزباني آن ها بسيار پايين است ملزم به يادگيري زبان چيني ظرف مدت يك تا دو سال در حدابتدايي و دانشجويان مقطع كارشناسي ارشد و بالاتر نيز ملزم به گذراندن دوره 2 سالهتكميلي آموزش زبان چيني مي باشند.
پذيرش دانشجويان خارجي
شرايط پذيرش دانشجويان خارجي در جدول ذيل درج گرديده است:
|
مدت تحصيل
|
شرايط
|
رده سني
|
مقطع تحصيلي
|
|
4-5 سال
|
دانشجويان خارجي ملزم به برخورداري از مدركي معادل فارغ التحصيلان مراكز آموزش متوسطه چين بوده و جهت ورود به دانشگاه ملزم به پذيرش در آزمون ورودي آن مي باشند.
|
زير رده سني 25 سال
|
مقطع كارشناسي
|
|
3-2 سال
|
اگر چنانچه داوطلب طي همان سال از يكي از دانشگاه هاي چين فارغ التحصيلان گرديده و دانشجوي موفقي باشد اساتيد دانشگاه او را معرفي نموده و شركت در آزمون ورودي براي وي ضروري نيست.
|
زيررده سني 35 سال
|
مقطع كارشناسي ارشد
|
|
3 سال
|
برخورداري از مدرك كارشناسي ارشد يا معادل آن و معرفي نامه از سوي چند تن از اساتيد
|
زير رده سني 40 سال
|
مقطع دكتري
|
|
2-1 سال
|
برخورداري از مدرك معادل فارغ التحصيلان مراكز آموزش متوسطه چين
|
زير رده سني 55 سال
|
دوره آموزش زبان چيني
|
|
2-1 سال
|
برخورداري از سطوح آموزشي بالاتر از دانش جوي سال دوم
|
زير رده سني 35 سال
|
آموزش همگاني
|
|
كمتر از يك سال
|
برخوداري از مدرك كارشناسي ارشد يا دانشجوي مقطع دكتري
|
زير رده سني 45 سال
|
آموزش پيشرفته
|
|
كمتر از 1 سال
|
برخورداري از درجه استاد ياري
|
زير رده سني 55 سال
|
تحقيقات
|
|
4 تا 20 هفته
|
برخوداري از مدرك معادل فارغ التحصيل مراكز آموزش متوسطه چين
|
زير رده سني 60 سال
|
آموزش كوتاه مدت
|
در آغاز سال تحصيلي 2003 ، دانشگاهها وكالجهاي مختلف چين ، بهپذيرش مجموع 6 /2 ميليون دانشجوي جديد مبادرت نمودند كه اين رقم نسبت به سال گذشته 000/ 800 نفر افزايش نشان مي دهد. اكثر دانشجويان جديد در رشته هاي فني ،مهندسي ،مديريت ، هنر و پزشكي پذيرش گرديده اند. كشور چين در نظر دارد، طي برنامه 5ساله دهم ( در فاصله سالهاي2005-2001 ) تعداد كل دانشجويان شاغل به تحصيل را به 16 ميليوننفر افزايش دهد كه دراين صورت پذيرش بيش از 11 ميليون دانشجوي جديد در مراكزدانشگاهي الزامي است. طبق پيش بيني هاي به عمل آمده در برنامه فوق، پيش بيني گرديده 15 درصد كل دانش آموزان مدارس متوسطه به دانشگاه راه خواهنديافت ، كه در آن صورت،سالانه بيش از 600 هزار دانشجو از دانشگاهها فارغ التحصيل خواهند شد .
نظام ارزيابي تحصيلي
نمرات آزمون ورودي دانشگاه هاي كشور چين بر مبناي درصد ارزيابي ميگردد كه حداكثر نمره 500 است. حداقل نمره لازم جهت ورود به دانشگاه و يا دانشكدهتربيت معلم بين 280 تا 370 نمره متغير مي باشد.اين در حالي است كه نظام اصلي نمرهدهي كه عمدتاً توسط مؤسسات آموزش عالي مورد استفاده قرار مي گيرد از سال 1976 بهشرح ذيل بوده است:
بالاترين نمره: 100-90
نمره قبولي: 60
پايين ترين نمره: 59-0
برخي از مؤسسات آموزش عالي نيز از معيار نمره بندي 5 براي عالي، 4براي خوب، 3 براي متوسط، 2 براي ضعيف و 1 براي بد استفاده مي نمايند.
معيار نمره دهي
معيار نمره دهي در نظام آموزش عالي كشور چين بر تقسيم بندي ذيلاستوار مي باشد:
نظام پنج تايي نظام چهار تايي
A < عالي A < عالي
B < خوب B < خوب
C <متوسط C < ضعيف
D < ضعيف D < مردود
F < مردود
لازم به ذكر است كه در اكثر موارد جهت اعطاي نمره از حروف لاتين (A ,B , C , D ) در عوض معادل آن ها در زبان چيني استفاده مي شود. اغلب نمرات عددياز 100- 0 تعيين وبرخي از دروس نيز بر مبناي قبول يا ردي ارزيابي مي گردند.
تغييرات و اصلاحات آموزشي
كانون توجه به نظام آموزش عالي چين اصلاح نگرش هاي روشنفكرانه دركشور و ايجاد حس رقابت ميان دانش جويان در كليه زمينه هايي است كه منجر به پيشرفتكشور مي گردد. مطابق چنين سياستي آينده كشورمتكي به نسل جوان است تا در قرن جديد آنرا رهبري نمايد. از آنجاييكه سيستم اقتصادي چين كاملا متمركز است از اين روي سيستمآموزشي كشور نيز با آن هماهنگ شده و به صورت متمركز با ادارات و دولتهاي محلي ومركزي ويژه آموزشي درآمده است. از جمله عمده ترين نقيصه هاي اين سيستم مي توان برتمركز عمده مسؤوليت بر عهده حكومت مركزي و عدم برخورداري مدارس از، اختيارات وانعطاف پذيري لازم جهت ارائه برنامه هاي آموزشي متناسب با نيازهاي اجتماعي اشارهنمود. از سوي ديگر از آنجاييكه برنامه هاي آموزشي بصورت جداگانه توسط گروه هايآموزشي مركزي و ادارات محلي برنامه ريزي مي گرديد از اين روي ساختار آموزشي كشورغيرمنطقي و از هم گسسته بوده و تعداد زيادي روش هاي منفرد آموزش عالي وجود داشت كهبا يكديگر تداخل داشته و برخي از مؤسسات آموزش عالي نيز از كيفيت آموزشي بسيارپاييني برخوردار بودند. از اين روي، تغيير ساختار آموزشي مؤسسات آموزش عالي سياستكليدي به شمار مي آمد. از جمله مهم ترين تغييرات اعمال شده در ساختار آموزش كشور ميتوان به اعمال تغييراتي در سياست هاي برنامه ريزي آموزشي، مديريت، سرمايه گذاري. استخدام و موقعيت شغلي معلمين اشاره نمود. از جمله ديگر تغييرات كلي اعمال شده برساختار آموزش عالي كشور مي توان به تسهيل رابطه ميان دولت، جامعه و آموزش عالي كهبه شكل گيري سيستم جديد آموزشي منجر گرديد اشاره نمود. در ساختار جديد آموزشي حكومتمركزي عهده دار مسؤوليت برنامه ريزي كلي و مديريت كلان آموزشي است و اين در حالياست كه مؤسسات آموزش عالي پيرو قانون بوده و در عين حال از اختيارات كافي جهتبرنامه ريزي آموزشي مطابق با نيازهاي جامعه بهره مند مي باشند.با اعمال تغييرات درسياست هاي برنامه ريزي آموزشي، سيستم قديمي كه بر اتخاذ تصميمات حياتي توسط حكومتمركزي استوار بود، نقض گرديده و سيستم جديدي با مركزيت دولت به وجود آمد. با اعمالچنين اصلاحاتي، سياست توسعة آموزش عالي با مشاركت نيروهاي اجتماعي تشويق و موردحمايت واقع گرديد. با اعمال تغييراتي در سيستم مديريت آموزشي روند، ارتباطي مياندانشگاهها، دولت و جامعه به تدريج تسهيل شد. لازم به ذكر است كه ارتباطات مذكور بهواسطه تعديل، مشاركت و ادغام صورت پذيرفت. در اين اثنا، سيستم آموزشي در دو سطحمختلف طرح ريزي گرديد. به عبارت ديگر دولت هاي محلي و مركزي از مسؤوليت هاي متفاوتيدر حوزه برنامه ريزي آموزشي و طرح ريزي كلي و مديريتي برخودار گرديدند. نتيجتاً،سياست تداخل آموزشي لغو شده و در عين نظارت كامل دولت، قدرت بيشتري به مؤسسات آموزشعالي محول گرديد. علاوه بر اين اختيار بيشتري جهت برنامه ريزي آموزشي با توجه بهقوانين جامعه و قانون ها به مؤسسات واگذار گرديد. از سال 1992، تعداد 251 مؤسسهآموزش عالي در هم ادغام شده و به 135 مؤسسه كاهش يافته است. تعداد 87 مؤسسة آموزشعالي بزرگسالان نيز ادغام گرديده است. علاوه بر اين از تعداد 177 مؤسسة آموزش عالي 43 موسسه به وزارت آموزش، 44 موسسه به ادارات مركزي آموزش و 90 موسسه به دولتهايمحلي تعلق گرفت. همچنين 168 مؤسسة آموزش عالي كه مستقيماً تحت نظارت اداره مركزيآموزش قرار داشته تحت نظارت دولت محلي قرار گرفت. 8 مؤسسه آموزش عالي نيز كه توسطادارات تخصصي ايالتي نظارت مي گرديد، تحت نظارت كميته هاي آموزشي ايالتي قرار گرفت. 317 مؤسسة آموزش عالي توسعه يافته و برنامه ريزي آموزشي بصورت بين موسسه اي خصوصيدر آنها به مورد اجرا گذارده شده است 241 مؤسسة آموزش عالي نيز در قالب 5218 پروژهسرمايه گذاري به فراهم سازي امكانات آموزشي مناسب در سطوح مختلف مبادرت نموده اند. علاوه بر اين فرآيند ارتباطي ميان مؤسسات آموزش عالي و جامعه تقويت گرديده و ظرفيتدانشجويان مؤسسات آموزش عالي افزايش يافت. سيستم مالي نظام قديم آموزشي نيز كه براساس وابستگي كامل به دولت پايه ريزي گرديده بود، به سيستم جديد تغيير يافته وسيستم جديد با قابليت جذب سرمايه از محل كانالهاي گوناگون با مسؤوليت عمده دولت بهتدريج پايه ريزي و تكميل گرديد. با تغيير سيستم جذب، حقوق و موقعيت شغلي افراد نيزتغيير يافت. به عبارت ديگر با اعمال سياست هاي جديد جذب دانشجو، كليه شهروندان چينيبدون توجه به وضعيت اقتصادي از امكانات آموزشي عالي بهره مند شده و سيستم جديدخودپرداز هزينه تحصيلات آموزش عالي داير گرديد. به موجب چنين سياستي هزينة تحصيليدانشجويان موفق بصورت كمك هزينه هاي دانشگاهي، اخلاقي و وام تحصيلي، ارائه فرصت هايشغلي پاره وقت به دانشجويان مواجه با فقر اقتصادي تامين گرديده علاوه بر اين، پايهگذاري آموزشي بر استعدادهاي خلاق استوار گرديد. با اعمال تغييراتي در ساختار نظاماداري داخلي، تغييراتي در نظام كاركنان و نحوة تقسيم نيروي كار به وقوع پيوست. درابتدا بر اساس دلايل منطقي، حدود ساختار سازمان مشخص شده، كادر آموزشي تنها به فكرانجام وظيفه و رفع مسؤوليت نبوده، انتصابات و دستيابي به فرصت هاي شغلي با موفقيتهاي شخصي فرد تعيين شده و اجراي مكانيسم تقويت و تشويق به ايجاد شوق و جديت درآموزش منجر گرديد. از جمله ديگر تغييراتي كه در ساختار آموزش عالي كشور چين اعمالگرديده مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:
1 . تشكيل هستة ثابت آموزشي در مؤسسات آموزش عالي
در مؤسسات آموزش عالي، اين عقيده به صورت غالب درآمده است كهپرورش استعدادها به عنوان رسالت اصلي نظام آموزشي كشور مطرح بوده، توجه به برنامههاي آموزشي آهنگ اصلي توسعه كشور را پر طنين تر ساخته و تغيير در ساختار نظامآموزشي پايه مقدم بر هر تغيير ديگري است. طي سالهاي پايان دهه 1980 تا ابتداي دهه 1990، بودجه كافي ويژه حوزه آموزش و تقويت بنيه علمي دانشجويان و اساتيد وجودنداشت. از اين روي بحران افت تحصيلي به صورت ناگهاني نمايان شد. به منظور توقف اينروند، كميته آموزش ملي سابق، به اجراي برنامه اي فعال و ارائه نظريات و راهنماييهاي خود در خصوص ارزيابي ابعاد مشكلات و ارائه راهكارهايي جهت بر طرف نمودن مشكلاتمبادرت نمود. بنابر مفاد برنامه يكپارچة كميته آموزش ملي، ادارات آموزش اجرايي نيزعهده دار سياست گذاري ها و فعاليت هايي در جهت توقف سير افت تحصيلي در منطقة تحتحكومت خود مي باشند.
2 . تكميل و بازنگري فهرست عناوين رشته هاي دانشگاهي و اصلاحساختار كلي سياست برنامه ريزي آموزشي
طي سال 1997 كميتة آموزش ملي سابق، اقدام به اجراي دور جديدبازنگري فهرست عناوين دوره هاي كارشناسي مبادرت نمود. روند مذكور در جهت پيگيريسياست علمي و استانداردسازي رشته ها و تطابق آنها با يكديگر، به مورد اجراء درآمد. بازنگري فوق در جولاي سال 1998 و پس از تحقيقات 1 ساله به پايان رسيد. متعاقب اينبازنگري تعداد كلي رشته هاي تحصيلي از 504 رشته به 249 رشته كاهش يافت. بعدها،وزارت آموزش، به توسعه ايده اصلي بازنگري طرح آموزشي رشته هاي كارشناسي در مؤسساتآموزش عالي مبادرت نموده و روند بهبود و اصلاح طرح آموزشي در سطح كارشناسي مؤسساتآموزش عالي به صورت موفقيت آموزي شكل گرفت. در حال حاضر، با توجه به برنامه ريزيوزارت آموزش، كليه مؤسسات آموزش عالي تحت پوشش دور جديد طرح بازنگري آموزشي قرارگرفته اند لازم به ذكر است كه آخرين طرح بازنگري آموزشي در پاييز سال 1999 به مورداجراء گذارده شد.
3 . ورود به مرحله كليدي تغييرات آموزشي
طي سال 1994، طرح آموزشي كميتة آموزش ملي سابق با عنوان « طرحتغييرات برنامه ها و محتواي آموزشي مؤسسات آموزش عالي» به مورد اجرا درآمد. گفتنياست كه طرح مذكور بر پايه گذاري 211 پروژه بزرگ و نزديك به 1000 پروژة كوچك آموزشيتاكيد دارد. طرح فوق بر كليه حوزه هاي آموزشي از قبيل ايدئولوژي آموزشي، محتوايآموزشي، ساختار برنامه آموزشي و متدولوژي آموزشي مشتمل مي گردد. جهت هر چه بهترصورت گرفتن طرح فوق گروه مشورتي با هدف اعمال تغييرات محتوايي برنامه هاي آموزشيمشتمل بر اساتيد با تجربه محلي كليه رشته هاي تحصيلي تشكيل شد. در حال حاضر طرحمذكور از بيست ميليون عضو در برنامه كاري خود برخوردار بوده كه به اجراي يكصدبرنامه جديد پرورش استعدادها و احداث 1000 مركز آموزشي مبادرت مي نمايند. طي سال 1997، كميته ملي جايزه هاي آموزشي تشكيل گرديد كه با مشاركت كميتة آموزش ملي سابقبه اعطاي 422 جايزه ملي مبادرت نموده اند. علاوه بر اين پژوهش ملي در جهت مقايسهنرم افزارهاي آموزشي طي سالهاي 1995 و 1997 صورت گرفته و بانك نرم افزار آموزشي باكيفيت بالا ايجاد گرديد.
4 . پرورش استعدادهاي رشته هاي آموزشي پايه
در اواخر دهة 1980، رشته هاي پايه مؤسسات آموزش عالي با مشكلاتعديده اي از قبيل بودجه بسيار كم، گروه اساتيد بسيار متغير و كاهش آشكار تواناييدانشجويان مواجه بود در نتيجه، توسعة درازمدت فن آوري و كيفيت آموزش استعدادهايمراكز آموزش عالي با مخاطره مواجه گرديد. در آن اثنا بود كه كميتة آموزش ملي سابقبه راه اندازي مباني آموزش رشته هاي پايه مبادرت نمود. تا پايان سال 1998، 84 اصلآموزشي ويژه دانشجويان با استعداد رشته هاي علوم پايه، 51 اصل ويژه رشته هاي پايههنري، 45 اصل ويژه رشته هاي مهندسي و 13 اصل ويژه علوم اقتصادي با موفقيت تنظيمگرديد. متعاقب اصول فوق بسياري از فارغ التحصيلان برجسته مدارس متوسطه و دانشگاه هاجذب بازار كار شده و توانايي دانشجويان و ميزان ابتكار اساتيد بر خلاف گذشته افزايشيافت.
5 . طرح ارتقاء آموزش فرهنگي دانشجويان و كشف روشهاي جديد پرورشاستعدادهاي درخشان
طي سال 1995 كميته آموزش ملي سابق تصميم به ارتقاء سطح آموزشفرهنگي دانشجويان گرفت. در راستاي اجراي اين طرح، ارتقاء سطح فرهنگي دانشجويان،ارتقاء سطح ايدئولوژيك و اخلاق و كيفيت فرهنگي، بهبود كيفيت كار و وضعيت جسماني وروحي بصورت منظم با يكديگر تلفيق گرديد. طي اين طرح، دانش نظري، كار عملي و ارتقاءسطح توانايي دانشجويان مدنظر قرار گرفته و كيفيت آموزشي در سطح بالايي تقويت گرديد. گفتني است كه 52 مؤسسة آموزش عالي بصورت آزمايشي در اين طرح مشاركت داشتند. گفتنياست كه مؤسسات فوق به مشخص نمودن برنامه مطالعة اجباري، تقويت آموزش كلاسي، ارائةسخنراني ها و سازماندهي انواع فعاليتهاي فرهنگي در جهت پيشبرد برنامه توسعه مبادرتمي نمايند. تعدادي از مؤسسات آموزش عالي تنها به بررسي نيازهاي اساسي و ارزيابياستاندارد برنامه توسعه مبادرت نمودند و اين در حالي است كه ساير مؤسسات اقدام بهتطابق پرورش استعدادها و برنامه هاي آموزشي در سايه نيازهاي جديد نمودند. پس از 3سال بررسي آزمايشي، وزارت آموزش به تصويب لايحة « بررسي نظرات مختلف در خصوص ارتقاءفرهنگي دانشجويان»، تشكيل مبادرت نمود. كميتة جهت دهنده آموزش فرهنگي و تصويب 32اصل از « اصول ارتقاء آموزش فرهنگي دانشجويان» اجراي چنين اقداماتي خود حاكي از اينبود كه ارتقاء آموزش فرهنگي دانشجويان به طور كامل در سراسر كشور به مورد اجرادرآمده است.
6 . احياء برنامه هاي آموزش عالي كوتاه مدت 3-2 ساله در قالب طرحتغييرات آموزشي
كميتة آموزش ملي سابق به طراحي 216 برنامه آزمايشي در جهت اعمالتغييراتي در ساختار نظام آموزش و تقويت دوره هاي كوتاه مدت 3-2 سالة آموزش عالي درسطح ملي مبادرت نموده، احداث كالج هاي آزمايشي به شكل موفقيت آميزي افزايش يافته وتعدادي از رشته ها و كالج ها با هدف ارائه برنامه هاي آموزشي كوتاه مدت تشكيل يافتهاست. در حال حاضر شرايط و تجهيزات آموزشي كالج ها از رشد عمده اي برخوردار گرديده وروند تغييرات آموزشي سرعت يافته است. از سوي ديگر توانايي كلي در زمينة فراهم سازيتجهيزات آموزشي، به طور قابل ملاحظه اي تقويت شده و موفقيت هاي مهمي در اين زمينهكسب شده است. طي تغييرات آموزش عالي كوتاه مدت 3-2 ساله تجربيات و موفقيت هاي بزرگيبدست آمده كه در روند توسعة آموزش عالي فني حرفه اي مفيد مي باشد. طي سالهاي اخيرسياست كلي كشور فعالانه به توسعه آموزش عالي فني حرفه اي و فراهم سازي موقعيتهايجديد جهت توسعة دوره هاي آموزشي كوتاه مدت 3-2 ساله تاكيد مي نمايد.
7 . پايه گذاري سيستم مديريت كلان جهت ارتقاء كيفيت آموزش عالي وايجاد پيشرفت پايدار
در سال 1993، ادارة آموزش عالي كميتة آموزش ملي به بررسي طرح سنجشآموزشي مبادرت نمود. اين طرح با هدف كمك به مؤسسات آموزش عالي و در جهت شناساييايدئولوژي جهت دهندة دانشگاهي، ارتقاء شرايط دانشگاهي و نوساماني زير بناي ساختارآموزشي تعميق بخشي روند اصلاحات آموزشي، ارتقاء سطح مديريت و راه اندازي سيستماجرايي خود محور به مورد اجرا درآمد. از اين روي با اجراي طرح مذكور كيفيت آموزشيكشور به طور مداومي پيشرفت نموده و اثر بخشي دانشگاهي افزايش مي يابد. سنجش آموزشدر مقطع كارشناسي بر اصل پيشبرد اصلاحات و احداث دانشگاه همزمان با سنجش آن استوارمي باشد. سه فرم سنجش آموزشي وجود دارد كه از آن جمله مي توان به موارد ذيل اشارهنمود:
نخستين فرم سنجش آموزشي ويژه آندسته از دانشگاه هايي است كه ازپايه آموزشي نسبتا ضعيف و سابقه كوتاه آموزشي در مقطع كارشناسي برخوردار مي باشند. دومين فرم سنجش آموزش عالي ويژه سنجش آندسته از دانشگاه هايي است كه از پايه سطحآموزشي و سابقه نسبتا بالاي آموزشي در مقطع كارشناسي برخوردار مي باشند. آخرين فرمسنجش آموزشي ويژه آندسته از دانشگاههايي است كه از لحاظ سطح كيفي بين دو سطح عالي وضعيف قرار دارند. از سال 1994، تعداد 146 مؤسسة آموزش عالي با پاية ضعيف و سابقهكوتاه مدت آموزشي در مقطع كارشناسي به گذراندن سطح پايين سنجش به صورت گام به گاممبادرت نموده و تعداد 10 دانشگاه كليدي نيز به سنجش در سطح عالي مبادرت نموده اند. پيشرفت طرح سنجش آموزشي به علت بازتاب مؤثر گروه هاي آموزشي اداره كننده مؤسساتآموزش عالي و اجراي قانون « توسعة كيفيت آموزش عالي» چشمگير بوده است.
8 . تاكيد بر اهميت تحقيقات تئوريك آموزش عالي و اصلاح جهت گيريآموزش تئوريك با آموزش علمي
در ابتداي سال 1993، هم گام با سه دپارتمان ديگر، دپارتمان آموزشعالي كميتة آموزش ملي متفقاً به تشكيل تيم تحقيقاتي جهت اجراي « تحقيقات تئوريكآموزش عالي سوسياليستي» مبادرت نمودند. طرح مذكور با تأكيد بر ارائه برنامه هايآموزش عالي با حروف چيني و پايه گذاري چنين نظام آموزشي به مورد اجرا درآمد. تيممذكور به انجام تحقيقات تئوري خود با حمايت دپارتمانهاي اداري، در سطوح مختلفمبادرت نمود. پس از 4 سال تلاش، چندين موفقيت تحقيقاتي من جمله طراحي «كليدهايآموزش عالي تئوريك با حروف چيني» حاصل گرديده و در سيستم آموزش عالي نفوذ عمده ايپيدا كرد. پس از تحقيقات، در ساية گسترش ساختار مدرنيته سوسياليستي و اصلاحات آموزشعالي و ورود به هزارة جديد، وزارت آموزش نيز به تشكيل تيم تحقيقاتي جهت اجراي طرح « آموزش عالي چين در قرن بيست و يكم» مبادرت نمود. گفتني است كه تيم تحقيقاتي فوق بهانجام تحقيقات تئوريك آموزش عالي سوسياليستي با حروف چيني مبادرت مي نمايد.
9 . تصويب قوانين ويژه مديريت آموزش عالي
در 29 آگوست سال 1998، طي چهارمين كنفرانس و نهمين نشست كميتةمجلس ملي « قانون آموزش عالي جمهوري خلق چين» به تصويب رسيد. گفتني است اين قانوناز اول ژانويه سال 1999 به مورد اجراء درآمده است. قانون آموزش عالي نخستين مدركقانوني آموزش عالي در قوة مقننه كشور است. تصويب قانون فوق به استانداردسازي ارتباطاجتماعي پيچيده خارجي و داخلي برنامه هاي آموزش عالي و فعاليتهاي آن منجر گرديدهاست.
10 . تضمين تعميق بيشتر اصلاحات از طريق توسعة شرايط آموزشي
طي سالهاي اخير راه حل هايي جهت افزايش بودجه و بهبود شرايطآموزشي ابداع گرديده است. درحال حاضر، تخصيص طرح وام بانك جهاني، با بودجه كل 70ميليون دلاري جهت ارتقاء وضعيت امكانات آزمايشگاهي رشته هاي پايه مؤسسات آموزش عالياز جمله اين راه حل ها مي باشد. دولتهاي محلي در سطوح مختلف، به اقدامات جدي در جهتافزايش بودجه مؤسسات آموزش عالي محلي مبادرت نموده اند گفتني است كه اين اقداماتعمدتا درجهت ارتقاء ساختار رشته ها، پايه ها، برنامه هاي آموزشي، آزمايشگاه ها وكتابخانه هاي مؤسسات آموزش عالي و در جهت توسعة شرايط مادي اين مؤسسات صورت ميپذيرد.
11. ارتقاء تكنولوژي، آموزش و تحقيقات در مؤسسات آموزش عالي
طي سالهاي اخير، پيشرفت هاي چشمگيري در خصوص پرورش استعدادها،دانش، علوم و تكنولوژي كشور صورت گرفته و مؤسسات آموزش عالي به اجراي تحقيقات عمليو توسعه در سايه بناي اقتصادي كشور مبادرت مي نمايند. در اين اثنا همچنين تلاشهايعمده اي در جهت تقويت ساختار اقتصادي و اجراي تحقيقات پايه صورت گرفته است. علاوهبر اين، مؤسسات آموزش عالي به احداث پارك هاي علمي و اجراي پروژه هاي تكنولوژي بالابه صورت مشترك با حوزه صنايع مبادرت مي نمايند.
كادر آموزشي
طي سالهاي پاياني دهه 1980 تا ابتداي دهه 1990، مشكلات عمده اينظير سن بالاي اساتيد، كمبود اساتيد جوان و توانايي پايين كادر آموزشي، به طورمشهود، در ساختار كادر آموزشي مؤسسات آموزش عالي كشور نمايان گرديده است. جهت تغييرشرايط، گروه هاي آموزشي اداري به اجراي سياست هاي متفاوتي در سطوح مختلف و مؤسساتآموزش عالي مبادرت نموده و انواع اقدامات را به عمل آوردند. پس از گذشت 10 سال، طيتلاشهاي مداومي، كليه اين قبيل مشكلات بصورت اوليه برطرف گرديداز جمله مهم تريناصلاحات به عمل آمده در ساختار كادر آموزش عالي كشور مي توان به موارد ذيل اشارهنمود:
1- با تعداد فراوان اساتيد جوان كه به عرصه آموزش عالي كشور واردشدند، ساختار سني اساتيد تنظيم شده و تيم هاي پشتيباني آموزشي و تحقيقاتي به واسطهارتقاء سطح علمي اساتيد جوان تشكيل گرديد. بدين ترتيب تعداد اساتيد بالاي رده سني 45 سال در كادر آموزشي تمام وقت از 27/63% طي سال 1991 به 56/75% طي سال 1998افزايش يافت.
2- سياست هاي مربوط به پيشبرد شرايط اتخاذ گرديده و ساختار كادرآموزشي تنظيم گرديد. تعداد اساتيد تمام وقت با مهارت كاري بالا از 99500 نفر طي سال 1991 به 152600 طي سال 1998 افزايش يافت.
3- نسبت اساتيد برخوردار از مدارک علمي PHD و کارشناسي ارشدمؤسسات آموزش عالي افزايش يافته و ساختار درجه مدرك تحصيلي اساتيد تنظيم گرديد. بهنحوي که تعداد اساتيد تمام وقت برخوردار از مدرك علمي دکتري و کارشناسي ارشد از 04/18% طي سال 1991 به 75/27% طي سال 1998 افزايش يافت.
4- در نهايت ساختار جذب اساتيد تربيت شده از طريق آموزش ضمن خدمتتنظيم گرديد. بر اين اساس طرح آموزش با مدرك ضمن خدمت، انتخاب اساتيد جهت حضور درمراکز علمي خارج و انجام مطالعات پيشرفته و تحقيقات مشترك پيشنهاد گرديد. علاوه براين با به كارگيري دانشجويان فارغ التحصيل مراکز آموزش عالي خارج از كشور، ساختارکادر آموزشي کشور تقويت شده و توسعه يافت.
دستاوردهاي آموزشي
از جمله مهمترين دستاوردهاي مقطع آموزش عالي كشور چين مي توان بهموارد ذيل اشاره نمود:
1- احداث مراكز آموزش عالي خارجي وابسته به دانشگاههاي چين
با توسعه مراكز آموزش عالي در كشور چين و ارتقاء كيفيت علمي وآموزشي دانشگاهها و استقبال بي سابقه دانشجويان خارجي از تحصيل در دانشگاههاي كشور، طي سالهاي اخير، تعدادي از دانشگاههاي معتبر اين كشور از طريق مشاركت با كشورهايخارجي به افتتاح مدارس و مراكز آموزش دانشگاهي چيني در خارج از كشور مبادرت نموده وبرخي نيز به صورت مستقل و انحصاري، توسط دانشگاههاي چين راه اندازي گرديده و بهفعاليت آموزشي مي پردازند. طبق آمار منتشره از سوي وزارت آموزش عالي چين، تاكنونبيش از 20 دانشگاه چيني مبادرت به راه اندازي مؤسسات آموزشي وابسته در خارج از كشورنموده اند كه طي سالهاي آتي برتعداد آن افزوده خواهدشد. ورود مراكز علمي – آموزشيچين به صحنه رقابت بين المللي پس از عضويت اين كشور در سازمان تجارت جهاني ، وافزايش روز افزون راه اندازي اينگونه مراكز آموزشي در خارج از كشور ، وزارت آموزشچين را بر آن داشت كه به وضع قوانين و مقررات ويژه دانشگاهي مبادرت نمايد. مطابقچنين قوانيني، دانشگاههاي چيني مستقر در خارج از كشور ملزم به دريافت مجوز فعاليتاز وزارت آموزش چين و مراعات قوانين و مقررات كشوري در كليه مراحل آموزشي مي باشند. علاوه بر اين ، دانشگاه هاي فوق هم چنين ملزم به تدريس دروس آموزشي مطابق سيستمآموزشي كشور و احراز حمايتهاي قانوني لازم از كشور خارجي مربوطه مي باشند. درغيراين صورت، مدارك صادره از سوي اينگونه مراكز از نظر وزارت آموزش عالي چين فاقاعتبار مي باشند.
2- افزايش تعداد دانشجويان جديد
از سال 2001 ، با اجراي مصوبه شوراي دولتي، مبني بر افزايش تعداددانشجويان ثبت نامي، دانشگاه هاي كشور،پذيراي تعداد بيشتري از دانشجويان بودهاند.گفتني است كه برنامه فوق به منظور پرورش افراد توانا و مستعد در جهت مدرنيزهسازي چين پيش بيني شده است. طبق آمار بدست آمده، طي سال 2000 ، از بالغ بر6 /4ميليون نفر دانشجوي جديد، دردانشگاه هاي سراسر چين ثبت نام بعمل آمده و در اينميان دانشگاه هاي عادي از 2/2 ميليون، دانشگاه هاي بزرگسالان از 47/1ميليون و سايرآموزشگاه هاي عالي از900 هزار دانشجوي جديد ثبت نام به عمل آورده اند. دراين اثنا،آموزش عالي حرفه اي نيز با سرعت زيادي به پيش مي رود، به نحويكه بالغ بر07/1ميليوندانشجوي جديد به آموزشگاه هاي عالي حرفه اي راه يافته اند و اين درحاليست كه اينرقم نسبت به سال گذشته، 400 هزار نفر افزايش نداشته است.
3- افزايش پذيرش دانشجو
مطابق آمار بدست آمده،پيش بيني مي گردد طي سال2003، بالغ بر35/3ميليون دانشجوي جديد از سوي دانشگاههاي مختلف كشورچين پذيرش گردند كه اين تعدادنسبت به سال 2002 ،150 هزار نفر افزايش خواهد داشت. به عبارت ديگر، در سال2002 ازمجموع 27/5 ميليون نفر شركت كننده كنكور سراسري، تعداد 2/3 ميليون نفر به دانشگاههاراه يافتندكه از اين تعداد، 64 /1ميليون دانشجو در مقطع كارشناسي و باقي درمقاطعكارشناسي ارشد و دكتري پذيرش شدند.طي اقدامات به عمل آمده ، دولت چين در تلاش جهتافزايش نرخ ساليانه داوطلبين ورود به دانشگاه ها و مراكز آموزش عالي ، از 15 درصدفعلي به23 درصد طي سال2010 مي باشد.
4- استقبال از دانشجويان خارجي
كشور چين به منظورمساعدت به تقويت تبادلات آموزشي دو جانبه و چندجانبه همچنان از تحصيل دانشجويان خارجي در اين كشور استقبال مي نمايد. به گفتهوزارت آموزش چين همزمان با اين روند، تلاش درجهت آموزش زبان چيني به عنوان يك زبانخارجي به خارجيان افزايش يافته و با پيوستن كشور به سازمان تجارت جهاني ، اين كشوربه توسعه سياستهاي آموزش و پرورش چين در صحنه جهاني مبادرت نموده است . بنا برتحقيقات به عمل آمده توسط اداره مبادلات و همكاري هاي بين المللي وزارت آموزشوپرورش، سياست فوق مورد استقبال خارجيان قرار گرفته و نهادها و موسسات آموزش عاليبه گشايش هر چه بيشتر درهاي خود به روي خارجيان و افزايش خدمات آموزشي مبادرت نمودهاند. طي چند سال اخير، همچنين شمار دانشجويان خارجي كه جهت تحصيل و يادگيري دورههاي آموزشي كوتاه مدت، دراز مدت و كسب مدارك دانشگاهي به كشورچين مهاجرت نموده اند،افزايش يافته است. به نحويكه طي سال 2002 ميلادي، از تعداد 52 هزار دانشجوي خارجيدر مراكز آموزش عالي كشور چين ثبت نام به عمل آمد. اين در حاليست كه طي سال 1950،نخستين گروه دانشجويان خارجي مشتمل بر33 نفر از اروپاي شرقي به كشورچين سفر كردند. از سال 1950 تا 2000 ، اين كشور از مجموعا 407 هزار دانشجوي خارجي متعلق به 160كشور ثبت نام به عمل آورده است.
با اعمال سياست اصلاحات و درههاي باز ، شمار دانشجويان خارجيمستقر دركشورچين، افزايش چشمگيري داشته است. طي سال 1978 ،كمتر از 10 هزار دانشجويخارجي در چين به تحصيل مبادرت نموده اند كه اين رقم طي سال 1992 بر14 هزار، طي سال 1996 بر41 هزار و طي سال 2001 بر52 هزار بالغ مي گرديد. بنا بر تحقيقات به عملآمده، دليل اصلي افزايش شمار دانشجويان خارجي، ثبات اجتماعي و توسعه اقتصادي كشورچين مي باشد.كسب مدارك علمي كارشناسي ارشد و دكتري از جمله مهمترين اهداف دانشجويانخارجي در چين است.
5- تقويت و توسعه دانشگاه ها
طي سالهاي اخير، كشورچين درصدد توسعه دانشگاه هاي اين كشور وتطبيق اين مراكز با دانشگاه هاي برتر جهان و ارتقاء فرايند آموزش عالي دركشور است. اخيرا درمراسمي درپكن، " جيانگ زمين " رئيس جمهوري خلق چين اظهار داشت كه توسعهدانشگاه هاي كشور، نمايانگر تقويت نظام آموزشي چين است. وي كه درمراسم نودمينسالگرد دانشگاه " چينگ هوا " (Tsinghua) پكن سخن مي گفت، از نهادهاي علمي كشورخواستكه درصدد دستيابي به آخرين وجديدترين دستاوردهاي علمي وفني بوده و همچنان به پژوهشهاي علمي وفني بپردازند." جيانگ زمين " همچنين اظهار داشت كه حزب كمونيست خودتاكنون هزاران فارغ التحصيل ازاين دانشگاه داشته و به تقويت نظام آموزش عالي دركشوربسيار اهميت مي دهد.كارشناسان آموزشي خارجي و چيني نيز درموافقت با رئيس جمهور،اظهار داشته اند كه نهادهاي علمي عالي رتبه كشور، از نقش حياتي در پيشرفت ابداعاتفني و تقويت رقابت ميان نهادهاي علمي كشور با ساير نهادهاي جهاني برخوردار ميباشند. به عقيده كارشناسان كشور، دانشگاه هاي پيشرو، ملزم به تقويت نهادهايتحقيقاتي خود، كسب آخرين مفاهيم آموزشي جامعه جهاني و تقويت نقش خود درفرايند جهانيشدن اقتصاد مي باشند. بنا به اعتقاد آنان، دانشگاه هاي كشور، ملزم به توسعه صنعت فنآوري پيشرفته و هدايت روند ابداعات و نوآوري ، ايفاي نقش كليدي در زمينه فن آوريپيشرفته و تقويت نيروهاي كليدي قدرت چين دربازار رقابت جهاني مي باشند.
" پان يون خه" (pan yunhe) رئيس دانشگاه " جه جيانگ " درشرق چين،اظهار داشت كه دانشگاه هاي برتركشور نيازمند سرمايه گذاري در جهت ارتقاء قدرت رقابتبا بهترين مراكز پژوهشي جهان مي باشند. علاوه بر اين، پان افزود كه كشور چين ازروند تقويتي چندين دانشگاه برتركشورحمايت خواهد نمود.كشورچين درصدد اختصاص مقاديرقابل توجهي درجهت پيشبرد، توسعه وتقويت 100 دانشگاه برتر كشور است كه از آن جملهميتوان به دانشگاه هاي چينگ هوا،پكن، جه جيانگ و دانشگاه فودان شانگهاي اشاره نمود. از سوي ديگر، فرآيند اصلاحات نظام آموزشي كه از سال 1995 در اين كشور آغاز گرديده ،نتايج پرباري براي كشور در زمينه هاي مختلف به بار خواهد آورد. با توجه به اصلاحاتفوق، شمار دانشجويان مراكز آموزش عالي كشور بر 6 /4 ميليون تن بالغ مي گردد. اين درحاليست كه ميزان فوق، طبق آمار رسمي كشور طي سال1999ميلادي، تنها بر2 ميليون و 800هزار نفر بالغ مي گرديد.
طي سال2002ميلادي، مقامات آموزشي كشور اظهار داشتند كه از تعدادبيشتري از دانشجويان ثبت نام به عمل خواهد آمد، چراكه تجربيات5 سال اخير، اهميتدانشگاه ها به عنوان مراكز مهم رشد اقتصادي كشور را به اثبات رسانده است.
آموزش فني و حرفه اي
تاريخچه
اولين دوره آموزش فني حرفه اي در چين به دوره آموزش صنعتي طي دهة 1860 (130 سال قبل) باز مي گردد. محتواي اصلي آموزش فني حرفه اي در آن دوره ـ سلسلة Qing قديم ـ بر مطالعة تكنولوژي در غرب و آموزش عملي فعاليتهاي مردانه با تواناييهاي عملي استوار بود.
با طراحي «برنامة آموزشي سال 1902» سري طرح هاي طبقه بندي شده،ويژه آموزش فني حرفه اي لحاظ گرديد. در همان اثنا «انجمن آموزش فني حرفه اي» كه درسال 1917 تأسيس شده بود، به اولويت بندي قوانين الحاقي آموزش فني حرفه اي توسط بخشآموزشي و صنايع در چين مبادرت نمود. به علت پيشرفت كند اقتصادي و صنايع عقب مانده،توسعة آموزش فني حرفه اي در کشور چين تا قبل از سال 1949 مختل گرديد. در آن اثناتنها 561 مدرسه متوسطه فني با 77 هزار دانش آموز و 3 مدرسه ويژه آموزش هاي عمليمهارتي كارگران با 2700 دانش آموز فعاليت داشت. نرخ كل افراد ثبت نامي مدارس متوسطهفني حرفه اي بر 4% (2% كل دانش آموزان مدارس متوسطه) بالغ مي گرديد. ظرف 50 سال اززمان پايه گذاري جمهوري خلق چين در سال 1949، آموزش فني حرفه اي تحت برنامه هايتطابق، تصحيح، تحكيم، اصلاح، گسترش و توسعة مداوم قرار گرفت. طي دهة 1950 در برخوردبا نيازهاي توسعة اقتصادي، هزاران مدرسه متوسطه تخصصي و مدارس مهارتي كارگران آغازبه فعاليت نمود. و اين در حالي است كه طي دهة 1960، آموزش فعاليتهاي مردانه كه موردنياز مبرم کليه بخشهاي جامعه بود و مدارس متوسطه كشاورزي سريعاً توسعه يافت. با اينوجود، گام هاي توسعة طبيعي آموزش فني حرفه اي در کشور چين به طور جدي تحت تأثيرانقلاب فرهنگي قرار گرفت. از زماني كه کشور وارد دورة تاريخي جديد اصلاحات اجرايسياست و درهاي باز چين به دنياي بيرون (در سال 1978) گرديد، در حوزه آموزش فني حرفهاي نيز حيات مجددي جهت پيشرفت دميده شد. در سال 1980، آموزش فني حرفه اي توسط وزارتآموزش (MOE) طراحي و ارائه شده و به تصويب مجلس ملي رسيد. با انتشار «گزارش اصلاحاتساختاري آموزش متوسطه» توجه عمده اي بر اصلاح ساختار آموزش متوسطه و توسعه آموزشفني حرفه اي معطوف گرديد. از اين روي، مدارس تکميلي متوسطه (Sinior) (سه سال آخردوره متوسطه) قادر به مواجهه با نيازهاي اجتماعي ساختار مدرنيسم گرديدند. در سال 1985، كميتة مركزي CPC به اتخاذ تصميمي در خصوص اعمال اصلاحات در ساختار نظامآموزشي کشور مبادرت نمود كه واضحاً بر پاية سيستم آموزش فني حرفه اي با ساختارمنطقي در سطوح مختلف از سطح مقدماتي (Junior) تا سطح تکميلي (Sinior) برنامه ريزيشده بود. اعمال چنين اصلاحاتي در جهت تطابق بخشهاي صنعتي با مراکز آموزش متوسطهبود. از اين روي لزوم تاسيس مؤسسات آموزش فني حرفه اي به تدريج احساس گرديد. درهمين اثنا، مجلس ملي به برنامه ريزي در خصوص توسعة فعال آموزش فني حرفه اي در سايةتوسعه اقتصادي و اجتماعي کشور طي دهة 1990 مبادرت نمود. طي سال 1993 «طرح اصلاح وتوسعة آموزش چين» توسط كميتة مركزي CPC و مجلس ملي تنظيم گرديد. مطابق اين طرحدولتها ملزم به تمرکز بر برنامه هاي آموزشي فني حرفه اي و طرح ريزي كلي و توسعةفعال آموزش فني حرفه اي گرديدند. طرح مذکور بر فعال سازي و تدارک ابزار آموزشي برايکليه گروه هاي آموزشي، مؤسسات اقتصادي و کليه بخشهاي جامعه كه در اجراي آموزش فنيحرفه اي در انواع و سطوح مختلف سهيم مي باشند، اتكاء دارد. در سال 1996، نخستينقانون آموزش فني حرفه اي به صورت رسمي اعلام شده و به مورد اجرا گذارده شد. در هميناثنا، حمايت هاي قانوني جهت توسعه و تكامل آموزش فني حرفه اي به عمل آمد. در سال 1997 همزمان با « پانزدهمين گزارش كنگره ملي» رئيس جمهور Jiang Zeming به استراتژيتقويت چين از نظر علوم، تكنولوژي و آموزش و حفظ توسعة پايدار اشاره نموده و برتوسعه فعالانه آموزش فني حرفه اي و آموزش بزرگسالان در انواع مختلف تاکيد نمود. طيسال 1999 نيز طرح تعميق اصلاحات آموزشي و پيشبرد توانايي آموزشي به تصويب مجلس مليرسيد. مصوبه مذکور بر تاسيس سيستم آموزشي مطابق با اقتصاد تجارت سوسياليستي و قانونآموزش ملي در زمينة انواع مختلف آموزش و توسعه آموزش فني حرفه اي بالاخص آموزشتکميلي متوسطه (Sinior) فني حرفه تاکيد داشت. لازم به ذکر است که طراحي و اجرايچنين سياستها، خط مشي ها و قانون هايي نه تنها به ايجاد محيط اجتماعي مناسب در جهتتوسعة آموزش فني حرفه اي منجر گرديده است، بلكه نمايانگر جهت گيري اصلاحات و توسعةآموزش فني حرفه اي طي قرن بيست و يكم نيز مي باشد.
ساختار آموزشي
نظام آموزش فني حرفه اي در کشور چين بر آموزش در مدارس فني حرفهاي و ساير آموزش هاي عملي فني و حرفه اي مشتمل مي گردد. آموزش فني حرفه اي در چيندر سه سطح آموزش مقدماتي متوسطه Junior، آموزش تکميلي متوسطه (Sinior) و دورةتكميلي آموزش فني و حرفه اي ارائه مي گردد. نظام آموزش فني و حرفه اي عمدتا در جهتآموزش كارگران، كشاورزان و كاركنان بخشها در جهت احراز علوم حرفه اي پايه و مهارتهاي حرفه اي طراحي گرديده است. آموزش تکميلي فني حرفه اي Junior آموزش تكنيكي و فنيحرفه اي است که بخشي از 9 سال آموزش پايه محسوب مي گردد. دانش آموزان ثبت ناميمدارس متوسطة فني و حرفه اي از فارغ التحصيلان مدارس ابتدايي و يا جواناني بامعلومات معادل آنان مي باشند. دورة آموزش اين مقطع 3 تا 4 سال به طول مي انجامد. درجهت نيل به نيازهاي نيروي كار و توسعة اقتصاد روستايي، عمده مدارس تکميلي فني حرفهاي Junior در نواحي روستايي با اقتصاد توسعه نيافته متمركز شده است. در حال حاضرتعداد 1472 مدرسه از اين نوع مدارس با 867 هزار دانش آموز در کشور چين فعاليتدارند.
طبق آمار بدست آمده طي سال 1998، بالغ بر 17090 مدرسه متوسطه فنيحرفه اي (مشتمل بر مدارس متوسطه فني حرفه اي، مدارس متوسطة تخصصي و مدارس آموزشمهارت به كارگران) با 11460000 دانش آموز و 422900000 دانش آموز دعوت به تحصيلفعاليت دارند. در آموزش فني حرفه اي تكميلي، با طول دورة آموزشي دو تا سه سال،عمدتاً از فارغ التحصيلان مدارس متوسطة معمولي و مدارس متوسطة فني حرفه اي ثبت نامبه عمل مي آيد. طي سالهاي اخير، نسبت فارغ التحصيلان مدارس متوسطه فني حرفه ايافزايش يافته و ارتباط ميان آموزش فني حرفه اي متوسطه و تكميلي به تدريج استحکاميافته است. در حال حاضر مؤسسات ارائه دهنده آموزش فني حرفه اي تكميلي به 5 شاخه ذيلتقسيم مي گردند:
اولين دسته عبارت است از 30 كالج آموزش فني حرفه اي با 149 هزاردانش آموز، دومين شاخه شامل 101 دورة كوتاه مدت دانشگاهي فني حرفه اي با جهت گيريكار عملي به صورت محلي، سومين شاخه شامل دوره آموزشي 5 ساله فني حرفه اي عالي استكه در مدارس متوسطه تخصصي ارائه مي گردد. چهارمين شاخه آموزش فني حرفه اي تكميليآموزش عالي بزرگسالان است که در قالب 130 تخصص و 180 مؤسسه ارائه مي گردد. آخرينشاخه نيز 2 تا 3 سال آموزش عالي با تأكيد بر آموزش عملي ارائه است.
موفقيت ها و دستاوردها
از جمله مهم ترين موفقيت هاي نظام آموزش فني و حرفه اي کشور چينمي توان به موارد ذيل اشاره نمود:
1 . پيشرفت سريع سطح آموزش فني حرفه اي
ظرف مدت زمان 15 سال، بين سالهاي 1980 و 1995، نسبت دانش آموزانمقطع تکميلي متوسطه (Sinior) از 19% تا 56 % افزايش يافت . علت بروز چنين نرخ صعوديدر سطح دانش آموزان مقطع تکميلي متوسطه، فارغ التحصيلي تعداد 30 تا 45 ميليون فارغالتحصيل از موسسات آموزش متوسطه فني و حرفه اي بود.
2 . شکل گيري ساختار معلمان آموزش فني حرفه اي
اغلب معلمان آموزش فني حرفه اي از مؤسسات آموزش عالي فارغ التحصيلمي گردند. از سال 1989 بيش از 160 مؤسسه آموزش عالي بخش هاي ويژه و يا كلاسهايي بهآموزش معلمان فني حرفه اي با پذيرش كلي 21 هزار دانش آموز اختصاص داده اند. در هماناثنا، دولت به طراحي نظام آموزش معلمان فني حرفه اي مبادرت نمود. در حال حاضر تعداد 14 كالج تكنيكي فني حرفه اي كه بر پاية آموزش عملي برنامه ريزي شده اند در حوزهآموزش معلمان فني و حرفه اي فعاليت دارند.
3 . افزايش توانايي و ارتقاء سطح آموزش فني حرفه اي
ظرف 50 سال اخير، به ويژه 20 سال پس از اصلاحات و گشايش درهايکشور چين به دنياي بيرون، بر كيفيت و سطح آموزش فني حرفه اي به موازات تأثيراتآموزشي، افزوده شده است. تا پايان سال 1998 بيش از 2000 طرح كليدي و آزمايشي درمدارس فني حرفه اي در جهت پيشبرد توسعة كلي برنامه هاي آموزش فني حرفه اي پايه ريزيگرديد.
4 . اعمال اصلاحات آموزشي در آموزش فني حرفه اي
همگامي با آموزش فني حرفه اي مدرن بين المللي و اتخاذ روشهايآموزشي آن در جهت ارتقاء سطح آموزش بخش مهمي از اصلاحات آموزش فني حرفه اي کشور چينبه شمار مي آيد. به عبارت ديگر «سيستم Dual Track» کشور آلمان، روشهاي آموزشي وپرورشي کشورهاي استراليا و كانادا، ساختار آموزشي _ استخدامي سازمان بين الملليکار، «طرح دوره هاي مهارتي جهت پرداختن به فعاليتهاي اقتصادي كوچك» سازمان UNESCO به صورت وسيع در سراسر دنيا گسترش يافته و به صورت الگوهايي جهت اعمال اصلاحاتآموزش فني حرفه اي در کشور چين مورد استفاده قرار گرفته است. در حال حاضر در ارتباطبا صادرات صنعتي، صنعت نفت، بهداشت عمومي، تجارت و صنايع سبك، صدها مدرسة فني حرفهاي در مناطق Qingdao، Suzhou، Wuxi، Changzhou، Wuha، Shenyang، Jingsha تأسيسگرديده و تعداد بيشماري از مؤسسات اقتصادي به اجراي طرح آزمايشي اصلاحات آموزش فنيحرفه اي بر پاية روشهاي آموزش خارجي در جهت پيشرفت سطح آموزشي آموزش فني حرفه اي درچين مبادرت نموده اند.
5 . گسترش سريع برنامه هاي آموزش فني حرفه اي در مناطقروستايي
از ابتداي دهة 1980، پيشرفت قابل توجهي در ارائه برنامه هاي آموزشفني حرفه اي در مناطق روستايي کشور چين به وقوع پيوسته است. گفتني است که پيشرفتمذکور به واسطه افزايش تعداد و ارتقاء كيفيت تحقيقات انجام گرفته بر روي آموزش فنيحرفه اي صورت پذيرفته است. با توسعة آموزش فني حرفه اي، انجام تحقيقات بر روي آموزشفني حرفه اي افزايش يافته و چندين موسسه تحقيقاتي آموزشي فني حرفه اي تأسيس گرديد. از دهة 1960، بالغ بر 76 موضوع تحقيقاتي شامل طرحهاي تحقيقاتي آموزش ملي با ارائهنتايج تحقيقات، جهت شكل گيري سياست هاي دولت، به عنوان مرجع در زمينة آموزش فنيحرفه اي به مورد اجرا درآمده است.
تبادلات آموزشي
بين المللي شدن برنامه هاي آموزشي به هدف مشتركي جهت اصلاح وتوسعة آموزش مدرن در جهان مبدل گرديده است. طي روند اصلاحات و گشايش درهاي چين بهدنياي بيرون، اين کشور به انجام مشارکت فعالانه با اتحادية بين المللي در زمينةآموزش فني حرفه اي مبادرت نمود. ظرف 20 سال اخير دولت چين به ارسال تعداد زيادينماينده به بيش از 20 كشور و ناحيه كه در زمينه آموزش فني حرفه اي توسعه يافته اندمبادرت نموده است. در همين اثنا، کشور چين تعداد پذيراي تعداد زيادي از نمايندگانخارجي آموزش فني حرفه اي بوده و از افراد با تجربه خارجي جهت ايراد سخنراني دعوت بهعمل آورده است. کشور چين همچنين به برقراري ارتباطات بيشتري با سازمان هايUNESCO ، UNDP سازمان جهاني كار، UNPF، APEC و ديگر سازمانهاي بين المللي مبادرت نموده است. علاوه بر اين، به منظور ارتقاء سطح معلمان آموزش فني حرفه اي، از سال 1987، کشورچين به ارسال هزاران مدير و معلم رشته هاي تخصصي به کشورهاي آمريكا، انگلستان،آلمان، ايتاليا، استراليا، كانادا و ژاپن جهت ادامه تحصيل مبادرت نموده است. در سال 1990، دولت چين به امضاي «توافق نامه اخذ وام جهت اجراي جامع طرح آموزش فني حرفه ايدر سراسر چين» با بانك جهاني مبادرت نموده و اقدام به توسعة برنامه هاي آموزش فنيحرفه اي با کمک وام بانك جهاني نمود. در حال حاضر بخش اول طرح پايان يافته و دومينبخش آن آغاز شده است. گفتني است طي دو بخش طرح مذکور بالغ بر 80 ميليون دلار از محلبانک جهاني و 100 ميليون دلار از صندوق اعتبارات دولت چين تامين اعتبار گرديده است. اجراي کامل طرح به طور قابل توجهي به تقويت ساختار پايه آموزش عملي معلمان در مدارسفني حرفه اي منجر گرديده است. در سال 1990، دولت آلمان با انعقاد قراردادي عهده دارمسووليت تأسيس مؤسسة تحقيقات آموزش فني حرفه اي مركزي و 2 مؤسسة تحقيقاتي محلي درمناطق، Shanghai، Liaoning کشور چين گرديد. از ابتداي دهة 1980 کشورهاي چين و آلمانبه اجراي بيش از 30 طرح مشترك در زمينة آموزش فني حرفه اي من جمله طرح آزمايشياصلاحات آموزشي با کمک تجربيات کشور آلمان در«سيستم Dual Track» مبادرت نمودند. علاوه بر اين کشور چين به برقراري همكاري هايي با کشورهاي كانادا و استراليا، درجهت اصلاح روش آموزش سنتي خود مبادرت نموده است. وزارت كار و امور اجتماعي چين نيزبه همکاري با سازمان جهاني كار جهت انجام طرح آزمايشي كار بر روي مدارس مهارتيكارگران و آموزش ضمن خدمت مبادرت مي نمايد. از 13 سپتامبر تا 18 سپتامبر سال 1993،کشور چين مسؤوليت برگزاري سمينار بين المللي آموزش تكنيكي و فني حرفه اي را بر عهدهداشت. گفتني است که سمينار مذکور توسط سازمان UNESCO سازماندهي گرديده بود. درآوريل سال 1997، سمينار بين المللي آموزش فني حرفه اي روستائيان در کشور چين برگزارگرديد. در طول اين سمينار نمايندگان كشورهاي خارجي، بانك جهاني و سازمان جهاني كاربه مباحثه با يكديگر پرداخته و به خلاصه نمودن روند توسعة بين المللي آموزش فني وحرفه اي مبادرت نمودند. لازم به ذکر است که نتايج اين سمينار تجارب ارزشمندي در جهتتوسعة آموزش فني حرفه اي کشور چين به همراه داشته است.
منبع :