پيشگفتار
استاندارد نگاهداري هويج در سردخانه كه بوسيله كميسيون فني بررسي و كنترل روشهاي نگهداري تهيه و تدوين شده در بيست و سومين جلسه كميته ملي مواد خوراكي و فرآوردههاي كشاورزي مورخ 35/9/27 تصويب گرديد . پس از تائيد شوراي عالي استاندارد و باستناد ماده يك ( قانون مواد الحاقي به قانون تاسيس موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران مصوب آذرماه 1349) بعنوان استاندارد رسمي ايران منتشر ميگردد .
براي حفظ همگامي و هماهنگي با پيشرفتهاي ملي و جهاني صنايع و علوم استانداردهاي ايران در مواقع لزوم و يا در فواصل معين مورد تجديدنظر قرار خواهند گرفت و هر گونه پيشنهادي كه براي اصلاح يا تكميل اين استانداردها برسد در هنگام تجديدنظر در كميسيون فني مربوط مورد توجه واقع خواهد شد .
بنابراين براي مراجعه به استانداردهاي ايران بايد همواره از آخرين چاپ و تجديدنظر آنها استفاده نمود .
در تهيه اين استاندارد سعي بر آن بوده است كه با توجه به نيازمنديهاي خاص ايران حتيالمقدور ميان روشهاي معمول در اين كشور و استاندارد و روشهاي متداول در كشورهاي ديگر همآهنگي ايجاد شود .
لذا با بررسي امكانات و مهارتهاي موجود و اجراي آزمايشهاي لازم استاندارد حاضر با استفاده از منابع زير تهيه گرديد .
International standard (ISO) 166-1974
Commodity storage manual. 1975 the refrigeration research foundation. Washington D.C. U.S.A
American society of heating, refrigeration and air –conditioning engineers. Applications 1971
بطور كلي كيفيت سبزيجات را پس از برداشت از مزرعه نميتوان بهبود بخشيد و هدف از نگاهداري حفظ كيفيت اوليه است .
سبزيجات كيفيت خود را به چند طريق از دست ميدهند و فهرست ذيل نمايانگر زيانهائي است كه ممكن است در فاصله برداشت از مزرعه و هنگام مصرف به كيفيت آنها وارد آيد :
- تغييرات متابوليك كه با تنفس گياه و يا رسيدن آن ارتباط دارد .
- كم شدن رطوبت كه در نتيجه آن گياه پير و پلاسيده ميشود .
- زخمي شدن و آسيبهاي مكانيكي
- آفت زدگي
- آسيبهاي فيزيولوژيكي
- آسيبهاي مربوط به سرما و انجماد
- تغييرات عطر و طعم
- روئيدن و ريشه كردن
بنابراين حفظ كيفيت هويج در فاصله بين برداشت تا مصرف , زماني ميسر است كه محصول در شرايط صحيح از مزرعه برداشت شده و بطريق مناسب بستهبندي و حمل و نقل شود و به ترتيبي كه در زير آمده است آنرا نگهداري نمايند .
هدف از تدوين اين استاندارد ارائه نحوه چيدن , بستهبندي , حمل و نقل و نگاهداري هويج ميباشد .
اين استاندارد در مورد هويج نوع Daucus carota Linnaeus كه در فصل زمستان براي نگهداري توليد ميشود بكار ميرود .
2 ـ شرايط چيدن و درجهبندي
2 ـ 1 ـ هويجهائي بايد براي نگهداري انتخاب شوند كه ديرتر كشت شدهاند هويج بايد موقع جمعآوري زياده از حد رسيده نباشد پس از برداشت برگهاي بالاي هويج بايد چيده شود بدون آنكه آسيبي به ريشه وارد گردد .
2 ـ 2 ـ در مواقعيكه هويج در هواي باراني جمعآوري ميشود خشك كردن رطوبت حاصله از باران ضروري است ليكن بايد دقت شود تا رطوبت خود ريشه كاهش نيابد زيرا اين امر اثر نامطلوب در نگاهداري آن خواهد داشت .
2 ـ 3 ـ محصول هويج زمينهائي كه از لحاظ ازت قابل جذب بسيار غني هستند براي مدت طولاني قابل نگاهداري نخواهند بود .
2 ـ 4 ـ هويجي كه بمنظور نگاهداري انتخاب ميشود بايد كامل , سفت , سالم بوده و شروع به توليد تخم نكرده باشد ضمنا منجمد نبوده و اثري از رطوبت روي آن ديده نشود .
2 ـ 5 ـ هر گاه هويج را از مزرعهاي كه داراي گل عميق است برداشت نمايند نبايد گل را از آن جدا نمود شستن هويج قبل از انبار نمودن در امر نگاهداري اثر معكوس خواهد داشت ليكن شستن پس از خاتمه مدت نگاهداري اشكالي ندارد .
3 ـ 1 ـ هويج را ميتوان در جعبه يا كيسه بستهبندي نمود و يا بطور غله در انبار نگاهداري كرد . هويج هر گاه بطور غله انبار شود ارتفاع انبوه هويج تابع رقم , سفتي هويج , كيفيت محموله و شرايط تهويه انبار محل نگهداري خواهد بود . حداكثر ارتفاع در مورد كيسه 3 متر و در مورد غله 1/75 متر ميباشد .
3 ـ 2 ـ هويج نبايد با ميوه و سبزيجاتيكه از خود اتيلن پس ميدهند در يك جا بستهبندي شود .
4 ـ پائين آوردن درجه حرارت
هويج در اسرع وقت پس از برداشت بايد سرد شود و تا درجه حرارتي كه قرار است در آن درجه نگاهداري شود پائين آورده شود .
درجه حرارت مناسب نگاهداري هويج صفر تا حداكثر 5+ درجه سانتيگراد ميباشد بهترين درجه حرارت صفر تا 1+ درجه سانتيگراد ميباشد .
هويج از سبزيهائي است كه به رطوبت نسبي بالا نيازمند است و بخصوص در درجات حرارت صفر تا 1+ درجه سانتيگراد رطوبت نسبي هويج بايد 95 درصد و بالاتر باشد در پارهاي موارد براي حفظ درجه حرارت از هواي سرد خارج (1+ تا 5+ درجه سانتيگراد ) استفاده ميشود . و در اين صورت رطوبت نسبي 90 تا 95 درصد مناسب خواهد بود .
7 ـ 1 ـ گردش هواي محل نگاهداري بايد به ترتيبي باشد كه درجات حرارت و رطوبت نسبي توصيه شده در اين استاندارد در تمامي قسمتهاي انبار بطور يكنواخت حفظ و رعايت شود .
7 ـ 2 ـ در انبارهائيكه هويج بصورت غله نگاهداري ميشود گردش هوا بايد شديد باشد .
چنانچه تمام شرايط بالا مورد عمل قرار گيرد از تلف شدن محصول در موقع نگهداري جلوگيري بعمل آمده و زمان نگهداري بين 4 تا 6 ماه خواهد بود .