رشد صنعت گردشگری محصول اطلاع‌رسانی کارآمد
چنانچه آمارها نشان می‌دهد واژه گردشگری در سال‌های اخیر توانسته از جایگاهی خاص برخوردار شود و جمع زیادی از مشتاقان جوان را به‌سوی خود جلب کند. اما در این میان می‌توان از نقش و جایگاه وسایل ارتباط جمعی بسیار یاد کرد. رسانه‌ها وقتی موفق هستند که در معرفی و تعریف جامعی از این صنعت خوب عمل کنند و با فرهنگ درست اطلاع‌رسانی آشنا باشند و باعث رشد و ترقی این صنعت گردند.
چنانچه آمارها نشان می‌دهد واژه گردشگری در سال‌های اخیر توانسته از جایگاهی خاص برخوردار شود و جمع زیادی از مشتاقان جوان را به‌سوی خود جلب کند. اما در این میان می‌توان از نقش و جایگاه وسایل ارتباط جمعی بسیار یاد کرد. رسانه‌ها وقتی موفق هستند که در معرفی و تعریف جامعی از این صنعت خوب عمل کنند و با فرهنگ درست اطلاع‌رسانی آشنا باشند و باعث رشد و ترقی این صنعت گردند. البته این موضوع بیشتر در خصوص کشورهای پیشرفته صدق می‌کند که گرایشات عمومی رسانه‌ها در آنها به شکلی گسترده در خدمت صنعت گردشگری، وظیفه اطلاع‌رسانی و بازاریابی را بر عهده گرفته است.این رسانه‌ها به همراه رسانه‌های تخصصی دیگر توانسته‌اند بحث در مورد این موضوع و ارائه نقطه‌ضعف‌ها و قوت‌های مدیران اجرائی را با مسائل مربوطه آشنا سازند. وقتی به کشورهای دیگر حتی کشورهای آسیائی و عربی می‌نگریم در می‌یابیم که با وجود کتاب‌ها، مجلات، روزنامه و نشریات گوناگون عمومی و خصوصی که در زمینه گردشگری فعالیت می‌کنند رسانه‌های تصویری و بین‌المللی نیز در جهت ارائه بهتر این صنعت در تلاشند و سعی در جذب هر چه بیشتر گردشگران از اقصی نقاط جهان می‌کنند.شبکه‌های ماهواره‌ای مذکور در طول شبانه‌روز دائماً در حال فعالیت در جهت نشان دادن استعدادها و جذابیت‌های کشور میزبان هستند و به این ترتیب می‌خواهند سهم زیادی را در جذب گردشگران داشته باشند و تعداد علاقه‌مندان به این صنعت را گسترش دهند. این در حالی است که کشور ایران با برخوردار از جذابیت‌های متنوع هنوز در حد ضعیفی از تبلیغات قرار دارد و عملاً هیچ رسانه‌ای در سطح عمومی و خصوصی نتوانسته تأثیر بسزائی در چگونگی مدیریت، سیستم اطلاع‌رسانی و بازاریابی این صنعت ایجاد کند. البته نشریات مختلفی با اهداف گردشگری به‌وجود آمده‌اند اما با وجود اشکالات فراوان در سیستم رسانه‌ای و عدم مدیریت صحیح و همچنین حمایت نشدن این ارگان‌ها آنها را به جهت دیگری کشانده و به هدف نهائی که در نظر داشته‌اند نتوانسته‌اند برسند.می‌توان گفت کشورهای همسایه با تبلیغات گسترده و رسانه‌های فعالی که در راستای جذب گردشگر و خدمت به رشد این صنعت فعالیت می‌کنند و از طرفی عدم وجود رسانه‌های موفق و کارآمد در کشورمان باعث شده تا گردشگران خارجی به سمت این کشورها جذب شوند و ایران از منافع ورود توریست بی‌بهره بماند.حتی این مسئله باعث شده تا بسیاری از ایرانیان نیز به‌جای گشت و گذار در ایران و شناخت جاذبه‌های طبیعی و تاریخی کشور خود به سمت کشورهای دیگر جلب شوند و این باعث تأسف است. در بسیاری از موارد نیز دیده شده که حتی کشوری بدون داشتن جاذبه‌های کم توانسته با تبلیغات بسیار خوب به جذب توریست عمل کند. اما تا زمانی‌که وسایل ارتباط جمعی ایرانی به حد رسانه‌های خارجی نتواند فعالیت کند و مسئولان و کارشناسان نیز برنامه‌های ارزنده و مفیدی جهت توسعه این صنعت ارائه ندهند نمی‌توان انتظار داشت تا اطلاع‌رسانی دقیق و ورود گردشگر خارجی به‌حد اعلا برسد و صنعت گردشگری کشورمان به نقطه‌ای که لایق آن است دست یابد. البته فقط رسانه‌ها در جهت تبلیغات مناسب نقش ندارند و تمام ارگان‌های مختلف باید در موفقیت این صنعت تلاش کنند.به همین علت برای پی بردن به تأثیر تبلیغات در پروسه صنعت گردشگری دکتر وحید عقیلی مدرس علوم ارتباطات می‌گوید: رشد صنعت گردشگری در کشورهای پیشرفته در این صنعت به دو عامل اساسی بستگی دارد. برخورداری هر کشور از جاذبه‌های گردشگری و دیگری توجه به امر تبلیغات، تمهیدات و ایجاد زیرساخت‌های اساسی این صنعت به‌طور کلی توجه به جاذبه‌های گردشگری و استفاده از تبلیغات ارتباطات قوی و علمی و سرمایه‌گذاری‌های مناسب با سبک مدیریتی منسجم عامل اصلی تبدیل پتانسیل‌های موجود به نیروهای بالفعل برای رشد بیشتر آن کشور خواهد بود.وی می‌افزاید: عامل موفقیت کشورهای پیشرفته‌ای مانند فرانسه، اسپانیا، ایتالیا و بعضی از کشورهای جنوب شرقی آسیا توجه به مسئله گردشگی است. همچنین وجود برنامه‌ریزی علمی و نگریستن به این صنعت به‌عنوان منبع درآمد از جمله عوامل دیگر موفقیت کشورهای مذکور است.بعضاً بسیاری از آنها نیز بدون داشتن منابع زیرزمینی و ذخایر طبیعی مکفی توانسته‌اند این صنعت را در کشور خود به رشد و بالندگی قابل توجهی برسانند. در همین راستا تربیت نیروی انسانی لازم و سرمایه‌گذاری برای ایجاد زیرساخت‌هائی مانند فرودگاه، پایانه‌ها، مبادی ورودی و خروجی هتل‌ها و سرویس‌های خدماتی و... کامل کننده این جریان بوده است. دکتر عقیلی در مورد جایگاه تبلیغات می‌گوید:قبول این نکته که تبلیغ به‌صورت اجمالی فرآیند اقناع و ترغیب است مستلزم تدوین پیام‌هائی به‌صورت شفاهی و مکتوب است، از طریق کانال‌های مختلف مانند انواع رسانه‌های جمعی و حتی ارتباطات میان‌فردی. بنابراین فرآیند تبلیغ زمانی می‌تواند موفق باشد که بر حسب سلیقه مخاطب مورد نظر و کانال‌های مناسب آن شکل بگیرد و در این صورت می‌توان گفت تبلیغات مؤثر واقع شده است.اما در حوزه گردشگری این تبلیغات باید با شناخت کامل جهانگردان و علاقه‌مندان به سفر انجام پذیرفت. در کنار نیز باید به برنامه‌ریزی‌های بلندمدت و میان‌مدت درباره تجهیز منابع، امکانات و فراهم آوردن تسهیلات، زیرساخت‌ها و تمام امور مربوط به مقوله گردشگری پرداخته شود.عقیلی همچنین می‌افزاید: آگاه کردن مردم نسبت به مسئله توریسم و فرهنگ‌سازی شهروندان جزو برنامه‌های تبلیغاتی کشورهائی است که به بهبود گردشگری علاقه‌مند هستند. در واقع هر گردشگر خارجی از بدو ورود به کشورهای خاص با تعداد قابل توجهی از پرسنل خدماتی ـ اداری مانند گمرک و رستوران، هتل و لیدرتور و حتی راننده تاکسی در ارتباط خواهد بود. این افراد به‌صورت خودآگاه یا ناخودآگاه تأثیر زیادی در شکل‌گیری خاطرات خوب یا بد خواهند داشت. پس باید طوری تحت آموزش قرار گیرند تا بتوانند رضایت خاطر گردشگران خارجی را تأمین کنند.بنابراین در تمام برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدت برای جذب توریسم مسئله فرهنگ‌سازی در صدر برنامه‌ها قرار دارد.وی می‌افزاید: ابزارهای لازم برای آموزش عمومی علاوه بر رسانه‌های مختلف مانند تلویزیون، اینترنت، فیلم‌ها و تیزرها و تبلیغات مستقیم و غیرمستقیم را می‌توان نام برد.در واقع گردشگران خارجی برای علاقه‌مندی به فرهنگ یک کشور به آنجا سفر می‌کنند در نتیجه مردم آن نیز باید این اشتیاق را با گشاده‌روئی و رفتار تعاملی مناسب پاسخ دهند.عقیلی به‌عنوان آخرین بحث می‌گوید: ـ راهکارها ـ به تصمیم‌گیری‌های جسورانه و گام‌های بلند بستگی دارد و این مسئله نیز جزو همان برنامه‌ریزی بلندمدت است که دست‌اندرکاران برنامه‌ریزی‌های کلان در رابطه با آن وظیفه تصمیم‌گیری را برعهده دارند.با یک باور نسبتاً عمومی از پدیده گردشگری به‌عنوان منبع درآمد و ایجاد الزامات آن باید دست به‌عمل زد. بنابراین در چارچوب برنامه‌ریزی‌های کلان هم گسترش تبلیغات و هم ایجاد فضای مناسب آن جزو ضروریات است.
فاطمه آقاقلی‌زاده