مقدمه :
يك دارايي نامشهود اينگونه تعريف مي‌شود ((يك دارايي سرمايه‌اي كه هيچ موجوديت فيزيكي نداردوازش آن به حقوقي وابسته است كه به صاحبان شركت اعطا مي‌كند .))دارايي نامشهود از تحصيل حقوق و خدمات ناشي مي‌شود . وجه نقد و يا مبالغي كه جهت تحصيل آنها خرج مي‌شوند نوعي هزينه هستند ، هزينه تبليغات ، تحقيق و توسعه وهزينه‌هاي آموزش، سه نمونه از مخارجي هستند كه براي تحصيل حقوق وخدمات هزينه مي‌شوند . داراي هاي نامشهود ، دارايي مي باشند ، بنابراين هنگامي‌كه معيارهاي شناسايي دارايي را دارا باشند مخارج آنها بايد به حساب سرمايه گذاشته شده و هزينه نشوند . اين معيارها عبارتند از اينكه اين اقلام در هنگام تحصيل با تعريف دارايي مطابقت داشته باشند ، قابل اندازه‌گيري باشند و مربوط ، مناسب و قابل اتكاء باشند . اكثر دارائيهايي نامشهود قابل شناسايي ، با تعريف داراي تطبيق دارند و به ميزان زيادي مربوط و مناسب مي باشند . دارائيهاي نامشهود ، مانند بسياري از دارائيهاي مشهود ، در اغلب موارد براي اندازه‌گيري با مشكل مواجه هستند . هرچند ارزش تاريخي آنها را مي‌توان تعيين نمود كه به اندازه بسياري از داراييهاي مشهود قابل اعتماد خواهد بود .
داراييهاي نامشهود غير قابل شناسايي كه سرقفلي ابتدايي ترين نمونه آنها است ، ممكن است مربوط نباشند و همچنين در تعريف سرقفلي نيز با مشكل مواجه شويم . سرقفلي خريداري شده بطور خودكار به عنوان تفاوت مابين مبلغ پرداخت شده براي شركت و ارزش بازاري و متعارف داراييهاي نامشهود مستهلك مي‌شوند همانگونه كه دارايي هاي مشهود دچار كاهش ارزش مي‌شوند . عمر در نظر گرفته شده همان عمر اقتصادي تخمين زده شده آنها اتس . اين عمر معمولا كمتر از عمر قانوني آنهاست و همواره بايد كمتر از 40 سال باشد تجديد نظر در عمر مفيد آنها بايد با چشم انداز به آينده به عنوان تغييري در تخمين ها در نظر گرفته شود ، تجديدنظر در عمر مفيد آنها بايد با چشم‌اندازه به آينده به عنوان تغييري در تخمين ها در نظر گرفته شود ، تجديد نظر به قيمت‌پايين تر در تخمين ارزش آنها ، بايد به عنوان هزينه‌هاي فوق العاده در نظر گرفته شود . براي روشن شدن اين اصول كلي ، برخي گروههاي اصلي داراييهاي مشهود در اين تحقيق مورد بررسي قرار گرفته شود . براي روشن شدن اين اصول كلي ، برخي گروههاي اصلي داراييهاي مشهود در اين تحقيق مورد بررسي قرار گرفتند به ويژه در اين تحقيق با گواهينامه ها ، فرانشيزها ، هزينه تحقيق و توسعه نرم‌افزارها سروكار داشتيم، اين تحقيق همچنين مبحث بحث برانگيز حسابداري هدايت به سمت پايين را مطرح كرد آيا صورتحساب شركتهاي خريداري شده بايد براساس بهاي بازار بازنويسي شود يا خير.
دارائيهاي نامشهود
دارائيهاي نامشهود يكي از دشوارترين مباحث در تئوري حسابداري مي باشد بخشي از اين دشواري به دليل مشكلات تعريف اين دارائيها است . بخش ديگر آن به دليل مشكلات موجود در تعيين ارزش و تخمين عمر مفيد آنها بر مي‌گردد.
از نظر حسابداري دارائيها را مي‌توان كلا به دو گروه مشهود و نامشهود تقسيم كرد:
مراد از صفت مشهود و نامشهود اين است كه دارايي مشهود عينا وجود دارد ، حال آنكه دارايي نامشهود فاقد عينيت است .
دارائيهاي نامشهود از ديدگاه حسابداري تعريف دقيقي ندارد وليكن مي‌توان آنها را برحسب خصوصياتي كه دارند شناسايي كرد اين خصوصيات عبارتند از :
1-موجوديت عيني ندارند
2- اندازه‌گيري منافع اقتصادي آنها ( يعني حق مالكيت در آنها ) غالبا دشوار است . 3- تعيين عمر مفيد آنها دشوار است .
4- معمولا به منظور استفاده در عمليات عادي ومستمر واحد تجاري تحصيل مي‌شوند نه به قصد فروش يا سرمايه‌گذاري .
دارائيهاي نامشهود جزء دارائيهاي غير جاري به شمار مي رود زيرا منافع آتي آنها عموما شامل بيش از يك دوره مي‌شود .
در مورد دارائيهاي نامشهود
ممكن است شواهد موجوديت آنها مبهم باشد يا نتوان رابطه صريحي ميان مخارجي كه به عمل مي آيد از يك سو وپديد آمدن دارايي از سوي ديگر برقرار كرد .
ارزش اقتصادي هر دارايي ، صرفنظر از اينكه عينيت داشته باشد يا نه بسته به اين است كه داريي ايجادشده تا چه ميزان سبب توليد درآمد و سود درآينده بشود و
اندازه‌گيري اين ارزش اقتصادي غالبا در مورد دارائيهاي مشهود دشوار است چه برسد به دارائيهاي نامشهود
بنابراين صرف موجوديت عيني ( مانند ماشين ناباب ) تضمين كننده ارزش اقتصادي نيست .
از سوي ديگر عدم عينيت هم ( مانند فرمول سري ساخت ) دليل بر نبودن ارزش اقتصادي نيست
درحسابداري دارائيهاي نامشهود :
همان اصول و روشهايي به كار مي رود كه در حسابداري اموال ماشين آلات و تجهيزات به كار مي رود بدين معنا كه :
الف) هنگام تحصيل هر دارايي نامشهود اصل بهاي تمام شده
ب) در خلال استفاده از آن اصل تطابق هزينه‌ها با درآمد به كار مي رود
ج) هنگام فروش يا واگذاري ، مبلغ سود يا زيان ، معادل تفاوت ما به ازاي دريافت شده و ارزش دفتري دارايي مورد نظر به حساب منظور مي‌شود .
ماهيت نامشهودات :
كلمهintangible از كلمه لاتين tangere به معني لمس كردن ( تماس ) مي آيد ، پس مي‌توان گفت داراي هاي نامشهود ، دارائيهايي هستند كه قابل لمس نمي باشند ، چرا ،؟ به خاطر اينكه موجوديت فيزيكي ندارند ، به عبارت ديگر دارائيهاي نامشهود دارائيهاي غير فيزيكي هستند . بخش عمده اي از دارائيهاي نامشهود هستند ، كه علاوه بر سرقفلي اين ليست شامل حسابهاي دريافتني ، پيش پرداختها ، سهام و اوراق بهاداري كه به عنوان سرمايه نگهداري مي‌شوند ، نيز مي‌گردد . هر چند ، هيچكدام از اين مثالها به جز سرقفلي توسط حسابداران به عنوان دارايي نامشهود در نظر گرفته نمي‌شود و (در واقع مي‌توان گفت كه حسابداران تلاش كرده اند تعرف دارائيهاي نامشهود را با محدود كردن آنها به دارائيهاي سرمايه‌اي و به عبارت ديگر دارائيهاي غير جاري ، محكم و استوار كنند)
اين محدوديت حسابداران را قادر مي سازدتا عناويني از قبيل حسابهاي دريافتني و پيش پرداختها رااز مشمول اين تعريف خارج سازند . هر چند اين روش مشكل را حل نمي‌كند ، زيرا حسابداران معمولا بسياري از دارائيهاي غير مادي غير جاري ، از قبيل حسابهاي دريافتني بلند مدت و سرمايه‌گذارئيهاي بلند مدت را ، اگر چه نامشهود ند ، اما به عنوان دارائي نامشهود دسته بندي نمي‌كنند .
شيوه كار در اين مقاله ، بر بسط و گسترش تعريف استوار است و نه محدود كردن آن ، اكثر دارائيها از هزينه شدن وجوه نقد يامعادل هاي آن ، ناشي مي‌شوند .الف9 برخي از اين دارائيها ، در ادبيات حسابداري تحت عنوان مخارج انتقالي به دوره هاي آتي شناخته شده اند
ب) گروه ديگر ، دارائيهاي نامشهود سنتي هستند ، در ادامه اين بحث اصطلاح نامشهود سنتي هستند، در ادامه اين بخث اصطلاح نامشهود براي هر دو گروه فوق به كار برده خواهد شد ،مگر آنكه خلاف آن ذكر شود.
منابع :
1- بويد، ديويد و ديگران،تغيير شيوه هاي آموزش حسابداري ،ترجمه مريم خليلي عراقي، ماهنامه انجمن حسابداران خبره ايران حسابدار ، سال هفدهم ، شماره 150 ، سال 1382.
2- تيموري ، حبيب الله ،چشم انداز حسابداري نوين در ايران، ماهنامه انجمن حسابداران خبره ايران ، حسابدار ، سال دوم . شماره 7 ، تابستان 1379.
3- www.google.com
4- www.acounting.com