آموزش رسمي پيش دانشگاهي
از آن‌جايي كه اصل اساسي درساختار آموزشي كشور سوئد بر فراهم آوردن امكاناتآموزشي براي كليه شهروندان سوئدي بدون توجه به پيشينه قومي واجتماعي و تابعيت فرديآنان استوار ميباشد، از اين روي كليه مدارسي كه از قوانين آموزشي پايه تبعيتمي‌نمايند (مدارس ابتدايي و مقدماتي و تكميلي متوسطه) به صورت فراگير طراحي شدهاند تا كليه نسل جوان را تحت پوشش قرار دهند.
علاوه برمواد درسي، كتب آموزشي مدارس ابتدايي ومقدماتي و تكميلي متوسطه مراكزآموزشي سراسر كشور يكسان است. قوانين كشوري خاصي نيز در خصوص ساختار آموزشي كشور درقوانين آموزشي كشور توسط مجلس ملي به تصويب رسيده است. تحصيلات ويژه بزرگسالان نيزدركشور سوئد از سابقه تاريخي طولاني برخوردار بوده وگزينه هاي گوناگوني درسراسركشور جهت ادامه تحصيلات وجود دارد. تحصيلات ويژه بزرگسالان به صورت يكسان با آنچهدر مدارس، از ابتدايي تا متوسطه، ارائه ميگردد، بخشي از ساختار مدارس عمومي محسوبمي‌گردد. اين امتياز خود به هر فرد اين امكان را ميدهد كه به تكميل تحصيلات خود تامقطع متوسطه مبادرت نموده و مجددا به ساختار رسمي مدارك آموزشي بپيوندد . بنابراينآموزش در سوئد از نظر ساختاري به صورت دورههاي آموزشي يكسان از سطح ابتدايي تاآموزش متوسطه وآموزش بزرگسالان براي كليه شهروندان سوئدي فراهم ميباشد. علاوهبراين طرحهاي مالي گوناگوني نيز اتخاذ گرديده كه به دانش آموزان ودانشجويان اجازهمي‌دهد تا درطول سنوات آموزشي خود (آموزش متوسطه و آموزش بزرگسالان) و همچنينتحصيلات عالي منابع مالي مورد نياز خود را فراهم نمايند.
آمار تحصيلي تعداد دانشآموزان و مدارس
طبق آخرين آمار بدست آمده تعداد 305300 دانش‌آموز سوئدي در مراكز تكميلي آموزشمتوسطه آموزش مي‌بينند.گفتني است از %7/4 از اين تعداد (14300) درمراكز تكميليمتوسطه مستقل(خصوصي) ثبتنام به عمل مي‌آيد.سهم مذكور طي سالهاي اخير به‌طورچشم‌گيري افزايش يافته و اين در حالي‌است كه طي سال 1996 تنها از %8/1 دانش‌آموزاندر مدارس مستقل ثبتنام به عمل مي‌آمد.
طبق آخرين آمار بدست آمده طي سال 1996 تعداد 654 مدرسه فعاليت داشته كه %15 ازاين مدارس، مستقل بوده و توسط نهادها و مؤسسات خصوصي اداره شده و 5 در صد نيز توسطشوراهاي استاني اداره مي‌گردند. طبق آمار مذكور ميانگين دانشآموزان هر مدرسه به 467 دانش‌آموز بالغ ميگردد.
تعداد دانشآموزان مقاطع آموزش پيش دانشگاهي(15 اكتبر 2000)
|
برنامه
|
تعداد
|
برنامه
|
تعداد
|
|
برنامههاي هنري……………. . .
برنامه تجارت و مديريت………. . .
برنامههاي تفريحي……………
برنامه ساختمان ……. .
برنامه مهندسي الكتريك………. .
برنامه انرژي…………………
برنامه غذا…………………. . .
برنامه صنايع دستي…………. . .
برنامه بهداشتي………………
برنامه هتل‌داري، رستوران و تغذيه
|
600/14
100/12
100/12
000/7
006/12
000/2
500/1
200/4
800/9
700/13
|
برنامه صنايع…………………. . .
برنامه رسانه‌ها………………….
برنامه بهره‌برداري منابع طبيعي……
برنامه علوم طبيعي……………. . .
برنامه علوم اجتماعي…………….
برنامه فني…………………….
برنامه مهندسي خودرو…………. . .
برنامههاي شخصي……………. . .
برنامههاي آموزشي……………. . .
ساير برنامهها…………………. .
|
800/4
300/12
600/6
100/51
400/72
900/6
200/10
400/21
800/24
000/2305
|
|
كل 300/305
|
طبق آخرين آمار بدست آمده تقريباً كليه آندسته از دانش‌آموزاني كه به اتماممدارس پايه در بهار 2000 نائل آمده‌اند(95 درصد) در اكتبر همان سال به مراكز تكميليآموزش متوسطه وارد شدهاند.
طبق آخرين آمار بدست آمده طي سال 97-96 همچنين حدود سه چهارم دانش‌آموزاني كهوارد مراكز تكميلي متوسطه شدند، (73 درصد) چهارسال بعد اين دوره را به پايانرساندند و اين در حالي‌است كه حدود 38 درصد از دانش‌آموزاني كه در بهار سال 97 بهاتمام مقطع تكميلي متوسطه نائل آمده‌اند به تحصيل در مراكز آموزش عالي طي سال بعدتحصيلي مبادرت نمودهاند كه در مقايسه با آمار 10 سال گذشته، كه رقم تخميني 20 درصدرا نشان ميدهد از افزايش چشمگيري برخوردار بوده است.
دوره‌ها،رشته‌ها و تعداد ساعات آموزشي
كليه دورههاي آموزشي از برنامه درسي خاصي برخوردار مي‌باشند. برنامههاي درسيملي توسط«آژانس ملي آموزش» تعيين مي‌گرددو اين درحاليست كه تدوينگران برنامه‌هايآموزش محلي رؤساي مدارس مي‌باشند.«قوانين آموزشي» كشور نيز شامل جدول واحدهايآموزشي ميباشد كه تعداد واحدهاي آموزش تكميلي متوسطه و چگونگي تقسيم‌بندي اينواحدها در هسته‌هاي موضوعي و موضوعات خاص آموزشي در آن ارائه گرديده است.
جدول واحدهاي آموزشي
|
هسته‌هاي موضوعي
|
واحدهاي مقطع تكميلي متوسطه
|
|
زبان سوئدي / زبان سوئدي به عنوان زبان دوم و رياضيات
زبان انگليسي
علوم اجتماعي
علوم
علوم مذهبي
علوم هنري
تربيت بدني و بهداشت
واحدهاي اختياري انفرادي
|
200
100
100
100
50
50
50
300
|
|
جمع كل واحدهاي آموزشي
|
2500
|
واحدهاي مقطع تكميلي آموزش متوسطه دامنه و فعاليت مورد نظر دورههاي آموزشي رادر بر مي‌گيرند دورههاي آموزش مقطع تكميلي متوسطه با گذراندن تعداد واحدهاي درسيلازم به اتمام مي‌رسند. دوره معمول آموزش مذكور مدت زمان3 سال به طول انجاميده واين درحالي‌است كه در نظام ترمي –واحدي، دانشآموزان قادر به گذراندن دوره آموزشدركمتر يا بيشتر از3 سال مي‌باشند
ساعات آموزشي
از سال2000 دانشآموزان دروس هنر، علوم طبيعي و علوم اجتماعي از حق برخورداري ازحداقل 2180 ساعت آموزش60 دقيقه‌اي و دانشآموزان دروس فني و حرفهاي نيز از حقبرخورداري از حداقل 2400 ساعت آموزش60 دقيقه‌اي برخوردار مي‌باشند.
زبان سوئدي به عنوان زبان دوم و زبان مادري
زبان سوئدي به عنوان زبان دوم در كليه مقاطع به عنوان يك موضوع تخصصي آموزشي بهدانش‌آموزان ارائه ميگردد. دانشآموزان مهاجر از حق انتخاب زبان سوئدي به عنوانزبان دوم به عنوان واحد درس عمومي برخوردار مي‌باشند.گفتني است آن دسته از مهاجرينيكه علاقمند مطالعه زبان سوئدي به عنوان هسته موضوعي باشند مي‌توانند به مطالعه زباندر قالبهاي آموزش شخصي و تكميلي مبادرت نمايند.آشنايي اوليه دانشآموزان وبرخورداري از دانش قبلي آنان با اين زبان در مدارس پايه ميباشد. آندسته ازدانش‌آموزاني نيز كه اخيراً وارد سوئد شده و از دانش پايه در زبان سوئدي برخوردارنمي‌باشند از سن 16 سالگي از حق استفاده از آموزش زبان سوئدي ويژه افراد مهاجربرخوردار مي‌گردند.
هدف از آموزش زبان سوئدي به عنوان زبان مادري قادر ساختن كودكان سوئدي به حفظ وكاربرد از زبان مادري خود و فراهم نمودن فرصت دوزبانگي و آشنايي غير بومي بازمينه‌هاي فرهنگي كشور به عنوان زبان دوم ميباشد. برخورداري ازحق آموزش زبانمادري( زبان سوئدي) درمدارس كشور سوئد به 7 سال اوليه آموزش محدود ميگردد.
مقطع آموزش پايه
تاريخچه
در سال 1842 همزمان با حكمراني كارل چهاردهم مدارس ابتدائي دركشور سوئد احداثگرديد.
در مورخه 18 ژوئن همان سال، فرمان حكومتي مبني براحداث مدارس پيش دبستاني توسطكليساها صادرگرديد. مدارس ابتدائي براي مدت زمان مديدي مختص خانواده‌هاي كم در‌آمدمي‌بود كه هيچ راهي به آموزش عالي نداشتند.گفتني است كه عمده مدارس مذكور در قالبمدارس دولتي دستور زبان احداث گرديد.در بدو تاسيس، دورههاي آموزش ابتدائي به صورتمختلط برگزار شده و مدارس گرامر و مراكز مقدماتي متوسطه مختص دانشآموزان پسر بودهو دانشآموزان دختر روانه مدارس جداگانه‌اي مي‌گرديدند. اين درحالي بود كه مدارسمقدماتي متوسطه از آغاز قرن20 آغاز به فعاليت نمود. اگر چه در آن زمان مدارسدخترانه زيادي وجود داشت اما با اين وجود، مدارس دخترانه با سيستم 9 ساله آموزشي ازميان برداشته شد.در سال 1962 ، مقطع آموزش پايه با آموزش 11 ساله (تركيبي از دورهابتدائي 7 ساله و دوره مقدماتي 4 ساله) سازماندهي گرديد. در همان اثناء نخستينبرنامه پيشرفته آموزشي مدارس طراحي گرديد. برنامههاي آموزشي نيز طي سالهاي1969و1980 و 1994 تغيير يافت.
مطابق جديدترين قوانين آموزشي كشور، كليه كودكان و نوجوانان سوئدي ميبايستي بهطور يكسان و بدون توجه به جنسيت ،محل سكونت و شرايط اقتصادي و اجتماعي از سيستمآموزشي يكسان برخوردار گردند. در اول ژانويه 1998، نوع جديدي از آموزش پيش دبستانيبه ساختار سيستم آموزشي كشور اضافه گرديد. مقطع مذكور جانشين فعاليتهاي ويژهآموزشي مختص كودكان رده سني 6 سال كه در چارچوب آموزش پيش دبستاني به آنان ارائهمي‌گرديد شد. هدف از اعمال چنين اصلاحاتي مراقبت از كودكان سوئدي بود. مطابق چنيناصلاحاتي ، شهرداريهاي كشور ملزم به احداث مراكز آموزش پيش دبستاني براي كليهكودكان رده سني6 سال مي‌باشند و اين در حالي‌است كه حضور در كلاسها اختياري است.ازحدود 8 درصد از افراد رده سني6 سال در مدارس پايه و از مابقي در مدارس پيش دبستانيثبت نام به عمل مي‌آيد.
چارچوبهاي قانوني
سيستم ملي آموزشي كشور سوئد تحت قوانين آموزشي مصوب مجلس ملي سوئد (ريكسدك) اداره ميگردد. از سال 1995، برنامه درسي مشتركي براي سيستم آموزشي پايه كشور اتخاذگرديده است. از اول آگوست 1998، برنامه آموزشي مشترك با اعمال تعديلات مختصري، برايمدارس پايه و مراكز آموزش پيش دبستاني طراحي گرديد . در سال 1999 دولت سوئد بهبازنگري قوانين آموزشي كشور توسط كميته پارلماني مبادرت نمود. بازبيني برنامه‌هايآموزشي به كميته مذكور تفويض گرديده و كميته نيز به ارائه گزارش كار خود در اكتبر 2001 به وزارت آموزش ملي مبادرت نمود.
ساختار آموزش پايه
شهرداريهاي مناطق مختلف كشور موظف به برگزاري كلاسهاي پيش دبستاني براي كليهكودكان سوئدي رده سني 6 سال مي‌باشند.با وجوديكه فعاليتهاي آموزشي پيش دبستانياختياري است، با اين حال اكثريت قريب به اتفاق كودكان رده سني شش سال سوئدي در اينكلاس‌ها حضور مي‌يابند. مطابق قوانين آموزشي كشور سوئد گذراندن دوره آموزشي 9 سالهبراي كليه كودكان رده‌هاي سني 7 تا 16 سال اجباري است. قوانين مذكور هم چنين بهبهره مندي كودكان و نوجوانان سوئدي از سيستم مدارس ملي تأكيد دارد. آغاز سنواتآموزشي كودكان سوئدي متغير بوده اما به‌طوركلي از سن 6 سالگي آغاز ميگردد.
اين در حالي‌است كه ميتوان حضور در آموزش پايه را تا سن 8 سالگي به تعويقانداخت.حضور در آموزش پايه 9 ساله بدون احتساب سن آغازين مدرسه رفتن كودك، الزامياست.
گفتني است طي سال تحصيلي 98-97 اين فرصت دركليه شهرها فراهم آمد. طي سال تحصيلي 92-93 در70% از شهرها فرصت بهره مندي كودكان رده سني 6 سال از حضور درمدارس پايهفراهم آمد.در اكتبر1993، 5.3 % از دانش آموزان مدرسه اي6 ساله يا كوچكتر بودند . دولت نيز درقالب كميسيون ويژه‌اي به تحقيق درخصوص نتايج افزايش سنوات تحصيلي مدارسپايه به مدت زمان10سال مبادرت نموده است. گزارش نهايي كميسيون درجهت بازنگري بهآژانس هاي ملي و منطقه‌اي ارسال ميگردد. مدارس ابتدايي سوئد نخستين بار در سال1824معرفي گرديد. در سال1962مجلس ملي سوئد دوره9ساله مدارس پايه فراگير را تصويب نمود. در سال تحصيلي1973- 1972 اين ظرح به طور كامل به مرحله اجرا در آمد. درحال حاضر اينطرح بر اساس قوانين تحصيلي مصوب سال 1985به فعاليت خود ادامه داده و طي سالهاي1994- 1991 نيز اصلاحاتي در آن اعمال گرديد.سيستم آموزش پايه بر آموزش پايه GRUNDSKOLAN ، آموزش پايه SAMI ويژه كودكان سامي زبان ، مدارس استثنايي ويژه كودكان مواجه بامعلوليتهاي خاص و مدارس پايه ويژه كودكان مواجه با عقب ماندگي ذهني تقسيم ميگردد.
كل دوره آموزش پايه بصورت آموزش مختلط و رايگان ارائه شده و هر سال تحصيلي از2ترم تحصيلي(40 هفته معادل 178روز تحصيلي و12روز تعطيل) متشكل ميگردد.ترم تحصيليپاييز از پايان آگوست تا پايان دسامبر وترم تحصيلي بهار نيز از ابتداي ژانويه تاابتداي ژوئن بطول مي‌انجامد.حضور در مدارس پايه براي حداكثر190روز در سال و8 ساعتدر روز اجباري است و اين درحاليست كه درشرايط خاص،دانش آموزان از گذراندن برخيآموزشهاي پايه معاف مي‌گردند. به عنوان مثال دانش آموزاني كه از مذاهب ديگريبرخوردار مي‌باشند ميبايستي به مطالعه دروس مذهبي مربوطه مبادرت نمايند.
مطابق قوانين اول ژانويه سال 2002، آندسته از كودكاني كه تحت عنوان پناهنده يابه دلايل مشابه دركشور سوئد اقامت دارند نيز مشمول قوانين آموزش پايه ( اجباري )مي‌گردند. مطابق چنين قوانين كودكان مذكور نيزمي‌بايستي از فعاليتهاي پيشدبستاني،امكانات مراقبتي كودكان و آموزش در نظام آموزشي عمومي برخوردار گردند. نرخجمعيتي مدارس پايه متغير ميباشد، به نحوي كه 3 /1 درصد مدارس تحت نظارت شهرداري‌هاو 3 /2 درصد مدارس خصوصي از كمتر از100 دانش‌آموز برخوردار مي‌باشند.
شرايط پذيرش تحصيلي
طبق قوانين آموزشي كشور سوئد امكان حضور در مدارس پايه براي كليه كودكان مقيمكشور فراهم آمده است. قوانين مذكور با قوانين آموزشي ويژه كودكان رده‌هاي سني16-7سال جهت برخورداري از تحصيل در مدارس دولتي همسو ميباشد. دوره آموزشي مدارس پايهدر انتهاي فصل بهارهنگامي كه افراد به رده سني16 سال و چنانچه در كلاس پيش دبستانيحاضر شده باشد به رده سني 17 سال مي‌رسند، به انتها مي‌رسد. تا قبل از سال 1991 سنآموزش جهت ورود به مدارس پايه رده سني 7 سال مي‌بود و اين در حالي‌است كه در پيتصميم سال 1991 مجلس ملي سوئد (ريكسدگ) والديني كه مايل باشند مي‌توانند به ثبت نامكودكان خود1 سال زودتر از موعد مقررمبادرت نمايند. شهرداريها موظف به تحت پوششقرار دادن كليه كودكان سوئدي رده سني6 سال در مدارس پايه كشور مي‌باشند.گفتني استكه تحت شرايط خاصي ميتوان حضور كودكان در مدارس پايه را تا سن 8 سالگي به تعويقانداخت. از كودكان سوئدي معمولا در نزديكترين مدارس به محل زتدگي آنان ثبت نام بهعمل مي‌آيد.
اين در حالي‌است كه والدين ممكن است به ثبت نام كودكان در مدارس ديگر اعم ازمدارس شهرداري يا خصوصي مبادرت نمايند. شهرداريهاي محلي نيز به تقبل هزينه تحصيليدانش‌آموزان بدون توجه به نوع مدارس انتخابي والدين مبادرت مي‌نمايند.چگونگي اتخاذاين تصميمات درشهرداري‌ها متفاوت بوده و ميزان قدرت انتخاب والدين به شهرداري محلسكونت آنان بستگي دارد.در برخي از شهرداريها نيز والدين به انتخاب مدارس قبل ازمبادرت كودكان به تحصيل اقدام مي‌نمايند.
در ساير شهرداريها، كودكان ابتدا توسط شهرداري به مدارس منتقل شده و سپس والديناز حق انتخاب ساير مدارس برخوردارمي‌گردند.كودكان سوئدي با والدين شاغل از حقمراقبت ويژه از كودكان مدارس پايه برخوردار مي‌باشند.
متدهاي آموزشي
در مقطع آموزش پايه، مدارس پايه از امكان اتخاذ تصميماتي درخصوص نحوه ادارهمدارس،تدوين دروس، ابعاد كلاسهاي آموزشي و تعداد دانشآموزان و … از آزادي عملبرخوردار مي‌باشند. مطابق قوانين آموزشي كشور سوئد، ايده و نظرات دانشآموزان نيزدر تنظيم دروس آموزشي لحاظ گرديده و با بالاتر رفتن سنوات آموزشي مسئوليت‌هايبيشتري به دانشآموزان واگذار ميگردد. ارزيابي‌هاي ملي نشان ميدهد كه شيوه تدريسدرمدارس سوئد بخصوص طي سالهاي پاياني آموزش، نسبت به رده سني دانشآموزان متفاوتمي‌باشد. به عبارت ديگر برنامههاي درسي بر طبق متد پژوهشي ارائه شده و تدريسموضوعي و ميان موضوعي دروس آموزشي رواج يافته است. ساختار برنامههاي درسي ثابتبوده و اين درحالي است كه اهداف و خطوط كلي آن تغيير يافته است.
ارزيابي تحصيلي
در طول مدت تحصيل دانشآموزان درمدارس پايه، روساي مدارس ميبايستي مداومادانش‌آموزان و والدين آنان را در جريان پيشرفت تحصيلي كودكان قرار دهند. شكل اصليارتباط ميان اولياء و مربيان به صورت مشاوره‌هاي شفاهي درخصوص پيشرفت تحصيليدانش‌آموزان درمدارس و تلاش درجهت افزايش دانش و مهارت دانشآموزان ميباشد.اينگونه مشاورات همچنين در صورت درخواست والدين به صورت مشاورات كتبي نيز صورتمي‌گيرد.از سوي ديگر، معلمين پيوسته به ارزيابي پيشرفت تحصيلي دانشآموزان از طريقبرگزاري امتحانات پياپي مبادرت مي‌نمايند. از ترم تحصيلي پاييز 1995،سيستم نمره‌‌ايجايگزين سيستم نمره‌گذاري نسبي سابق گرديد.گفتني است كه سيستم مذكور بر اساس سيستمنمرات سه تايي محاسبه ميگردد. حضور در آزمون دروس مذكور طي سال 9 آموزش اجبارياست. آزمونهاي ملي زبان سوئدي، انگليسي و رياضيات در سال 5 آموزش و همزمان باارائه نز تحقيقاتي برگزار ميگردد. طي سالهاي اوليه آموزش، آزمونهاي گزينشي ويژهزبان سوئدي و رياضيات به صورت اختياري برگزار ميگردد.
ارتقاء تحصيلي
ارتقاء تحصيلي دانشآموزان به رده‌هاي بالاتر آموزشي به طور خودكار صورتمي‌گيرد.با اين حال امكان تكرار مجدد يك سال تحصيلي براي دانشآموزان وجود دارد. بهعبارت ديگر پس از مشاوره با والدين، مديران مدارس به تصميم‌گيري درخصوص ارتقاء ياعدم ارتقاء تحصيلي دانشآموزان به كلاسهاي بالاتر مبادرت مي‌نمايند. مديران مدارسنيز ممكن است كه در طول سال تحصيلي به انتقال دانشآموزان به كلاسهاي بالاترمبادرت نمايند.لازم به ذكر است كه ارتقاء تحصيلي منحصرا در صورت تواناييدانش‌آموزان در سازگاري با كلاسهاي بالاتر و رضايت والدين با اجراي آنميسرمي‌باشد.
اعطاء مدارك آموزشي
گواهينامه اتمام دوره آموزشي پايه پس از پايان دوره آموزش پايه به دانش‌آموزاناعطا ميگردد.
مدرك پايان دوره آموزش پايه بر جزئياتي از وضعيت تحصيلي دانشآموزان سال آخرونمرات پاياني دروس اجباري و اختياري دانشآموزان مشتمل ميگردد.گفتني است كه مدركپاياني توسط مديران مدارس پايه تاييد ميگردد.
سطوح آموزشي
از سال 1995 تقسيم‌بندي مدارس پايه به سطوح ابتدائي،متوسطه و تكميلي منسوخگرديد.
سهم عمده‌اي از كودكان سوئدي به گذراندن تحصيلات خود در يك مدرسه مبادرتمي‌نمايند. پس از گذراندن سالهاي اوليه آموزشي،كودكان سوئدي معمولا تحت تعليم معلمجديد قرار مي‌گيرند.
طي سالهاي اوليه آموزش پايه، كودكان معمولا تحت تعليم معلميني آموزش مي‌بينندكه در دو يا سه رشته متخصص مي‌باشند. قانون خاصي جهت گروه‌بندي دانشآموزان درمراكز اوقات فراغت وجود ندارد.گفتني است كه مراكز مذكور به فراهم آوردن فعاليت‌هايخارج از ساعات آموزشي مدارس براي دانشآموزان كلاسهاي مختلف در سنين مختلف مبادرتمي‌نمايند. طي سالهاي اخير، به طور روزافزوني در مراكز خصوصي اوقات فراغت برايكليه دانشآموزان كلاسهاي 6-4 تدارك ديده شده است.
اهداف نهايي آموزشي
اهداف نهايي مدارس پايه در فصل اول قوانين آموزشي كشور لحاظ گرديده است.كليهمدارس پايه بي‌توجه به جنسيت، محل سكونت و شرايط اجتماعي و اقتصادي دانش‌آموزانملزم به ارائه امكانات آموزشي يكسان به آنان مي‌باشند.لازم به ذكر است كهبرنامه‌هاي درسي و جدول زمانبندي آموزشي به صورت ملي طراحي ميگردد.كليه فعاليتهايآموزشي مدارس ميبايستي با ارزشهاي بنيادي محلي منطبق باشد. كادر آموزشي كشور سوئدملزم به احترام گزاردن به ارزشهاي دروني و محيطي كودكان بويژه اجراي سياستهايبرابري جنسي و مبارزه با نژادپرستي مي‌باشند.
برنامههاي آموزشي مدارس پايه توسط عالي‌ترين مقام تصميم‌گيرنده شهرداري‌هاتدوين و نبيين ميگردد. كميته‌هاي محلي شهرداريهاي سراسر كشور به تعيين معيارهايلازم جهت حصول اهداف آموزش ملي درمدارس پايه كشور مبادرت مي‌نمايند. برنامه‌هايمحلي، بيانگر چگونگي اجرا و اداره فعاليتها ميباشد. برنامههاي درسي مدارس پايهاز سال 9/1998 اصلاح گرديده و كلاسهاي آموزش پيش دبستاني و مراكز اوقات فراغت رانيز در بر مي‌گيرد. اين درحالي است كه براي كلاسهاي آموزش پيش دبستاني، سيلابآموزشي خاصي وجود ندارد. طي سال1999 در سوئد اولويت به اجراي ارزشهاي بنياديآموزشي در مدارس معطوف شده و از اين سال به عنوان سال ارزشهاي بنيادي ياد ميگردد.
برنامههاي آموزشي، دروس و تعداد ساعات آموزشي
از اول آگوست 1998 برنامه آموزش مشتركي ويژه مدارس پايه، مدارس پيش دبستاني ومراكز اوقات فراغت طراحي گرديد. برنامه مذكور بر اساس برنامه پيشين آموزش مدارسپايه طراحي شده و ساختار اصلي و نقطه تمركز آن ثابت باقي مانده است. تنها برخي ازاهداف در جهت نيل به ديدگاه يكساني از رشد و يادگيري كودكان تدوين يا تغيير يافتهاست.براي كليه دروس پايه، سيلابس آموزشي واحدي توسط دولت تدوين ميگردد.تصميم گيريدر خصوص تعيين نوع و شيوه تدريس موضوعات آموزشي بر عهده شخص معلمين ميباشد. جدولزمانبندي كه بخشي از قوانين آموزشي كشور را تشكيل ميدهد، بيانگر تعداد ساعات آموزشلازم در طول 9 سال آموزش پايه به مدت (ساعت 665 /6) ميباشد.
جدول زمانبندي همچنين به تبيين دامنه انتخاب دانشآموزان و مدارس مبادرتمي‌نمايد.اين در حالي‌است كه تصميم‌گيري در خصوص چگونگي تقسيم ساعات آموزشي مياندروس و گردهمايي آموزشي و انتخاب زبان آموزشي توسط هيئت امناي مدارس و بر اساسپيشنهادات مديران مدارس و مراكز آموزشي كشور صورت مي‌گيرد.گفتني است كه تصميم‌گيريدرخصوص تنظيم جدول زمانبندي نيز بر عهده مديران مدارس ميباشد. اين درحاليست كهمدارس كشور خود قادر به تصميم‌گيري در خصوص زمان‌هاي اختصاص يافته در جدول زمانبنديجهت سال تحصيلي مي‌باشند. علاوه بر اين ارزيابي مقايسه‌اي از نتايج بدست آمده توسطدانش‌آموزان و در رابطه با اهداف برنامههاي درسي و سيلاب‌هاي آموزشي در سال پنجمآموزشي صورت مي‌گيرد. زبان سوئدي نير به عنوان زبان دوم به خودي خود در كليه سطوحآموزشي به عنوان يك درس در نظر گرفته شده و دانشآموزان مهاجر از حق آموختن زبانسوئدي به عنوان زبان دوم برخوردار مي‌باشند.
نهادهاي مركزي آموزش پايه
دورههاي آموزش پايه، دوره تكميلي آموزش متوسطه و آموزش بزرگسالان در كشور سوئدتوسط شهرداريها و شوراهاي استاني سازماندهي ميگردد. از رياست مدارس آموزش در سوئدتحت عنوان ركتور (rektor) ياد ميگردد كه عهده دار مسووليت مديريت سياستهاي آموزشيمدارس كشور مي‌باشند.
وزارت آموزش و علوم سوئد به تشكيل گروهي از كارشناسان آموزشي در جهت تبادل نظردر خصوص نقش رؤساي مدارس در نظام آموزشي ،تمركز بر عملكرد كارشناسان آموزشي در جهتشناسايي وظايف و قدرت اجرايي روساي مدارس و خلق شرايط بهتر جهت مديريت موثرتر وبرقراري ارتباطات ميان دولت، شهرداريها و رؤساي مدارس مبادرت مينمايد.گفتني استكه براي آخرين بار ، طي سالهاي اخير كارشناسان مذكور در اوت سال 2001 به ارائهگزارشي از عملكرد خود به وزارت آموزش و علوم سوئد مبادرت نمودند.شهرداريهاي سوئدهمچنين مسووليت عضوگيري و انتصاب رؤساي مدارس را بر عهده دارند.پيش شرط انتخابافراد به سمت رياست مدارس، برخورداري از اطلاعات آموزشي مناسب و تجارب قبليمي‌باشد. رؤساي مدارس و مراكز آموزشي سوئد، مسووليت نظارت برعملكرد پرسنل مدارسكشور را بر عهده دارند. رؤساي مدارس همچنين مسووليت ترسيم طرح كاري شامل انتشارجزئياتي درخصوص چگونگي عملكرد وسازماندهي فعاليتها به منظور دستيابي به اهداف مليو محلي آموزشي را بر عهده دارند. رؤساي مدارس همچنين مسووليت پيگيري دستاوردهايآموزشي و ارزشيابي چنين دستاوردهايي در ارتباط با اهداف ملي و كسب اطمينان از اعطايحقوق آموزشي مساوي به دانش آموزان و حمايت از دانش آموزان نيازمند را بر عهدهدارند. والدين آندسته ازكودكان سوئدي كه درمدارس پايه حضورمي‌يابند ازحق انتخابمدارس كودكان خود برخوردارمي‌باشند. به عبارت ديگروالدين ودانشآموزان سوئدي ازحق انتخاب آزاد تحت نظارت شهرداريها برخوردار مي‌باشند.گفتني است كه شهرداريها نيزملزم به پرداخت وتقبل هزينه‌هاي آموزشي دانش آموزان مي‌باشند. گفتني است موردفوقحتي درصورتي كه دانش آموزان تمايل به انتقال ازيك مدرسه شهرداري به مدرسه ديگر وشهرداري يا حضوردرمدارس مستقل داشته باشند مصداق مييابد. لازم به ذكراست كهبرخورداري حق انتخاب مدارس توسط كودكان و والدين، تضميني درجهت وجود ظرفيت بازمدارس منتخب نمي‌باشد، چراكه امكان تكميل ظرفيت مدارس و يا بروز محدوديت‌هاي ديگرينظيراعطاي اولويت ثبت نام به دانش آموزان مستقردرمحل نزديكتر به مدارس و يا بروزمشكلات عمده مالي و سازماني براي شهرداريها وجود دارد. در مقاطع آموزش پايه وآموزش پيش دبستاني، علاوه بر مساعدت‌هاي آموزشي وكمكهاي مالي، شهريه‌اي ازدانش‌آموزان دريافت نمي‌گردد. علاوه بر اين دانشآموزان از وعده‌هاي غذايي رايگانوكتاب‌ها و ابزارآلات آموزشي رايگان در طول دوران تحصيل خود برخوردار مي‌باشند. شهرداريها نيز موظف‌اندكه امكان اياب و ذهاب رايگان را براي دانشآموزان فراهمآورند.گفتني است كه مورداخيرمنحصراً به آندسته از دانش‌آموزاني تعلق مي‌گيرد كهدرمدارس تعيين شده توسط شهرداريها آموزش مي‌بينند. علاوه بر اين كليه كودكان سوئديرده‌هاي سني 3 ماهه تا 16 سال از كمكهاي تحصيلي فوق‌العاده برخوردار مي‌باشند.
مدارس سامي
از سال 1962، تعداد6 مدرسه پايه سامي درسطح كشور فعاليت داشته و دولت سوئد نيزبه تقبل هزينه اداره مدارس مذكور اعم از حقوق معلمين، هزينه اقامت شبانه روزيدانش‌آموزان، هزينه اياب و ذهاب و ساير امكانات مبادرت مينمايد. آژانس ملي آموزشمسووليت نظارت بر عملكرد مدارس مذكور را برعهده دارد. برنامههاي آموزشي مدارس ساميتا سال ششم با برنامههاي آموزشي مدارس آموزش پايه مشترك ميباشد، با اين تفاوت كهدر مدارس سامي، دروس زبان سامي و فرهنگ و تاريخ سامي نيز تدريس ميگردد. آموزش درمدارس سامي به زبان سوئدي و سامي ارائه شده و زبان سامي در تمامي سالهاي تحصيل بهعنوان رشته‌اي جداگانه تدريس ميگردد. دانشآموزان مدارس سامي پس از پايان آموزش6ساله در مدارس، به تحصيل (طي سالهاي 7 تا 9) در مدارس پايه ادامه مي‌دهند.
علاوه بر اين، نوع ديگري از آموزش ادغام شده سامي در تعدادي از مدارس پايه شمالسوئد ارائه ميگردد. آموزش ادغام شده سامي طي9 سال آموزش پايه به دانشآموزان ارائهمي‌گردد.
تعداد دانشآموزان مدارس سامي بر163 و تعداد دانشآموزان مدارس ادغام شده ساميدر مدارس پايه بر150 دانش‌آموز بالغ ميگردد.تعداد5100 مدرسه در كشور فعاليت دارندكه از جولاي 1992 به ميزان 10 درصد افزايش يافته و با تغيير شرايط مدارس مستقلتعداد اين مدارس به بيش از دو برابر بالغ گرديده است.
مقطع آموزش پيش دبستاني
تاريخچه
با وجوديكه مراكز آموزش پيش دبستاني (كودكستان‌ها و مهدهاي كودك) ازاوايل قرن 19 در سراسر كشور سوئد فعاليت داشته‌اند، آموزش فراگير آن طي دهه1970 بهوقوع پيوست.
در ابتدا، طي سال 1975 قانون ويژه مقطع آموزش پيش دبستاني در پي قبول پيشنهاداتارائه شده از سوي كميته تحقيق ، به تصويب رسيد. متعاقب تصويب قانون مراقبت ازكودكان طي سال 1977 ، قانون قبلي لغو گرديده و بعدها در سال1980 با قانون تاميناجتماعي ادعام گرديد.
در سال 1995، قانون تضمين مراقبت از كودكان در زمره قوانين تامين اجتماعي كشوربه تصويب رسيد. از اين روي شهرداريهاي مناطق مختلف كشور مسووليت فراهم نمودنامكانات لازم در جهت مراقبت از كودكان رده‌هاي سني 12-1 سال را عهده‌دارگرديدند.طبق قانون، كليه كودكان سوئدي برخوردا از والدين شاغل حتي كودكان رده‌هايسني 4-3 ماه نيز در مراكز آموزش پيش دبستاني پذيرش مي‌گردند. از سال1996 مسووليترسيدگي بركليه فعاليتهاي مراكز پيش دبستاني به وزارت آموزش و علوم تفويض گرديد. اين در حالي‌است كه از اول ژانويه 1998 آژانس ملي آموزش مسئوليت رسيدگي و نظارت برفعاليت‌هاي مراكز آموزش پيش دبستاني و كودكان دبستاني را عهده دار گرديده است.
طي سالهاي اخير، در نتيجه ادغام روز افزون مراكز آموزش پيشدبستاني و مراكزويژه مراقبتي كودكان،امكانات آموزشي و غيرآموزشي مورد نياز مراكز مذكور بازبيني شدهو به اعمال تغييراتي در قوانين آموزشي ويژه مقطع آموزش پيشدبستاني منجر گرديدهاست.
سياستهاي مقطع آموزش پيش دبستاني
حضور نمايندگاني از والدين دانش آموزان درمراكز آموزش پيش دبستاني در قوانينآموزشي كشور منظور نگرديده است. اين درحاليست كه برنامههاي آموزشي مقطع آموزش پيشدبستاني فرصت تاثير گذاري بر فعاليتهاي آموزشي به ويژه درخصوص برنامه ريزي آموزشيبراي والدين را فراهم آمده است. ارتباط روزانه والدين با مراكز آموزش پيش دبستانياز اهميت استراتژيگ برخوردار ميباشد.لازم به ذكر است كه جلسات رسمي اوليا- مربياندر جهت برقراري ارتباط هر چه نزديكتر ميان والدين و مسوولان مراكز آموزش پيشدبستاني سالانه 3 مرتبه برگزارمي‌گردد
چارچوبهاي قانوني
از سال 1998، به علت ادغام روز افزون مراكز آموزش پيشدبستاني و مراكز ويژهمراقبتي كودكان، فعاليتهاي آموزشي مراكز مذكور تحت نظارت قوانين آموزشي كشور قرارگرفت.مطابق قوانين آموزشي، كليه شهرداريهاي كشور موظف به ارائه فعاليتهاي پيشدبستاني به كودكان رده‌هاي سني 5-1 سال كه از والدين شاغل يا دانشجو برخوردارمي‌باشند، گرديده‌اند.گفتني است كه امكانات آموزشي فوق حداقل 3 ساعت در روز يا 15ساعت در هفته به كودكان ارائه ميگردد.كليه شهرداريهاي كشورمسووليت شناسائي كودكاننيازمند دورههاي آموزشي پيش دبستاني را بر عهده دارند.تا اواخر سال 1997 انجمنرفاه ملي و انجمنهاي ايالتي عهدهدار مسئوليت نظارت و ارزيابي بر كيفيت و دامنهعملكرد مراكز آموزش پيش دبستاني و مراكز ويژه مراقبتي كودكان در سطح ملي، ايالتي وشهرداري‌ها بودند. اين در حالي‌است كه از اول ژانويه 1998 آژانس ملي آموزش عهدهدارمسئوليت فوق گرديده است. در سال 1999 دولت سوئد تصميمي مبني بر بازنگري قوانينآموزشي كشور توسط كميته پارلماني اتخاذ نمود.
اصلاحات آموزشي
بنا بر تصميمات اتخاذ شده توسط مجلسي ملي سوئد در كليه مراكز آموزشي پيش دبستانيملزم به ارائه خدمات آموزشي و تفريحي كودكان رده‌هاي سني 1 سال تا 4 سال ميباشد. طبق اصلاحات به عمل آمده موازي پيش دبستاني به ويژه مدارس بين‌المللي رايگان بوده وحداقل 525 ساعت آموزش در سال برابر با 3 ساعت در روز مبادرت مي‌نمايند. گفتني استكه مدارس پيش دبستاني بين‌المللي از اول ژانويه 2003 آغلز بهه فعاليت نمودهاند. بنابر قوانين اصلاحي مصوب مجلس ملي سوئد كودكان والدين فاقد شغل از اول ژانويه 2001و كودكان بي‌سرپرست از ژانويه سال 2002 از آموزشهاي پيش دبستاني مدت حداقل 3 ساعتدر روز و يا 15 ساعت در هفته برخوردار مي‌گردند
اهداف آموزشي
از جمله مهمترين اهداف مراكز آموزش پيش دبستاني و مراكز ويژه مراقبتي كودكانسوئدي ميتوان به رشد ذهني كودكان از طريق تشويق و تهييج آنان درگرايش بهفعاليت‌هاي گروهي آموزشي و ايجاد شرايط مناسب جهت رشد سطح يادگيري كودكان اشارهنمود. از اول آگوست سال 1998، اهداف و وظايف مراكز آموزش پيشدبستاني در قالببرنامه‌هاي آموزشي ويژه، جايگزين برنامههاي آموزشي پيشين گرديد. دولت سوئد نيز بهتعيين اهداف و خطوط كلي مقطع آموزش پيش دبستاني به موازات ساختار‌ها و سياستهايمعين مقطع آموزش پايه مبادرت نمود.از اين روي در سال 1998 برنامه آموزش مدارس پايهدر جهت هماهنگي با برنامههاي آموزشي مراكز پيش دبستاني و مراكز مراقبتي - تفريحيويژه كودكان تغيير يافت. گفتني است كه شهرداريها مسئوليت تضمين شرايط لازم ويژهمراكز پيش دبستاني جهت نيل به اهداف تعيين شده فوق را بر عهده دار مي‌باشند. ازجمله اصلي‌ترين اهداف مقطع آموزش پيشدبستاني ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود :
1. شناساندن نرم‌ها و ارزشهاي اجتماعي به كودكان و تمركز بر رشد ذهني كودكان بهواسطه تاثيرگذاري آموزشي بركودكان
2. برقراري همكاري ميان اولياء و مربيان مراكز پيش دبستاني
گفتني است كه طراحي اهداف مذكور به افزايش تمركز دولت به مراكز آموزش پيشدبستاني و نيل به هدف غائي (رشد فردي و آموزشي كودكان) منتهي گرديده است.
آژانس ملي آموزش، نهاد ملي است كه به تبيين خطوط كلي و اهداف مراكز ويژه مراقبتيكودكان، مراكز تفريحي و مراكز پيش دبستاني مبادرت مينمايد.
تعداد ساعات آموزشي
مراكز آموزش پيش دبستاني كشور سوئد ازسيلابس تحصيلي و مقررات ويژه‌اي جهت چگونگياختصاص وقت به فعاليتهاي مختلف آموزشي برخوردار نمي‌باشند. مراكز آموزش پيشدبستاني ملزم به فراهم نمودن فعاليتها آموزشي و برقراري هماهنگي ميان آموزش وپرورش كودكان جامعه مي‌باشند. مسئوليت تربيت كودكان با مشاركت والدين و مراكز آموزشپيش دبستاني و مربيان متعهد صورت مي‌پذيرد. برنامههاي آموزشي مقطع آموزش پيشدبستاني بر رشد زبان‌آموزي كودكان سوئدي تاكيد عمده‌اي دارند. برنامههاي آموزشيمقطع آموزش پيش دبستاني به طرق مختلفي اعم از آموزش از طريق عكس، آواز و موزيك،نمايش ريتميك، رقص و همچنين آموزش گفتاري و نوشتاري به كودكان ارائه ميگردد.
برنامههاي آموزشي
روند رشد و يادگيري كودكان به صورت فردي ميبايستي با حمايت و برقراريهم‌كاري‌هاي نزديك ميان خانه و مدرسه بر اين پيش فرض استوار باشد كه كودكان مقطعپيش دبستاني بيشتر از طريق فعاليت درمحيط‌هاي طبيعي به آموزش علوم مبادرتمي‌نمايند. با استفاده از روشهاي موضوعي، فرصت كنكاش، جستجو و كسب تجارب شخصي ازطريق پرداختن به بازي،گفتگو، آواز،موزيك، نمايش، هنر، كاردستي و غيره براي كودكانفراهم مي‌آيد. ارائه بازيهاي مختلف در اشكال مختلف آن، هدف اصلي مقطع آموزش پيشدبستاني در جهت آموزش صحيح و رشد ذهني كودكان ميباشد. مطابق فرايند يادگيريدرمراكز آموزش پيش دبستاني، حداكثر بازيهاي گروهي مي‌بايستيدر محيط‌هاي طبيعيصورت پذيرد.ارائه بازيها به صورت گروهي،خود عامل مهمي درجهت يادگيري متقابل كودكانو پرورش حس مسئوليت پذيري آنان محسوب ميگردد.درمقطع آموزش پيش دبستاني،كودكان بهكشف و يادگيري موضوعات خاص به طرق گوناگون مبادرت مي‌نمايندكه از آن جمله مي‌توانبه بازيهاي گروهي،مطالعه كتاب و گوش دادن به داستانها اشاره نمود. تعداد محدودي ازمراكز پيش دبستاني كشور سوئد نيز از روشهاي آموزشي خاص خود بهره مي‌گيرند كه از آنجمله ميتوان به مدارس Montessor و waidorf با افراد متخصص و برنامههاي آموزشيگوناگون نظير ورزش،هنر، كاردستي،كامپيوتر و اردوهاي تفريحي اشاره نمود.
ارزيابي تحصيلي مقطع آموزش پيش دبستاني
عملكرد مدارس پيش دبستاني و سايرمراكز مراقبتي كودكان در دو سطح ايالتي و محليتوسط شهرداريها و مدارس ارزيابي ميگردد. مدارس پيش دبستاني بهطور منظم موردارزيابي قرار مي‌گيرند. ارزيابي‌ها همچنين ممكن است توسط بازرسين مستقل و يا توسطاولياء كودكان و ياپرسنل و مديريت مدارس صورت پذيرد. مشاركت كودكان و والدينازجمله اهداف اساسي مراقبت از كودكان ميباشد. ارزيابي مربوطه با اهداف و چگونگيادارة مراكز آموزش پيش دبستاني مرتبط ميباشد. تكنيك‌هاي ارزيابي بسته به نوعشاخص‌هاي تعيين شده توسط شهرداريها ويا مدارس انتخاب ميگردد.
دولت سوئد مسئوليت پي گيري و ارزيابي عملكرد مدارس پيش دبستاني در سطوح ملي ومحلي را عهدهدار ميباشد و اين درحالي است كه آژانس ملي آموزش عهدهدار مسئوليت پيگيري و ارزيابي ميزان موفقيت شهرداريها در اجراي اهداف قانون‌گذاران آموزشي وتخصيص صحيح بودجه آموزشي ميباشد. پيگيري وارزيابي‌هاي تحصيلي بصورت پيوسته وسالانه صورت مي‌گيرد. گفتني است كه ارزيابي‌ها با دو هدف اعطاي فرصت به دولت درجهت كسب اطمينان از شهرداريها و انجام تعهدات آن درمقطع آموزشپيش دبستاني صورتمي‌گيرد.
ارزيابي پيشرفت تحصيلي
با وجوديكه عملكرد كودكان درمراكز آموزش پيش دبستاني و مهدهاي كودك موردارزيابي واقع ميگردد، نمرات و نتايج آزمونها اعلان نمي‌گردد.مراكز آموزش پيشدبستاني ميبايستي متضمن برقراري روابط منظم و دائمي ميان خانه و مدرسه درخصوصرفاه، رشد ذهني و آموزش كودكان باشند. علاوه بر ارتباطات روزانه ميان كادر آموزشي ووالدين به طور معمول، 2 بار در سال گفتگوهايي ميان كادرمراكز فوق و والدين جهت بحثدر خصوص رشد و پيشرفت تحصيلي كودكان پيش دبستاني برگزار ميگردد.
ارزيابي در سطح محلي
نهاد هاي اداره كننده آموزش، عهده دار مسئوليت ارزيابي در سطح محلي مي‌باشند. شهرداريها مسئوليت طرح ريزي و اجراي فعاليتهاي پيش دبستاني را عهده دار مي‌باشند. علاوه بر اين پيگيري و ارزيابي فعاليتهاي آموزشي به صورت پيوسته بواسطهمعيارهاي ارزيابي سالانه از جمله ديگر مسئوليت هاي شهرداريها ميباشد. ارزيابي‌هايمذكور برچگونگي تخصيص و استفاده از منابع مالي و ارزيابي كيفيت تحصيلي مدارس مشتملمي‌گردد. عمده شهرداريها از مشاركت والدين به عنوان بخشي از ارزيابي استقبالمي‌نمايند كه از آن جمله ميتوان به انتشار پرسش نامه‌ها اشاره نمود. فعاليت‌هايپيش دبستاني ميبايستي براساس اهداف تعيين شده دربرنامه طرح ريزي، اجراء شده وارزيابي و توسعه يابد. دراين مرحله، برنامه براهميت پيشرفت روشهاي ارزيابي تاكيددارد.
خدمات پيش دبستاني
1- مراكز پيش دبستاني كه به ثبت نام از كودكان رده هاي سني1 تا 5 سال مبادرتنموده و فعاليتهاي آموزشي خود را به آنان عرضه مي‌نمايند. به طور كلي اين مراكز درتمام طول سال و كليه ايام هفته فعال بوده و زمان كاري آنها با ساعات كاري و مطالعهوالدين و همچنين با نياز كودكان مطابقت دارد.
2- مراقبت ازكودكان درمنازل ـ پرستاران كودك درطول مدت زمان اشتغال والدين بهفعاليت يا تحصيل به مراقبت ازكودكان درمنازل مبادرت مي‌نمايند. به طوركلي درچنينشرايطي كودكان ميبايستي از خدماتي كه درمراكز پيش دبستاني ارائه ميشود برخوردارگردند.
3- روش موسوم به نظام سه خانواده‌أي ـ اين شيوه نيز به عنوان يكي از روشهايمراقبت روزانه از كودكان به حساب مي‌آيد، به نحوي كه يك پرستار واجدالشرايط از دويا سه كودك درمنزل يكي از آنها مراقبت مينمايد.
4-مراكز پيش دبستاني آزاد ـ دراين مراكز، به پرستاران و يا والدين كودكان كهدرمنازل هستند اين امكان داده ميشود تا با كمك كاركنان آن مركز ، فعاليتهاي آموزشگروهي كودكان را پرورش و توسعه دهند. جهت برخورداري از اين شرايط، ثبت نام لازمنيست. در بسياري از شهرداريها، مراكز پيش دبستاني آزاد با بهره مندي از خدمات شهريو يا خدمات ارائه شده در زمينه هاي بهداشت و سلامت كودكان و مادران ، با يكديگرهمكاري مي‌نمايند.
نهادهاي مركزي آموزش پيش دبستاني (ECE)
در سال 1968 هيأت ملي مراقبت از كودكان به نمايندگي از دولت عهدهدار مسوليتارائه پيشنهاداتي درخصوص چگونگي ارتقاء عوامل آموزشي ، اجتماعي ونظارتي دركشور سوئدگرديد.
در آن اثناء درخواست گسترش طرحهاي مراقبتي كودكان همزمان با مطالبات زنان جهتكسب برابري و دمكراسي از راه مشاركت در زندگي اجتماعي با شرايط يكسان با مردان بهطور گسترده‌اي مطرح گرديد. در همان اثناء هيأت ملي مراقبت از كودكان با ارسالگزارشي به دولت به بررسي ديدگاه‌هاي قديمي مراقبتي كودكان من جمله برطرف نمودن فقرو ارائه فعاليتهاي آموزشي به كودكان كليه شهروندان سوئدي مبادرت نمود. بر هميناساس قانون آموزش ملي پيش دبستاني بر پايه گسترش اختيارات محلي، گسترش قاعده‌مندمراقبت همگاني كودكان وتهيه گزارش رسمي از برنامههاي آموزشي مراكز مراقبتي كودكانبه تصويب رسيد. علاوه بر اين دولتهاي محلي به فراهم آوري حداقل 525 ساعت آموزش پيشدبستاني براي كليه كودكان رده سني 6 سال سوئدي ملزم گرديدند. اين در حالي بود كهكودكان نيازمند حمايتهاي ويژه از اولويت مشاركت در فعاليتهاي پيش دبستاني برخورداربودند.
به طور كلي ميتوان گفت كه مقطع آموزش پيش دبستان با وجود اختياري بودن ، ازمراحل آغازين فعاليت خود كليه كودكان رده سني6 سال سوئدي را تحت پوشش قرارداده است. راهبرد ملي آموزش پيش دبستاني به صورت يك سياست در اوايل دهه70 تعريف و مشخص گرديد. برنامههاي آموزشي مقطع مذكور با برخي تغييرات تدريجي طي سه دهه گذشته پي گيري و بهاجرا در آمده است. حمايت گسترده مجلس ملي سوئد از پيشنهادات دولت درخصوص مراقبت ازكودكان و پشتيباني خانواده‌هاي سوئدي به تحقق اهداف گنجانده شده در راهبرد ملي فوقمنتهي گرديده است. در ژانويه 1995 طرح جديدي به تصويب مجلس رسيد كه برخلاف روشهايپيشين به تعيين وظايف حكومتهاي محلي درخصوص فراهمآوري فعاليتهاي پيش دبستاني واجراي طرحهاي مراقبتي كودكان تأكيد مي‌نمود. طي قوانين قبلي حكومتهاي محلي موظف بهاجراي طرحهاي توسعه مراقبتي كودكان بوده اما درحال حاضر آنها موظف به عهده‌داريمسئوليت مراقبت از كليه كودكان رده هاي سني12-1سال سوئدي برخوردار از والدين شاغليا محصل مي‌باشند. به تدريج دورههاي پيش دبستاني، دوره هاي آموزش رسمي و دوره‌هايمراقبتي ويژه كودكان مدرسه‌اي ارتباط نزديك‌تري با يكديگر يافته اند. مسئوليت آموزشپيش دبستاني در سال 1996 از وزارت امور اجتماعي به وزارت آموزش وعلوم تفويض شده ودر سال 1998 نيز سازمان ملي آموزش عهدهدار مسئوليت رسيدگي و نظارت بر فعاليت‌هايپيش دبستاني در سطح ملي گرديد.
به دنبال آن در پژوهشي‌هاي به عمل آمده توسط سازمان ملي آموزش طي سال 1998 بيشاز 95% از حكومتهاي محلي به تدارك مراكزي جهت مراقبت از كودكان مبادرت نمودند. طرحهمگاني مراقبت از كودكان به عنوان بخشي از ساختار آموزشي كشور مطرح شده و در آگوست 1998 نخستين دروس آموزشي ويژه مقطع آموزش پيش دبستاني به مورد اجرا در آمد.
در صد كودكان مقطع آموزش پيش دبستاني (بر مبناي رده‌هاي سني 5-1سال طي سالهاي1998-1994)
|
1998
|
1996
|
1994
|
رده هاي سني كودكان
|
|
24%
|
34%
|
25%
|
1
|
|
60%
|
54%
|
45%
|
2
|
|
64%
|
59%
|
51%
|
3
|
|
69%
|
63%
|
57%
|
4
|
|
73%
|
65%
|
59%
|
5
|
مسووليت مديريت روزانه آموزش پيش دبستاني معمولا برعهده بازرسين (معلمين كاملاكار آزموده پيش دبستاني) ميباشد كه مسئوليت نظارت بر فعاليت ديگر پرسنل مدارس رانيز بر عهده دارد.
مقطع آموزشي پيش دبستاني در نظام آموزشي دولتي كشور سوئد اختياري بوده و از اولژانويه 1998 مسئوليت ارائه چنين دوره‌هايي به شهرداريها تفويض گرديد.حداقل زمانلازم جهت حضور كودكان د ركلاسهاي دوره پيش دبستاني،525 ساعت آموزشي درسال است. كلاسهاي پيش دبستاني بخشي از نظام آموزشي دولتي است كه نظير دورههاي آموزش رسميمورد توجه قرارمي‌گيرد. مسئوليت اداره كلاسهاي مذكور بر عهده افرادي تحت عنوانمعلمين سرگروه ميباشد كه اين امر،خود بخشي از طرح مدارس تحت نظارت شهرداري هايكشور محسوب ميگردد. در قوانين آموزشي و پرورشي كشور كليه كودكان سوئدي از حقدسترسي به فرصتهاي آموزش دولتي يكسان برخوردار بوده و بدون توجه به نژاد، محل سكونتو يا شرايط اجتماعي و اقتصادي از اين حق بهره مندمي‌گردند. مهمترين رسالت مقطعآموزشي پيش دبستاني تربيت دانش آموزان جهت كسب دانش و مهارتهاي لازم، انجامفعاليتهاي گروهي در منازل، رشد موزون كودكان در جهت تربيت انسانهاي مسئول و اعضايموثر در اجتماع ميباشد. دورههاي آموزشي مراكز آموزش پيش دبستاني به رشد وبرانگيختن حسن يادگيري كودكان منجر شده و زمينه‌ها ي لازم جهت تحصيل در دوره‌هايبالاتر را فراهم مينمايد. از پائيز سال 1998، مقررگرديد كه كلاسهاي پيش دبستاني ومدارس آموزش پايه از برنامهها ي درسي جديد در سطح ملي برخوردار گردند. دوره‌هايآموزشي پيش دستاني ميبايستي به فراهم آوردن يكپارچگي لازم در سطح كلاسهاي پيشدبستاني، آموزش پايه و مراكز پس ا زمدرسه منتهي گردد. اين كلاسها، بخشي از نظامآموزشي و اولين گام درجهت تحقيق اهداف برنامههاي آموزشي محسوب ميگردد .بر اساسبرنامه‌هاي آموزشي فوق شهرداريها موظف به تدارك طرح آموزشي مناسب و ارائه آن بهمعلمين، معلمين سرگروه و دانش آموزان مراكز خصوصي مي‌باشند. مراكزآموزش پيشدبستاني، ميبايستي حتي الامكان به منازل كودكان نزديك باشد. به علاوه، ميبايستيتوجه لازم جهت حداكثر استفاده از شرايط و ديگر منابع موجود مبذول شده و خواسته‌هايمراقبين نيز مورد توجه قرار گيرد.شهرداريها همچنين به تاُييد عملكرد مراكز آموزشپيش دبستاني خصوصي مبادرت مي‌نمايند.تاُييديه مذكور ممكن است در مدت زمان محدود ويا در قبال رعايت شرايط لازم از اعتبار برخوردار باشد. اگر چنانجه در برقراريكلاسها اشكالاتي به وجود آيد، شهرداريها از حق ابلاغ دستورات لازم و در صورت عدمتوجه به موارد فوق، ازحق لغو تاييديه مراكز آموزشي برخوردار مي‌باشند.آندسته ازكودكاني كه در بيمارستانها و يا موسسات ديكر تحت مراقبت قرار دارند، ميبايستي ازفعاليتهاي آموزشي مشابه آنچه كه در مراكز پيش دبستاني ارائه ميگردد، برخوردارشوند. مسئولين موسسات در قبال ارائه چنين خدماتي به كودكان مسئول مي‌باشند. ازكودكان رده سني 6 سال كه درمراكز آموزشي پيش دبستاني حضور يافته و زمان حضور آنهادر كلاسهاي آموزش از 15 ساعت در هفته و يا 525 ساعت در سال تجاوز ننمايد، شهريه‌ايدريافت نمي گردد. اكثريت قريب به اتفاق كودكان سوئدي رده سني 6 سال دركلاسهاي پيشدبستاني ثبت نام مي‌نمايند.
دورههاي آموزشي پيش دبستاني از سن يك سالگي تا زمان آموزش رسمي به كودكان سوئديارائه ميگردد.شهرداريها موظف به ارائه خدمات پيش دبستاني به كودكان مي‌باشند كهوالدينشان در حال تحصيل بوده ويا به كار اشتغال دارند. به علاوه، اين خدمات دربرخي موارد به كودكاني ارائه مي‌گرددكه از شرايط خاصي برخوردارمي‌باشند. در چنينمواردي مراكز مناسب آموزشي بدون هيچ گونه تاُخير و معمولاًظرف مدت 4-3 ماه پس ازثبت نام متقاضيان معرفي ميگردد.
انواع خدمات پيش دبستاني در كشور سوئد به گونه‌هاي ذيل ارائه ميگردد:
مراكز آموزشي پيش دبستاني كه با ثبت نام از كودكان رده‌هاي سني 1تا 5سال،فعاليتهاي آمورشي خود را به آنان عرضه مي‌نمايند. به طور كلي اين مراكز در تمام طولسال تقريباً در كليه روزها فعاليت داشته و زمان فعاليت آنها با ساعات كار و مطالعهوالدين وهمچنين با نياز كودكان انطباق دارد.
مراقبت از كودكان در منازل- پرستاران كودك در طول مدت زمان فعاليت يا تحصيلوالدين به مراقبت از كودكان در منازل خود مبادرت مي‌نمايند. به طور كلي در چنينشرايطي كودكان از حداقل خدماتي كه در مراكز پيش دبستاني ارائه مي‌گرددبرخوردارمي‌گردند. روش موسوم به نظام سه خانواده‌اي نيز به عنوان يكي از روشهايمراقبت روزانه از كودكان محسوب ميگردد به نحوي كه پرستاران واجدالشرايط از 3-2كودك در منزل مراقبت مي‌نمايند.
خدمات پيش دبستاني آزاد – درمراكز مذكور، به پرستاران كودك ويا والدين خانه داراين امكان داده ميشود تا با كمك كاركنان مراكز مذكور به توسعه و پرورش فعاليتهايآموزش گروهي كودكان مبادرت نمايند. در اغلب شهرداريها، مراكز پيش دبستاني آزاد بابهره مندي از خدمات شهري ويا خدمات بهداشتي و سلامت كودكان و مادران، به همكاري بايكديگر مبادرت مي‌نمايند.
آمار تحصيلي
طبق آخرين آمار بدست آمده طي سال2000 از تعداد 705000 كودك در مراكز ويژهمراقبتي كودكان ثبت نام به عمل آمد كه از اين تعداد، 315 هزاركودك به مراكز پيشدبستاني و 332 هزار كودك به مراكز تفريحي تعلق داشت.اكثريت عمده مراكز پيش دبستانيو مهدهاي كودك كشور سوئد توسط شهرداريها اداره و نظارت مي‌گردند. علاوه بر اين،طي سالهاي اخير ميزان مشاركت بخش خصوصي نيز به طور قابل ملاحظه‌اي افزايش يافته ودر سال 2000 بر 15% فعاليتهاي مقطع آموزش پيش دبستاني شامل گرديد. از حدود48700كودك نيز در مدارس پيش دبستاني خصوصي و 400/23 كودك در مراكز تفريحي خصوصي ثبت نامبه عمل آمد.طبق آخرين آمار بدست آمده در سال 2000 ، در مراكز آموزش پيش دبستاني،نسبت كودكان به كادر آموزشي و تربيتي مراكز پيش دبستاني به 4/5 بالغ گرديده و ازافزايش 25 درصدي نسبت به سال 1990 برخوردار ميباشد. درمراكز ويژه مراقبتي كودكاننيز نسبت كودكان به كادر آموزشي و تربيتي بر 5/17 بالغ گرديده و از افزايش 50درصدي نسبت به سال 1990 برخوردار ميباشد. طبق آخرين آمار بدست آمده در سال 2000،ميانگين تعداد كودكان مقطع آموزش پيش دبستاني بر 17 كودك بالغ ميگردد. طبق آخرينآمار بدست آمده در سال 2000، بالغ بر 4/3 از كليه كودكان رده‌هاي سني 5-1 سال درفعاليتهاي پيش دبستاني و3/2 درصد از كودكان رده‌هاي سني 9-6 سال نيز در فعاليت‌هايويژه مراقبتي كودكان مشاركت داشته‌اند.
برنامه ريزي آموزشي مقطع آموزش پيش دبستاني
طبق توافقات به عمل آمده ميان انجمن اوليا و شهرداريهاي كشور،مسئووليت مراقبتازكودكان طي طول معيني از روز برعهده دو مركز فوق قراردارد.گفتني است كه توافقنامه‌هاي مذكورتوسط شهرداري ثبت ميگردد. ساعات فعاليت مراكزآموزش پيش دبستاني كشورسوئد معمولاً ساعات6:30 تا18:30و ازدوشنبه تاجمعه را شامل ميگردد. چگونگي توزيعفعاليت روزانه به طورمحلي نيز توسط هريك ازمراكز پيش دبستاني مشخص ميگردد. مطابققوانين آموزشي كشور سوئد،آموزش دركلاسهاي پيش دبستاني ميبايستي موجب رشد وبرانگيزش حس يادگيري كودكان و فراهم آوردن زمينه و امكانات تحصيل در مقاطع بالاترتحصيلي گردد. از پاييز سال 1998 ، مقرر گرديد كلاسهاي پيش دبستاني و مدارس آموزشپايه ، از برنامه هاي درسي جديدتري با كاربري در سطح ملي برخوردار گردند. برنامههاي آموزشي ميبايستي به ايجاد يكپارچگي لازم در سطح كلاسهاي پيش دبستاني ، آموزشپايه و مراكزپس از مدرسه منتهي گردد. اين كلاس ها، بخشي از نظام آموزشي و اولين گامدر جهت تحقق اهداف آموزشي محسوب ميگردد .اهداف مذكور درحقيقت به تعريف هر آنچه بخشهاي مختلف آموزشي بايد مورد توجه قرار داده و كودكان و جوانان بايد كسب نمايند،مبادرت مينمايد.بر اساس اين برنامه، هر شهرداري موظف به تدارك طرح آموزشي مناسب وارائه آن به معلمين، معلمين سرگروه و دانش آموزان مراكز خصوصي ميباشد، تا انعطافلازم در محتوا و سازماندهي و روشهاي كار با توجه به شرايط محلي اعمال گردد.كلاسهايپيش دبستاني، حتي الامكان ميبايستي نزديك به منازل كودكان بوده و به توجه لازم بهحداكثر استفاده از شرايط و ديگر منابع موجود مبذول داشته و خواسته هاي مراقبين رانيز مورد توجه قرار دهد. شهرداريها همچنين قادرند كلاسهاي پيش دبستاني خصوصي رامورد تاييد قرار دهند. تاييديه ممكن است درمدت زمان محدود و يا درقبال رعايت شرايطلازم صادر گردد.كلاسهاي پيش دبستاني تحت نظارت شهرداريهايي كه در آن حوزه فعاليتدارند، نظارت ميگردد. اگر چنانچه در برپايي كلاسها اشكالي به وجود آيد ، شهرداريهاحق دارند دستورات لازم را ابلاغ نموده و درصورت عدم توجه به آن موارد، به لغوتاييديه مبادرت نمايند.
كودكاني كه در بيمارستانها و يا موسسات ديگر تحت مراقبت مي‌باشند، از فعاليتهايآموزشي مشابه آنچه كه درمراكز پيش دبستاني ارائه ميگردد، برخواردار مي‌گردند. بهآندسته از كودكان رده سني6 سال كه دركلاسهاي پيش دبستاني حضور داشته و مدت زمانحضور آنها دركلاس به بيش از 15 ساعت در هفته و يا 525 ساعت در سال بالغ نمي‌گردد ،هزينه‌اي تعلق نمي گيرد. اكثريت قريب به اتفاق كودكان رده سني6 سال سوئدي دركلاسهايپيش دبستاني ثبت نام نموده و در آنها حضور پيدا مي‌كنند.
برنامههاي آموزشي دوره آموزش پيش دبستاني
از پائيز سال 1998 برنامههاي آموزشي ويژه دوره آموزشي پيش دبستاني در چهارچوبرهنمودهايارائه شده به كودكان سوئدي ارائه ميگردد. اين موضوع به اهميت دوره پيشدبستاني به عنوان اولين مرحله از مراحل آموزش مادام العمر تاُكيد دارد. درمقطعآموزشي مذكور برنامههاي آموزشي و رهنمودهاي لازم جهت مراقبت از كودكان در كانونخانواده ارائه گرديده است. مجلس ملي سوئد نيز موسسات ملي آموزش را موظف نموده تا بهترسيم ساختار كلي فعاليتهاي مراقبت از كودكان در منازل ودرمدارس پيش دبستاني آزادمبادرت نمايند. اصول آموزشي مندرج در برنامههاي آموزشي مراكز پيشدبستاني، مبتنيبر اين عقيده است كه رفاه و آموزش به هم مرتبط‌اند. رفاه مطلوب، زمينه رشد ويادگيري را فراهم نموده و از اين روي اين امر به عنوان يك ضرورت در آموزش ملي موردتوجه عمده قرار گرفته است. اهميت بازيهاي گروهي درروند يادگيري و رشد كودكان نيز‌ازديگر اصول مورد نظر ميباشد.
وظايف شهرداريها
شهرداريها، مسئوليت فراهم آوردن خدمات رفاهي مراكز آموزش پيش دبستاني را عهدهدار بوده و همچنين به نظارت بر ارائه واقعي خدمات مذكور مبادرت مي‌نمايند.
مسئوليت نظارت بر كيفيت ارائه خدمات شهري برعهده شهرداريهاي سوئد بوده و در اينزمينه از كاركناني بهره گرفته ميشود كه از آموزش و تجربه كافي در جهت تامينامكانات رفاهي مورد نياز كودكان برخوردار بوده و خدمات آموزشي خود را به نحوصحيحيارائه نمايند.كودكان نيزمي‌بايستي به گروه‌هاي مناسب تقسيم گردند، به نحوي كه بينشرايط و اندازه گروه با اهداف مورد نظر تناسب لازم برقرار گردد. ارائه خدماتمذكورمي‌بايستي مبتني بر نياز هر يك از كودكان بوده و درخصوص كودكاني كه جهت رشدوپرورش خود نياز به حمايت ويژه دارند، مسئوليت خاصي به شهرداريها تفويض گرديدهاست. كودكان سوئدي نه تنها از حق آموزش در يك مركز اختصاصي برخوردارمي‌باشند، بلكهخدمات ارائه شده به آنان ميبايستي از چنان استانداردي برخوردار باشد كه به برطرفنمودن نيازمندي خاص كودكان منتهي گردد. شهرداريها همچنين ميبايستي به واسطهپيگيريهاي خود، از حضور كودكان در مراكز مذكور اطمينان حاصل نموده و والدين آنهانيز از خدمت ارائه شده به كودكان خود مطلع گردند.
شهرداريها به اخذ شهريه قابل قبول جهت ثبت نام كودكان در مراكز پيش دبستاني ومراقبت از كودكان در منازل مبادرت مينمايد. شهريه هاي مذكور نمي‌بايستي بيشتر ازهزينه‌هاي واقعي شهرداريها بوده و نبايستي آن قدر زياد باشد كه باعث شود والدين ازشرايط و مكان متناسب با وضعيت فرزندان خود صرفه نظر نمايند.مراكز پيش دبستاني خصوصينيز تحت نظارت شهرداريها فعاليت داشته و در صورت كسب تاُييد شهرداريها درخصوصبرخورداري از شرايط، امنيت و كيفيت مناسب و اخذ شهريه منطقي از مجوز فعاليتبرخوردارمي‌گردند. آندسته از كودكان سوئدي بالاتر از رده سني 1 سال كه از حضور درمراكز مذكور محروم بوده و يا كودكاني كه در بيمارستانها و يا موسسات ديگر تحتمراقبت مي‌باشند،ميبايستي از حق حضور در فعاليتهاي آموزشي مشابه آنچه در مراكز پيشدبستاني ارائه ميگردد برخوردار گردند. افراد مسئول در موسسات موظف به ارائه چنينفرصت‌هايي به كودكان تحت پوشش خود مي‌باشند. طبق آخرين آمار بدست آمده ، بالغ بر 70درصد كودكان رده هاي سني 5-1سال سوئدي در مراكز پيش دبستاني و يا در برنامه‌هايمراقبت از كودكان در منازل ثبت نام نمودهاند.
نظارت آموزشي مقطع پيش دبستاني
نهادهاي نظارتي خاصي جهت نظارت بر عمل كرد مراكز آموزش پيش دبستاني دركشورسوئدوجود ندارد و اين درحالي‌است كه كادرمراكز پيش دبستاني ملزم به نظارت بر چگونگيپيشرفت فعاليتهاي فردي وگروهي دانش آموزان مي‌باشند. برخي ازشهرداري‌هاي كشورازطريق اخذپرسش نامه‌هاي ويژه ازوالدين به نظارت و ارزش يابي كيفيت آموزشي مراكزآموزشپيش دبستاني مبادرت مي‌نمايند. درحال حاضرمسئوليت نظارت برعملكرد مراكز آموزش پيشدبستاني درحيطه وظايف شهرداريهاي قراردارد. اين درحاليست كه تا قبل از اين،مسئوليت نظارت برمراكز آموزش پيشدبستاني درسطح منطقه‌اي درحوزه هيئت‌هاي مديريتياستاني وانجمني سلامت و رفاه ملي قرارداشت. درسال1998آژانس ملي آموزش، مسئوليتنظارت برمراكز آموزش پيش دبستاني درسطح ملي را برعهده گرفته ومسئوليت نظارتي ازسطحمنطقه‌اي سلب گرديد.
مشاوره تحصيلي در مقطع آموزش پيش دبستاني
دركشور سوئد آموزش پيش دبستاني برمراقبت عمومي كودكان تاكيد داشته و از قوانينخدمات اجتماعي پيروي مينمايد .اهداف و ظرفيت مراقبت عمومي كودكان توسط مجلس مليسوئد تعيين ميگردد و اين درحالي است كه وزير بهداشت وخدمات اجتماعي عهدهدارمسئوليت ارائه قوانين و پيشنهادات ويژه مراقبتي كودكان ميباشد. انجمن سلامت ورفاه ملي نيز با همكاري روساي محلي عهدهدارمسئوليت نظارت برموسسات پيش دبستاني ومراكز مراقبتي كودكان درسطح كشور مي‌باشند. هدف اصلي مقطع آموزشي مذكور فراهم آوردنامكان مراقبت عمومي از كليه كودكاني است كه والدينشان طالب چنين مراقبتهاييمي‌باشند. از سال1975 كليه كودكان رده هاي سني6 سال به بالا و كودكان معلول رده هايسني4 سال به بالا مشمول گذراندن دوره آموزش پيش دبستاني با حداقل مدت زمان1سالگرديدند.حضور در اين كلاسها اختياري بوده اما مسئولين شهرداريها به نظارت برآنموظف مي‌باشند. طرح هاي مراقبت عمومي از كودكان نيز عمدتا از محل بودجه شهرداري هاو شهريه هاي پرداختي والدين تامين اعتبار مي‌گردند. كليه برنامه هاي مراقبتي كودكانبه صورت رايگان و آموزشهاي مختلط ارائه ميگردد.در سال 1985 با مصوبه مجلس ملي سوئدبرنامه هاي عمومي مراقبتي كودكان توسعه يافته و طي سال 1991 كليه كودكان پيشدبستاني بالاي رده سني 18 ماه تحت پوشش برنامههاي مذكور قرار گرفتند.در دسامبرسال1993مطابق مصوبه مجلس، قانون خدمات اجتماعي اصلاح گرديده و بدين ترتيب شهرداريهابه ارائه خدمات مراقبت عمومي به كودكان رده هاي سني12-1سال با والدين شاغل يا محصلموظف گرديدند.گفتني است كه طرح مذكور از ژانويه سال 1995 به مرحله اجرا در آمد. بالغ بر50% از كودكان رده هاي رده هاي سني6- 0 سال وحدود30% از كودكان رده هاي سني 12-7 سال از خدمات مراقبتي عمومي ويژه كودكان بهره مند مي‌گردند.خدمات مراقبتيكودكان به اشكال متنوعي ارائه ميگردد كه از آن جمله ميتوان به موارد ذيل اشارهنمود:
- مراكز مراقبتي روزانه
در مراكز مراقبت روزانه از كودكان رده هاي سني 6-1سال كه از والدين شاغل ويامحصل برخوردارمي باشند معمولاً ازساعات30/6 صبح تا 6 بعد از ظهر (دوشنبه تا جمعه) در تمام طول سال ثبت نام به عمل مي‌آيد.
ـ مراكز مراقبتي نيمه وقت
در مراكز مراقبتي نيمه وقت از كودكان رده هاي سني 6-4 سال در طول سال تحصيلي جهتآموزش3 ساعت در روز ثبت نام به عمل مي‌آيد.
ـ موسسات پيش دبستاني آزاد
از كودكان رده سني پيش دبستاني جهت ارائه آموزش و مراقبت چند ساعت در هفتهبهمراه والدين و يا پرستاران خانوادگي خود در موسسات پيش دبستاني آزادثبتنام به عمل مي‌آيد.
ـ موسسات پس از مدرسه
از كودكان رده هاي سني 6 تا 12 سال در مراكز پس از مدرسه ثبت نام به عمل مي‌آيد. گفتني است كه مدارس مذكور حتي درايام تعطيلي CENTERS فعال مي‌باشند.
اصطلاح موسسات پيش دبستان به مجموع خدمات مراقبتي روزانه ، گروه هاي نيمه وقتوموسسات پيش دبستاني آزاد اطلاق ميگردد. درمراكز مراقبت روزانه، كودكان معمولاُ بهگروه‌هاي سني مختلط تقسيم بندي مي‌گردند كه از آن جمله ميتوان به نوزادان،خردسالان و كودكان اشاره نمود.مراكز مراقبت روزانه معمولا 4 گروه سني را در خود جايداده و هر بخش از تعداد 15-18 كودك مراقبت مينمايد. فعاليتهاي پس از مدرسه اغلبجزء لاينفك فعاليتهاي مدارس محسوب شده وهم اكنون بر مجاورت مراكز مراقبتي روزانهومدارس در يك مكان واحد تاكيد ميگردد. بعلاوه راه هاي گوناگوني جهت تسهيل روندگذار از موسسات پيش دبستاني به مدارس درحال بررسي است. به عنوان نمونه ميتوان ازبر نامه هاي ويژه كودكان رده سني6 سال نام برد . فعاليتهاي ويژه مراقبتي كودكانعموماً توسط شهرداري ها صورت گرفته و به عنوان مكملي براي فعاليتهاي شهرداري هامحسوب ميگردد. شهرداري ها همچنين به استخدام پرستاران كودك مبادرت مي‌نمايندتا ازكودكان رده هاي سني 12- 1سال درمنازل پرستاري نمايند .اهداف و مسئوليتهاي موسساتپيش دبستاني ومراكز پس از مدرسه در برنامه هاي آموزش معلمان كه توسط انجمن رفاه وسلامت ملي تنظيم شده، لحاظ گرديده است. از جمله وظايف موسسات پيش دبستاني باهمكاري والدين ،ترغيب كودكان به مشاركت در اجتماع ميباشد.گفتني است كه نوعفعاليتهاي كودكان از طريق مشورت و همكاري نزديك با والدين وي تعين ميگردد. از جملهمهمترين برنامه هاي آموزشي و غير آموزشي موسسات پيش دبستاني ميتوان به فعاليتهايفرهنگي من جمله آموزش زبان، موسيقي، نقاشي، سفالگري، نمايش و مطالعات زيست محيطياشاره نمود. برنامه هاي مذكور درقالب بازيهاي كودكانه، فعاليتهالي خلاقه،فعاليتهاي روزمره و. به كودكان ارائه ميگردد. همچنين درطول سال فعاليتهاي روزانهخارج از خانه نيز درنظر گرفته شده است. مراكز آموزش پيش دبستاني به تنهايي مسووليتآموزش كودكان را بر عهده نداشته ، بلكه منحصرا به آمادگي آموزشي كودكان مبادرتمي‌نمايند.كليه كادرموسسات مراقبتي كودكان، افراد بومي مي‌باشند كه توسط شهرداريهااستخدام مي‌گردند.كادرموسسسات پيش دبستاني از معلمين وپرستاران كودك متشكل ميگردد. درمراكز پس از مدرسه نيزمربيان فعاليتهاي تفريحي و پرستاران كودك به فعاليتمي‌پردازند. عملكرد معلمين پيش دبستاني از طرق گوناگون با معلمين سطوح ابتداييهماهنگ ميگردد. مسؤولين نظارتي موسسات پيش دبستاني عهده دار مسووليت طرح ريزي وبرنامه ريزي فعاليتهاي مراكز پيش دبستاني مي‌باشند.مسوولين مذكور بصورت تيمي فعاليتنموده و درهر تيم از اطلاعات و علايق فردي بهره برداري ميگردد.والدين نيز تشويقمي‌شوند تا در صورت امكان در اين فعاليتها مشاركت نمايند. آموزش معلمين پيش دبستانيو مربيان امور تفريحي دردانشگاه ها و كالجهاي دانشگاهي صورت مي‌گيرد. طول دورهبرنامه هاي مطالعاتي بين 2.5 تا3 سال متغير ميباشد. اغلب پرستاران كودك خانوادهملزم به گذراندن دوره آموزش مقدماتي100-90 ساعته و يا آموزش طولاني مدت در مراكزمراقبتي كودكان مي‌باشند.
تعداد كودكان تحت پوشش و كادر آموزشي- تربيتي مراكز پيش دبستانيطي سال1992
|
13949
|
موسسات
|
503589
|
تعدادكودكان
|
|
7359
|
مراكز مراقبت روزانه
|
315550
|
مراكز مراقبت روزانه
|
|
3103
|
مراكز پس از دبستان
|
127146
|
مراكز پس از مدرسه
|
|
2488
|
گروه هاي نيمه وقت
|
60893
|
گروه هاي نيمه وقت
|
|
96642
|
تعداد كاركنان
|
3 /33
|
نسبت كاركنان
|
|
44435
|
معلمان پيش دبستاني
|
4.9
|
مراكز مراقبت روزانه
|
|
8791
|
مربيان امور تفريحي
|
11.5
|
مراكز پس از مدرسه
|
|
3968
|
پرستاران مراقبتي كودكان
|
16.9
|
گروه هاي نيمه وقت
|
مسئوليت رسيدگي و نظارت برامور مراكز آموزش ضمن خدمت برعهده شهرداري ها بوده امااجباري نمي باشد. متد و محتواي چنين دورههاي آموزشي از يك منطقه به منطقه ديگركاملاً متفاوت ميباشد.
بودجه مقطع آموزش پيش دبستاني
مراكز مختلف آموزش پيش دبستاني ازمحل بودجه‌هاي دولتي ، بودجه‌هاي شهرداري واخذ شهريه‌هاي تحصيلي تامين اعتبارمي گردند.مبالغ شهريه‌هاي آموزشي مقطع آموزش پيشدبستاني در شهرداريهاي مختلف متفاوت بوده، معمولاً به درآمدخانواده‌ها بستگي داشتهو برحسب تعدادكودكان خانواده‌ها محاسبه ميگردد.گفتني است كه بودجه دولتي اعطائي بهشهرداري‌ها برحسب منابع مالي مورد نيازكودكان محاسبه ميگردد. بودجه آموزش دانشآموزان مقطع ابتدايي نيزهمانندمقطع آموزش پيش دبستاني ازمحل بودجه دولتي ، بودجهشهرداري‌ها واخذ شهريه‌هاي تحصيلي تامين ميگردد.
بودجه طرح مراقبت‌هاي ويژه كودكان
طبق آخرين آمار بدست آمده در سال 2000، هزينه ناخالص كل (دولت و شهرداريها بهاحتساب شهريه‌ها ي تحصيلي) ويژه طرحهاي مراقبت از كودكان بر 36 /8 ميليارد سك بالغمي‌گردد كه از اين ميزان، 26/4 ميليارد سك به مراكز آموزش پيش دبستاني ، 4 ميلياردسك به مراكز مراقبتي روزانه خانواده ،3 ميليارد سك به مراكز اوقات فراغت و تفريحي و 4 ميليارد نيز به مراكز پيش دبستاني و تفريحي خصوصي ويژه كودكان اختصاص مييابد.
نرخ هزينه‌هاي آموزشي كودكان ثبت‌نامي در مراكز ويژهمراقبتي كودكان (بر مبناي هزار سك)
|
مراكز پيش دبستاني
|
83000
|
|
مراكز مراقبتي روزانه خانواده
|
62600
|
|
مراكز اوقات فراغت و تفريحي
|
27300
|
هزينه مراقبت از كودكان توسط والدين درحدود19 درصد از هزينه كل طرحهاي مراقبتيكودكان و كمك هزينه‌هاي پرداختي به والدين درحدود10 درصد از هزينه كل طرحهاي مذكوررا شامل ميگردد. حضوردرمراكز آموزش پيشدبستاني براي كليه كودكان سوئدي رده سني 6سال رايگان ميباشد. اين در حالي‌است كه نظامي با حداكثر شهريه براي كودكان مقطعپيش دبستاني از اول ژانويه 2002 به اجرا در آمده است. اصل حاكم بر نظام فوق،برتعيين حداكثر مجاز شهريه تحصيلي با توجه به سطح درآمد خانواده‌ها و مقادير هزينهشده به اين امر تاكيد دارد.
مقطع آموزش ابتدايي
دوره آموزش ابتدايي طي آموزش فراگير9 ساله به كودكان رده هاي سني7 تا 16 سالارائه ميگردد. اين درحالي آست كه در صورت توافق والدين، كودكان از حق آموزش در سن6سالگي برخودار مي‌گردند. طبق آخرين آمار بدست آمده در سال 1998 بالغ بر7% از دانشآموزان مقطع آموزش ابتدايي كشور سوئد در رده سني6 سال قرار داشته اند. علاوه بر ايندر شرايط خاص ميتوان دوره آموزش كودكان سوئد را تا رده سني8 سال به تعويق انداخت. دوره هاي آموزش پايه ابتدايي به طور رسمي از سال 1824 در سوئد برگزار گرديد. تامدتها دورههاي آموزش ابتدايي به افراد طبقه كم در آمد جامعه تعلق داشته، هيچارتباطي با تحصيلات عالي نداشت. به نحوي كه اغلب مدارس متوسطه دولتي درشهرهاي كشورفعاليت داشتند. دختران از مجوز ورود به مدارس متوسطه دولتي و مقدماتي متوسطهبرخوردار نبوده و در عوض در مدارس ويژه دختران ثبت نام مي‌نمودند. اين درحالي بودكه از آغاز قرن20مدارس مقدماتي متوسطه مختلط دركنار تعداد زيادي مدارس دخترانه آغازبه فعاليت نمود. در دهه1940 اصلاحات دراز مدتي با هدف گسترش آموزش پايه اعمالگرديد. در سال 1962 آموزش پايه فراگير به تصويب مجلس رسيده و طي‌سالتحصيلي1972-1973 به طور كامل به مرحله اجرا درآمد. اين اقدام خود به يكپارچگي مدارس ابتدايي با دوره آموزش7ساله و مدارس مقدماتي متوسطه با دوره آموزش 4 سالهمنجرگرديد در همان اثناء مدارس ويژه دختران منحل شده و نخستين مواد درسي پيشرفتهآموزشي در مدارس تدريس گرديد. ساختار آموزش پايه برمدارس ابتدايي، مقدماتي متوسطهمحلي، مدارس سامي زبان ويژه كودكان سوئدي ساكن شمال كشور و مدارس ويژه كودكان مواجهبا معلوليت‌هاي جسماني و ذهني مشتمل ميگردد.
تعداد دانش آموزان ، آموزگاران و هزينه كل آموزشي
|
هزينه كل
( برمبناي ميلياردكرون )
|
نسبت آموزگاران به 100 دانش آموز
|
تعداد آموزگاران
|
تعداد دانش آموزان
|
سال
تحصيلي
|
|
44.2
|
8.3
|
73524
|
89.703
|
1994
|
|
46.6
|
8.1
|
73380
|
908.882
|
1995
|
|
49.0
|
4.8
|
72669
|
927.004
|
1996
|
|
49.4
|
4.6
|
71894
|
946.444
|
1997
|
|
51.6
|
7.5
|
73006
|
986.229
|
1998
|
اهداف آموزش ابتدايي
از جمله مهمترين اهداف آموزشي مقطع آموزش ابتدايي ميتوان به موارد ذيل اشارهنمود:
1.گسترش معيارها و ارزشهاي اخلاقي معمول درميان كودكان
2.تلاش درجهت رشد ذهني و يادگيري هرچه بيشتركودكان سوئدي
3. نفوذ دركودكان
4.برقراري هماهنگي ميان مراكز آموزش پيش دبستاني و مدارس ابتدايي
5.تلاش درجهت رشد فكري كودكان در زمينه روشن بيني و احترام به حقوق ديگران
6. فراهم نمودن فرصتهاي مناسب در جهت كشف مطالب از طريق پرداختن به بازي ، گفتگو، آواز ، موسيقي ، نمايش ، هنر، كارهاي دستي و ورزش
7.يادگيري مطالب از طريق پرداختن به فعاليتهاي روزمره در قالب موقعيتهاي طبيعي ومعني دار
ارزشيابي تحصيلي
مسووليت ارزشيابي تحصيلي مراكز آموزش ابتدايي بر عهده مؤسسه ملي آموزشمي‌باشد.موسسه مذكور به جمع آوري مقاديرمعتنابهي از اطلاعات، پردازش اطلاعاتي وارائه گزارشات ساليانه از عملكرد مراكز آموزش ابتدايي مبادرت مينمايد. درارزشيابيهاي مذكور علاوه بر بررسي وضعيت موجود مراكز و مدارس ابتدايي، فعاليتهايساليانه مدارس نيز مدنظر قرار مي‌گيرد.علاوه بر اين سه نظام اطلاعاتي اساسي در جهتارزشيابي برنامه هاي آموزشي مقطع آموزش ابتدايي اعم از برنامه مستمر ملي، برنامهتوصيف وضعيت مدارس و برنامه آزمونهاي كشوري به مورد اجرا گذارده ميشود.
مقطع آموزش متوسطه
ظرف 25 سال گذشته آموزش مقطع متوسطه دستخوش اصلاحات وپيشرفتهاي گوناگوني شدهاست. طي سال1970 انواع مختلفي از مدارس كه عهده دارمسووليت برگزاري دوره هاي آموزشحرفه‌اي و دانشگاهي بوده و درسطوح متوسطه فعاليت داشتند بصورت يك مدرسه واحد درآمده اند. مدارس مذكور كليه جوانان را تحت پوشش خود قرارداده اند. آزمون نهايي سابقكه دانشآموزان را براي مطالعات دانشگاهي آماده مي‌نمود2 سال پيش از سال1970 لغوگرديد.طي دهه هاي1970 و1980 اصلاحاتي در راستاي بهبود نظام آموزش متوسطه صورت گرفتهو به برقراري تطبيق ميان نيازهاي بازاركار وتحصيلات عاليه و اهداف و نيازمنديهايجوانان منتهي گرديد. در پايان دهه1980روند اصلاحاتي بنيادين در ساختار مراكز آموزشمتوسطه آغاز گرديد، به نحوي كه ساختار نظام آموزش متوسطه طي1991 نسبت به قوانينآموزشي سال 1985 دچار تحولات وتغييرعمده‌اي گرديد .سيستم جديد آموزش متوسطه طي سالتحصيلي 1992-1993 معرفي گرديد. نظام مذكور طي سال تحصيلي 1995/1996 بطوركامل بهمورد اجرا درآمد. از اول جولاي1992 طبق قوانين آموزشي كليه مناطق موظف به فراهمآوردن شرايط ورود به مراكز آموزش متوسطه براي كليه دانش آموزان فارغ التحصيل آموزشپايه شده اند. تسهيلات فوق به كليه دانش آموزان زير رده سني20 سال و آن دسته ازافرادي كه در6 ماه اول بيستمين سال زندگي خودبسر مي‌برند اعطا ميگردد. عمدهفعاليت‌هاي مطالعاتي مراكز آموزش متوسطه درمدارس مناطق كشور صورت مي‌پذيرد. اين درحالي‌است كه مطالعات وتحصيل در رشته هاي كشاورزي، جنگلداري، باغباني و برخي مشاغلمرتبط در مدارس شوراهاي شهرصورت مي‌گيرد. كليه مراكز متوسطه سوئد مختلط ورايگانمي‌باشند و اين در حالي است كه مراكز مستقل نيزفعاليت دارند. مراكز آموزشي متوسطهعموماً در متاطق بزرگتر واقع شده ودانش آموزان مناطق مختلف در اين مدارس حضورمي‌يابند. اغلب مدارس متوسطه بزرگ ، برنامه هاي مطالعاتي گوناگوني را ارائه مي‌دهند . برنامه هاي ويژه‌اي از قبيل تربيت بدني نيز به كليه دانش آموزان سراسر كشور ارائهمي‌شود . تعداد دانش‌اموزان مراكز متوسطه از 300 تا 1500 متغير ميباشد. در مناطقكم جمعيت ، مراكز متوسطه‌اي فعاليت دارند كه در سطح بالاي مدارس پايه ومتوسطه درمناطق بزرگتر همكاري مي‌نمايند .تعداد دانش آموزان يك كلاس در واحدها و برنامه هايمطالعاتي دانشگاهي تئوريك بر30 نفر و در واحدهاي حرفهاي / عملي بر10 نفر بالغمي‌گردد. اغلب مراكز آموزش متوسطه مستقل درمناطق شهري بزرگ واقع شده و از لحاظبرنامه هاي ارائه شده از تفاوتهاي گسترده‌اي برخوردار مي‌باشند.ميانگين تعداد دانشآموزان مراكز متوسطه مستقل بر100 نفر بالغ ميگردد و اين درحاليست كه در مدارسدولتي اين ميزان به700 نفربالغ ميگردد.
نرخ دانش آموزان مقطع متوسطه وهزينه‌هاي تحصيلي (طي سالهاي1992تا 1998 )
|
هزينه ( بر مبناي ميليارد كرون )
|
تعداد دانش آموزان
|
سال
|
|
15.560
|
313662
|
1993
|
|
17.766
|
309952
|
1994
|
|
19.100
|
312375
|
1995
|
|
20.452
|
309661
|
1996
|
|
20.728
|
312936
|
1997
|
|
21.289
|
309118
|
1998
|
نظام پيش از اصلاحات
نظام آموزش متوسطه پيش از اعمال اصلاحات از آموزش هاي 2، 3، يا 4 ساله و500 واحد آموزش اختصاصي متشكل مي‌گرديد كه از آن جمله ميتوان در به گروه بندي هاي ذيلاشاره نمود :
ـ زبان ، علوم اجتماعي وفعاليتهاي هنري ـ دوره هاي2تا3 ساله
ـ مهارتهاي بهداري ( پرستاري ) و خدمات اجتماعي- دوره هاي2 ساله
ـ علوم اقتصاد و تجارت- دوره هاي2و3 ساله
ـ علوم صنايع وهنرهاي دستي- دوره هاي3 ساله
ـ علوم طبيعي وتكنولوژي- دوره هاي 2،3، و4 ساله
ـ علوم كشاورزي ، جنگلداري وباغداري- دوره هاي2 ساله
اغلب دوره ها ، دوره هاي حرفهاي / عملي با دوره 2 ساله مي‌بودند. در اصل دورههاي 3 ساله به آمادگي دانش آموزان دوره ها جهت مطالعه درمقاطع آموزش عالي منتهيمي‌گرديد.
دوره هاي 4ساله نيز به تشويق دانش آموزان به پرداختن مطالعات تكنيكي پيشرفتهترمنتهي مي‌گرديد. اين دوره ها خود به شاخه ها وانواع گوناگوني تقسيم مي‌شدند. طولمدت واحدهاي تخصصي از يك هفته تا 2 سال متفاوت بوده وطي اين واحد ها به دانش آموزاندر زمينه هاي بسيار متنوعي آموزش حرفهاي ارائه مي‌گرديد. مراكز آموزش متوسطه دولتياز طريق دريافت مقاديرمشخصي از شهريه‌هاي تحصيلي موظف به ارائه آموزش هاي حرفه‌ايدرمراكز فعاليتي خارج از مدرسه مي‌باشند. بخش اعظم اين آموزشها در كارگاه‌هاي خارجازنظام آموزشي مدارس ارائه مي‌گرديد. در سال 1992-1991 قريب به50% از افرادي كهبه اتمام تحصيلات خود در يكي از دوره هاي آموزش متوسطه نائل آمدند ، به ادامهبرنامه تئوري 3 ساله مبادرت نموده وتقريباً40% از آنان به انتخاب برنامه حرفهاي2ساله مبادرت نمودند. بطور كلي توزيع جنسي دانش آموزان درمراكز آموزش متوسطهتقريباً يكسان بوده و اما در واحدها و دورههاي مختلف آموزشي تفاوتهاي چشم‌گيريمشاهده مي‌گرديد.
برنامه هاي آموزشي
برنامه آموزشي عمومي مراكز آموزشي متوسطه در سال 1970 طراحي گرديد. در سال 1992اهداف وخط مشي برنامههاي مذكور مورد بازبيني قرار گرفته و سيستم مديريتي جديديبراي مدارس طراحي گرديد.تا ارائه برنامه آموزشي جديد، اهداف وخط مشي هاي پيشيندركليه مراكز آموزشي متوسطه به اجرا در مي‌آمد. درقوانين جديد ، هر دوره و هر واحداختصاصي از ساعات هفتگي و بخشهاي مربوط به خود برخوردار ميباشد. گذراندن كليهبرنامه هاي مطالعاتي اعم از زبان سوئدي ، زبان انگليسي ، علوم تربيت بدني وعلوممدني اجباري ميباشد. زبانهاي خارجي دركليه دوره هاي دانشگاهي وتعدادي دوره‌هايحرفه‌اي به صورت موصوعات اختياري ارائه ميگردد. دورههاي حرفه اي2ساله برتعدادمحدودي واحد هاي عمومي مشتمل ميگردد كه دانش‌آموزاني كه به انتخاب اين دوره هامبادرت مي‌نمايند، از مجوز انتخاب يك يا چند موضوع عمومي برخوردار بوده و درعوض ازآموزشهاي حرفهاي خود مي‌كاهند. زبان انگليسي و رياضيات در زمره پرطرفدارترينواحدهاياختياري بشمارمي روند. دانش آموزان دورههاي 3 و4 ساله ملزم به اجراي پروژههاي ويژه آموزش براي برخي دروس خود مي‌باشند. در برخي برنامه ها براي اهداف خارج ازبرنامه نيز زماني در نظر گرفته شده است .
ارزيابي و بررسي كيفي
در مراكز آموزش متوسطه نيز همچون مدارس پايه هيچ نوع آزمون خاصي برگزارنمي‌گردد. نمرات آموزش نيز براساس اصول يكساني اعطا ميگردد. درحال حاضر اين بدانمعناست كه نيازي جهت اعطاي نمرات مختلف به دانشآموزان وجود نداشته و اطلاعات ودانش دانش آموزان بصورت كشوري باساير دانش آموزان سنجيده ومقايسه ميگردد. معلميناز آزمونهاي متمركز كه درجهت سنجش دانشآموزان تهيه شده اند، استفاده مي‌نمايند تاحتي الامكان درجه يكپارچگي سيستم نمره دهي را ارتقاء دهند. از جمله مهمترين اشكالديگر ارزيابي تحصيلي دركشور سوئد ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود:
آزمونهاي كتبي ، فعاليت هاي كلاسي دانش آموزان وكنفرانسهاي كلاسي در اعطاي نمراتنهايي موثر مي‌باشند. به كليه دانش آموزاني كه حداقل يك دوره برنامه مطالعاتي2ساله مشتمل بر زبان انگليسي وسوئدي را گذرانده اند مدرك پايان دوره مقطع متوسطهاعطا ميگردد . مدرك مذكور صلاحيت‌ها عمومي داوطلبين جهت ورود به دوره هاي تحصيليبالاتر را تضمين مينمايد.
نظام پس از اصلاحات
درنظام جديد آموزش متوسطه، كليه برنامه هاي آموزش وپرورشي در قالب برنامه هاي 3ساله تنظيم ميگردد. علاوه بر اين برنامه هاي شغلي جديد نيز بگونه‌اي طراحي شدهاند كه نسبت به مطالعات حرفهاي پيش از اصلاحات ، اطلاعات عميق تر و وسيعتري را دردسترس دانش آموزان قرار مي‌دهند. درخصوص محتواي تحصيلي قدرت انتخاب بيشتري به دانشآموزان اعطا شده و روشهاي تدريس و ارزيابي نيز در قالب چنين سياستي اعمال ميگردد. تعداد16 برنامه پيشرفته ملي اعم از14 برنامه شغل محور و2 برنامه آمادگي اوليه جهتپرداختن به مطالعات دانشگاهي طراحي گرديده است. علاوه بر برنامههاي ملي كه به‌صورتمتمركز تعيين مي‌گردند،مناطق مختلف نيز ممكن است برحسب نياز و شرايط منطقه‌اي بهالحاق يكسري برنامههاي موضعي مبادرت نمايند.
از جمله مهمترين برنامه هاي آموزش ملي كشور سوئد ميتوان به موارد ذيل اشارهنمود:
برنامه هنري كه طي آموزش پايه به استخدام افراد در مشاغل هنري منتهيمي‌گردد.
برنامه مديريتي كه طي آموزش پايه به استخدام افراد درحوزه هاي تجاري ومديريتياعم از تجارت خصوصي و يامديريتهاي دولتي منتهي ميگردد .
برنامه ساختماني كه طي آموزش پايه به استخدام افراد در صنايع ساختمان سازي ومهندسي عمران منتهي ميگردد.
برنامه تفريحي كودكان كه طي آموزش پايه به استخدام افراد در بخش پرستاري كودكان، فعاليتهاي تفريحي و پس از مدرسه، مراقبت بهداشتي ، اداره كتابخانه ها وورزشگاه‌ها منتهي ميگردد .
برنامه مهندسي برق كه طي آموزش پايه به استخدام افراد درنصب ،تعمير ونگهداريابزارهاي الكترونيكي، مخابراتي والكتريكي منتهي ميگردد .
برنامه انرژي كه طي آموزش پايه به استخدام افراد در نيروگاه‌ها ، تأسيسات تهويهو فاضلاب منتهي ميگردد .
برنامه غذايي كه طي آموزش پايه به استخدام افراد درصنايع پردازش، فروش و توزيعمواد غذايي منتهي ميگردد.
برنامه صنايع دستي كه طي آموزش پايه به استخدام افراد درمشاغل تجاري وصنايعدستي منتهي ميگردد.گفتني است كه بخش اعظم آموزشهاي مذكور دركارگاه‌هاي عملي ارائهمي‌گردد.
برنامه مراقبت‌هاي بهداشتي كه طي آموزش پايه به استخدام افراد در بخش خدماتبهداشتي، دندانپزشكي وخدمات پشتيباني منتهي ميگردد.
برنامه هتل‌داري كه طي آموزش پايه به استخدام افراد به عنوان مسئول پذيرش هتلو ترتيب دهنده كنفرانس‌ها ، خدمتكار و يا سر آشپز منتهي ميگردد.
برنامه علوم طبيعي كه به كسب دانش بيشتر افراد در زمينه رياضيات، موضوعات علميوتكنولوژي منتهي ميگردد.
برنامه علوم اجتماعي كه به مطالعه بيشتر افراد در زمينه‌هاي علوم اجتماعي،اقتصاد و زبان منتهي ميگردد .
برنامه مهندسي وسايل نقليه كه به استخدام افراد در بخش تعمير ونگهداري اتومبيلوماشين آلات منتهي ميگردد. برنامه رسانه ها كه به استخدام افراد درحوزه تبليغات،طراحي و توليد رسانه هاي تصويري منتهي ميگردد. اهداف آموزشي برنامه هاي ملي دراهداف هر برنامه ذكر شده است. در هر برنامه آموزش پايه‌اي وسيعي در زمينه شغلي بهدانش‌آموزان ارائه ميگردد. همچنين دانش آموزان بايد بتوانند از طريق اين برنامهها پايه لازم براي مطالعات بيشتر وتكميل تحصيلات مقطع متوسطه خود كسب نمايند. گفتني است كه برنامه مذكور با همكاري مدارس و دانش آموزان براي كل مدت تحصيلاتافراد طراحي ميگردد. دانش آموزاني كه به تصميم درخصوص رشته تحصيلي خود مبادرت‌ننمودند، مي‌توانند از برنامه هاي فردي بهره‌برداري نمايند. پس از گذراندن برنامههاي مذكور، دانش آموزان مي‌توانند تحت يكي از برنامه هاي ملي ، برنامه هاي ويژه ويا آموزشهاي حرفهاي آموزش ببينند. دانش آموزان مي‌توانند درعوض گذراندن سال سومآموزشي به گذراندن يك واحد تكميلي مبادرت نمايند. در اين واحد مهارتهايي به دانشآموزان آموزش داده ميشود كه با برنامه هاي انتخابي وي در ابتدا تفاوت دارد. برنامه آموزشي كار ورزي شامل آموزشهاي حرفهاي كه توسط صاحبان مشاغل ارائه مي‌گرددو نيز تحصيل در مراكز آموزشي متوسطه عمدتاً در زمره مباحث پايه محسوب مي‌گردند.
كليه دانش آموزاني كه به تحصيل در يك برنامه ملي مبادرت مي‌نمايند، ازحقگذراندن تحصيل در كليه مدارس داخل كشور برخوردار مي‌باشند. مسئولين مناطق نيز موظفبه فراهم آوردن انتخاب يك برنامه ملي براي كليه دانش آموزان و تعيين ظرفيت برنامههاي گوناگون با توجه به علائق وسلايق دانش آموزان مي‌باشند. اگر يك منطقه نتواندشرايط را براي تحصيل دانش آموزان دركليه برنامه ها فراهم آورد ،مسئولين منطقه‌ايمي‌توانند همكاري با ساير مناطق را به بحث بگذارند . دو يا چند منطقه‌اي كه با همكاري يكديگر به آموزش يك برنامه ملي مبادرت مي‌نمايند،در واقع به پديد آوردن زمينه همكاري برنامههاي آموزشي مبادرت مي‌نمايند. برنامه هاي ملي- محلي از واحدهايدرسي مختلفي تشكيل يافته اند. اهداف واحدهاي درسي در هر بخش تعيين ميگردد كه ايناهداف براي كليه مراكز آموزش متوسطه و آموزش بزرگسالان يكسان است .
برنامه هاي آموزشي
مباحث اصلي ذيل براي كليه برنامههاي آموزشي مشترك است:
|
مباحث آموزشي
|
حداقل زمان تدريس به ازاء كل ساعات برنامه 3 ساله
|
|
زبان سوئدي
|
200
|
|
زبان انگليسي
|
110
|
|
علوم اجتماعي
|
90
|
|
علوم ديني
|
30
|
|
علوم رياضي
|
110
|
|
علوم طبيعي
|
30
|
|
علوم ورزشي و بهداشتي
|
80
|
|
علوم هنري
|
30
|
دانش آموزان علاوه برپرداختن به مباحث اصلي ، به مطالعه مباحث ويژه آموزشي نيزمبادرت مي‌نمايند.كليه دانش آموزان موظف‌اند طي دورههاي مطالعاتي خود پروژه هايآموزشي نيز تحويل نمايند. زماني نيز جهت پرداختن به فعاليت هاي عملي و تكميلي مربوطبه مباحث درسي و همچنين زماني جهت گذراندن واحد هاي انتخابي دانش آموزان در نظرگرفته شده است، تا بدين ترتيب دانش آموزان بتوانند در قالب برنامه هاي ملي واحدهايآموزشي بصورت انتخابي بگذرانند .در برنامه هفتگي كه به قوانين آموزش وپرورش ضميمهشده است واحد هاي آموزشي60 دقيقه‌اي نيز در نظر گرفته شده است. در برنامه هايحرفه‌اي محور ظرف مدت زمان3 سال 2400 ساعت و در برنامه هاي دانشگاه محور2180ساعتآموزشي لحاظ گرديده است. مسئولين آموزش منطقه‌اي و مدارس از حق تصميم گيري درخصوصمباحث مختلف آموزشي و نيز تعيين مدت زمان تدريس دروس آموزشي برخوردار مي‌باشند. دربرنامه هاي حرفه‌أي محور حداقل15% از كل توان دانش آموزان به آموزش دركارگاه‌ها اختصاص مييابد. مدارس نيز موظف‌اند امكانات لازم براي يك چنين آموزشي را فراهمآورده و درحين آموزش به نظارت عملكرد كليه دانش آموزان مبادرت نمايند.يكسري ارزشهايپايه‌أي نيز كه فعاليتهاي مدارس و نيازهاي دانش آموزان وكاركنان مدارس را تحت تأثيرقرار ميدهد در 6 بخش مختلف به شرح ذيل تعيين گرديده است :
ارزيابي، ميانگين و مقاديرآموزشي ، مسئوليت دانش آموزان ، انتخاب رشته هايتحصيلي ، فعاليت اجتماعي ، ارزيابي تحصيلي و دسته بندي ها ، مسئوليت هاي مديريتي
به عنوان شاخصي جهت پايان يافتن برنامه هاي تحصيلي، سيستم امتيازي جديدي معرفيگرديد. در اين سيستم دانش آموزان پس از اتمام يك واحد درسي( كسب دانش ومهارتهايلازم تعيين شده در يك واحددرسي) از امتيازات خاصي برخوردار مي‌گردند. اين امتيازاتبراساس تعداد ساعات آموزشي كه در برنامه هاي هفتگي به هر واحد درسي اختصاص مي‌يابدبه دانش آموزان اعطا ميگردد. اما با تعداد ساعات آموزش لازم جهت نيل به اهدافتعيين شده ارتباطي ندارد در برنامه درسي اهداف هر واحد و نيز دانش و مهارتهايمطلوب دانش آموزان تعيين گرديده است .برنامه درسي بگونه‌أي طراحي گرديده كه تداومويكپارچگي با مدارس پايه حفظ شده و برتدريس دروس زبان سوئدي وانگليسي وآموزش دوزبانگي تاكيد شده است . اصول اوليه مراكز آموزش متوسطه مسئولين را موظف مي‌نمايدبطور كلي به دانش آموزان راهنمايي هاي تحصيلي ارائه نمايند .مسئولين نيز بايداطمينان يابند كه دانش آموزان در زمينه انتخاب رشته هاي تحصيلي خود درمدارس كاملاًراهنمايي وهدايت شده باشند .راهنماييهاي شغلي نيز به حوزه بازار كار و به بخش خصوصيمربوط ميگردد.
ارزيابي و بررسي كيفي
در سيستم جديد نمره دهي مقطع آموزش متوسطه پس از اتمام هر واحد درسي نمرات درسياعطا ميگردد .به دروس هر ترم تحصيلي، مباحث جداگانه آموزشي و به برخي از فعاليتهايپروژه‌اي نيز نمره‌اي تعلق مي‌گيرد .نمرات اعطا يي از مقياس مردود ، قبول ، قبولمشروط و قبول با شرايط ويژه متشكل ميگردد. در برنامه هاي درسي مختلف شاخصهاينمره دهي متفاوتي اعمال گرديده و در برخي مباحث آزمونهاي متمركز بر گزارمي‌گردد.درمدارك پايان مقطع متوسطه، تمامي نمرات واحد هاي مربوط به اين دوره ثبتمي‌گردد.
مقاطع آموزش متوسطه
دو نوع مدرسه مستقل در مقطع آموزش متوسطه فعاليت دارند كه از آن جمله ميتوان بهمدارس مستقل مقدماتي و تكميلي متوسطه اشاره نمود.مطابق لايحه اعطاي دولت به پارلمانسوئد در جهت اعمال تغييراتي در شرايط مدارس مقطع آموزش متوسطه، كليه مدارس مستقلمقطع آموزش متوسطه به اخذ شهريه مساوي با مدارس تحت نظارت شهرداري مبادرت نموده وهمانند مدارس شهرداري موظف به استخدام معلمين كار آزموده مي‌باشند. دولت سوئد همچنين به ارائه پيشنهاداتي جهت تشكيل هيئت ويژه آژانس ملي آموزش درجهت تصميم گيريدرخصوص احداث مدارس مستقل و اعطاي مسووليت بازرسي مدارس مستقل به آژانس ملي آموزشمبادرت نموده است. شهرداريها نيز به دقت نظر در فعاليتهاي مدارس و پي گيري وارزشيابي فعاليتهاي مذكور مبادرت مي‌نمايند.
مراكز آموزش متوسطه مردمي
ازتعداد 147مركز آموزش متوسطه مردمي كه دركشور وجود دارد، تعداد 49 مركز متوسطهتحت مالكيت شهرداريها و شوراهاي استاني فعاليت مي‌نمايند.تعداد 98 مركز آموزشمتوسطه مردمي نيز توسط انجمنهاي مختلف مردمي ، سازمانها و انجمنهاي مختلف حمايتياداره مي‌گردند. مراكز آموزش متوسطه مردمي به دورههاي آموزش ملي وابسته نبوده و هريك از انها به تعيين فعاليت خود براساس يادگيري‌ها و تخصص‌هاي ايدئولوژيك حوزه‌هايويژه آموزشي مبادرت مي‌نمايند.كليه مراكز آموزش متوسطه مردمي از يك هيئت حاكمبرخوردار بوده و كليه آموزشهاي مذكور به صورت رايگان ارائه ميگردد. مراكز آموزشيمذكورملزم به ارائه گزارش ساليانه از حداقل 15% كل فعاليتهاي خود مي‌باشند. دركشورسوئد بالغ بر147 دبيرستان مردمي فعاليت دارند كه تعداد 40 دبيرستان تحت مالكيتشهرداريها و شوراهاي استاني و 98 دبيرستان ديگر توسط جنبشهاي مختلف مردمي وسازمان‌ها و انجمنهاي حمايتي اداره مي‌گردند. طبق آخرين آمار بدست آمده در بهارسال 2000 بالغ بر 112000 نفر و در پاييز همان سال بالغ بر120 هزار نفر دردوره‌هايآموزش بزرگسالان مراكز آموزش متوسطه مردمي شركت كردند كه از اين تعداد بالغ بر 25% افراد در دورههاي آموزشي دراز مدت حضور داشتند.
مقطع آموزش تكميلي متوسطه
تاريخچه
دركشور سوئد، آموزش پايه در بر‌گيرنده آموزش مقدماتي و تكميلي متوسطه ميباشد.
نخستين مدارس مقطع تكميلي آموزش متوسطه كشور سوئد با تصويب قوانين جديد آموزشيطي سال 1649 آغاز به فعاليت نمودند. دانشآموزان دختر نيز به گذراندن مقطع آموزشيمذكور در مدارس خصوصي ويژه دختران كه طي قرن 18 تاسيس يافت، نايل آمدند. درطول قرننوزدهم،مدارس مقطع تكميلي آموزش متوسطه، با مدارسي كه بيشتر جهت گيري عملي داشتند،ادغام شده و مراكز آموزش متوسطه شكل گرفت. درآغاز قرن بيستم، مقطع آموزش متوسطه خودبه 2مقطع مقدماتي متوسطه و تكميلي تقسيم گرديد. درمراكز مقدماتي متوسطه زبان لاتينتدريس نشده و بر آموزش عمومي تاكيد ميگردد.اين در حالي‌است كه درمراكز تكميليآموزش متوسطه، دانشآموزان جهت ادامه تحصيل در دانشگاهها و مراكز آموزش عالي مهيامي‌شوند. مقطع آموزش مقدماتي متوسطه با اخذ گواهينامه پايان دوره به پايان مي‌رسد. در بسياري از شهرهاي كشور سوئد مدارس مختلط مقدماتي متوسطه ويژه دانشآموزان پسر ودختر تشكيل يافتهاست. در نتيجه اعمال اصلاحات آموزشي طي سال1927 دانشآموزان دختراز امكان ورود به مراكز آموزش متوسطه عمومي برخوردار گرديدند.
مراكز آموزش فني و مدارس فني و حرفهاي نيز به واسطه حمايتهاي دولت وشهرداري‌ها در پايان قرن19 احداث گرديد. گفتني است،دوره هاي آموزش حرفهاي دردانشكده‌هاي بازرگاني و دانشكده‌هاي اقتصاد گسترش يافت. در اين اثنا حمايتهاي دولتينسبتا محدود بوده و انواع متعددي از مدارس محلي فعاليت داشتند.آموزش مقطع تكميليمتوسطه در طول 25 سال گذشته شاهد تغييرات زيادي بوده است.
طبق اصلاحات1970، مدارس قبلي تحت عنوان « ژيمنازيوم»، مدارس فني و حرفهاي وآموزش حرفهاي درقالب يك واحد مديريتي گردآوري شده و تمامي انواع آموزشهاي آكادميكو حرفه‌ايادغام گرديدكه بعدها از آن تحت عنوان مقطع تكميلي متوسطه ياد گرديد. در طول دهه70 اين نوع آموزش، طبق نيروي بازار كار مورد اصلاحات مجدد قرار گرفت. ازپايان دهه90، مدارس درفرايند گسترده تغييرات قرار گرفته و مدارس تكميلي متوسطه نيزهمانند ساير مقاطع نظام آموزشي، بتدريج از حيطه هدايت هاي دولتي خارج گرديد. دراواخر دهه80، ساختار مدارس تكميلي متوسطه مجددا تغيير يافت. بسياري از رشته‌هايآموزشي مقطع تكميلي متوسطه، ادغام شده و در سال1994 در قالب16 برنامه آموزش ملي طيمدت زمان آموزش 3 ساله ارائه گرديد.لازم به ذكر است كه طي سال تحصيلي2001-2000برنامه آموزشي تحت عنوان برنامه فن‌آوري طراحي گرديد.
چهارچوب‌هاي قانوني
نظام آموزش ملي به واسطه قوانين آموزشي مصوب مجلس ملي سوئد (ريكسدگ) طراحيمي‌گردد.مدارس تكميلي متوسطه نيز از طريق آئين نامه‌هاي آموزشي مصوب دولت ادارهمي‌گردند.طي سال1999 دولت سوئد به بازبيني قوانين آموزشي كشور توسط يك كميتهپارلماني مبادرت نمود.
توصيف كلي ساختار مقطع تكميلي آموزش متوسطه
برنامههاي آموزشي مقطع تكميلي متوسطه در قالب17 برنامه ملي سازماندهي شده و بر8هسته موضوعي اعم از زبان سوئدي به عنوان زبان دوم، زبان انگليسي، علوم اجتماعي،علوم مذهبي،رياضيات، تربيت بدني، علوم بهداشتي و علوم هنري مشتمل ميگردد. علاوه براين هر رشته تحصيلي به يك يا دو ترم آموزشي تقسيم شده و ترم‌هاي تحصيلي نيز خود از 50،100،150و200 واحد درسي متشكل مي‌گردند. دانشآموزان همچنين قادر به انتخاب يكيا چند ترم تحصيلي خارج از برنامههاي آموزشي تحت عنوان برنامه گستردهمي‌باشند.آندسته از دانش‌آموزاني كه با مشكلات جدي درخصوص تحصيلات خود مواجه بودهبه حذف يك يا چند ترم تحصيلي تحت عنوان برنامه كاهشي مبادرت مي‌نمايند.آنها هم‌چنيناز فرصت انتخاب مجدد يك يا چند ترم تحصيلي مشروط برخوردار مي‌باشند. علاوه بر اينممكن است كه كليه برنامههاي آموزشي مجدداً انتخاب گردد. درتمامي موارد فوق مسؤوليتتصميم‌گيري برعهده مدارس ميباشد. كميسيون پارلماني (كميسيون 2000) مقطع تكميليمتوسطه، وظيفه بررسي ارائه طرح زمانبندي ترم‌ها و رشته‌هاي تحصيلي را برعهده داشتهو همچنين به ارائه طرح‌هايي درخصوص تعيين نمرات مقطع تكميلي متوسطه و بازبينيهسته‌هاي موضوعي مبادرت مينمايد.كميسيون مذكور همچنين به برگزاري آزمونهاي مقطعتكميلي متوسطه و ارائه توصيه‌هايي درخصوص چگونگي برنامههاي آموزشي رشته‌هايحرفه‌اي مبادرت مينمايد.گفتني است كه كميسيون مذكور به ارائه گزارش خود در پايانسال 2002 مبادرت نمود.
موسسات آموزشي
مراكز تكميلي آموزش متوسطه توسط شهرداريها، شوراهاي استاني و يا هيئت‌هاي خصوصياداره مي‌گردند در شهرداريها و شوراهاي استاني تعداد يك يا چند كميته، مسئوليتاداره و نظارت برمدارس محلي را عهده‌دارمي‌باشند.علاوه بر اين ،كليه شهرداريها ازحق احداث مراكز آموزش تكميلي متوسطه برخوردار مي‌باشند.درطول دهه90، تعداد مراكزتكميلي متوسطه تحت نظارت شهرداريها افزايش يافت. درحال حاضر مراكز تكميلي متوسطهدرتعداد200 شهرداري از ميان280 شهرداري كشور دايرمي‌باشند.
اخيرا بنياد جديدي درجهت گسترش همكاريهاي گسترده ميان شهرداريها درحوزه‌هايآموزشي تاسيس يافته است.
قوانين پذيرش تحصيلي
كليه شهرداريها موظف اند به واسطه قوانين آموزشي به برگزاري كلاسهاي آموزشتكميلي متوسطه مبادرت نمايند. به عبارت ديگر كليه شهروندان سوئدي كه موفق به پايانمقطع آموزش پايه گردند، ازحق حضور درمراكز تكميلي متوسطه برخوردار مي‌گردند. از سالتحصيلي 99-1998جهت پذيرش دانشآموزان دربرنامه ملي، دانشآموزان ملزم به گذراندنحداقل دورههاي زبانسوئدي، زبان انگليسي و رياضيات درمدارس پايه مي‌باشند. نمرات مدارس پايه بر اساس مقياس3 گانه، قبولي عادي(G) قبولي با امتيازمتوسط(VG) قبولي با امتياز عالي(MVG) به دانشآموزان اعطاء ميگردد. در جهت اعطاي نمرات قبوليبا امتيازمتوسط و قبولي با امتياز عالي معيارهاي خاص وجود دارد كه توسط آژانس مليآموزش تعيين ميگردد. گفتني است كه اگر چنانچه دانشآموزان به احراز نمره قبوليعادي نايل نگردند، در آن رشته نمره‌اي به آنها تعلق نمي‌گيرد.
از جمله تقسيم‌بندي نمرات آموزشي ميتوان به ارزشهاي عددي G=10, VG=15, MVG=20 اشاره نمود. گفتني است كه ارزشهاي عددي مذكور جهت پذيرش درتحصيلات عالي نيز بهعنوان نمرات معيار مدنظر قرار مي‌گيرد. جهت پذيرش در رشته‌هاي هنري، علاوه برآزمونهاي تخصصي، گواهينامه مهارتهاي ويژه نيز به فارغ التحصيلان اعطا ميگردد.بهطورمثال در رشته موسيقي، علاوه بر نمرات اصلي نمره واحدهاي عملي نيز به دانش‌آموزاناعطا ميگردد. به علاوه، هيئت اداره كننده مراكز آموزش تكميلي متوسطه ممكن است بهارائه ترم‌هاي آموزشي مشخص و پيش‌نياز مبادرت نمايند.
تقريباً تمامي دانش آموزان سوئدي از مجوزحضور درمراكز آموزش تكميلي متوسطهبرخوردار مي‌باشند. طبق آخرين آمار بدست آمده در سال2000، 5/97% از دانش‌آموزاني كهبه گذراندن دورههاي آموزش پايه در بهار مبادرت نمودند، در پاييز همان سال جذبدوره‌هاي آموزش تكميلي متوسطه شدند. آموزش تكميلي متوسطه ويژه بزرگسالان(افرادبالاي رده سني20 سال) در نظام آموزشي عمومي بزرگسالان و درمراكز آموزش بزرگ‌سالانتحت نظارت شهرداريها ارائه ميگردد.
مقاطع و گروه‌هاي سني
برنامههاي آموزشي مقطع تكميلي متوسطه ظرف مدت زمان3 سال و به صورت ترم‌هايساليانه نا‌مشخص آموزشي ارائه ميگردد. نظام مبتني برترم‌هاي آموزشي و عدم وجودتقويم زماني ملي، آزادي عمل زيادي درجهت سازمان‌بندي دورههاي آموزشي مقطع تكميليمتوسطه فراهم آورده است، به نحويكه ترم‌هاي تحصيلي را ميتوان بصورت فشرده با اخذچندين واحد درسي به طور همزمان يا تقسيم واحدها دركل آموزش مقطع تكميلي متوسطهمطالعه نمود.
برنامههاي آموزش ملي
از برنامههاي آموزش ملي كه2500 واحد درسي مقطع تكميلي آموزش متوسطه را تحت پوششقرار مي‌دهند، ميتوان تحت عنوان برنامه‌هايي ياد نمود كه در آن دانشآموزان ازفرصت انتخاب تخصص‌هاي متنوع و متعدد برخوردار مي‌گردند. 8 هسته موضوعي در كليهبرنامه‌هاي آموزش ملي وجود دارد. با انتخاب دوره‌ها و ترم‌هاي آموزش اختياري،امكانتخصص گرايي در كليه برنامه‌هاوجود دارد. هيئت آموزش مسؤوليت تصميم‌گيري درخصوصفراهم نمودن دوره‌ها و ترم‌هاي آموزش اختياري را عهدهدار ميباشد.دركليهبرنامه‌هاي آموزشي، دانشآموزان از انتخاب‌هاي شخصي خود بالغ بر300 واحد آموزشيبرخوردارمي‌باشند. به عنوان مثال آنها ممكن است به انتخاب زبان خارجي ديگري مبادرتنموده و يا به حذف دوره‌هايي در برنامههاي ديگر مبادرت نمايند.كليه برنامههاي مليبه عنوان پايه‌اي براي مطالعات بيشتر و مجوز اساسي جهت پرداختن به تحصيلات عاليمطرح مي‌باشند.
برنامههاي ويژه
آندسته از دانش‌آموزاني كه به برنامههاي آموزشي غير از برنامههاي ملي فوقعلاقه‌مند باشند، گزينه ديگري نيز در اختيار دارند كه از آن تحت عنوان برنامه‌هايآموزشي ويژه ياد ميگردد.برنامه مذكور نيز قاعدتاً مدت زمان 3 سال به طول انجاميدهو با برنامههاي آموزش ملي برابر است.برنامه آموزشي مذكور شامل 2500 واحد آموزشيويژه مقطع آموزش تكميلي متوسطه بوده و دانشآموزان از حق يكسان برخورداري از زمانآموزش تضميني نظير برنامههاي آموزش ملي برخوردار مي‌باشند. برنامههاي آموزشي ويژهمشتمل بر8 هسته موضوعي مشابه به علاوه فعاليتهاي تحقيقاتي ميباشد. برنامه‌هايآموزشي ويژه شامل ترم‌هاي تحصيلي ارائه شده مشابه برنامههاي ملي يا ترم‌هاي آموزشمحلي مي‌باشند.
برنامههاي آموزشي ويژه، اغلب توسط شهرداريها و با همكاري نهادهاي محلي ارائهمي‌گردد. مدارس كشور با همكاري دانشآموزان به تدوين برنامههاي آموزشي براي دورهآموزش مذكور مبادرت مينمايد.هدف اصلي برنامه مذكور اعطاي اختيار عمل و انعطافپذيري بيشتر به دانشآموزان و شهرداريها علاوه بر برنامههاي ملي ميباشد. ازاواخر دهه90 تمايل به ارائه برنامههاي مذكور افزايش يافته است.
برنامههاي شخصي
ارائه برنامههاي آموزشي شخصي عمدتاً در جهت حمايت از آندسته از دانش‌آموزانياست كه از مجوز انتخاب برنامههاي ملي يا برنامههاي آموزشي ويژه برخوردارنمي‌باشند. برنامه آموزشي مذكور بر مبناي نيازهاي آموزشي دانشآموزان تعيين و تدوينمي‌گردد. شهرداري ها نيز به ارائه برنامههاي شخصي مبادرت نموده و دانشآموزان بهانتخاب آن مي‌پردازند. هدف از برگزاري چنين دوره‌هايي برخورداري دانشآموزان ازفرصت حضور در آموزش دورههاي اموزش ملي و برخورداري از فرصت مطالعه يك يا چند موضوعآموزش پايه ميباشد. با حضور درچنين دورههاي آموزشي دانشآموزان از پذيرش دربرنامه‌هاي ملي يا برنامههاي آموزشي ويژه بهره‌مند مي‌گردند. برنامههاي شخصي رامي‌توان به منظور تطبيق با نيازهاي آموزش افرادي كه اخيراً وارد كشور سوئد شدهاند،تعديل نمود كه از آن جمله ميتوان به دورههاي آموزش مقدماتي زبان سوئدي به عنوانزبان دوم و آموزش علوم اجتماعي اشاره نمود. در برنامههاي شخصي همچنين دوره‌هايآموزش حرفهاي با هدف فراهم آوردن فرصت استخدام براي افراد علاوه برموضوعات خاصآموزشي مقطع تكميلي آموزش متوسطه به دانشآموزان ارائه ميگردد. از جمله ديگردوره‌هاي تحصيلي كه ميتوان آنها را در چهارچوب برنامههاي شخصي گنجاند ميتوان بهبرنامه‌هاي آموزش ويژه دانش آموزان با نيازهاي خاص(افرادي با ناتواني‌هاي يادگيري) اشاره نمود. طرح آزمايشي جديد و مدرن ديگري در خصوص تعليم و تربيت دانش‌آموزانسوئدي اجرا ميگردد كه از آن تحت عنوان «تربيت در حوزه زندگي كاري دانشآموزان» يادمي‌گردد.گفتني است كه حدود يك سوم زمان آموزش، درمراكز شغلي صرف ميگردد.طرح مذكورراه ديگري جهت دستيابي به اهداف و برنامههاي آموزشي و همچنين دستيابي به قابليت وتوانايي لازم در آموزش عادي در قالب اجراي برنامه ملي يا برنامه آموزشي ويژهمي‌باشد كه به واسطه ارائه موضوعات آموزش فني در مدارس و تربيت دانشآموزان درمحيط‌هاي كاري(APU) به دانشآموزان ارائه ميگردد. به جز برنامههاي عمليدانش‌آموزان درحوزه زندگي كاري كه طبق برنامه هاي آموزشي خاصي به دانشآموزان ارائهمي‌گردد، آنان همچنين ملزم به فراگيري موضوعات خاص و برنامههاي موضوعي مي‌گردند. هدف اينگونه تعليم و تربيت برآورده نمودن نيازهاي متغير زندگي كاري دانش‌آموزانجهت برخورداري از حداقل بازار كار ميباشد كه به ارائه فرصت اجراي نقش مهم‌ترآموزشي در برنامه ملي درمحيط كار منتهي ميگردد. محتواي برنامههاي آموزشي طرحتربيت در زندگي كاري طبق توافقات به عمل آمده ميان دانشآموزان، مدارس و مراكز كاريتعيين ميگردد. شهرداريها و مراكز آموزش تكميلي متوسطه در زمره سازماندهندگانآموزشي طرح مذكور محسوب مي‌گردند. پس ازگذراندن دوره آموزشي9 ساله آموزش پايه، دانشآموزان به انتخاب برنامه آموزشي كه مايل به آموختن آن در مراكز تكميلي متوسطهمي‌باشند مبادرت مي‌نمايند.اگر شهرداريهاي محلي به ارائه برنامههاي آموزشي موردنظر مبادرت ننمايد، دانش آموزان ازحقوق مساوي جهت درخواست پذيرش در برنامه‌هايآموزشي ساير دواير شهرداريها برخوردار مي‌گردند.گفتني است كه شهرداريها موظف بهتأميين بودجه آموزشي دانش آموزان مي‌باشند.اگردانش آموزان مقطع تكميلي متوسطهدوره‌هاي آموزشي نظير برنامههاي آموزش ملي يا برنامههاي تخصصي آموزشي رابربرنامه‌هاي ارائه شده درمراكزتكميلي متوسطه تحت نظارت شهرداريها ارجحيت دهند،شهرداريها موظف به تقبل هزينه ثبت نام دانش آموزان درچنين دوره‌هايي مي‌باشند. دورههاي آموزشي مقطع آموزش متوسطه مدارس مستقل كشور ميبايستي با سياستهايشهرداري‌هاي كشور مطابقت داشته باشد. به علاوه، مدارس مذكور همچنين ميبايستي بهتامين ارزش هاي بنيادي نظام آموزش عمومي مبادرت نموده و در دسترس كليه دانش آموزانيكه از حق برخورداري از آموزش يكسان در نظام آموزش عمومي برخوردار مي‌باشند ، قرارگيرد. مدارس مستقل ميبايستي از شروط ديگرمصوب دولت تبعيت نمايند.مراكز آموزشتكميلي متوسطه و شهرداريهاي متبوع ميبايستي درخصوص مقادير بودجه به توافق نائلآيند كه در غير اين صورت شهرداريها ملزم به پرداخت بودجه مصوب دولت مي‌گردند.طيسال‌هاي اخيرتعداد مراكز متوسطه تكميلي مستقل به طور قابل ملاحظه‌اي افزايش يافتهاست. طبق آخرين آمار به دست آمده طي سال تحصيلي 2001-2000 مقطع تكميلي متوسطه بر 7/4 در صد تعداد كل مراكز آموزش متوسطه كشور و تعداد دانش آموزان آن بر 15 در صد بالغ ميگردد. برگزاري هر گونه دوره آموزشي در مدارس تكميلي ميبايستي تحت نظارتدولتي قرار گيرد.اگر چنانچه برنامههاي آموزشي به طور ويژه‌اي مهم ارزيابي گردد،مدارس تكميلي از بودجه‌هاي دولتي برخوردار مي‌گردند. از سري آموزش‌هايي كه از محلبودجه حمايتي دولت به داوطلبين ارائه ميشود، تحت عنوان Kompletterande utbiliding ياد ميگردد. دورههاي آموزش تكميلي ، تحت بازرسي آژانس ملي آموزش عالي و اتخاذتصميم گيري درخصوص نظارت بر مدارس مذكور، توسط آژانس ملي آموزش صورت مي‌گيرد.
ارزشيابي تحصيلي
معيارهاي نمره گذاري خاصي جهت تعيين نمرات در مقطع آموزش تكميلي متوسطه وجوددارد كه از آن جمله ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود:
قبولي با امتياز عالي(MVG)
قبولي با امتياز متوسط(VG)
قبولي(G)
عدم قبولي(مردودي)(IG)
به دانشآموزان دوره آموزش تكميلي متوسطه در ازاي گذراندن دورههاي آموزشينمراتي اعطا ميگردد. از لحاظ نظري، نقطه زماني خاص جهت درج نمرات تحصيليدانش‌آموزان وجود ندارد و اين در حالي‌است كه در صورت لزوم، دانشآموزان از حقدريافت كارنامه نمرات خود طي ترم‌هاي آموزشي برخوردارمي‌گردند.نمرات تحصيلي دراسنادجداگانه درج گرديده و معلمين از مجوز اعطاي نمرات قبولي به آندسته از دانش‌آموزانيكه مدت كافي دركلاسهاي درسي حضور نيافته‌اند، برخوردار نمي‌باشند. جهت اعطاي نمراتدر دروس سوئدي به عنوان زبان دوم، زبان انگليسي و رياضيات، معلمين ميبايستي بهبرگزاري آزمونهاي ملي مبادرت نمايند. برگزاري آزمونهاي مذكور در مدارس، اختياريبوده اما از جولاي 2001 به صورت اجباري درآمده است.
كليه دانشآموزان پس از تكميل مقطع تكميلي متوسطه مجاز به حضور مجدد در آزمونهاجهت ارتقاء بهبود نمرات خود مي‌باشند. شهرداريها از حق تعيين و دريافت مبالغي تاسقف500 سك جهت حضور مجدد افراد در هر آزمون برخوردار مي‌باشند.
گواهينامه‌هاي آموزشي
در مقطع تكميلي متوسطه هيچ‌گونه آزمون خاصي برگزار نمي‌گردد. اما هر يك ازدانش‌آموزان از گواهينامه پاياني حاوي خلاصه‌اي از دورههاي آموزشي گذرانده و نمراتدريافتي دورههاي مذكور برخوردار مي‌گردند. گفتني است كه جهت دريافت گواهينامهپايان دوره تحصيلات فوق دانشآموزان ميبايستي برنامه ملي يا برنامه آموزشي ويژه راگذرانده، در كليه دوره‌ها نمره قبولي كسب نموده و به مشاركت در فعاليتهاي پروژه‌ايمبادرت نمايند.
روابط آموزشي- استخدامي
تقريباً كليه برنامههاي آموزشي كشور سوئد مشتمل بر آموزش در محيط كار ميباشد. به عبارت ديگر دروس كارگاهي خارج از مدارس با عنوان(APU ) به دانش‌آموزانارائهمي‌گردد. طرحAPU دانشآموزان را قادرمي‌سازد كه دانشي را كه در مدارسآموخته‌اند به طور عملي به كار گرفته و آموخته‌هاي خود را گسترش دهند. دربرنامه‌هاي مربوطه،حداقل 15 هفته از كل زمان دورههاي آموزشي به آموزش در محيط‌هايكاري اختصاص مييابد. اگر‌چه ممكن است كه برخي مراكز كاري به اخذ شهريه ازدانش‌آموزان مبادرت نمايند، اما معمولاً از دانشآموزان در طولAPU شهريه‌اي دريافتنمي‌گردد.
ساختارهاي سازماني حوزه آموزش
آموزش و تحصيل درمراكزمستقل تكميلي متوسطه ميبايستي به كسب دانش و مهارت‌هايآموزشي توسط دانشآموزان درمراكز آموزش تكميلي متوسطه تحت نظارت شهرداريها منجرگردد.كليه مدارسي كه واجد شرايط باشند توسط آژانس ملي آموزش مستحق دريافت كمك‌هايدولتي تشخيص داده مي‌شوند.اگر آژانس ملي آموزش مدارس مذكور را مستحق دريافت بودجهدولتي اعلام نمايد، شهرداريهاي محل اقامت دانشآموزان، مسئوليت پرداخت بودجه بهمدارس مستقل را عهدهدار شده و در اينصورت دانش اموزان از كمك تحصيلي برخوردارمي‌گردند. طي سالهاي اخير مراكز تكميلي آموزش متوسطه افزايش يافته است و اين درحالي‌است كه مدارس از ابعاد نسبتاً كوچكي برخوردار مي‌باشند. طبق آخرين آمار بدستآمده در حدود 11000 دانش‌آموز سوئدي درمراكز تكميلي آموزش متوسطه مستقل، ثبت نامنموده‌اند كه حدود 4 درصد از تعداد كل دانشآموزان كشور را شامل ميگردد.
مشاركت آموزشي
مشاركت فعالان آموزشي عمدتاً از طريق شيوه‌هاي مختلف مشاوره با والدين دانشآموزان صورت مي‌پذيرد. طي سالهاي اخير، دولت سوئد به افزايش ميزان تاثيرگذاريوالدين دانش آموزان در سياست مدارس پايه و مقطع تكميلي متوسطه مبادرت نمودهاست.گفتني است كه اين چنين فرصتهايي در سطح آموزش عالي براي دانش جويان و كادر حوزهصنايع و دواير دولتي در جهت تاثير گذاري بر فعاليتهاي آموزشي فراهم آمده است. مطابق قوانين آموزشي كشور سوئد كليه دانش آموزان مدارس پايه و تكميلي متوسطه از حقتاثير گذاري بر طرح و محتواي دروسي آموزشي خود برخوردارمي‌باشند.طبق چنين قوانينيتوانايي و اشتياق كودكان در جهت تاثيرگذاري و پذيرش مسئوليتهاي اجتماعي، فرهنگي وسازماني مدارس مورد حمايت واقع ميگردد. معلمين نيز از حق تاثيرگذاري اجتماعي،فرهنگي و سازماني، متدهاي آموزشي و تعيين و طراحي محتوي دروس آموزشي برخوردارمي‌باشند. رؤساي مدارس نيز از مسئوليت ويژه‌اي در جهت گسترش مكانيزم‌هاي افزايشدهنده ميزان تاثيرگذاري دانش آموزان بر ساختار آموزشي مدارس و گزارش پيشرفت تحصيليكودكان به والدين برخوردار مي‌باشند. گفتني است كه ساليانه حداقل يكبار ،معلمين،دانش آموزان و والدين كودكان رده سني6 سال به گفتگو در خصوص گسترش بعد شخصيتي ،متدهاي آموزشي و برآورد پيشرفت‌هاي اجتماعي ، فرهنگي و آموزشي كودكان سوئدي مبادرتمي‌نمايند. والدين كودكان نيز از تشكلهايي در انجمنهاي اوليا مربيان برخوردار بودهو از اين طريق به تاثير گذاري بر فعاليت مدارس مبادرت مي‌نمايند.گفتني است كهانجمن‌هاي اوليا - مربيان دركليه سطوح محلي و مركزي فعاليت دارند. از جمله ديگرنهادهاي دست اندركار كه تحت نظارت دولت تشكيل مييابد ميتوان به انجمن ملي خانه ومدرسه اشاره نمودكه درسطوح محلي وملي فعاليت مينمايد.گفتني است كه انجمن مذكور نيزبه ارائه پيشنهاداتي درخصوص ساماندهي وسازماندهي امور مدارس كشورمبادرتمي‌نمايد.اغلب شهرداريهاي كشورسوئد نيز از انجمنهاي مشاوره‌اي برخوردار مي‌باشندكه والدين دانش آموزان نيزدرآن حضوردارند.مطابق قوانين مصوب مجلس مليسوئد(ريكسدگ)مسئووليت اتخاذ تصميمات جديددرحوزه آموزش، از شهرداريهاي كشورطي دورهآزمايشي(تاجولاي2003)به هيئت‌هاي محلي متشكل ازسهم عمده‌اي از والدين دانش آموزانتفويض گرديدهاست.گفتني است كه طرح آزمايشي مذكور،مدارس پايه وآموزش كودكاناستثنايي رانيزشامل ميگردد.لازم به ذكراست كه نمايندگاني ازدانش آموزان نيزبهعنوان اعضاي گروه ازحق ارائه نظر، پيشنهاد و رأي درطرح مذكور برخوردارمي باشند. ازآن‌جايي كه انجمن اولياء ازمسئوليت‌هاي تخصصي درخصوص اتخاذ روشهاي آموزشي وتعيينمحتواي دروس آموزشي و مسئوليت رسيدگي برعملكرد مراجع رسمي و رسيدگي به مواردي كه بهنقض حقوق فردي دانش آموزان منجر ميگردد ، برخوردار نمي‌باشند، از اين روي اين گونهمسئوليت‌ها به انجمن شهرداريهاي سراسركشورتفويض ميگردد. طرح آزمايشي ديگرينيزدرانجمن‌هاي محلي اوليا- مربيان مدارس سوئد به مدت 4سال تا 30 ژوئن2003به اجرادر آمد. انجمن شهرداريها برمبناي پيشنهادات دانش آموزان، به انتخاب نمايندگان دانشآموزي براي انجمن محلي مدارس مبادرت مي‌نمايند. نمايندگان سازمانها و صنايع نيز بهاتفاق يكديگرجهت بررسي برنامههاي ملي آموزش فني وآموزش تكميلي متوسطه درجلساتآژانس ملي آموزش حضورمي يابند .دولت سوئد در بهار1999 به تشكيل گروهي متشكل ازنمايندگان حوزه صنايع، نهادهاي محلي سوئد، فدارسيون شوراهاي استاني، آژانس مليآموزش، وزارت آموزش وعلوم، وزارت صنايع واستخدام و ارتباطات مبادرت نمود. وظيفه اينگروه، ارائه طرح‌هايي درخصوص چگونگي گسترش همكاريهاي ميان مدارس واجتماع ميباشد. اين گروه به طراحي برنامههاي فني مقطع تكميلي آموزش متوسطه درجهت برآورده نمودنتقاضاهاي آتي مراكز آموزشي مذكورمبادرت مينمايد. در نوامبر سال2000، گروه مذكور بهارائه پيشنهاداتي به وزيرآموزش وپرورش و نهاد آموزش بزرگسالان مبادرت نمود. گفتنياست كه اين گزارش به منظور ارائه اظهارنظررسمي به مراجع ، سازمانها و شهرداريها وكميسيون مقطع تكميلي آموزش متوسطه تنظيم وتدوين گرديد.
برنامه ريزي آموزشي
شهرداريها، مدارس ، دانشگاهها و دانشكده‌هاي سراسركشورسوئد عهده دارمسئوليتتنظيم ساعات آموزشي و برنامه هاي سال تحصيلي به صورت جداول زمان بندي شده روزانه وهفتگي مي‌باشند.درمدارس پايه ومقطع متوسطه، سال تحصيلي از2 ترم بهاري وپاييزي بالغبر178روزمتشكل ميگردد. تاريخ دقيق آغازو پايان ترم‌هاي آموزشي بهاري و پاييزي توسطكميته ملي آموزش سوئد مستقر در شهرداريهاي كشورتعيين ميگردد. سال تحصيلي درمدارسپايه وآموزش متوسطه دراواخر ماه اوت آغاز شده و درماه ژوئن به پايان مي‌رسد. تعطيلات1روزه درطول هردوترم تحصيلي،2تعطيلي يك هفته‌اي درترم بهاري، تعطيل ورزشيدرفوريه يا مارس، تعطيلي ايسترEaster (عيدمذهبي مسيحيان) درترم پاييزي وتعطيلي يكهفته‌اي به مناسب روز قديسين ازجمله مهمترين ايام تعطيلات مراكز آموزش پايه ومتوسطهكشور سوئد محسوب ميگردد. گفتني است كه تحت شرايط خاص و درصورت درخواست والدين ياقيمين دانش آموزان، با معافيت تحصيلي مقطعي دانش آموزان درمدارس پايه موافقتمي‌گردد. دورههاي آموزش مدارس پايه و متوسطه ظرف مدت 5 روزازدوشنبه تاجمعه برايدانش آموزان سوئدي برگزارمي‌گردد. مسئووليت تصميم گيري درخصوص تعيين طول مدت آموزشروزانه و ساعات آغاز وپايان آموزش برعهده خود مدارس ميباشد و اين درحالي است كهاين مدت زماني نبايد از8 ساعت آموزشي براي دانشآموزان مقاطع بالا و 6 ساعت برايدانش آموزان مقاطع پايين (2سال اول) تجاوز نمايد.
پذيرش تحصيلي
در كشور سوئد دانشآموزان زماني از مجوز ورود به دورههاي آموزش عالي برخوردارمي‌گردند كه ابتدا از كليه شرايط عمومي وسپس شرايط اختصاصي جهت ورود به دانشگاه‌هايا كالج‌هايدانشگاهي برخوردار باشند.از جمله مهمترين شرايط عمومي ورود دانشجويانبه مقطع آموزش كارشناسي ميتوان به پايان موفقيت آميز برنامه ملي3 ساله مقطعمتوسطه ويا دوره هاي آموزش زبان خارجي وسوئدي اشاره نمود. گفتني است آن دسته ازمتقاضياني كه از زبان مادري غير از زبان اسكانديناوي برخوردار باشند، بايد ازاطلاعات كافي درخصوص زبان سوئدي برخوردار باشند. به عنوان مثال از طريق يك دوره يكساله آمادگي اين آشنايي را كسب كرده باشند .مسئوليت پذيرش وگزينش دانشجويان برعهدهخود مؤسسات ميباشد. درچارچوب‌هاي تعيين شده، مؤسسات مذكور از حق تصميم‌گيري درخصوصشاخص‌هاي پذيرش دانشجو برخوردار مي‌باشند. فرايند پذيرش يا بصورت منطقه‌اي ويا ازطريق سرويس مركزي آژانس ملي آموزش عالي صورت مي‌پذيرد. جهت گزينش دانشجويان نيز يكيا چند شاخص اصلي من جمله نمرات آموزشي، نتايج آزمون صلاحيت دانشگاهي، نتايج آزمونويژه و ميزان تجربيات كاري وتحصيلات قبلي دانشجويان مد نظر قرار مي‌گيرد. طيدهه‌هاي1970 و1980 عليرغم نياز روز افزون، ظرفيت سيستم آموزش عالي سوئد تقريباًثابت بوده وتعداد پذيرفته‌شدگان اين سيستم بر تعداد40 تا 45 هزار نفر در سال بالغمي‌گرديد. از سال 1991 برتعداد مراكز دانشگاهي ارائه كننده دورههاي آموزش كارشناسيافزوده شده و در اواسط دهه1990 تعداد دانشجويان دورههاي مذكور بر30% بالغ گرديد. تقريباً30% از جوانان سوئدي پس از اتمام دوره آموزش پايه و تكميلي متوسطه بهتحصيلات خود درمراكز آموزش عالي ادامه مي‌دهند غير از دانش آموزاني كه مستقيماً از مدارس تكميلي متوسطه وارد دورههاي تحصيلات تكميلي مي‌شوند، سهم نسبتاً عمده‌اياز دانشجويان اين دوره‌ها به خيل دانشآموزان بالغ تعلق دارد.
آموزش عالي
تاريخچه
قديمي‌ترين دانشگاه سوئد و كشورهاي اسكانديناوي( دانشگاه اوپسالا Uppsala) طيسال 1477 تأسيس شد.گفتني است در آن اثنا دانشگاه مذكور بر دانشكده‌هاي فلسفه، حقوقو الهيات مشتمل بوده و مختص دانشجوياني بود كه قادر به ادامه تحصيل در سايردانشگاه‌هاي اروپائي نبودند.طي قرن هفدهم دانشگاه لاند شروع به فعاليت نموده وآموزش عالي برخي از رشته‌هاي علوم طبيعي را نيز شامل مي‌گرديد. علوم طبيعي در قرنهجدهم گسترش عمده‌اي يافت. طي قرن نوزدهم آزمون ورودي تحت عنوان معيار پذيرش دانشآموزان برگزار گرديده و طي دهه80 به مدارس گرامر آن زمان تعميم يافته امادانشگاه‌ها كنترل زيادي برآن داشتند. تخصص و علاقه به تحقيق موجب گرديد تامهارت‌هايعلمي به عنوان يكي از مهمترين معيارهاي انتصاب اساتيدتعيين گردد. در اواخر قرن19،تعدادي ازمؤسسات آموزش عالي تخصصي نيز آغاز به فعاليت نمودند كه بعداً بهدانشكده‌ها تغيير وضعيت دادند. دانشگاههاي " آزاد " نيز طي سال 1891 درگوتنبرگ وطي سال 1878 در استكهلم آغاز به فعاليت نمودند. دانشگاههاي مذكور بر علوم طبيعيتمركز داشته و در جهت برآورده ساختن نيازمنديهاي ساختار آموزشي هماهنگ باجامعه ومحيط اطراف فعاليت مي‌نمودند. در سال1889 دانشكده‌ها نيز به دانشگاهها تغييروضعيت دادند. از آغاز قرن 19، مؤسسة كارولينسكا و مؤسسه سلطنتي فن‌آوري درحوزه‌هايپزشكي و فن‌آوري آغاز به فعاليت نمودند. در سال 1997 دولت سوئد تصميم به تغييروضعيت دانشكده‌هاي دولتي به دانشگاهها گرفت. توسعة اساسي آموزش عالي در دهة 1960اتفاق افتاد يعني هنگامي كه دانشكده‌ها در اكثر نقاط داير شدند. رشته‌هاي آموزشيبا برنامههاي درسي ويژه تعيين شده و در سال1969 تصويب گرديد.طي سال 1977 آموزشعالي دچار تحولات اساسي گرديد. تقريباً كليه دورههاي آموزش عالي در قالب سيستمواحدي ادغام شده و به واسطه قوانين يكسان اداره مي‌گرديد. ويژگي بارز اصلاحات،تأكيد عمده بر آموزش عالي به عنوان گامي در زندگي كاري و برآورده نمودن نيازهايمنطبق با آن بود. جهت نيل به هدف مذكور، برنامههاي آموزشي عمدتاً درقالب سيستميواحد ادغام گرديد. درهمين اثنا آموزش رايگان، توسط مجلس ملي سوئد (ريكسدگ) كنارگذاشته شد. گفتني است كه ريكسدگ هر ساله در خصوص ابعاد و اصول كلي آموزش رايگان بهاتخاذ تصميم مبادرت مي‌نمود. پذيرش دانشجو عمدتاً بصورت متمركز انجام مي‌گرفت. اين در حالي است كه پذيرش رايگان عمدتاً توسط دانشكده‌ها صورت مي‌گرفت. علاوه براين، آژانس دولتي عهدهدار مسئوليت پذيرش و تعهد برنامههاي آموزشي بود. آژانسمذكور همچنين عهدهدار مسئوليت تعيين برنامههاي آموزش عمومي در جهت تعيين خطوطكلّي آموزش ملي بود. دانشجويان نسبت به اين نظام معترض بودند زيرا باعث محدوديت درانتخاب رشته‌هاي تحصيلي مي‌گرديد. از اين‌روي در اوايل دهة 90 اصلاحاتي صورت گرفتكه منجربه تنظيم قوانين جديد آموزش عالي طي سال 1993 گرديد. نتيجه براين شد كهريكسدگ و دولت سوئد به تصميم گيري درخصوص خطوط آموزشي مبادرت ننموده و تنها بهتصميم گيري درخصوص نحوه و شرايط اعطاي مدارك اعطايي و دامنه و اهداف آن مبادرتمي‌نمودند. آژانس ملي كنار گذاشته شده و در نتيجه دانشجويان از آزادي عمل بيش‌تريبرخوردار گرديدند.حضور درمراكز آموزش عالي بهطور قابل ملاحظه‌اي افزايش يافت.
در سال 1977 ، كليه آموزشهاي پس از مقطع آموزش متوسطه( كليه آموزشهاي دانشگاهيوكالجهاي غير دانشگاهي و انواع مختلف آموزشهاي حرفه أي) بصورت يك سيستم واحد در آمد .
براي سيستم مذكور، برنامه ريزي و قوانين ملي معتبري طراحي گرديده و اهداف وطولدوره‌ها ومسائلي مالي توسط مجلس ملي سوئد تعيين گرديد. تا سال 1989 دولت سوئد بهطراحي برنامههاي آموزشي مبادرت مي‌نمود، اين در حالي‌است كه پس از تغيير حكومت درپاييز سال1991 اصلاحات كلي با هدف حذف قوانين مذكور از سيستم واحد آموزشي عالي واعطاي اختيارات بيشتر به موسسات آموزش عالي صورت گرفت .اين اصلاحات در سال1992 توسطمجلس تصويب شده و در اول جولاي سال1993 قوانين جديد آموزش عالي ارائه گرديد. سازماندهي تحصيلي و تعيين تعداد واحدهاي پيشنهادي آموزشي بطور محلي صورت مي‌گيرد. با توجه به قوانين تحصيلات تكميلي مصوب سال1993 هدف موسسات آموزش عالي ارائه آموزشهاي تكميلي و انجام تحقيقات و نيز توسعه فرهنگ و هنر سوئدي ميباشد.تأكيد اصليبركيفيت واستفاده بهينه از منابع آموزشي در دسترس ميباشد . در آموزش عالي از كليهجهات ميان زنان ومردان تساوي وجود داشته و دانشگاهها وكالجهاي دانشگاهي به توسعهارتباطات بين المللي با ساير كشورها مبادرت مي‌نمايند. در اوايل دهه40 حدود %80شهروندان سوئدي از تحصيلات پايه برخوردار بوده و كمتر از 10 درصد از آنان نيز بهگذراندن مقطع آموزش متوسطه نائل آمدند. اين در حالي است كه تنها 2درصد از افراد از مدارك آموزش عالي بر خوردار بودند.تقريباً پس از گذشت60 سال تغييرات زيادي درساختار آموزش عالي اعمال گرديده است. به نحويكه در آغاز سال2000 بيش از 75 در صداز جمعيت 25 تا64 ساله، از تحصيلات مقطع تكميلي متوسطه برخوردار بوده و نسبت جمعيتبرخوردار از تحصيلات عالي بر29درصد بالغ گرديد. درآغاز دهه30 بالغ بر2500 نفردرآزمون پذيرش حضور يافته و حدود نيمي از آنان به آموزش عالي راه يافتند. طيدهه1960 تعداد دانشجويان جديد به ميزان سه برابر افزايش يافت. به عبارت ديگر ازتعداد7800 نفر به 26400 نفر در اواخر دهه بالغ گرديد.با گذشت زمان افزايشي پيوستهو ممتدي درتعداد دانشجويان رخ داده و آموزش عالي بويژه طي دهه90 از گسترش چشم‌گيريبرخوردار گرديد. برنامههاي نوين آموزش معلمان نيز براهميت مقاطع آموزش تخصصي تأكيدداشته كه به قادر ساختن معلمين در جهت تشخيص مشكلات آموزشي مدارس و حمايت از دانشآموزان منجر ميگردد. دربرنامه هاي نوين آموزشي، كليه معلمين، در هر رشته‌اي كه بهتحصيل مبادرت مي‌نمايند، به توانائي هاي آموزش پايه دردورة تعليمات عمومي و تعميقدانش خود با مطالعه در گرايش‌هاي اختصاصي رشته‌هاي مختلف آموزشي نائل مي‌آيند. جهتاخذ دريافت مدرك معلمي فوق، دانشجويان آموزش معلمان ميبايستي از دانش ومهارت‌هاي لازم جهت درك اهداف دورههاي آموزش پيش دبستاني، مدارس ابتدايي و مراكزآموزشي برخوردار بوده و هم چنين در فعاليتهاي منطبق برساختارهاي آموزشي مشاركتنمايند. از جمله ديگر شرايط لازم ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود:
ـ انتقال مطالب و دانش مربوط به موضوع يا موضوعات مورد نظر به دانشآموزان
ـ ارزشيابي و تصديق پيشرفت دانشآموزان و برقراري ارتباط با والدين
ـ آشنايي، تجزيه وتحليل و تعيين ديدگاه‌هاي دانش آموزان درخصوص موضوعات علومانساني، زيست محيطي و اعمال تغييرات در محيط اطراف
ـ تميز دادن و وقوف براهميت تفاوتهاي ميان جنسيت‌هاي مختلف به هنگام تدريس وارائه مطالب آموزشي
ـ مشاركت درطرح ريزي، اجراء و ارزشيابي طرحهاي آموزشي ومديريت طرحهاي مذكور
ـ بهره گيري ازTO(تكنولوژي اطلاعات ) در جهت توسعه برنامه هاي آموزشي و وقوف براهميت نقش علوم چندرسانه‌اي درآن.
سال تحصيلي دانشگاهي
سال دانشگاهي دركشور سوئد بر40 هفته آموزشي متشكل از 2 ترم تحصيلي (ترم پاييزه از اواسط يا اواخر اگوست تا اواسط ژانويه وترم بهاره از اواسط ژانويه تا ابتدايژوئن) مشتمل ميگردد.
توصيف عمومي ساختار آموزش عالي
دورههاي آموزش عالي و مطالعات وتحقيقا ت آموزش تكميلي در تعداد 13دانشگاه و 23دانشكده كشور برگزارمي‌گردد. گفتني است كه مسئوليت رسيدگي و نظارت بر اموردانشگاه‌ها ي مذكور بر عهده نهادهاي ايالتي آموزشي قرار دارد. تعداد3 موسسه غيررسمي آموزشي (دانشگاه تكنولوژي(chalmerz )، دانشكده (jonkoing )و دانشكده علوماقتصاد استكهلم در استگهله) نيز به ارائه مدارك آموزشي مبادرت مي‌نمايند. بالغ بر20موسسه آموزشي عالي كشور، از مجوز اعطاي مدرك علمي در مقطع كارشناسيبرخوردارمي‌باشند. آموزش عالي در كشورسوئد به مقاطع كارشناسي و كارشناسي ارشد تقسيممي‌گردد. دورههاي آموزش كارشناسي، آموزشهاي ضمن خدمت و آموزش تكميلي را نيز تحتپوشش قرار ميدهد.
ارزيابي تحصيلي مراكز آموزش عالي
در كشور سوئد هيات اعضاي علمي مراكز آموزش عالي كه مستقل از دولت و ساير موسساتفعاليت مينمايد به ارزشيابي عملكرد مراكز آموزش عالي مبادرت مينمايد. هيات مذكوربا جمع آوري اطلاعات درخصوص عملكرد نظام آموزشي به طور منظم و تجزيه و تحليل آنها،به پيشنهاد تغييرات و اقدامات اصلاحي ضروري مبادرت مينمايد. برنامه ارزش يابي هياُت مذكور در خصوص برنامههاي آموزشي به منظور ارتقاء كيفيت آموزشي مراكز آموزش عاليمد نظر قرارمي‌گيرد. روش هيات امناي ملي بر پايه خود ارزيابي با استفاده از همتايانملي و بين المللي است. همچنين هيات امنا در گسترش روشهاي كنترل كيفيت و فراهم آوردنمسائلي جهت ارتقاء كيفي موسسات مشاركت دارد.
چار چوب‌هاي قانوني
قانون جديد حاكم بر ساختار آموزشي عالي كشور سوئد كه از اول جولاي سال 1993 بهاجرا در آمد، به كاهش تاثير نظارتي ايالات كشور بر عملكرد روزمره دانشگاهها ودانشكده‌ها ي كشور منتهي گرديد. آژانس ملي آموزش عالي سوئد از اول جولاي 1995 عهدهدار بررسي و ارائه مدارك دانشگاهي دانشجويان كشور بوده است . اين در حالي است كهمدارك علمي دانشگاههاي علوم كشاورزي توسط دانشگاه ملي سوئد و بررسي مدارك دوره‌هايآموزشي فني و حرفهاي بر عهده دپارتمان آموزش گذارده شده است.
مراكز آموزش عالي
دورههاي آموزش عالي درمقاطع بالاتر از كارشناسي در13 دانشگاه دولتي و23دانشكده ارائه ميگردد. علاوه بر اين، 8 دانشكده مربوط به علوم بهداشتي و موسساتخصوصي آموزش عالي ، همچون موسسه فن آوري بنيادChalmers و دانشكده بنيادIonkoping نيز فعاليت دارند.
از جمله مهمترين موسسات آموزش عالي دولتي كشور سوئد ميتوان به موارد ذيل اشارهنمود:
15 كالج دانشگاهي در نقاط مختلف كشور
موسسات تك دانشكده‌اي از قبيل موسسه دندانپزشكي وپزشكي ، موسسه سلطنتي تكنولوژي، موسسه آموزشي استهكلم وكالج دانشگاهي تربيت بدني
7 كالج دانشگاهي علوم هنري در استكهلم
26 كالج علوم پزشكي ويژه كسب مهارتهاي پيراپزشكي كه تحت نظارت شوراهاي شهريفعاليت مي‌نمايند.گفتني است دانشگاهها وكالجهاي دولتي سوئد در زمره آژانس هاي مركزيدولت بوده و كادر آنها در زمره كارمندان دولت بشمار مي‌روند . تعداد10موسسه آموزشعالي ديگر نيز فعاليت دارندكه به ارائه مدارك علمي كارشناسي و پايين‌تر مبادرتمي‌نمايند. دركشور سوئد آموزش عالي به دو بخش آموزش كارشناسي و پايين‌تر و آموزشبالاتر از كارشناسي تقسيم ميگردد. آموزش كارشناسي و پايين‌تر، آموزش پيوسته را نيزشامل ميگردد. كليه دورههاي آموزش عالي در دانشگاهها و دانشكده‌ها ارائه ميگردد. هيچ‌گونه برنامه آموزش عالي غير دانشگاهي بخصوصي دركشور سوئد وجود ندارد. آموزشعالي رايگان ميباشد. از سال1990 تعداد دانشجويان به ميزان60 % افزايش يافته وهماكنون بالغ بر300 هزار دانشجو درمقطع كارشناسي و پايين‌تر به تحصيل مبادرتمي‌نمايند. .هزينه كل آموزش عالي طي سالهاي 1996 ، 1997 ، 1998 به ترتيب بر 29ميليون ، 4/30 ميليون و9/31 ميليون كرون سوئد بالغ گرديد.
مراكز آموزش علوم مذهبي
آموزش علوم مذهبي در دانشكده‌هاي الهيات دانشگاههاي آپسالا و لوند سوئد بهعلاقه مندان ارائه ميگردد.علاوه بر اين دوره هاي آموزش علوم الهيات‌دردانشگاه‌هاي‌گوتنبرگ، ليندكوپينگ، كاراشتاد و اومه‌آ نيز به علاقمندان ارائهمي‌گردد.كشيشان آينده، پس ازفارغ‌التحصيلي ازدانشگاه هاي مذكور، در مؤسساتتربيت كشيش دركليساهاي شهرهاي آپسالا يا لوند تحت تعليم علوم ويژه مذهبيقرار مي‌گيرند. برخي كليساهاي آزاد دركالجهاي مذهبي نيز به ارائه تعاليم الهيويژه روحانيون مورد تأييد دولت سوئد مبادرت مي‌نمايند.مهمترين هدف آموزش علوممذهبي در نظام آموزشي سوئد ارائه ديدگاه عيني از مذاهب گوناگون‌جهان بهعلاقه مندان تحصيل در رشته‌هاي آموزشي علوم مذهبي ميباشد.
دانشگاهها و دانشكده هاي ايالتي
آموزش عالي دركشور سوئد در دانشگاهها و دانشكده‌ها ي ايالتي ارائه ميگردد. آموزش مقطع كارشناسي از لحاظ سطح در دانشگاهها و دانشكده‌هاي كشور معادل سازيمي‌گردد. در دورههاي آموزشي دانشگاهها، دورههاي گسترده تر علمي ارائه گرديده وبرنامه‌ها ي آموزشي در قالب يك يا چند حوزه علمي تدريس ميگردد. اين در حالي‌است كهدانشگا‌هها تنها به تعيين و معرفي يك حوزه علمي خاص مبادرت نموده و منحصراً از حقارائه برنامههاي آموزشي در محدوده همان حوزه علمي برخوردارمي باشند.
از جمله مهمترين دانشگاههاي ايالتي كشور سوئدمي‌توان به دانشگاه uppsala،دانشگاه lund، دانشگاه gatebory، دانشگاه stockholm، دانشگاه umea، دانشگاه linkoping، دانشگاه تكنولوژي lulea، موسسه kayolinska، موسسه تكنولوژي royal،دانشگاه karlstad، دانشگاه orebro، دانشگاه vaxjoو دانشگاه علوم كشاورزي سوئد اشارهنمود. از جمله مهمترين دانشگا‌هاي ملي كشورسوئد نيزمي‌توان به تعداد 7 دانشكدهاستكهلم اشاره نمود كه در جهت برگزاري دورههاي آموزشي حوزه‌هاي گوناگون هنري،ورزشي و آموزشي و پرورشي (تربيت معلم) فعاليت مي‌نمايند.از پائيز سال1997 قوانينملي متحد الشكل ترو مشخص تري درخصوص پذيرش دانشجويان در دانشگاهها و دانشكده‌ها يايالتي به اجرا در آمد. طبق قوانين مصوب دسامبر 2001، (قوانين اصلاحات آموزشيدانشگاه‌ها و دانشكده‌هاي ايالتي)تلاشهايي درجهت افزايش ظرفيت پذيرش دانشجو درمراكزآموزشي عالي به عمل مي‌آيد.لازم به ذكر است كه طي سالهاي 2002-2004بالغ بر 120ميليون كرون سوئدي در حوزه آموزش عالي جهت افزايش ظرفيت دانشجويان هزينهمي‌گردد. در جهت نيل به چنين هدفي، قوانين گزينش دانشجو در مراكز آموزش عالي كشورسوئد با سيستم جديد آموزش عالي منطبق گرديده و حداقل90 در صد دانشجويان كالجهايايالتي را تحت پوشش قرارمي‌دهد. متقاضيان ساكن كشورهاي دانمارك، فنلاندو نروژعلاوه بر برخورداري از مجوز حضور در دورههاي آموزش عالي دركشورهاي خود مجاز بهانتخاب رشته‌هاي آموزش عالي دركشور سوئدمي‌باشند. با اين تفاوت كه آن دسته ازمتقاضياني كه زبان ملي آنان زبان غير سوئدي است ميبايستي از تسلط كافي بر زبانسوئدي برخوردار باشند. از جمله ديگر ويژگي‌هاي ضروري جهت حضور درمراكز آموزش عاليكشور سوئد ميتوان به برخورداري از رده‌هاي سني 25-20 سال تمام، حداقل 4 سال سابقهاستخدامي و تسلط كافي بر زبانهاي سوئدي يا انگليسي اشاره نمود.
اهداف آموزشي
از جمله مهمترين اهداف دانشگاهها و دانشكده‌ها ي ايالتي كشور سوئد ميتوان بهموارد ذيل اشاره نمود :
ارائه دورههاي تخصصي تئوريك و عملي
اجراي فعاليتهاي تحقيقاتي در جهت توسعه نظام آموزش عالي كشور
درموسسات آموزش عالي كشور سوئد رابطه نزديكي ميان فعاليتهاي تحقيقاتي و آموزشعلمي برقرار ميباشد. از جمله ديگر اهداف عالي موسسات و مراكز آموزش عالي كشور سوئدمي‌توان به مشاركت فعال دانش جويان درجهت توسعه هر چه بيشتر آموزش عالي اشاره نمود. علاوه بر اين، همچنين مراكز آموزش عالي در جهت ترويج سياست برقراري حقوق مساوي برايكليه دانش جويان سوئدي بدون توجه به جنسيت، نژاد قومي و عدم توانايي جسماني و ذهنيدانشجويان فعاليت مي‌نمايند. ازجمله مهمترين اهداف مقطع آموزش كارشناسي دركشور سوئدمي‌توان به موارد ذيل اشاره نمود:
1. پرورش توانايي ارزيابي تحصيلي دانشجويان
2. تبادل دانش با افراد برخوردار از مهارتهاي تخصصي
آمار تحصيلي
طبق آخرين آمار بدست آمده در سال 2000بالغ بر 319000دانش جو در مقطع آموزشيكارشناسي كشور آموزش مي‌بيند كه از اين تعداد، 59 در صد از دانش جويان را زنانتشكيل مي‌دهند.
تعداد دانشجوياني كه در رشته‌هاي تخصصي به تحصيل مبادرت مي‌نمايند نيز بر 40000دانشجو بالغ ميگردد كه 60 در صد از آن به جمعيت زنان كشور تعلق دارد. لازم به ذكراست كه حداقل دورههاي آموزش مقطع آموزشي كارشناسي در نظام آموزشي عالي سوئد 3سالمي‌باشد.
گفتني است كه درحدود دورههاي آموزشي در زمينه علوم اجتماعي، حدودزمينه رشته‌هاي آموزشيوحدوددرزمينه علوم فني و طبيعي برگزارمي‌گردد. بالاترين نرخ حضور زنان سوئدي در رشته دبيري (80درصد) و پايين ترين آن در رشته‌هاي علوم طبيعي و علوم فني (30درصد) بوده است. قريب به 50درصد ازدانش جويان مقطع آموزش كارشناسي در سوئد به رده سني زير 25 سالتعلق دارد. نظام آموزشي عالي سوئد به گونه‌اي طراحي گرديده كه حداقل يكي از والدينسوئدي از تحصيلات دانشگاهي يا دانشكده‌اي برخوردارمي‌باشد. تعداد كل كادر آموزشي وغير آموزشي دانشگاهها و دانشكده‌هاي مشهور سوئد طي سال 2000 بر 48900 نفر بالغگرديد. از هر 3 نفر، 1 نفر به كادر دانشگاهي اداري يا فني تعلق دارد. تعداد اساتيدمراكز آموزش عالي بر 22800 نفر بالغ گرديده كه درصد عمده‌أي از آن از مدرك آموزشيدكتري برخوردارمي‌باشند.
گفتني است كه در حدود از شهروندان سوئدي رده‌هاي سني 64-25سال از تحصيلات عاليهبرخورداربوده و بالغ بر13در صد ازآنها به اتمام دوره آموزشي ظرف مدت 3 سال نائلآمده اند. طي سالهاي اخير تعاد دانش جويان مراكز آموزش عالي كشور سوئد تا 60 درصدافزايش يافته و منابع مالي بيشتري به مقطع آموزشي كارشناسي جهت توسعه اين مقطعآموزشي درآينده اختصاص يافته است. طي سال تحصيلي 2000-1999، بالغ بر 70100 دانشجوي جديد وارد مراكز آموزش عالي شدند.گفتني است كه تعداد كل دانش جويان مقطع آموزشكارشناسي بر32 هزاردانشجو بالغ ميگردد. طي سالهاي 2002-2001، تعداد 10500 مركزآموزش عالي جديد احداث گرديد.طي سال 2003 بالغ بر500 ميليون كرون سوئدي جهت توسعهبرنامه‌هاي آموزش صرف خواهد شد .توسعه دانشگاهي كشور سوئد در سالهاي اخير نه تنهابه افزايش تعداد دانش جويان بلكه به احداث دانشكده‌هاي جديد آموزش عالي منجرگرديده و تعداد 3 دانشكده به دانشگاه تغيير وضعيت داده اند.طبق آخرين آمار بدستآمده طي سال 1998هر استان سوئد از حداقل يك دانشكده برخوردارمي‌باشد. دانشكده‌هايعلوم بهداشت نيز كه توسط شوراهاي استاني اداره مي‌گرديد، ادغام شده و توسطدانشگاههاو دانشكده‌ها اداره و نظارت مي‌گردند. طي سال تحصيلي2000/1999، حدود27500دانشجوي سوئدي درمراكز علمي خارج از كشور به تحصيل مبادرت نمودندكه از اين ميانحدود6000 نفر به طرح مبادله دانشجو تعلق داشت. طبق آخرين آمار بدست آمده، تعداددانش‌جويان خارجي سوئد بر 8000 نفر بالغ ميگردد. كشورهاي آمريكا و انگلستان، بهترتيب درحدود %20، از دانشجويان سوئدي را تحت پوشش قرار داده‌اند.كشورهاي فرانسه واسپانيا نيز به پذيرش تعداد زيادي از دانشجويان سوئدي مبادرت مي‌نمايند. بيشترينتعداد مبادله دانشجو در برنامه اراسموس بر2700 دانشجو طي سال 2001-2000 بالغمي‌گردد. گفتني است كه تعداد دانش جويان طرح اراسموس مستقر دركشور سوئد طي سال 2001-2000 بر4900 نفر بالغ گرديد. لازم به ذكر است كه عمده دانشجويان مشمول طرحمذكور به تحصيل دركشورهاي انگلستان (668 نفر)، آلمان(557 نفر)، فرانسه (444 نفر) واسپانيا(280 نفر) مبادرت مي‌نمايند. طرح اراسموس شامل تبادل معملين نيز ميگردد بهنحوي‌كه طي سال 2001-2000 بالغ بر391 معلم سوئدي دراين تبادل مشاركتداشته‌اند.گفتني است كه اكثريت اين معلمين درمراكز آموزشي كشورهاي انگلستان، آلمانو اسپانيا حضورمي يابند.
آمار تحصيلي مراكز دانشگاهي (طي سال 1992(
|
257000
|
تعداد كل دانش جويان
|
|
15800
|
دانشجويان مقطع كارشناسي
|
|
230500
|
فارغ التحصيلان مقطع كارشناسي
|
|
10700
|
دانشجويان مقطع آموزش عالي از راه دور
|
درصد فارغ التحصيلان زن مراكز آموزشي عالي سوئد
|
|
1987-1986
|
|
|
1990-1989
|
1993-1992
|
|
1996-1995
|
|
|
|
رشته آموزشي
|
تعداد كل
|
درصد زنان
|
تعداد كل
|
درصد زنان
|
تعداد كل
|
درصد زنان
|
تعداد كل
|
درصد زنان
|
|
تعداد كل
علوم انساني
علوم اجتماعي
علوم پزشكي
علوم رياضي
علوم فني
علوم طبيعي
|
260, 2
280
340
460
220
570
120
|
32
43
38
37
27
21
28
|
450,2 270
370
560
300
570
120
|
34
45
34
38
35
20
26
|
470,3
410
560
760
390
780
160
|
35
48
41
41
38
24
32
|
100,3
340
470
780
310
760
150
|
40
53
46
48
39
24
32
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
برنامه ريزي آموزشي
ترم آموزشي قبل ازفراغت ازتحصيل به عنوان نظام واحدي سنجيده ميشودكه طي آنهرواحد آموزشي معادل يك هفته تحصيل تمام وقت محسوب ميگردد. سال تحصيلي دانشگاهيدركشورسوئد معمولاًبه دوترم آموزشي متشكل از20واحددرسي تقسيم ميگردد.ترم پاييزي ازاواسط يا اواخرماه اوت آغازگرديده و در اواسط يا اواخر ماه ژانويه پايان مي‌پذيرد. ترم بهاري نيز از اواسط ماه ژانويه آغاز شده ودراوايل ماه ژوئن پايان مي‌پذيرد. درطول تعطيلات كريسمس معمولاً برنامه آموزشي ارائه نمي‌گردد و اين درحالي‌است كههفته‌هاي تعطيلي نيز بخشي ازترم تحصيلي محاسبه ميگردد.
برنامههاي آموزشي
كليه رشته‌هاي تحصيلي مقطع آموزش كارشناسي در نظام آموزشي عالي كشور سوئد ازسيلابس تخصصي رشته ها و برنامه هاي عمومي آموزشي برخوردارمي‌ياشند. علاوه بر اين درسيلابس رشته‌هاي آموزشي شرايط پذيرش، ارزيابي نمرات تحصيلي و زير شاخه‌هاي آموزشيعنوان ميگردد. برنامههاي آموزشي مقطع كارشناسي در قالب دورههاي آموزشي تمام وقتارائه ميگردد. همانگونه كه قبلاً نيز بدان اشاره گرديد، هر دوره آموزشي معادل يكهفته آموزش تمام وقت است. سال آكادميك درنظام آموزش عالي سوئد از 40 دوره آموزشيمتشكل گرديده كه از اين تعداد 20 دوره آموزشي مختص آموزشهاي تئوريك (از نيمه دوم اگوست تا اواسط ژانويه )و 20 دوره آموزشهاي علمي ومهارتي (از اواسط ژانويه تا اولماه ژوئن )متشكل ميگردد. هر يك از موسسات آموزش عالي كشور سوئد عهده دار مسئولييتتعيين وتدوين برنامه هاي آموزشي در قالب سمينارها ي آموزشي با تعداد 30 دانش‌جومي‌باشند. زبان آموزشي در غالب موارد زبان سوئدي است و اين د رحاليست كه بخشعمده‌اي از ادبيات رشته انگليسي نيز مورد نقد و ارزيابي قرار مي‌گيرد. از اين رويبرخورداري از تسلط كافي بر زبانهاي سوئدي و انگليسي براي كليه دانش جويان ضرورياست. گفتني است كه حضور دردوره‌هاي آموزشي تئوريك و عملي و حضور در سمينار‌هايآموزشي براي كليه دانش جويان الزامي است.
مشاوره تحصيلي
در مقطع آموزش كارشناسي، ازسيلابس هاي آموزشي كه بيانگر تعداد واحدهاي آموزشي،رشته‌هاي تحصيلي و تعيين كننده سطح رشته‌هاي آموزشي است، تحت عنوان مشاوره تحصيليياد ميگردد. سيلابس‌هاي آموزشي هم چنين در جهت معرفي نيازمنديهاي آموزشي دوره‌ها يمختلف رشته‌هاي تحصيلي مراكز آموزش عالي كشور، تحت عنوان مشاوره تحصيلي عملمي‌نمايد. بر اساس قوانين ويژه آموزش عالي كشور سوئد، كليه دانش جويان سوئديمي‌بايستي از مشاورين آموزشي برخوردار باشند. دانشگاهها و دانشكده‌هاي ايالتي نيزمي‌بايستي به ارائه اطلاعاتي در خصوص وضعيت وراندمان دانشگاهها و دانشكده‌هايآموزش عالي مبادرت نمايند.
گواهينامه‌هاي آموزشي
اهداف و شرايط اعطاي مدارك آموزش مقاطع كارشناسي و كارشناسي ارشد در دانشگاه‌هاو مراكز آموزش عالي سوئد و با استناد به مصوبات آموزش عالي تعيين و تدوينمي‌گردد.مسئوليت اعطاي مدارك آموزش عالي (مدارك كارشناسي تا دكتري ) در زمينه‌هايعلمي مختلف برعهده دانشگاههاي ايالتي ميباشد. لازم به ذكر است كه آژانس ملي آموزشعالي مسئوليت نظارت بر فرآيند اعطاي مدارك آموزش عالي توسط دانشگاهها ودانشكده‌هاي مختلف كشور را بر عهده دارد.
نهادهاي مركزي مقطع آموزش عالي
دركنار دانشگاهها و دانشكده‌هاي دولتي كشور سوئد، تعداد محدودي از موسسات آموزشعالي خصوصي نيز فعاليت دارند. برقراري ارتباط ميان دانشكده‌هاي دولتي و مستقل كه بهاعطاي مدارك آموزش عالي مبادرت مي‌نمايند. طبق توافقات به عمل آمده ، اعطاي مجوزمدرك كارآزمودگي به اجراي قوانين آموزش عالي و شرايط خاص اعلام شده توسط دولت بستگيدارد. مؤسسات خصوصي ممكن است از بودجه دولتي برخوردار گردند. اگر مؤسسات آموزشخصوصي از مجوز اعطاي مدرك كارآزمودگي برخوردار باشند، دانش آموزان نيز از حمايت‌هايمالي آموزشي دولت برخوردارمي‌گردند. از جمله مهم ترين نهادهاي سازمان دهي آموزشعالي خصوصي كه از حق اعطاي گواهينامه‌هاي كارشناسي و كارشناشي ارشدبرخوردارمي‌باشند ميتوان به موسسه تكنولوژي چالمرز، بنياد دانشكده يونكوپينگ ومدرسه اقتصاد استكهلم اشاره نمود.
تبادل نظر داخلي ميان مراكز مختلف تحصيلي
مدارس پايه كشور سوئد به همكاري با مدارس پيش دبستاني جهت تسهيل انتقال دانشآموزان مقطع آموزش پيش دبستاني به مدارس ابتدايي مبادرت مي‌نمايند. مدارس پيشدبستاني و ابتدايي نيز در جهت ارتقاي سطح كيفي آموزش درازمدت و پيشرفت دانش آموزانبه همكاري با يكديگر مبادرت مي‌نمايند. رؤساي مدارس طبق برنامههاي آموزشي، ازمسئوليت ويژه‌اي در جهت گسترش همكاريهاي ميان مراكز آموزش پيش دبستاني ، ابتدايي ومراكز تفريحي برخوردار مي‌باشند.مدارس پايه همچنين ملزم به ارائه آموزش ابتدايي باكيفيت بالا به دانش آموزان در جهت موفقيت در ورود به مقطع تكميلي آموزش متوسطهمي‌باشند.درمدارس خصوصي، رؤساي مدارس به طور ويژه‌اي مسئوليت كسب اطمينان ازبرقراري چنين همكاريهاي را بر عهده دارند.طبق قوانين آموزشي كشور، كليه كادر آموزشيملزم به گسترش ارتباطات در زندگي كاري، فرهنگي و سازماني و همچنين در فعاليت‌هايخارج از مدارس مي‌باشند.معلمان نيز درگسترش ارتباط ميان مدارس و سازمانها، شركتها وساير اماكن از مسئوليت برخوردارمي‌باشند. مدارس پايه و مقطع متوسطه نيزملزم بهبرقراري همكاري نزديك با دانشگاه ها و دانشكده‌ها و به طور كلي با اجتماعمي‌باشند.اين امر در جهت ارائه آموزشهاي با كيفيت بالا به دانش آموزان و هم چنينبه عنوان پايه‌اي جهت انتخاب ترم‌ها و دورههاي آموزش عالي و فعاليتهاي حرفه‌ايضروري ميباشد. برقراري همكاري ميان مدارس و زندگي كاري افراد در خصوص آموزشحرفه‌اي از اهميت بسياري برخوردار ميباشد.در اول ژانويه 1998 نوع جديدي از مدارسآموزشي تحت عنوان كلاسهاي آمادگي، جايگزين فعاليتهاي آموزشي 6 ساله تحت عنوانآموزش پيش دبستاني گرديد. شهرداريها موظف به تشكيل كلاسهاي پيش دبستاني براي كليهكودكان سوئدي رده سني 6 سال مي‌باشند. اين در حالي‌است كه حضور در اين گونه كلاس‌هابراي كودكان اجباري نمي باشد.
از سال تحصيلي99-1998 برنامه آموزش منسجمي براي كلاسهاي آمادگي مراكز آموزشپايه و مراكز تفريحي كشور سوئد تعيين و تدوين گرديده است .هدف از اعمال چنيناصلاحاتي مطابقت فعاليتهاي آموزشي دراز مدت مقاطع آموزش آمادگي آموزش پايه بانيازمنديهاي كودكان و متدهاي دلخواه آموزشي آنان ميباشد. دانشگاهها و دانشكده‌هايكشور نيز ملزم به برقراري همكاري يا اجتماع اطراف و ارائه اطلاعاتي درخصوصفعاليت‌هاي خودمي‌باشند.
معيارهاي انتخابي دانشجويان مقطع كارشناسي
درانتخاب دانش جويان مقطع كارشناسي، معيارهايي نظير ريز نمرات دروس عمومي واختصاصي آزمون تخصصي كالج و تجربه كاري مورد ارزيابي و بررسي قرارمي‌گيرد. بهعبارت ديگر معيار گزينش دانشجويان مقطع كارشناسي دركشور سوئد، نمرات كالج و نتايجآزمون استعداد دانشگاهي همراه با تجارب كاري ميباشد. گفتني است كه گزينش دانشجوياندرمراكزآموزشي عالي كشور سوئد بر مبناي ارزيابي نمرات كالج و در ديگر براساس بررسي نتايجآزمون استعداد همراه با تجارب كاري دانشجويان صورت مي‌گيرد. از سال 1997 مطابق حكمدولتي ويژه آموزش عالي و مراكز دانشگاهي ريز نمرات آموزشي دانشجويان در مقطع كالجمي‌بايستي مورد ارزيابي قرار گيرد. علاوه بر اين بر طبق قانون مذكور مسئوليت رتبهبندي و تعيين صلاحيت علمي داوطلبين ورود به مراكز آموزش عالي به آژانس ملي آموزشعالي سوئد تفويض گرديد. لازم به ذكر است كه جهت ورود به كليه دانشگاهها ودانشكده‌ها ي كشور سوئد آزمون سراسري استعداد دانشگاهي برگزارمي‌گردد كه آژانس مليآموزش عالي سوئد مسئوليت اداره ونظارت بر برگزاري آزمون را برعهده دارد. هزينه شركتدر آزمون مذكور بر 300كرون سوئدي بالغ گرديده و از اعتبار 5 ساله برخوردارمي‌باشد. گفتني است كه آزمون فوق 2 بار در سال برگزار ميگردد. مطابق قانون مصوب دسامبر 2001ويژه دانشگاهها و دانشكده‌ها ي آموزش عالي، تصميم گيري بر نحوه گزينشدانش‌جويان در درصدي از مراكز آموزشي عالي توسط هيات مديره دانشگاه‌هاو دانشكده‌هايكشور صورت مي‌گيرد. كليه دورههاي آموزشي مقطع كارشناسي دركشور سوئد درقالبدوره‌هاي آموزشي تمام وقت برگزارمي‌گردد. مسئوليت سازماندهي و نظارت بر برگزاريدوره‌هاي آموزشي مقطع كارشناسي بر عهده دانشگاهها و دانشكده‌هاي آموزش عالياست.مطابق قوانين آموزشي كشور سوئد 3 مدرك عمومي و 42 مدرك تخصصي به علاوه 13 مدركتحصيلي در دانشگاه علوم كشاورزي سوئد به فارغ التحصيلان اعطا ميگردد. گفتني است كهاتخاذ تعليمات لازم در خصوص ارائه واحدهاي آموزشي يا رشته خاص آموزشي به هر يك ازدانشگاه‌هاي كشور، توسط آژانس ملي آموزش عالي سوئد صورت مي‌گيرد.
واحدهاي تحصيلي
در ساختار نوين آموزش عالي كشور سوئد دانشجويان ازحق انتخاب آزادانه مسيرآموزشيخود برخوردار مي‌باشند. شرايط لازم رشته‌هاي گوناگون آموزشي در دستورالعمل‌هايآموزشي ويژه اخذ مدارك تحصيلي مشخص شدهاست. كليه واحدها و برنامه هاي آموزشي مطابقبا مواد درسي دانشگاهها يا دانشكده‌هاي مربوطه دنبال ميگردد. آموزش كارشناسي بهصورت برنامه هاي آموزشي و يا رشته هاي تك موضوعي دردسترس مي‌باشند دوره كارشناسيمعمولآ بين 2 تا 5.5 سال به طول مي‌انجامد. گذراندن رشته هاي تك موضوعي نيز به طورمتفاوت بين 5 هفته تا يك ونيم سال به طول مي‌انجامد. در تحصيلات تمام وقت تعدادساعات دروس آموزشي بطور متوسط بر40 ساعت در هفته بالغ ميگردد كه شامل مطالعات فرديو گروهي است. زمان آموزش به صورت دوره‌اي سنجيده ميشود. يك هفته آموزش تمام وقتمعادل يك دوره است و يك ترم آموزشي تمام وقت از20 دوره آموزشي متشكل ميگردد. دروسآموزشي به صورت سخنراني و سمينارهاي آموزشي به تعداد30 دانشجو ارائه ميگردد. زبانتدريس معمولاً سوئدي بوده و اين درحاليست كه سهم عمده‌اي از جزوات مكمل آموزشي بهزبان انگليسي تدريس ميگردد. در بسياري از برنامههاي آموزشي بخش عمده‌اي از پايانترم به فعاليت در خصوص پروژه ويا تز دانشگاهي اختصاص مييابد.گفتني است كهدانشجويان به صورت فردي يا گروهي به انجام اين پروژه‌ها مبادرت مي‌نمايند. 2 نوعدوره كارشناسي دركشور سوئد وجود دارد كه از آنها تحت عنوان دوره هاي عمومي وتخصصيياد ميگردد. آموزش تخصصي به تكميل دورههاي آموزشي طولاني مدت و كسب تخصص ويژهمنتهي ميگردد كه از آن جمله ميتوان به گواهينامه علمي دانشگاهي در رشته‌هاي پزشكيويا آموزش اشاره نمود. از جمله مهمترين مدارك آموزش عمومي نيز ميتوان به مواردذيل اشاره نمود:
مدرك ديپلم: پس از گذراندن حداقل80 دوره آموزشي
مدرك كارشناسي: پس از تكميل حداقل120 دوره مشتمل بر60 دوره ويژه موضوعات اصليو10 دوره ويژه ارائه تز تحقيقاتي
مدرك كارشناسي ارشد: پس از گذراندن حداقل160 دوره آموزش مشتمل بر80 دوره ويژهموضوعات اصلي و20 دوره ويژه ارائه يك تز يا دو تز تحقيقاتي
گذراندن حداقل40 واحد با يك جهت گيري تخصصي به ميزان حداقل 120 واحد آموزشي (معادل 3 سال آموزش تمام وقت ) الزامي است. علاه بر اين ارائه مقاله تخصصي درقالب10واحد آموزش الزامي است .لازم به ذكر است كه مدارك تخصصي مقاطع بالاتر آموزشعالي اعم از كارشناسي ارشد و دكتري در صورت گذراندن 220-60 واحد آموزشي به فارغالتحصيلان اعطا ميگردد.
پذيرش تحصيلي
متقاضيان پذيرش درآموزش‌هاي زيرمقطع كارشناسي ارشد ميبايستي ازشرايط مناسبي جهتپذيرش دردانشگاهها يادانشكده‌ها برخوردارباشند.گفتني است كه اگرچنانچهتعدادمتقاضيان بيشتراز ظرفيت موجود دانشگاهها باشد،گزينش آموزشي ازآنان به عملمي‌آيد.تقاضاهاي آموزشي به دفترملي پذيرش آموزش عالي (VHS)يا مستقيماً به دانشگاهيا دانشكده مربوطه ارسال ميگردد.اطلاعيه پذيرش نيز تنها از جانب دفترملي پذيرشآموزش عالي (VHS) صادر ميگردد.
مشاركت آموزشي مقطع آموزش عالي
علاوه برارائه آموزشها، تحقيقات اجرايي و تحقيقات آموزشي، دانشگاه‌هاودانشكده‌هاي كشورسوئد، طبق قوانين آموزش عالي كشور، ملزم به برقراري همكاري باحوزهصنايع وسطوح مختلف جامعه مي‌باشند.
ازجمله چنين هماهنگي‌هايي ميتوان به تعيين طرح آموزش وچگونگي اجراي آن دراماكنآموزشي، بازديد ازمراكز آموزشي و برقراري هماهنگي ميان فعاليتهاي تحقيقاتي وانتشار نتايج آن اشاره نمود.والدين دانشجويان نيز به عنوان بخشي ازسطوح اجتماع درنقش مشاورين آموزشي درطرح‌هاي آموزش عالي مشاركت نموده و با اعضاي هيئت‌هاي علميدانشگاههاي حوزه صنايع وشهرداري‌ها همكاري مي‌نمايند.
اساتيد دانشگاهي
از سال تحصيلي1993/1994، كليه دانشگاهها وكالجهاي دانشگاهي كشور سوئد ازحقتصميم‌گيري درخصوص استخدام كادر آموزش و تأمين كرسي‌هاي دانشگاهي برخورددارگرديدند. از جمله مهمترين اعضاي آموزشي مراكز آموزشي كشور سوئد ميتوان بهپروفسورها ، مدرسين ارشد و مدرسين اشاره نمود. پروفسورها تدريس نيز مي‌نمايند امادر اصل به فعاليتهاي تحقيقاتي مبادرت مي‌نمايند. مدرسين ارشد نيز از مدرك دكتريبرخوردار بوده و در زمينه تحقيق وتدريس فعال مي‌باشند. اين درحاليست كه مدرسيننيازي به برخورداري از مدرك دكتري نداشته و تنها ميبايستي از مهارتهاي لازم درتدريس دانشجويان دوره كارشناسي برخوردار باشند، تا مورد گزينش واقع گردند.
آموزش بزرگسالان
تاريخچه
دبيرستانهاي مردمي و انجمنهاي آموزش بزرگسالان در زمره قديمي‌ترين مراكزسازمان يافته ارائه كننده دورههاي آموزش بزرگسالان دركشور سوئد محسوب مي‌گردند. با اعمال تغييرات ساختاري درحوزه آموزش سوئد طي قرن 19، روند توسعه آمورش بزگسالانتسهيل يافت. افتتاح نخستين مراكز آموزش متوسطه مردمي ويژه آموزش بزرگسالان در سال 1868 خود مبين اين مطلب است. گفتني است كه ساير مراكز آموزش متوسطه مردمي كشور سوئددر آغاز قرن20 پديدار شدند. انجمنهاي آموزش بزرگسالان در كشور سوئد به واسطه توسعهجنش‌هاي مردمي تشكيل گرديد.ازجمله توسعه جنش‌هاي مردمي نظير جنبشهاي مذهبي وجنبش‌هاي سياسي ميتوان به نياز اعضاي جنبش به برخورداري از اطلاعات و بالابردن سطحآگاهي افراد از نيروي بالقوه خود اشاره نمود. گفتني است كه جامعه علمي اين نيازهارا تامين نموده، جنبشهاي مردمي نظارت بر حوزه آموزش را به دست گرفته و نخستينگروه‌هاي آموزش بزرگسالان كشور طي سال 1902 شكل گرفت. عليرغم ارائه دورههاي معمولآموزش بزرگسالان در مدارس ايالتي، طرح توسعه مدارس ويژه آموزش بزرگسالان كشور سوئدطي دهههاي 60 -1950به اجرا در آمد. مدارس شبانه ابالتي ويژه بزرگسالان نيز درآوريل سال 1938 تاُسيس گرديد. طي دهه 1950نيز افراد بزرگسال كشور سوئد از امكانحضور در دورههاي آموزش تكميلي برخوردار گرديدند.
لازم به ذكر است كه مدارس شبانه ابالتي ويژه بزرگسالان ، ابتدا توسط انجمن‌هايآموزش بزرگسالان اداره مي‌گرديد، تا اينكه درسال 1963 مدارس مذكور از امتيازاتايالتي برخوردار گرديد.
در اين اثنا و با گذر از دوره گذار، توسعه كليه مدارس شبانه ابالتي ويژهبزرگسالان تحت نظارت شهرداريهاي كشور در آمد.علاوه بر اين دورههاي آموزش فني وحرفه‌اي بزرگسالان به صورت دورههاي آموزشي پاره وقت و توسط مدارس فني و حرفه‌ايارائه گرديد. در سال 1967 اقداماتي در خصوص اعمال اصلاحات تدريجي در حوزه آموزشبزرگسالان سوئدي به عمل آمد كه از آن جمله ميتوان به پذيرش دانشجويان در دورههاي آموزش ايالتي، ملي و شهري (منطقه‌اي) اشاره نمود. در نتيجه اعمال چنين اصلاحاتي،مدارس شبانه متوسطه و تكميلي ايالتي ازفعاليت بازمانده و از سال 1968 تحت نظارتشهرداري‌هاي كشور فعاليت مي‌نمايند. در سال 1997 گذراندن دوره هاي آموزش پايه برايافراد بزرگسال كشور الزامي گرديده و با آموزش بزرگسالان تحت نظارت شهرداريهاي كشورادغام گرديد. لازم به ذكر است كه دورههاي آموزش بزرگسالان تحت نظارت شهرداريهايكشور بخشي از سيستم آموزش ايالتي كشور سوئد محسوب ميگردد. ازسال 1986 مسئوليتبرگزاري و نظارت بر دورههاي آموزش زبان سوئدي ويژه مهاجرين به شهرداريها ي مناطقمختلف كشور تفويض گرديده است.
چارچوبهاي قانوني
طبق قانون مصوب 1975ويژه آموزش بزرگسالان كليه شهروندان شاغل سوئدي از حق مرخصيبدون حقوق، جهت حضور در دورههاي آموزشي برخوردارمي‌باشند. لازم به ذكر است كهمحدوديت قانون مذكور مشروط بر اين است كه افراد شاغل بزرگسال سوئدي به همكاري با يككارفرما طي12-6 ماه گذشته مبادرت نموده باشند.كليه افراد شاغل سوئدي هم چنين بدوناحتساب موقيت شغلي از حق حضور دردوره‌هاي آموزشي كه توسط اتحاديه‌هاي تجاري ترتيبداده شده است، بر خوردارمي‌باشند.
علاوه بر اين نه كارفرما و نه اتحاديه‌هاي تجاري از حق اولويت بندي برخوردارنبوده و به عبارت ديگر هيچ گونه محدوديتي بر حضور شاغلين در دورههاي آموزشيبزرگسالان وجود ندارد. دورههاي آموزش بزرگسالان در سطح ايالتي و منطقه‌اي كشورسوئد رايگان است. علاوه بر اين كمك هزينه‌هاي بلاعوض تحصيلي و وام‌هاي آموزشي نيزبه داوطلبين اعطا ميگردد. گفتني است كه از اول جولاي 2001 كليه دانشجويان دوره‌هايآموزش بزرگسالان دركليه مقاطع آموزشي تحت پوشش چنين كمك هزينه‌ها و وام‌هاي آموزشيقرارگرفته اند. سيستم كمك هزينه تحصيلي دوره آموزش بزرگسالان به صورت كمك هزينه‌هايبلاعوض 5/34درصد و 82درصدي به دانشحويان ارائه ميگردد. كمك هزينه‌هاي بلاعوضتحصيلي (UBS) نوع ديگري از كمك هزينه‌هاي تحصيلي است كه به اشخاص غير شاغل بينرده‌هاي سني 55-25 سال اعطا ميگردد.
موسسات آموزش بزرگسالان
نظام آموزش بزرگسالان كشور سوئد از دورههاي آموزش بزرگسالان تحت نظارتشهرداريها (komvux)، آموزش تكميلي متوسطه، آموزش استثنايي ويژه بزرگسالان (sarvux) و آموزش زبان سوئدي به مهاجرين و افراد غير بومي (sfi) متشكل ميگردد.لازم به ذكراست كه مسئوليت برگزاري، نظارت و تامين بودجه كليه دورههاي آموزش ويژه افرادبزرگسال بر عهده شهرداريهاي مناطق مختلف كشور ميباشد. دورههاي آموزش تكميلي شغليبزرگسالان نيز در اشكال مختلف آموزش شغلي پيشرفته (ky) و آموزش بازار كار به افرادبزرگسال سوئدي ارائه ميگردد. دورههاي آموزش پيشرفته شغلي بزرگسالان دركشور سوئدتوسط دانشگاه‌هاو دانشكده‌هاي ايالتي، شهرداريها، شوراهاي استاني و سازمان‌دهندگانآموزش فردي برگزار ميگردد. در سال 1997 طرح آموزش اوليه بزرگسالان با عنوان (kunskaplyfter) در جهت اجراي بهينه طرح مذكور اتخاذ گرديده و طي دوره آموزشي 5ساله تا سال 2002 توسط آژانس ملي آموزش به اجراء در آمد. طي طرح مذكور تعداد 47000مركز آموزش بزرگسالان تحت نظارت شهرداريها و تعداد 7000 مركز آموزش آزاد بزرگسالانآغاز به فعاليت نمود.
گفتني است كه مسئوليت اجراي طرح مذكور تا سال 2006 به شهرداريها و مراكز آزادآموزش بزرگسالان تفويض گرديده است . از جمله ديگر دورههاي آموزش بزرگسالان دركشورسوئد ميتوان به آموزش آزاد سالمندان (folkbidning) تحت نظارت انحمن‌هاي آموزشيبزرگسالان و دبيرستانهاي مردمي (follchogiscdor) اشاره نمود.لازم به ذكر است كهبودجه آموزش آزاد بزرگسالان توسط شوراهاي ايالتي و شهرداريهاي مناطق مختلف كشورتامين ميگردد. دورههاي آموزش تكميلي شغلي بزرگسالان نيز در اشكال مختلف آموزششغلي پيشرفته (ky) و آموزش بازار كار به افراد بزرگسال سوئدي ارائه ميگردد. دورههاي آموزش پيشرفته شغلي بزرگسالان در كشور سوئد توسط دانشگاهها و دانشكده‌هايايالتي، شهرداريها، شوراهاي استان و سازمان‌دهندگان آموزش فردي برگزار ميگردد. درسال 1997 طرح آموزش اوليه بزرگسالان با عنوان (kunskaplyfter) طي دوره آموزش 5ساله تا سال 2002 به اجرا درآمد. آژانس ملي آموزش، مسؤوليت اجراي طرح مذكور رابرعهده دارد. طي طرح مذكور تعداد 47000 مركز آموزش بزرگسالان تحت نظارتشهرداريها و تعداد 7000 مركز آموزش آزاد بزرگ سالان آغاز به فعاليت نمود. گفتنياست كه مسؤوليت اجراي طرح مذكور تا سال 2006 به شهرداريها و مراكز آزاد آموزشبزرگسالان تفويض گرديده است. لازم به ذكر است كه آموزش عمومي بزرگسالان (kumvux)،آموزش بزرگسالان فاقد توانايي يادگيري (sarvux) وآموزش ويژه مهاجرين (sfi) تحتنظارت شهرداريها ارائه ميگردد. از جمله مهمترين نهادها و مراكز ارائه كنندهآموزشهاي بزرگسالان ميتوان به آژانس ملي آموزش (cfl) با دو واحد عملياتي در مناطق harnosand و norrkoping و اداره مركزي در hossleholm ، تعداد 7 انجمن آموزشي ويژهبزرگسالان و تعداد147 دبيرستان مردمي برخوردار از امتيازات ايالتي اشاره نمود. دورههاي آموزش بازاركار در كليه شهرداريهاي مناطق مختلف كشور برگزارمي‌گردد. انجمنهاي آموزش بزرگسالان و دبيرستانهاي مردمي از پايه قوي در اتحاديه هاي تجاريبرخوردار بوده و با اجتماعات مذهبي، احزاب سياسي و برخي جنبشهاي مردمي همكاريمي‌نمايند. گفتني است كه دورههاي آموزش بزرگسالان توسط شهرداريها و دبيرستان‌هايمردمي تامين اعتبارمي‌گردد.
سياست هاي آموزش بزرگسالان
دورههاي آموزش بزرگسالان در سوئد تحت نظارت شهرداريها (komnvn) برگزارمي‌گردد،آموزش مقدماتي بزرگسالان (kamskapslypt)آموزش ويژه بزرگسالان فاقدتوانايي يادگيري (sanran)، آموزش سوئدي ويژه مهاجرين (sfi) و آموزش تكميلي شغلي بزرگسالان را شاملمي‌گردد. آموزش بزرگسالان در سوئد توسط دبيرستانهاي مردمي (folkhogskolor)؛انجمنهاي آموزشي بزرگسالان (studieforbund) و برخي از مدارس تكميلي (kompletferande utbildning) برگزار ميگردد. علاوه براين دورههاي آموزش كار ويژهافراد فاقد شغل و نيازمندآموزش مجدد نيز ارائه ميگردد. هدف از برگزاري دوره‌هايآموزش بزرگسالان فراهم نمودن فرصتهاي ويژه براي بزرگسالان بر پايه آرزوهاي فردي ودرجهت تكميل آموزش و تقويت وضعيت فردي،حيات اجتماعي و كاري آنان ميباشد.مطابقبيانيه دولت در خصوص آموزش بزرگسالان و توسعه برنامههاي آموزشي بزرگسالان در سال 2001، استراتژيهاي وبژه‌اي در جهت شكل دهي آموزش سالمندان همگام با آموزش عاليطراحي گرديده است. طبق چنين استراتژيهايي، آموزش پايه، نهايتاً به كليه افرادبزرگسال ارائه ميگردد.چنين آموزش‌هايي از آموزش بزرگسالان تجت نظارت شهرداريها،آموزش بزرگسالان ويژه افراد فاقد توانايي يادگيري و آموزش سوئدي ويژه مهاجرين كهتوسط آژانس ملي آموزش و انجمنهاي آموزش بزرگسالان برگزارمي‌گردد، متشكل گرديده است.
ساختار آموزش بزرگسالان
علاوه بر فرصتهاي آموزشي كه توسط مدارس ويژه جوانان فراهم آمده است، طي دهههاي60 و50 افزايش مدارس ويژه بزرگسالان نيز مشهود بوده است. مدارس مقدماتي وتكميلي متوسطه شبانه دولتي ويژه بزرگسالان طي سال 1938 تأسيس يافت. درمدارس شبانهفشرده كه طي دهه50 به تدريج گسترش يافت، بزرگسالان از قدرت انتخاب بيشتري درجهتادامه تحصيلات خود در مقاطع مقدماتي و تكميلي متوسطه برخوردار گرديدند. در ابتداءمدارس شبانه توسط برخي از سازمانهاي آموزشي راه اندازي شده و اين درحالي است كه طي سال1963 برنده بورس دولتي شدند. سپس آنها دوره توسعه سريع را طي نموده و تحت كنترلدولتهاي محلي در آمدند . آموزش بزرگسالان توسط مدارس فني نيز به صورت دوره هاي نيمهوقت برگزار گرديده و دوره هاي فني تمام وقت نيز به دوره هاي نيمه وقت فني شبانهتغيير وضعيت داد. دولتهاي محلي مكلف به ارائه 535 ساعت آموزش پايه زبان سوئدي بهمهاجرين مي‌باشند. هدف از ارائه آموزش زبان سوئدي ايجاد دانش پايه ومهارت در زبانسوئدي براي مهاجرين بزرگسال و شناخت جامعه سوئد بود. در سال 1967 مجلس ملي سوئدتصميم به اعمال تحولاتي اصولي در ساختار آموزش بزرگسالان گرفت. از اين روي آموزشبزرگسالان به2صورت آموزش دولتي بزرگسالان درسطح ملي و آموزش بزرگسالان درسطح محلي،سازمان دهي گرديد. در نتيجه اين تحولات، مدارس متوسطه شبانه و مدارس مكمل منحلگرديد. در اول جولاي 1968ساختار آموزش بزرگسالان توسط دولتهاي محلي تغيير يافت. سال بعد در سال 1977 آئين نامه دايره آموزش پايه بزرگسالان ابلاغ گرديد. از اولجولاي 1996 دولتهاي محلي، عهدهدار مسئووليت فراهم سازي دورههاي آموزش زبان سوئديويژه مهاجران گرديدند.
تعداد دانش آموزان طي سالهاي تحصيلي 1994تا سال 1998 ( درصد زنان در سال 1998-1997)
|
آموزش زبان ويژه مهاجرين
|
تحصيلات تكميلي
|
مقطع آموزش متوسطه
|
تعداد دانش آموزان مقطع آموزش پايه
|
سال تحصيلي
|
|
61017
|
6563
|
140868
|
48460
|
1995-1994
|
|
51486
|
5798
|
157599
|
47643
|
1996-1995
|
|
41134
|
1974
|
177732
|
47422
|
1997-1996
|
|
35746
|
8381
|
260612
|
47705
|
1997-1998
|
طبق آخرين آمار بدست آمده طي سال 1998، هزينه كلي آموزش بزرگسالان كه توسطدولتهاي محلي تأمين اعتبار ميگردد به 5 هزارميليون كرون سوئدي و براي آموزش زبانمهاجران نيز بر610 ميليون كرون سوئدي بالغ ميگردد.
شرايط پذيرش
كليه شهروندان سوئدي رده‌هاي سني20 سال و بالاتر به شرط عدم برخورداري ازتخصص‌هاي آموزشي پايه در مدارس پايه كشور از حق حضور در دورههاي آموزش عموميوآموزش تكميلي بزرگسالان كه توسط شهرداريهاي مناطق مختلف كشور برگزارمي‌گردد،برخوردارمي‌باشند.
از جمله مهم ترين شاخص‌هاي پذيرش داوطلبين دورههاي آموزش بزرگسالان ميتوان بهموارد ذيل اشاره نمود:
· عدم برخورداري متقاضيان از تحصيلات كافي
· عدم برخورداري متقاضيان ازشغل مناسب
· نيل به اهداف آموزش همگاني
هدف اصلي سيستم آموزش بزرگسالان كشورسوئد فراهم نمودن فرصتهاي آموزشي براي افراددر جهت تكميل تحصيلات مطابق با نيازهاي فردي آنان ميباشد.از جمله ديگر اهدافدوره‌هاي آموزشي فوق ميتوان به تقويت وضعيت بازار كار و حيات فرهنگي و سياسيشهروندان بزرگسال سوئدي اشاره نمود.
از جمله مهم ترين مشخصه‌هاي آموزش بزرگسالان ميتوان به همسويي فعاليتهاي سيستمآموزش بزرگسالان با ارزشهاي اساسي مردمي، توجه بر ارزشهاي فردي بزرگسالان ، اتخاذگامهايي درجهت افزايش برابري جنسي و جلوگيري از اعمال سياستهاي نژاد پرستانه درحوزه آموزش و دريافت شهريه‌هاي يكسان از افراد مختلف اشاره نمود. از جمله مهم تريناهداف دولت سوئد در حمايت از دورههاي آموزش بزرگسالان ميتوان به موارد ذيل اشارهنمود:
· بر طرف نمودن شكافهاي تحصيلي و برقراري برابريبيشتر و عدالت اجتماعي در حوزه آموزش
· افزايش سطح درك فرهنگي، اجتماعي و سياسي سطوح مختلفافراد جامعه به ويژه بزرگسالان
· تغيير روند زندگي كاري، دستيابي به فرصتهاي شغلي مناسب و ارضايتمايلات فردي بزرگسالان از طريق فراهم نمودن فرصتهاي آموزشي براي آنان
ارزيابي تحصيلي
درسيستم ارزيابي تحصيلي آموزش عالي بزرگسالان كه تحت نظارت شهرداري‌هايمناطق مختلف صورت مي‌گيرد ( TG) تحت عنوان نمره قبول ( G) قبول با تبصره و ( VG) و ( MVA) قبول با تبصره خاص ارزيابي ميگردد. در سيستم ارزيابي تحصيلي آموزش پايه وتحصيلات تكميلي بزرگسالان نيز TG)) قبول و (G) قبول با تبصره ميباشد.
آموزش زبان سوئدي به مهاجرين ( SFI)
دورههاي آموزش سوئدي ويژه مهاجرين ( sfi) به تأمين دانش و تخصص اساسي زبانسوئدي مهاجرين و برخورداري دانش درخصوص جامعه سوئدي مبادرت مينمايد.كليهشهرداري‌هاي مناطق مختلف كشور ميبايستي تا حداكثر ظرف سه ماه از ارائه آموزش زبانسوئدي به افراد رده‌هاي سني 16 سال و بالاتر اطمينان حاصل نمايند. آموزشهاي فوق بهصورت رايگان ارائه گرديده و از ارزشهاي اساسي دورههاي آموزش ملي مدارس غير اجباريپيروي مينمايد. آموزشهاي مذكورمي‌بايستي با نيازهاي دانشجويان و شرايط وتجاربآموزشي آنان مطابقت داشته باشد. شهرداريهاي مناطق مختلف كشورملزم به همكاري باآژانس محلي استخدام مي‌باشند تا مطمئن گردند كه دورههاي آموزشي مي‌تواند تا حدامكان به كسب تجارب كاري و استخدامي سودمند و فراهم آوردن فرصت مناسب جهت حضور دركلاسهاي مكالمه سوئدي منجر گردد.گفتني است كه دورههاي آموزش سوئدي ويژه مهاجرين (SFI) همچنين به دانش آموزان مهاجر رده‌هاي سني پايين همزمان با تحصيلات عموميارائه ميگردد.
آژانس ملي آموزش (CFL)
زمانيكه آژانس ملي آموزش CFL در اول ژانويه 2002 تشكيل يافت، آژانس آموزش از راهدور كه مسئوليت رسيدگي بر امور آموزش بزرگسالان را بر عهده داشت با (CFL) ادغامگرديد.آژانس مذكور از دو واحد عملياتي در harnosand و norrkoping با اداره مركزي در hossleholm برخوردار ميباشد.
آموزشهاي همگاني بزرگسالان
آموزش جوانان ( folkbiding) ،انجمنهاي آموزشي جوانان ( studieforbund)ودبيرستانهاي مردمي (folkhogskolor) ، خود به تعيين اهداف فعاليتهاي خود مبادرتمي‌نمايند. آموزش همگاني بزرگسالان به بالا بردن دموكراسي ، برابري جنسي و درك وتوسعه بين المللي فرهنگ سوئدي منجر ميگردد.. هدف ارائه دورههاي آموزش بزرگسالانافزايش فرصت شهروندان سوئدي در جهت تاثير گذاري بر شرايط زندگي شخصي خود ميباشد.
انجمنهاي آموزش بزرگسالان عامل كمك كننده در ايجاد فرهنگ مردمي و مطالعات مبتنيبر توسعه ايده‌ها در سازمانها و انجمنهاي مردمي محسوب مي‌گردند. انجمنهاي مذكوردرصدد ارائه آموزشهاي اساسي به افراد، به ويژه افرادي با تحصيلات محدود مي‌باشند. در انجمنهاي آموزش بزرگسالان و دبيرستانهاي مردمي دورههاي آموزش كوتاه مدت، بلندمدت و فعاليتهاي فرهنگي برگزارمي‌گردد. انجمنهاي آموزش بزرگسالان و مراكز آموزشمتوسطه مردمي به برقراري همكاريهاي نزديك با انجمنهاي مردمي و ديگر سازمانهامبادرت مي‌نمايند.فرهنگ مذاكره دموكراتيك در آموزش همگاني بزرگسالان تقويت شده و بهعنوان اصلي جهت فعاليت دروني دواير ومراكزآموزش بزرگسالان در آمده است. آموزشهمگاني بزرگسالان اغلب توسط شوراهاي استاني و شهرداريها تأمين اعتبارمي‌گردد. انجمنهاي آموزش بزرگسالان و مراكز آموزش متوسطه مردمي كه تحت نظارت شوراي ملي آموزشبزرگسالان سوئدي فعاليت مي‌نمايند، توسط شوراهاي استاني حمايت مي‌گردند. مسئوليتاصلي انجمنهاي آموزش بزرگسالان و مراكز آموزش متوسطه مردمي اجراي سياستهاي طراحيشده توسط شهرداريها در چهارچوب آموزش اوليه بزرگسالان ميباشد. هدف اصلي دولت ازتشكيل چنين انجمن‌هايي اعطاي امكانات به مردم جهت تاثيرگذاري بر زندگي شخصي خود وسهيم شدن و مشاركت در توسعه جامعه ميباشد. به علاوه كمكهاي بلاعوض ايالتي بهتقويت وتوسعه دموكراسي، گسترش علاقه فرهنگي در جامعه و توسعه مشاركت همگاني در حياتفرهنگي منجر ميگردد. در اين راستا فعاليت‌هايي كه در جهت بر طرف نمودن شكافهايآموزشي و بالا بردن سطح آموزش در جامعه اجرامي‌گردد، از اولويت اجرايي برخوردارمي‌باشند. مهاجرين، افراد فاقد توانايي‌هاي يادگيري و افراد فاقد شغل از اولويتحضوردر دورههاي آموزش بزرگسالان برخوردارمي‌باشند. علي رغم محدوديت‌هايي كهدرارتباط باكمك‌هاي اهدايي دولت اعمال گرديده ، شوراي ملي آموزش بزرگسالان سوئدمسئوليت تخصيص كمكهاي بلاعوض دولتي و اداره، سازمان دهي و ارزيابي فعاليتها رابر عهده دارد. شوراي ملي آموزش بزرگسالان شامل فدراسيون انجمنهاي آموزش ملي سوئد،مراكز آموزش متوسطه مردمي و فدراسيون شوراهاي استاني كشورسوئد ميباشد. همه سالهشوراهاي ملي آموزش بزرگسالان سوئدي به ارائه گزارش‌اتي در خصوص بودجه 2 سالانه وارزيابي فعاليتهاي سالانه به دولت مبادرت مي‌نمايند. شوراي ملي آموزش بزرگسالانسوئدي مسئوليت ارزيابي فعاليت آموزش بزرگسالان از لحاظ بررسي وجوه ايالتي را عهدهدار ميباشد.
انجمنهاي آموزش بزرگسالان
درحال حاضر تعداد 7 انجمن آموزش بزرگسالان با عنوان (stadieforband) دركشورسوئد فعاليت داشته و ازمحل وجوه تخصصي ايالتي تأمين اعتبارمي‌گردند.كليه انجمن‌هايآموزش بزرگسالان از پروفايل ويژه خود برخوردار بوده و به انعكاس علايق جنبش‌هايمردمي بزرگسالان و ديگر سازمانهاي مربوطه مبادرت مي‌نمايند. به طور كلي ميتوان گفتكه تعداد 7 انجمن مذكور با بيش از 270 سازمان عضو همكاري داشته، توافقات همكاري بابيش از 60 سازمان متفرقه منعقد نموده و به طور محلي با انجمنهاي گوناگون همكاريمي‌نمايند.هر يك از مراكز آموزش بزرگسالان از تعدادي واحدهاي محلي (بخشهاي محلي) وادارات محلي بالغ بر900واحد متشكل گرديده است. شرط اساسي اعطاي كمكهاي بلاعوضآموزشي به انجمنهاي آموزش بزرگسالان، تشكيل دواير آموزشي به طور منظم ميباشد. كليه دواير آموزشي ميبايستي ازگروه مديريتي منسجمي كه توسط انجمنهاي محلي آموزشبزرگسالان انتخاب مي‌گردند، برخوردار باشند. طبق آخرين آمار بدست آمده طي سال2000، تعداد انجمنهاي آموزش بزرگسالان در سوئد بر334 هزار نفرو تعداد شركت كنندگان بين 5-1 ميليون نفر برآورد گرديده است. گفتني است كه از اين تعداد، حدود 57% شركتكنندگان زن بودند و اين درحاليست كه تا قبل از سال2000 اين تعداد بر 211000 زن باحدود 16825000 تعداد شركت كننده بالغ مي‌گرديد.
آموزش بازار كار
آموزش بازار كار شكلي از آموزش بزرگسالان است كه در آن اولويت به زمينه‌هايسياست بازار كار و مبارزه با بيكاري معطوف ميگردد. به عبارت ديگر آموزشهاي فوقشكلي از باز آموزي افرادي است كه به روز نمودن دانش و مهارتهاي پايه خود جهت ادامهكار درحوزه هاي تخصصي نياز داشته و يا نيازمند آموزش مشاغل جديد مي‌باشند. تصميماتپيرامون آموزش بازار كار توسط آژانس ملي استخدام سوئد اتخاذ ميگردد. در طول دورهآموزش بازاركار، شركت كنندگان از حمايت‌هايي به صورت كمكهاي بلاعوض آموزشيبرخوردارمي‌گردند. هدف اصلي دورههاي آموزش بازاركار تسهيل در فرآيند يافتن شغلمناسب براي افراد بزرگسال ميباشد. اين در حالي‌است كه آموزشهاي فوق همچنين بهعنوان وسيله‌اي جهت برخورداري از آموزشهاي بيشتر و تحت پوشش قرار دادن دامنه وسيعياز زمينه‌هاي شغلي و برآورده نمودن نيازهاي بازار كار، به افراد بزرگسال ارائهمي‌گردد.
آموزش پايه بزرگسالان
اجراي طرح جامع آموزش پايه بزرگسالان (Kunskapstyflet) دركشور سوئد از سال 1997آغاز گرديده و تا سال 2002 به طول انجاميد. آموزش پايه بزرگسالان نوع خاصي از آموزشنبوده بلكه بخشي از آموزش بزرگسالان ميباشد. هدف برگزاري چنين دورههاي آموزشي،تحت پوشش قرار دادن افراد فاقد شغل و كاركناني است كه از صلاحيت آموزش عالي 3سالهبرخوردار نمي باشند. همچنين دورههاي مذكور بر نيازهاي كاركنان با آموزش محدود وفراهم نمودن فرصتهاي آموزشي افراد جهت ارتقاء صلاحيت بازار كارمتمركزمي‌باشد. دولتسوئد سالانه 4/3 ميليون sekجهت احداث100 هزارمركز آموزشي تحت نظارت شهرداريهاسرمايه گذاري مينمايد. گفتني است كه مسئوليت نظارت و رسيدگي برعملكرد مراكز آموزشبزرگسالان ازسوي دولت به شوراي ملي آموزش بزرگسالان سوئدي تفويض گرديده است.
طي سالهاي اخير به واسطه بهبود وضعيت بازاركار و روند نزولي متقاضيان ، تعدادمراكز ارائه كننده آموزشهاي پايه بزرگسالان كاهش يافته است. شهرداريها از درجهبالايي از آزادي درتصميم گيري در خصوص آموزش بزرگسالان برخوردارمي‌باشند. تغييرنيازهاي بازاركار و تعيين اولويت‌هاي خاص در جهت توزيع وجوه دولتي ميان مراكز آموزشبزرگسالان توسط كميسيون آموزش بزرگسالان سوئد صورت مي‌گيرد. در آوريل سال2000،كميسيون مذكور به ارائه گزارش نهايي خود در خصوص نوساماني آموزش بزرگسالان درسوئدمبادرت نمود كه پس از اعمال ارزيابي‌هاي همه جانبه، لايحه آموزش و توسعه سياستهايآتي آموزش بزرگسالان در فوريه سال 2001 تقديم مجلس ملي سوئد گرديد. در همان اثناءدولت سوئد به ارائه كمكهاي بلاعوض تحصيلي به افراد فاقد شغل رده‌هاي سني 55-25 سالجهت برخورداري ازحضوردر دورههاي آموزش بزرگسالان و برخورداري از حقوق و مزايايبيكاري مبادرت نمود.
آموزش شغلي پيشرفته
از اول ژانويه سال 2002 آموزش شغلي پيشرفته افراد بزرگسال (KY) به عنوان شكلمنظمي از آموزش عالي دركشور سوئد سازماندهي گرديد. اين در حالي‌است كه طرح (KY) قبلا به عنوان يك طرح راهنما از پاييز سال 1996 به اجرا در آمده بود. هدف (KY) برآورده نمودن نيازهاي بازاركاركارگران ماهر برخوردار از صلاحيت كافي در توليدكالاها و خدمات تكنولوژي مدرن ميباشد. گفتني است كه آموزشهاي فوق دركارگاه‌هايصنعتي و درقالب270 برنامه آموزشي كه عمده صنايع را تحت پوشش قرارمي‌دهد، بهدانشجويان ارائه ميگردد. از پاييز سال1999 درجهت اجراي برنامه فوق تعدد120 هزارمركز، با هدف تمركز بر زمينه‌هاي شغلي افراد بزرگسال در سراسركشور سوئد احداثگرديده است.لازم به ذكر است كه دوره آموزشي فوق معمولاً ظرف مدت 2سال معادل باآموزشهاي تمام وقت 80 هفته‌اي به افراد بزرگسال ارائه گرديده و ديپلم آموزش پيشرفتهشغلي به آنان اعطا ميگردد.
اعتبار بخشي به آموزش بزرگسالان
از آنجاييكه اعتبار بخشي به دانشي كه افراد بزرگسال دركار و زندگي اجتماعي خودكسب نمودهاند زمينه مهم توسعه آموزش بزرگسالان محسوب ميگردد ، بر اين اساس دولتسوئد به اعتباربخشي آموزش بزرگسالان از طريق ارزيابي ساختاري شامل ارزيابي و بررسيصلاحيت آموزشي افراد در داخل و خارج سيستم آموزشي رسمي مبادرت نموده است .اجرايقوانين اعتبار بخشي همچنين به تأييد صلاحيت شغلي و كاري افراد منجرمي‌گردد.
مطابق قوانين اعتبار بخشي، از مهاجرين و ساير اشخاصي كه از تحصيلات و تجارتآموزشي در خارج از كشور و از دانش شغلي و تجارب كاري برخوردارمي‌باشند به بهتريننحو بهره برداري ميگردد. در نوامبر سال1999دولت سوئد به تشكيل كميسيوني در جهتقانوني نمودن دورههاي آموزش مهارت‌ها و صلاحيت‌هاي تخصصي ويژه بزرگسالان مبادرتنمود. نماينده كميسيون با اخذ التزام تعهد از شهرداريها مسئوليت قانوني حمايت ونظارت بر آموزش بزرگسالان را به سطوح محلي و شهرداريهاي مناطق مختلف كشور تفويضنموده و به تشكيل انجمن ملي تاييد نمرات و مدارك تحصيلي آموزشي بزرگسالان مبادرتنمود.
آموزش بزرگسالان تحت نظارت شهرداريها ( KOMVUN)
آموزش بزرگسالان تحت نظارت شهرداريها KOMVUN) )، آموزش مقدماتي و آموزش تكميليبزرگسالان را در برمي‌گيرد.كليه شهرداريهاي مناطق مختلف كشور مسئوليت نظارت برچهار چوب آموزش اوليه بزرگسالان را برعهده دارند. آموزش بزرگسالان تحت نظارتشهرداريها رايگان بوده و امكاناتي نظيركتابهاي درسي و ابزار آموزشي و لوازمالتحرير را در اختيار افراد بزرگسال قرارمي‌دهد. دورههاي آموزش اوليه بزرگسالان ازسال 1997 به علاقه مندان ارائه ميگردد. عمده برنامههاي آموزش اوليه درشهرداري‌هاي مناطق كم‌جمعيت و شهرداريهاي مناطق با نرخ بيكاري بالا ارائه ميگردد. طبق آخرين آمار بدست آمده درسال تحصيلي2001-2000 بالغ بر 317206دانشجو دردوره‌هايآموزش بزرگسالان تحت نظارت شهرداريها حضور يافته اند.گفتني است كه اكثريتدانشجويان( بالغ بر 271618نفر) در دورههاي آموزشي بالاتر و حدود 37318 نفردرآموزش‌هاي پايه بزرگسالان ثبت نام نمودند. اين درحاليست كه تنها تعداد8270 نفر درتحصيلات تكميلي ثبت نام نمودند. از جمله عمومي‌ترين دورههاي آموزشي ميتوان به دروسكامپيوتر ( دو دوره با 138076 شركت كننده) رياضيات ( دو دوره با 82028 شركت كننده) زبان سوئدي(60125 شركت كننده) و زبان انگليسي (69493 شركت كننده) اشاره نمود.. گفتني است كه تقريباً دانشجويان را زنان و حدود آنان را دانشجويان غير بوميتشكيل مي‌دهند. به عبارت ديگركشور سوئد در زمره كشورهايي است كه از بالاترين ميزاندانشجويان غير بومي بزرگسال حدود (6 /68 درصد)برخوردارمي‌باشد.
طبق آخرين آمار بدست آمده درسال 2001-2000 تعداد اساتيد آموزش بزرگسالان (اعضايپرسنل تمام وقت) بر7000 نفر يعني معادل 5/4 استاد براي هر 100 دانشجو بالغ ميگردد.
تا قبل از سال تحصيلي 2001-2000 تعداد 1647 دانشجو كه تقريباً اكثريت آنان درسطوح بالاي آموزشي قرارداشتند تحت تعليم دورههاي آموزش سوئدي ويژه مهاجرين قرارگرفتند.
اين در حالي‌است كه طي سال تحصيلي 2001-2000 بالغ بر 37322 دانشجو متشكل ازپناهندگان (33درصد) ، متقاضيان مجوز اقامت (5/1 درصد) و بالغ بر 6 /65 درصد مهاجربا ميانگين حضور 60 درصدي زنان در دورههاي آموزش سوئدي حضور يافتند.
طبق آخرين آمار بدست آمده در سال2001-2000 ، در آموزش بزرگسالان فاقد توانايييادگيري تعداد 4335 دانشجو در سطوح آموزشي پايه ، تعداد 1516نفر در مدارس فني وحرفه‌اي و 783 دانشجو نيز در سطوح بالاترآموزشي به تحصيل مبادرت مي‌نمايند.تعداداساتيداعضاي پرسنل تمام وقت 230 نفر، ميانيگين تعداد دانشجويان در گروه دونفر وساعات آموزشي به طور متوسط بر 4/2 ساعت در هفته بالغ مي‌گرديد. گفتني است كه بالغبر50 درصد از دانشجويان به دانشجويان زن با ميانگين سني 35 سال تعلق دارد.
برنامه ريزي آموزشي آموزش بزرگ سالان
در اغلب شهرداريهاي كشورسوئد آموزش بزرگسالان (Komvux)درفواصل خاص زماني بهعلاوه ترم‌هاي معمول آموزشي ارائه ميگردد.گفتني است كه چگونگي تقسيم فعاليت روزانهتوسط مدارس و به صورت محلي تعيين ميگردد. دراغلب شهرداريهاي كشورسوئد آموزشبزرگسالان (Komvux) درفواصل زماني غيرازترم‌هاي معمول (ماههاي تابستان) نيز ارائهمي‌گردد.گفتني است كه چگونگي تقسيم فعاليت روزانه توسط هريك ازمدارس و به صورتكاملاً انحصاري تعيين ميگردد.درمراكز آموزش عالي بزرگسالان، ساعات آموزشي مندرجدرجداول زماني برحسب ترم‌هاي آموزشي متفاوت ميباشد. شيوه سازماندهي و برنامه ريزيمقطع آموزش عالي بصورت محلي وتوسط دانشگاهها و دانشكده‌هاي كشور صورت مي‌گيرد.
آموزش استثنائي
تاريخچه
تاريخچه آموزش كودكان استثنايي دركشورسوئد به قرن19ميلادي باز ميگردد. امروزهبرخي از كودكان مواجه با نواقص فيزيكي درمدارس پايه عادي آموزش مي‌بينندو ايندرحالي است كه كودكان مواجه با مشكلات يادگيري تحت آموزشهاي خاص دانش‌آموزاناستثنائي قرار مي‌گيرند.
سطوح وگروه‌هاي سني
مدارس پايه ويژه دانشآموزان مواجه با اختلالات يادگيري به آموزش كودكانرده‌هاي سني 16-7 سال مبادرت مي‌نمايند. گفتني است كه آموزش درمراكز آموزش پايهاستثنايي مدت زمان10 سال به طول انجاميده و گذراندن سال 10 براي دانش‌آموزاناستثنايي اختياري است. لازم به ذكر است كه مدارس پايه استثنايي تنها موظف به ثبتنام از دانشآموزان برخوردار از حداكثر رده سني 20 سال مي‌باشند.
ساختار آموزش كودكان استثنائي
طبق تمهيدات مندرج در «قوانين آموزشي» و آئين‌نامه‌هاي مقطع تكميلي آموزش متوسطهمسئوليت فراهم نمودن امكانات آموزش ويژه دانش‌آموزاني كه نيازمند كمك و حمايتمي‌باشند بر عهده مدارس كشور ميباشد. حمايتهاي مذكور از دانشآموزان مواجه بانواقص جسماني و بينايي به عمل آمده و از طريق ارائه آموزشهاي خاص توسط معلمانآموزش‌يافته و برگزاري آموزشهاي مداوم به آنان ارائه ميگردد. دولت معين نمي‌كندكهاين حمايتها به چه شكلي بايد باشند، بلكه تنها فراهمآوري اين حمايتها را لازممي‌داند. مديران مدارس نيزمسئوليت اطمينان يافتن از سازماندهي صحيح آموزش و رفاهدر جهت برخورداري دانشآموزان از حمايتهاي مورد نياز را عهدهدار ميباشد.
اين درحالي است كه مسؤوليت ترسيم خطوط كلي آموزش كودكان استثنائي و اجرايسياستهاي حمايتي در قبال آن بر عهده شهرداريهاي مناطق مختلف كشورمي‌باشد.مراكزآموزش پيش دبستاني از مسووليت خاصي در قبال كودكان استثنائي برخوردارمي‌باشند.طبققوانين آموزشي كشور،كودكان استثنايي از حق حضور در مدارس پيش دبستاني و مشاركت ومشاوره با كودكان عادي برخوردار مي‌باشند. از جمله مهمترين وظايف شهرداريها درقبال كودكان استثنائي ميتوان به حمايت‌هايي چون فراهم آوردن امكان مشاوره كودكاناستثنايي با روانشناسان،تشكيل كلاسهاي گفتار درماني، تشكيل كلاسهاي آموزشي خاص،نظارت آموزشي و تشكيل دورههاي آموزشي ضمن خدمت اشاره نمود.
شهرداريها همچنين مسووليت تضمين برخورداري كودكان استثنايي از امكانات مشابهمراكز عادي آموزش پيش دبستاني و مراكز تفريحي را بر عهده دارند. مطابق قانون حمايتاز افراد معلول (LLS) ،كودكان مواجه با معلوليت از حق برخورداري از دستياران خصوصيبرخوردار مي‌باشند.كانونهاي مراقبتي كودكان متشكل از پرستاران كودكي است كه ازكودكان رده‌هاي سني 12-1 سال مراقبت مي‌نمايند. از آن‌جائي‌كه كانونهاي مراقبتيكودكان تحت مقررات مهدهاي كودك مورد نظارت و ارزيابي واقع نمي‌گردند، درنتيجهبرنامه مهدهاي كودك درخصوص آنها صادق نمي‌باشد.اما با اين حال قادر به فراهمآوري زمينه‌هاي لازم براي فعاليت كودكان مي‌باشند.خطوط كلي فعاليتي كانونهاي مذكورتوسط آژانس ملي آموزش اعلام ميگردد.در اكثر شهرداريها، مراكز مراقبتي كودكان ازهماهنگي نزديكي با فعاليتهاي مراكز پيش دبستاني برخوردار مي‌باشند. طي دهه هاياخير، مراكز پيش دبستاني آزاد براي آندسته ازكودكاني كه در ساير اشكال فعاليت‌هايپيش دبستاني مشاركت نمي‌نمايند، ايجاد گرديد. دركانونهاي مذكورمشاركت در فعاليتهايآموزشي فردي و گروهي ، اغلب تحت نظر يك مربي پيش دبستاني به كودكان ارائه ميگردد. اهداف مراكز پيش دبستاني آزاد با مراكز دولتي متفاوت بوده و به عنوان زمينه‌اي درجهت‌دهي به شخصيت اجتماعي كودكان نگريسته ميشود.طي دهههاي80 و90 تعداد كودكانمهاجر در مراكز آموزش پيش دبستاني بسرعت افزايش يافته و سهم عمده‌أي از شهرداري‌هانيز به ارائه خدمات آموزشي زبان مادري به كودكان غير بومي مبادرت مي‌نمودند. در حالحاضر نيز هدف اصلي مراكز پيش دبستاني تقويت دوزبانگي و شخصيت فرهنگي دوگانه كودكانغير بومي ساكن كشور سوئد ميباشد. گفتني است كه مدارس پيش دبستاني دانماركي واسلونيايي نيز دركشور سوئد فعاليت دارند.
آموزش ويژه دانشآموزان مواجه با مشكلات يادگيري
آموزش كودكان مواجه با مشكلات يادگيري طي سال1860 بصورت فعاليتي ضد انساني آغازگرديد.گفتني است كه مدارس مذكور با دخالت هيئت‌هاي ايالتي اداره مي‌گرديد. در آغاز،مدارس مذكور به صورت شبانه روزي اداره شده و امكاناتي جهت اياب و ذهاب كودكان ازخانه به مدرسه و بالعكس وجود نداشت. مدارس شبانه روي تا اواسط قرن بيست دركشور سوئدفعاليت داشتند. در سال1950 مجلس ملي تصميم به اجراي برنامه راهنما تحت دورة آموزشيجامع 9 ساله مدارس (مقطع تكميلي متوسطه امروزي )گرفت. طي سال 1967 قا نون فراهمآوري مقدمات آموزش عقب ماندگان ذهني به تصويب رسيده وتحصيل براي كودكان مواجه باعقب ماندگي ذهني شديد اجباري گرديد اجباري بودن آموزش، در خصوص افراد رده هايسني23- 21 سال مصداق نمي‌يافت. دراواسط دهه 80 مقطع آموزشي پايه به10 سال تغييريافته تا از اين طريق دانشآموزان تحت تعليم دورة چهار ساله آموزش مهارت حرفهاي كهامروزه از آن تحت عنوان (مقطع تكميلي متوسطه استثنائي) ياد ميگردد، قرارگيرند.
مطابق قانون مصوب1967تعداد دانشآموزان استثنائي قادر به ادامه تحصيل به ميزاندوبرابر افزايش يافته و ميزان همكاري مدارس مذكور با مدارس عادي جهت رفع اين معضلو كمبود ابزار آموزشي گسترش يافت. درحال حاضر عمده كلاسهاي آموزشي مدارس مذكور دراماكن عمومي تشكيل ميگردد كه به مدارس پايه و تكميلي متوسطه تحت نظارتشهرداريها تعلق دارد. در اول جولاي 1985 مسئوليت رسيدگي و نظارت برمدارس مذكور ازسطح ملي به وزارت رفاه اجتماعي و وزارت آموزش و علوم تفويض گرديد. از اول جولاي1986با اصلاح قوانين آموزشي تداركات لازمه براي مدارس مذكور پيش بيني گرديد. مسئوليتآموزش افراد جوان و بزرگسالان مواجه با ناتوانائي‌هاي يادگيري دراول جولاي1996 ازهيات‌هاي ايالتي به شهرداريها تفويض گرديد.درحال حاضر،مدارس مذكور با مدارس پايهعادي ادغام شده و از ساختمان‌هاي اداري مشترك بهره برداري مي‌نمايند.
آموزش ويژه دانشآموزان مواجه با نقص كاربردي
درحال حاضرمدارس ويژه كودكان و نوجوانان مواجه با نقايص شنوائي و افرادي كه ازحضور درمدراس عادي محروم مي‌باشند فعاليت دارند. دركشور سوئد مراكز خاصي برايدانش‌آموزان مواجه با نقص بينايي، دانشآموزان ناشنوا يا مواجه با نقص شنوائي وناتوانائي‌هاي يادگيري، دانش‌آموزاني كه از بدو تولد ناشنوا و نابينا بوده ودانش‌آموزاني كه از نقائص گفتاري رنج مي‌برند، داير ميباشد.در سال1889 قانوني بهتصويب رسيد كه براساس آن هيئت‌هاي استاني مسئوليت آموزش كودكان ناشنوا (كرولال) راعهده دار گرديدند. دوره هاي آموزشي در موسسه توم توبدا (Tom tebody) واقع درسولنا( Solna) برگزارشده و دانشآموزان استثنايي به همراه دانشآموزان عادي هم سن خوددرمدارس ابتدائي و با كتب آموزشي يكسان تحت تعليم قرار گرفتند. آموزش ناشنوايان وافراد مواجه با نقائص شنوائي طي سال 1938 تغيير نموده و آموزشهاي مذكوردر4 منطقهاز كشور و درمدارس ويژه‌اي ارائه گرديد. مدارس مذكور در استكهلم، سوئد و هارنوساندتاسيس شده و دانشآموزان كرولال به گذراندن آموزش پايه در آن مبادرت مي‌نمودند. طيسال 1998 دولت سوئد به اعطاي كمك هزينه تحصيلي به والدين كودكان ناشنوا كه بهآموزش زبان اشاره مبادرت مي‌نمايند مبادرت نمود. درحال حاضر تعداد 5 مدرسه ويژهكودكان ناشنوا يا مواجه با نقص شنوائي و يك مدرسه ملي ويژه دانشآموزان ناشنوايا مواجه با نقص شنوائي و نقص شناختي و دانشآموزان كور مادرزاد در كشور سوئدفعاليت دارند. اين مدارس در سطح ايالتي براي دانشآموزان مواجه با نقص شنوائيطراحي گرديده اند. طي سال1950 آموزش افراد نابينا يا مواجه با نقص بينائي، تا حدزيادي با سيستم مدارس عادي هم‌سان گرديد.
مدارس پايه ويژه دانشآموزان استثنائي (سارس كولان)
مدارس مذكور مختص كودكان و نوجوانان مواجه با اختلالات يادگيري ميباشد.آموزشدرمدارس مذكور تا حد ممكن با آموزش درمدارس پايه و تكميلي متوسطه عادي يكسان بودهو دانشآموزان از آموزشي متناسب با محيط آموزشي برخوردار مي‌گردند. طبيعتاً، درهرحال، تفاوت در محتوي، خصوصيات و سطوح آموزشي غيرقابل اجتناب است. اين در حالي‌استكه در اكثرموارد، اين نوع آموزش از نظر اداري و ساختاري با مدارس پايه عادي مشتركبوده و اغلب از مديريت آموزشي يكسان برخوردار ميباشد.گفتني است كه دانش‌آموزانممكن است به عنوان عضوي از مدارس پايه بوده و درعين حال به گذراندن سيلابس‌هايآموزشي دانشآموزان مواجه با اختلالات يادگيري نيز مبادرت نمايند. آموزش ويژه دانشآموزان مواجه با اختلالات يادگيري به دودسته مدارس پايه و تربيتي تقسيممي‌گردد. مدارس نخست ويژه آندسته از دانش‌آموزاني است كه از قدرت خواندن و نوشتنبرخوردار بوده و با بهره گيري از مهارتهاي مذكور به كسب علم مبادرت مي‌نمايند. مدارس تربيتي نيز ويژه آن دسته از دانش‌آموزاني است كه از توانايي يادگيري دروس پايه مدارس عادي برخوردار نبوده و در مدارس استثنايي تحصيل مي‌نمايند. آن دسته ازدانش‌آموزاني كه در مدارس پايه ويژه افراد مواجه با اختلالات يادگيري ثبت ناممي‌نمايند به گذراندن دورة آموزشي اجباري9 ساله با گذراندن آموزش اختياري طي سالدهم مبادرت مي‌نمايند. پس از گذراندن دوره آموزشي9 ساله در مدارس پايه، داش آموزانمواجه با اختلالات يادگيري از مجوز حضور در دورة چهار ساله آموزش تكميلي متوسطهبرخوردار مي‌گردند. هدف عمده مدارس پايه استثنايي فراهم آوردن زمينه تحصيلي كودكانو نوجوانان مواجه با اختلالات يادگيري با توجه به شرايط فردي آنهاست. باتوجه بهمتدهاي آموزشي مدارس مذكور فرصتهاي مناسبي جهت نيل به اين هدف به وجود آمده كهاز آن جمله ميتوان به تنظيم دورههاي آموزشي متناسب با توانائيهاي فرديدانش‌آموزان، تعيين محتواي سيلابسيهاي آموزشي و اتخاذ روشهاي تدريس مناسب اشارهنمود. ازجمله مهمترين وظايف مدارس مذكور فراهم نمودن زمينه مناسب جهت پرداختن بهزندگي فعال اجتماعي و آمادگي دانشآموزان در دوره بزرگسالي است. مجلس ملي سوئد (ريدستاك) به طراحي برنامه هاي درسي مشترك ويژه مدارس پايه و مدارس متوسطه تكميلياستثنايي مبادرت مينمايد. در برنامه هاي درسي جديد تعيين و تبين اهداف كلي واصولعمومي نظام آموزش استثنايي لحاظ گرديده است.برنامههاي درسي، جداول زمانبندي وسيلابس‌هاي آموزشي به طوركامل توسط مجلس ملي ارائه ميگردد. در برنامهها و جداولزمانبندي مذكور،حداقل ساعت درسي مدارس مختلف مشخص گرديده است. معلمين، دانش‌آموزانو والدين سوئدي از آزادي عمل بسيارزيادي جهت انتخاب روش‌ها و دروس آموزشي مناسببرخوردار مي‌باشند. برنامههاي آموزشي مقطع تكميلي متوسطه ويژه دانشآموزان مواجهبا اختلالات يادگيري بر 8 برنامه ملي اعم از علوم هنري، مكانيك خودرو، تجارت،مديريت، صنايع دستي، هتل‌داري، صنايع، رسانه‌هاي گروهي علوم زيست محيطي مشتملمي‌گردد. اين درحالي است كه برخي از موضوعات هسته‌اي دركليه برنامههاي آموزشيمشترك مي‌باشندكه از آن جمله ميتوان به زبان سوئدي / سوئدي به عنوان زبان خارجي،زبان انگليسي، رياضيات، علوم اجتماعي، علوم ديني، علوم طبيعي، ورزش و علوم هنرياشاره نمود. آن دسته از دانش‌آموزاني كه از علايق خاصي غيراز برنامههاي مليبرخوردار باشند، برنامههاي خاص آموزش آنان توسط انجمن ملي آموزش طراحي ميگردد. گفتني است كه اين برنامه مشتمل بر دروس اصلي برنامه ملي به علاوه آموزشهاي حرفه‌ايوتركيبي از دروس و برنامههاي محلي ميباشد. ارائه برنامههاي فردي در جهت هدايتدانش‌آموزان به برنامه ملي به تحت پوشش قرار دادن نيازهاي آموزشي و شغلي آنان منتهيمي‌گردد. از جمله موارد درسي آن دسته از دانش‌آموزاني كه به آموزش حرفهاي مبادرتمي‌نمايند ميتوان به زبان سوئدي، رياضيات، علوم اجتماعي، ورزش، علوم هنري و آموزشحرفه‌اي اشاره نمود. از جمله مواد درسي آن دسته از دانش‌آموزاني كه به آموزش شغليمبادرت مي‌نمايند نيز ميتوان به دروس ارتباطي و تعاملي، درك واقعيت و مهارت‌هايدنياي اطراف، هنرهاي عملي، ورزش و فعاليتهاي روزانه اشاره نمود.
مدارس استثنائي
آن دسته از كودكان و نوجواناني كه به واسطه مواجهه با اختلالات يادگيري از ثبتنام درمدارس پايه عادي محروم مي‌گردند، به مدارس استثنائي ويژه افراد مواجه بااختلالات يادگيري معرفي مي‌گردند. اين مطالب شامل افراد مواجه با نقائص حركتيدائمي نيز ميگردد.
اداره كنندگان مدارس پايه استثنائي به اتخاذ تصميماتي درخصوص پذيرش يا عدمپذيرش كودكان جهت تحصيل درمدارس استثنايي مبادرت مي‌نمايند. اكثريت دانش‌آموزانمواجه با نوعي اختلالات كاربردي به گراند اسكولايا (مدارس پايه استثنايي) رفته و ازحمايت‌هاي لازمه برخوردار مي‌گردند. مدارس ويژه تاجاي ممكن به ارائه برنامه‌هايآموزشي معادل مدارس پايه عادي ( سارس اسكولا) مبادرت مي‌نمايند. دركشور سوئد تعداد 6 مدرسه استثنايي ويژه ناشنوايان يا دانشآموزان مواجه با نقص شنوائي فعاليت داردكه از اين تعداد 5 مدرسه منطقه‌اي و1 مدرسه ملي است كه به پذيرش دانشآموزان ازسراسر كشور مبادرت مينمايد. مدارس منطقه‌اي در هارنوسند ( مدرسه كريستين)، استكهلم ( مدرسه مانيلا)، اوربرو (مدرسه برژيت) و نورس يورك ( مدرسه ونر) و لاند ( مدرسهاوستروانگس ) واقع گرديده‌اند. مدرسه ملي نيز درمنطقه گنستا (مدرسه آسباكا) و برايدانش‌آموزان ناشنوا يا مواجه با نقص شنوائي و اختلالات يادگيري بر پا گرديده است. آن دسته از دانش‌آموزاني كه درمدارس استثنائي آموزش مي‌‌بينيد ملزم به گذراندن دورهآموزشي10 ساله آموزش مدارس پايه مي‌ياشند. دولت سوئد ملزم به تأمين كليه هزينه‌هايدانش‌آموزان مدراس استثنائي شامل مخارج اقامت شبانه روزي، امكانات آموزشي، هزينهسفرهاي آموزشي و اياب و ذهاب ميباشد. شهرداريهاي محلي نيز ملزم به پرداختماليات‌هاي معيني به دولت در جهت ثبت نام دانشآموزان مي‌باشند. طبق آمار بدست آمدهطي دسامبر2000 شهريه آموزشي ساليانه هر دانش‌آموز بر75000 SEK بالغ ميگردد كهتوسط شهرداريهاي محلي به دولت پرداخت ميشود. اين درحاليست كه طبق آخرين آمار بدستآمده طي ژانويه 2002شهريه مذكور بر182000SEK بالغ گرديده است. مدارس استثنائي توسطآژانس ملي مدارس استثنائي اداره مي‌گردند.گفتني است كه آژانس ديگري با عنوان I.P.M در جهت رسيدگي به امور ناشنوايان و افراد مواجه با نقص شنوايي فعاليت دارد. ازجمله مهمترين مراكز مددياري كشور سوئد ميتوان به مركز مددياري ناشنوايان مواجهبا نقص شنوائي و مركز مددياري واقع در Gnesta ويژه ناشنوايان مواجه با نقص شنواييو اختلالات يادگيري، مركز مددياري گفتار و زبان سيگ توناSigtuna ويژه دانش‌آموزانمواجه با لكنت زبان، مركز مددياري بينايي اوربرOrebro ويژه دانشآموزان نابينايمواجه با ناتوانائي‌هاي ديگر و مركز مددياري بينايي استكهلم ويژه دانشآموزان مواجهبا نقص بينائي اشاره نمود. از اول جولاي 2001، آژانس جديدي با عنوان انيستيتوآموزش استثنايي سوئد در جهت تأمين بودجه لازم آموزش استثنايي آغاز به فعاليتنمود. گفتني است كه مراكز مددياري فوق تحت نظارت آژانس مذكور به مشاركت بايكديگرمبادرت مي‌نمايند. تعداد دانشآموزان مدارس استثنائي سوئد بر800 نفربالغ ميگردد. اكثريت قريب به اتفاق دانشآموزان ( حدود 5/4 درصد ) ناشنوا بوده و يا از نقصشنوائي رنج مي‌بردند. تعداد معلمين (كادر تمام وقت ) نيز بر340 نفر بالغ ميگردد. گفتني است كه 85% درصد معلمين مدارس استثنايي از گواهينامه آموزشي و6 نفر از هر دهنفرمعلم از گواهينامه ويژه آموزش استثنائي برخوردار مي‌باشند.
مقطع تكميلي متوسطه استثنائي
اهداف مدارس عادي تكميلي متوسطه درخصوص مدارس متوسطه استثنائي نيز صادقمي‌باشد.
با اين تفاوت كه در عوض ارائه دروس عادي زبان سوئدي و انگليسي، به افراد ناشنوايا مواجه با نقص شنوائي متدهاي خاصي اعمال ميگردد. مدارس مذكور وظيفه تضمين دوزبانگي دانشآموزان پس از اتمام تحصيلات را عهدهدار ميباشد. به عبارت ديگر بهتقويت توانائي درك زبان اشاره سوئدي و خواندن آن وتوانائي بيان افكار و عقايد بهزبان اشاره و زبان نوشتاي انگليسي در دانشآموزان منتهي ميگردد.
متدهاي آموزشي
متدهاي آموزشي مدارس پايه استثنائي به طور جداگانه‌اي تعيين و طراحي ميگردد. ابعاد كلاسها بسياركوچكتر بوده اما تعداد معلمين و دستياران از مدارس پايه عادي يامدارس تكميلي متوسطه بيشتر است. در برنامههاي آموزشي هر سيلابس درسي اهداف آموزشيدانش‌آموزان مواجه با اختلالات يادگيري مشخص گرديده و اين درحالي است كه از شيوهتدريس سخني به ميان نيامده است. از اين روي مديران مدارس، معلمين، دانشآموزان ووالدين از آزادي عمل بسيار زيادي جهت طراحي دروس و انتخاب متدها ومواد درسيبرخوردار مي‌باشند اغلب آموزشها به صورت فردي به دانشآموزان ارائه ميگردد.
برنامههاي آموزشي، جداول زماني و سيلابس‌هاي آموزشي انواع مختلف مدارس و اهدافبرنامه‌هاي آموزشي ويژه دانشآموزان مواجه با اختلالات يادگيري به طور كامل طراحيگرديده است. دولت سوئد به تعيين برنامه زمانبندي شده‌اي براي مدارس پايه و تكميليمتوسطه استثنايي مبادرت نموده است.آژانس ملي آموزش مسئوليت طراحي سيلابس‌هاي آموزشاستثنايي اعم از زبان خارجي دوم وسوم، زبان انگليسي، رقص، نمايشنامه، زبان سوئدي وزبان اشاره ويژه دانشآموزان ناشنوا را عهده دار ميباشد. ساير دروس و سيلابس‌هايآموزشي مدارس پايه توسط دولت تعيين ميگردد. آژانس ملي آموزش همچنين به طراحيسيلابس آموزش ويژه مدارس پايه استثنائي مبادرت مينمايد.
آمارتحصيلي
طي آخرين آمار بدست آمده در سال2001-2000 تعداد دانشآموزان استثنايي مقاطعآموزش پايه و تكميلي متوسطه بر600 /18 نفر بالغ ميگردد. گفتني است كه تعداد13500نفر در مدارس پايه استثنائي و تعداد5100 نفرنيز درمراكز تكميلي متوسطه استثنائي بهتحصيل مبادرت مي‌نمايند.تعداد معلمين ( كادر تمام وقت ) نيز بر200/4 نفردرمدارسپايه و 700/1 نفردرمراكزتكميلي متوسطه استثنائي بالغ ميگردد. گفتني است كه بالغبر87% معلمين مدارس پايه استثنائي و 82%معلمين مراكز تكميلي متوسطه از گواهينامهآموزشي برخوردارمي باشند. به عبارت ديگر تعداد معلمين (كادر تمام وقت) بر4/25 نفربه ازاي هر100دانش‌آموزدر مدارس پايه و 9/24 به ازاي هر 100دانش‌آموز در مراكزتكميلي متوسطه بالغ ميگردد. لازم به ذكر است كه بالغ بر13% دانشآموزان مواجه بااختلالات يادگيري (1600نفر ) نيز در مدارس پايه و مراكز تكميلي متوسطه عادي آموزشيمي‌بيند.
نهادهاي برنامه ريز مدارس استثنائي
آژانس ملي آموزش به طراحي سيلابس آموزشي ويژه مدارس استثنائي كه از هيچ هماننديدرسيستم آموزشي كشور برخوردار نمي‌باشد، مبادرت نموده است. زبان اشاره دراينمدارس از سيلابسي خاصي برخوردار ميباشد. هر ساله دولت سوئد به مشخص نمودن جداولزمانبندي مدارس استثنائي مبادرت مينمايد.جداول زمانبندي كه سالهاي تحصيلي10-1 راشامل ميگردد از نظر شكلي نظيرجداول زمانبندي مدارس پايه ميباشد.تعيين تعداد ساعاتمشخص درسي، امكان انتخاب‌هاي فردي دانشآموزان و انتخاب مدارس تكميلي برعهده آژانسملي آموزش سوئد ميباشد.
ارزيابي تحصيلي
دانشآموزان مواجه با اختلالات يادگيري به دريافت مدارك علمي مشخص متناسب با نوع برنامههاي آموزشي نائل مي‌آيند. دانشآموزان همچنين در صورت درخواست والدين،مورد ارزيابي تحصيلي قرلر مي‌گيرند. به دانشآموزان مدارس پايه استثنائي نيز درصورت درخواست والدين نمراتي تعلق مي‌گيرد. از سيستم ارزيابي تحصيلي دو نمره‌اي باعناوين قبولي عادي (G) و قبولي متوسط(VG) جهت ارزيابي دانشآموزان مقاطع پايه وتكميلي متوسطه استثنائي استفاده ميشود. گفتني است كه آن دسته از دانش‌آموزاني كهبه اخذ نمره قبولي عادي (G) نائل نيايند تنها مدركي دال برحضور آنان در دوره ورشته آموزشي مربوطه اعطا ميگردد. دانشآموزان مدارس استثنائي از سيستم ارزيابيتحصيلي مشابهي همچون مدارس پايه عادي برخوردار بوده و از سيستم 3 نمره‌اي باعناوين قبولي عادي (G)، قبولي متوسط (V G)و قبولي ممتاز (MVC) بهره مي‌برند.
ا رتقاء تحصيلي
قوانين مدارس پايه درخصوص مدارس استثنائي نيز مصداق مييابد.مسووليت اتخاذتصميم درخصوص ارتقاي تحصيلي دانشآموزان مدارس پايه به كلاسهاي بالاتر بر عهدههيئت امناي مدارس ميباشد. مديران مدارس نيز از مسئوليت سازماندهي دروس وفعاليتهاي حرفهاي به دانش آموزان و ارائه خدمات مشاوره و راهنمايي جهت انتخاب ازميان گزينه‌هاي مختلف ارائه شده توسط مدارس برخوردار مي‌باشند.
اعطاء مدارك آموزشي
آن دسته از دانش‌آموزاني كه به تحصيل درمدارس پايه استثنائي مبادرت مي‌نمايند،در پايان به دريسافت گواهينامه آموزشي نائل مي‌آيند. علاوه براين، نمرات ارزشيابيتحصيلي نيز به آنان ارائه ميگردد. گفتني است كه دانشآموزان مدارس استثنائي نيز ازسيستم نمره دهي مشترك با مدارس عادي برخوردار ميباشد.
چارچوبهاي قانوني
قوانين آموزشي مصوب 1985 بركل سيستم آموزشي كشور مشتمل برمدارس پايه، مدارستكميلي متوسطه، آموزش پايه و تكميلي متوسطه استثنايي آموزش بزرگسالان تحت نظارتشهرداري و آموزش بزرگسالان مواجه با نقائص يادگيري مصداق مييابد.قوانين آموزشيبه واسطه بخشنامه هاي صادره دولت به مدارس سراسر كشور به مورد احرا گذارده ميشود. بخشنامه‌هاي مذكور بخشنامه‌هاي مدارس ويژه و بخشنامه مدارس متوسطه تكميليدانش‌آموزان مواجه با ناتوانائي‌هائي يادگيري را شامل ميگردد. از اول ژانويه 1998قوانين جديدي درخصوص مقاطع آموزش پيش دبستاني و آمادگي در قوانين آموزشي كشور لحاظگرديده است. طي سال 1995 كليه مدارس پايه كشور به اجراي برنامههاي آموزشي يكسانكه توسط دولت تنظيم ميگردد، مبادرت مي‌نمايند. طي سال 1999 دولت سوئد تصميم بهبازنگري قوانين آموزشي كشور توسط كميته پارلماني گرفت. دولت نيز به تشكيل كميتهپارلماني جهت بازنگري آموزش كودكان، نوجوانان و بزرگسالان مواجه با ناتوانائي‌هايجسماني و ذهني مبادرت نمود.
نهادهاي مركزي آموزش استثنايي
مسئوليت اتخاذ تصميم مبني بر پذيرش يا عدم پذيرش كودكان درمدارس پايه استثنائيبر عهده هيئت امناء مدارس پايه استثنائي سوئد ميباشد. شكايات وارده بر تصميماتهيئت مذكور تنها از سوي والدين و يا قيم كودكان به انجمن شكايات آموزشي تسليممي‌گردد.
هيئت مديره دانشگاهها و دانشكده‌ها ي ايالتي كشور سوئد پاسخ‌گوي نيازهاي خاصآندسته از دانشجوياني است كه به واسطه اختلالات جسماني يا ساير مشكلات از روندطبيعي تحصيلات خود بازمانده‌اند. بنابر مصوبات آموزش عالي، هيئت‌هاي مديره مراكزآموزش عالي ملزم به تخصيص حداقل 15درصد از بودجه آموزشي به دانش جويان مواجه بااختلالات جسماني مي‌باشند. لازم به ذكر است چنانچه بودجه 15درصدي اختصاص يافته بهاين امر كافي نباشد، دانشگاه ملي استكهلم عهده دار مسئوليت تامين بودجه مازادمي‌گردد. طي سال 2001 بالغ بر2200 دانشجوي سوئدي با اختلالات كاركردي مواجه بودندكه از اين تعداد ،1500دانشجو از كمكهاي مالي آموزشي برخوردار گرديدند.
از پائيز سال 1999 آزمون استعداد تحصيلي دانشجويان استثنايي جهت ورود به مقطعآموزش ليسانس در قالب دو آزمون ويژه دانش آموزان مواجه با اختلالات بينايي از طريقخط بريل (braille)
و آزمون ويژه دانش آموزان ناشنوا به واسطه نوار كاست برگزارمي‌گردد.
مشاوره آموزشي
اكثريت دانشآموزان كلاسهاي 9و 10 مدارس پايه استثنائي از خدمات مشاوره آموزشيو شغلي درجهت آمادگي براي ورود به مراكز تكميلي متوسطه و آشنايي با زندگي اجتماعيبهره مند مي‌گردند. آن دسته از دانش‌آموزاني كه تحت آموزش حرفهاي ويژه دانشآموزان مواجه با اختلالات يادگيري قرار مي‌گيرند، ملزم به گذراندن حداقل22هفته آموزشي مي‌باشند. درجدول زمانبندي ارائه تعدادي از ساعات آموزشي به انتخابمدارس بوده و عمدتاً به آموزش عملي اختصاص مييابد. مشاورين شغلي مدارس استثنائي بهنمايندگي از آژانس استخدامي از وظايف مشخصي برخوردار بوده و به همين منظور آموزشمي‌بينند. از جمله مهمترين وظايف مشاورين ميتوان به يافتن مكاني جهت آموزش زندگيكاري و ايجاد اشتغال از طريق ارائه آموزشهاي خاص به دانشآموزان سال آخر آموزشاشاره نمود. آن دسته از دانشآموزان استثنايي كه به تحصيل درمدارس پايه يا مدارساستثنائي مبادرت مي‌نمايند،توسط هيئت امناء مدارس از مجوز ادامه تحصيلات خود بهطريقي غيراز آنچه كه درقوانين آموزشي لحاظ گرديده برخوردار مي‌گردند كه از آن جملهمي‌توان به آموزش درخانه اشاره نمود.گفتني است كه تحت چنين شرايطي روندپيشرفتتحصيلي دانش آموزان مورد نظارت قرار مي‌گيرد.لازم به ذكر است اگرچنانچه شرايط مذكوروجود نداشته و يا شرايطي كه تحت آن اجازه صادر گرديده برقرار نباشد، مجوز مذكور درهر زمان ابطال ميگردد.
اكثر كلاسهاي آموزشي كودكان استثنايي در ساختمان مدارس پايه و مراكز تكميليمتوسطه عادي تشكيل ميگردد. علاوه براين ،تعدادي از دانشآموزان مواجه با اختلالاتيادگيري نيز در كلاسهاي مدارس پايه و مراكزتكميلي متوسطه عادي آموزش مي‌بينند. ازاين روي غيرمعمول نيست كه معلمين مدارس عادي پايه و تكميلي متوسطه به تدريسموضوعات هنري به دانشآموزان مدارس استثنايي نيز مبادرت مي‌نمايند. دانش‌آموزانمواجه با نواقص حركتي درمدارس پايه عادي حاضر گرديده وتنها از كمكهاي ويژه‌اي برخوردار مي‌گردند. در سطوح محلي و ملي، مراكز مددياري مختلفي درجهت ارتقاء پيشرفتتحصيلي كودكان و نوجوانان ناشنوا، نابينا و يا مواجه با لكنت زبان برپا ميباشد. فعاليت عمده مراكز مذكور بر انجام تحقيقات آموزشي و تربيتي درخصوص دانش‌آموزانمواجه با اختلالات يادگيري در سيستم آموزش دولتي متمركز گرديده است.
پذيرش و هدايت تحصيلي
اداره كنندگان مدارس پايه و انجمن مدارس استثنائي به اتخاذ تصميمات درخصوص پذيرشيا عدم پذيرش كودكان در مدارس استثنايي مبادرت مي‌نمايند.
آموزش معلمان
تاريخچه
ساختار اوليه مراكز آموزش مقدماتي معلمان كشور سوئد در سال 1842 توسط نهادهايآموزشي ايالتي بنا نهاده شد. اين درحاليست كه آموزش معلمان دركشور سوئد به طور جديپس از وضع مقررات ويژه آموزشي طي سالهاي 1865-1862 درتعداد9مركز آموزش معلمان (6مركز ويژه آموزش معلمين مرد و 3 مركز ويژه معلمين زن) ارائه گرديد. تا سال 1968مسئوليت برگزاري دورههاي آموزش معلمان بر عهده كليساها به ويژه كليساي جامع سوئدقرار داشت.گفتني است كه درابتدا دورههاي آموزش معلمان در مراكز غير آكادميك معلمانبرگزارمي‌گرديد واين درحاليست كه از سال 1968برخي از مراكز فوق به دانشكده‌هايآموزش معلمان تغيير وضعيت داده و برخي نيز تعطيل شد.
در سال 1977 و در نتيجه اصلاح قوانين آموزش عالي، كليه مراكز آموزش معلمان تحتسيستم آموزش ملي دانشگاهها و دانشكده‌هاي كشور قرار گرفت. برنامه جديد آموزشمعلمان طي سال 1993 به اجرا گذارده شد. هدف اجراي طرح مذكور ارائه برنامه‌هايآموزشي10هفته‌اي به كودكان استثنائي ميباشد. دانشگاهها و كالج‌ها كه مجريان طرحمذكور محسوب مي‌گردند خود به نحوي به اجراي برنامههاي آموزشي مبادرت مي‌نمايند.
شرايط خدمتي معلمين
تاريخچه
معلمين مقطع آموزش پيش دبستاني، آموزش پاره وقت و معلمين و مديران مدارس معمولاًتوسط شهرداريها استخدام مي‌گردند. انجمنهاي محلي سوئد نيز به مذاكره بااتحاديه‌هاي معلمين درخصوص حقوق و شرايط كاري مبادرت مي‌نمايند و اين درحالي استكه معلمين مدارس غيرانتفاعي توسط مدارس استخدام مي‌گردند. تا قبل از ژانويه 1991،معلمين مدارس پايه و مقطع متوسطه توسط شهرداريها استخدام مي‌شدند اما اين انجمنهاي ايالتي بودند كه به گفتگو با اتحاديه‌هاي معلمين درخصوص تعيين حقوق و مزايا وشرايط كاري به گفتگو مبادرت مي‌نمودند. در آن اثناء مسئوليت رسيدگي و نظارت برعملكرد معلمين به روشني به انجمن هاي ايالتي يا شهرداري محول نشده بود بلكه ميانآندو تقسيم شده بود. اين درحالي است كه طي سالهاي متمادي واگذاري مسئوليت كارفرمائي به شهرداريها ادامه داشت. از نظر شهرداريها وضعيت كارفرمائي دوگانه، مانعيجدي برسر راه عملكرد شهرداريها جهت اتخاذ سياست كامل و بهانه‌اي جهت فرارانجمن‌هاي ايالتي از بر عهده گرفتن مسئوليت انجام فعاليتها به حساب مي‌آمد. اتحاديه‌هاي معلمين نيز بر اين عقيده بودند كه قوانين ايالتي به عنوان تضمينيجهت فراهم آوردن شرايط آموزشي يكسان در نقاط مختلف مطرح مي‌باشند.
باتوجه به اينكه برسر اين مساله طي چندين دهه تحقيق و تفحص صورت گرفتهبود،نهايتا در سال1989 لايحه‌اي ارائه گرديد كه براساس آن قوانين ايالتي انتصابمعلمين لغو و مسئوليت تام رسيدگي و نظارت بر امور مدارس به شهرداريها تفويضگرديد.به عبارت ديگر با ازميان برداشته شدن قوانين استخدامي ايالتي، شهرداري‌هاعهده‌دار مسئوليت كامل نظارت برعملكرد معلمين و مديران مدارس كشور گرديدند.از اولژانويه1991 معلمين مراكز آموزش پيش دبستاني و پاره وقت نيز به عنوان كادر وابسته وتحت نظارت شهرداريها محسوب گرديد. در اين ميان انجمن ايالتهاي محلي سوئد نيزمسئوليت مذاكره برسرحقوق و شرايط كاري معلمين با اتحاديه‌هاي معلمين را عهده دارگرديد.
واپسين مذاكره ميان اين دو درخصوص تعيين حقوق و شرايط كاري معلمين در مورخهدسامبر2000 صورت گرفت. واگذاري اختيارات و آزادي عمل بيشتر به شهرداريها بدين معنابود كه علاوه برمدارس، شهرداريها نيز به تصميم گيري درخصوص چگونگي ادارة مدارس بادرنظرگرفتن اهداف تعيين شده توسط دولت و مجلس ملي سوئد Riksdagنائل آمدند.
آموزش معلمان پيش دبستاني
تا قبل از دهه1960 ، معلمين مقطع آموزش پيش دبستاني در مدارس ويژه آموزش پيشدبستاني آموزش مي‌ديدند. رشد سريع مدارس طي دهههاي1960 و1970منجر به گسترش سريعمراكز آموزش معلمان پيش دبستاني گرديد. در همين اثناء آموزش آموزگاران بيكار بدونوضع مقررات خاصي توسعه يافته و دراشكال مختلفي به اجرا درآمد.لازم به ذكر است كهآموزشهاي فوق مدت زمان 2 سال به طول انجاميده و دردانشكده‌هاي تربيت معلم وآكادمي‌هاي پيش دبستاني برگزارمي‌گردد.
در سال 1997 مراكز آموزش پيش دبستاني و آموزگاران بيكار با يكديگر ادغام گرديد. درمورخه1 جولاي 2001 روش جديد منسجمي درجهت جايگزيني آموزش معلمين مقطع پيش دبستانيبا آموزش معلمين سالهاي اوليه آموزش پايه طراحي گرديد به عبارت ديگر مدرك تدريسكودكان و نوجوانان با مدرك تدريس مقطع پيش دبستاني و مقطع آموزش ابتدايي جايگزينشد.
طرح مذكور مشتمل بر160-140 واحد درسي برابر با 4-5/3 سال اشتغال به تحصيلمي‌باشد. محتويات برنامه توسط برگزار كنندگان دورههاي آموزشي تعيين شده و جهت دريافت مدرك مذكور دانشجويان ملزم به محقق ساختن اهداف دورة آموزش عالي مي‌باشند.
آموزش معلمين مقطع ابتدايي
جهت تدريس درمراكز آموزش ابتدايي كشور سوئد گذراندن دوره آموزشي3 ساله دردانشگاه ها و مراكز آموزش عالي كشور طي سطوح آموزشي به شرح ذيل الزامي است:
سطوح اول و دوم
آموزش پايه 1 تا 7 ( 5/3 تا 5/4 سال آموزش تئوريك) و گذراندن آموزش نظري و عملي 1ساله
آموزش پايه 4 تا 9 ( 5/3 تا 5/4 سال آموزش تئوريك) معلمين اين پايه آموزشي درصورت افزايش دوره هاي مطالعاتي خود در موضوعات نظري از مجوز تدريس درمراكز آموزشتكميلي متوسطه برخوردار مي‌گردند.گفتني است كه معلمين دروس عملي ( كارگاهي ) ومعلمين دروس هنري در دانشكده هاي خاص آموزش مي‌بينند.از جمله مهمترين شرايط لازمويژه معلمين مقطع آموزش ابتدايي ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود:
1.تسلط كافي بر زبان سوئدي
2.برخورداري از اطلاعات كافي درخصوص قوانين جاري نظام آموزش دولتي و مقررات ويژهاهداف آموزشي
3.گذراندن دوره هاو برنامه هاي آموزشي ويژه معلمين سوئدي
آموزش معلمين مقطع آموزشي پايه
تا دهه 1980 تنها شرط لازم جهت فعاليت به عنوان معلم مقطع آموزش پيش دبستانيبرخورداري از گواهي قبولي از يك آكادمي پيش دبستاني ايالتي بود.گفتني است كه در آناثناء، معلمين مقاطع آموزش پايه تحت تعليم قوانين مسيحيت و كليساها قرار داشته وتعليم زبان سوئدي، رياضيات و آواز به معلمين از اهميت زيادي برخوردار بود. مدتزمان آموزش معلمان مقطع آموزش پايه از مدت زمان 2 سال آغاز گرديده و تا 4 سالافزايش يافت. در آن اثناء مراكز آكادميك كشورخود مسئوليت پذيرش و تعيين ميزان پذيرشدانش آموزان بر مبناي مساحت مراكز آموزشي را بر عهده داشتند، تا اينكه به تدريج ،معيار نمره و آزمون استعدادهاي تحصيلي جايگزين معيارهاي پذيرش سنتي گرديد. فعاليتمراكز آموزشي بخش خصوصي بدون حمايت از سوي دولت آغاز شده و دوره هاي آموزشي به صورتدوره هاي آموزش كوتاه مدت به داوطلبين ارائه گرديد. در ابتدا، دورههاي آموزشمعلمين مقطع آموزش ابتدايي توسط بخش خصوصي حمايت مي‌گرديد تا اينكه طي سالهاي آتيبرگزاري چنين دورههاي آموزشي تحت حمايت رسمي دولت قرار گرفت. در سال 1931 زمانيكهمراكز ايالتي عهده دارمسئوليت برگزاري دورههاي آموزش معلمان مقطع آموزش پايهگرديدند، مدتزمان دوره هاي آموزشي به 2 سال افزايش يافت. براساس تفكر تربيتآموزشگاهي آن زمان طبقات مختلف معلمان تحت تعليم دورههاي آموزش مشابه روش تدريسقرار مي‌گرفتند تا از اين طريق فاصله ميان معلمين پيش دبستاني و مربيان مدارس رسميكاهش يابد. در سال1950 تصميمي درجهت احداث دانشكده ويژه آموزش معلمان اتخاذ گرديد. چند سال بعد تعداد 6 دانشكده جامع تربيت معلم احداث گرديد. در سال 1968 دانشكده‌هاو دانشگاههاي آموزش معلمان كاملاً جايگزين آكادميهاي آموزشي معلمان گرديد. از جملهعمده ترين تغييرات اصلاحي به عمل آمده در ساختار آموزش معلمان طي سال 1968 مي‌توانبه تدوين و تعيين برنامههاي ملي آموزش معلمان اشاره نمود. در سال1977 نظام آموزشمعلمان با سيستم آموزش عالي ادغام گرديد. در پاييز سال 1988 طرح جديد ويژه آموزشمعلمان مقطع آموزش پايه تدوين گرديد.گفتني است كه طرح مذكور براي مدارس پايهبرخوردار از كودكان رده‌هاي سني 6-1 سال و 9-7 سال به مورد اجرا در آمد.هدف عمدهاعمال چنين تغييراتي مورد توجه قرار گرفتن مدارس پايه به عنوان مراكز آموزشي منسجمو غير وابسته به مراكز آموزشي بالاتر بود. بدين ترتيب دورههاي آموزش معلمان مدارسپايه با هدف ايجاد فرهنگ منسجم تر براي معلمان مدارس پايه سازماندهي گرديد. درسال93-1992 نيز برنامههاي آموزش معلمان براي گروه‌هاي سني بالاتر درمدارس پايه وبا هدف ايجاد تنوع و گوناگوني بيشتر در ساختار آموزش پايه كشور ارائه گرديد. پس ازاعمال اصلاحات در ساختار آموزش عالي در سال1993 برخورداري از گواهينامه تدريس درمقاطع آموزش پايه براي معلمين دانش آموزان رده‌هاي سني 7-1 و 9-4 الزامي گرديد.
قبل از اصلاح قوانين آموزش عالي درسال 1977، دانشجويان ملزم به تكميل مطالعاتنظري خود در دانشگاه يا دانشكده‌هاي آموزش عملي معلمين، جهت احراز گواهينامه تدريسدرمقاطع بالاتر آموزشي گرديدند. پس از سال 1977 دورههاي آموزش نظري معلمان مقاطعبالاتر در قالب برنامههاي آموزشي 5/5-4 سال سازماندهي گرديد. در سال تحصيلي93-1992طرح آموزش آكادميك معلمان مقاطع بالاتر به صورت برنامههاي آموزش40 مرحله‌اي بهعلاقه مندان ارائه گرديد. پس از اصلاح قوانين آموزشي سال1993 در سيستم دانشگاهي ودانشكده‌اي تنها يك ديپلم مربيگري ويژه مقاطع بالاتر تحصيلي متمركز بر مباحث تئوري،عملي و يا تلفيقي از هر دو به فارغالتحصيلان ارائه مي‌گرديد. در اول جولاي سال 2001 طرح متدهاي منسجم تر و جديد ترتدريس ارائه گرديد.
ارزشيابي مدارك تحصيلي
درطول دوره آموزشي، دانشجويان مراكز آموزش عالي مرتباً از طريق آزمون هاينوشتاري، گفتاري و نگارش مقالات، مورد ارزيابي قرار مي‌گيرند.
روابط آموزشي ـ استخدام
براساس توافقات ملي به عمل آمده ميان انجمنهاي محلي سوئد و موسسات آموزشي،معلمين و اساتيد قبل از استخدام دائم براي يك دورة آموزشي12ماهه استخدام مي‌شوند. هدف دورة آزمايشي فراهم آوردن فرصت يك ساله براي معلمين جديد جهت تعليم و تربيت بهنحو احسن تحت نظارت معلمين با تجربه ميباشد.
چارچوبهاي قانوني
قوانين مربوط به معلمين و مدارك لازم جهت تدريس را ميتوان در قوانين آموزش وپرورش كشور سوئد يافت. قوانين مربوط به اعضاء هيئت علمي دانشگاهها و كالج‌ها نيزتوسط وزارت آموزش عالي بررسي و ارزيابي ميگردد.
تصميم گيري درخصوص شرايط كاري معلمين
براساس قوانين آموزش و پرورش كشور سوئد كليه شهرداريها و انجمن هاي ايالتيكشورموظف به استخدام و به‌كار گيري معلمين برخوردار از شرايط تدريس مي‌باشند. شرايط كاري براساس انعقاد قرارداد اصلي ميان انجمنهاي ايالتي و اتحاديه معلمينمشخص ميگردد. درمدارس غيرانتفاعي، نيز اتحادية‌هاي تجاري به مذاكره باسازمان‌هاي استخدامي مربوطه مبادرت مي‌نمايند. دانشگاهها ودانشكده‌ها خود راسا ملزم به نصباعضاء هيئت علمي مي‌باشند. درسال 1991 قوانين جديدي جهت انتصاب، آموزش و ارتقاءاعضاء هيئت علمي دانشگاه ها ارائه گرديده و موسسات آموزش عالي ازحق اعطاي عنوانپرفسوري به اساتيد برجسته برخوردار گرديدند.
دستيابي به اشتغال
پس از جولاي 2000 معلمين متقاضي استخدام دائمي درمدارس ملي، ملزم به برخوردارياز مدرك تحصيلي دبيري، آشنايي كامل با زبان سوئدي و آگاهي برقوانين آموزشي مدارسبه ويژه قوانين مربوط به اهداف آموزشي مي‌باشند. متقاضيان ملزم به گذراندن دورةآموزش معلمان در سوئد و يا كشورهاي عضو EFTA يا EU (اتحاديه اروپائي ) مي‌باشند. اگر چنانچه متقاضيان دورة‌هاي آموزش عالي موفق به گذراندن واحد هاي آموزشي در مراكزداخلي يا سازمانهاي مذكور نشده باشند، آژانس ملي آموزش عالي به تصميم گيريدرخصوص اعتبار ياعدم اعتبار آن مبادرت مينمايد. مدارس مقطع تكميلي متوسطه نيزملزم به انتصاب معلميني بامدرك علمي كارشناسي ارشد مي‌باشند.گفتني است كهمتقاضياني كه از شرايط فوق برخوردار نباشند تنها به مدت 12 ماه به استخدام مراكزآموزشي نائل مي‌گردند. براساس قوانين موجود، قبل از استخدام رسمي، كليه معلمين دورةاستخدام آزمايشي 12 ماهه را پشت سر مي‌گذارند. هدف از اين دورة آزمايشي ، فراهمآوردن فرصت آشنائي معلمين جديد و تازه كار با متدها و روش هاي آموزشي تحت نظارتمعلمين مجرب ميباشد. مجلس ملي سوئد ( Riksdag ) براساس لايحه پيشنهادي دولت بهاعمال تغييراتي درقوانين آموزش و پرورش جهت تعيين توانايي‌هاي زباني لازم معلمينمبادرت نموده است.. دليل تغييرقانون مذكور امكان برخورداري معلمين خارجي از تسلط بر زبان سوئدي هم سطح با معلمين سوئدي ميباشد.
موقعيت شغلي
اكثريت معلمين و مربيان مقطع آموزش پيش دبستاني سوئد به استخدام شهرداريها يامدراس غير انتفاعي گمارده شده و اين درحالي است كه مدرسين دانشگاهها وكالجها بهاستخدام خود موسسات در آمده و درنتيجه در استخدام نهادهاي ايالتي مي‌باشند.
پيشرفت تحصيلي
اگر چه درحوزة آموزش ، قوانين ملي خاصي درخصوص فرصتهاي شغلي معلمين تعييننگرديده با اين حال فرصتهاي ارتقاء شغلي اعضاء هيئت علمي مراكز آموزش عالي بهواسطه تصويب قوانين ويژه آموزش عالي فراهم آمده است. معلمين سوئدي جهت ارتقاء كيفيتكارخود ملزم به برگزاري برنامه هاي آموزشي مشابه كشورهاي عضو EFTA و EU مي‌باشند. درصورت كمبود معلمين كار آزموده از معلمين آموزش نديده براي مدت زمان محدود بهرهگيري ميشود. معلمين مدارس پايه در دانشگاهها ،كالجهاي دانشگاهي ويا موسسات آموزشيآموزش مي‌بينند.اكثريت معلمين واحدهاي1-3 و4-6 به گذراندن دورههاي جداگانه‌اي بهمدت 2.5 و3 سال مبادرت مي‌نمايند. اين درحاليست كه معلمين سالهاي 7-9 به كسب مداركدانشگاهي از كالجهاي دانشگاهي ويا دانشگاههامبادرت مي‌نمايند. علاوه بر اين آنها بهاحراز ديپلمي نائل مي‌آيندكه در پايان دوره1 ساله تئوري وعملي روش تدريس دروسآموزشي به آنان ارائه ميگردد. طي سال دانشگاهي 1988-1989، برنامه مطالعاتي جديديارائه گرديد . اين برنامه به2 شاخه برنامه معلمين سالهاي1-7 و برنامه معلمين سالهاي 4-9 تقسيم شده است.گذراندن يك دوره آموزش يكساله تئوري و عملي درخصوص نحوه تدريس،براي كليه دانشجويان اجباري است. آموزش تدريس دروس پايه سال هاي 1-7 و 4-3مدت زمان 3 سال بطول مي‌انجامد .دانشجويان ازبين3 نوع برنامه آموزشي پايه به انتخاب يكيمبادرت نموده و ممكن است در يك يا 2 موضوع تخصص يابند.
كار آموزان پايه هاي9-4 در يكي از 5 زمينه آموزشي تخصص يافته و بسته به رشتهتخصصي خود بين 3.5 تا 4.5 سال آموزش مي‌بينند. دانشجويان مذكور مطالعات موضوعي خودرا گسترش داده و اطلاعات لازم جهت تدريس درمراكز آموزش متوسطه كسب مي‌نمايند . ازسال دانشگاهي 1992-1993 براي معلمان پايه هاي 4-9 متد آموزشي ديگري نيز طراحيگرديد.بدين ترتيب كه پس از انجام مطالعات موصوعي دروس مختلف آموزش پايه عملي نيز بهآنها ارائه ميگردد.معلمان باز آموزي شده پس از گذراندن دوره آموزشي كه براي كليهمعلمين مدارس پايه تدارك يافته به گذراندن برنامه مطالعاتي تكميلي 1ساله نيزمبادرتمي‌نمايند. معلمين واحد هاي عملي و هنري دركالجهاي دانشگاهي ويژه‌اي آموزش مي‌بينند . اين معلمين درحيطه كاري خود ، به تخصص دست مي‌يابند، اما اين امكان برايشان وجوددارد كه در برنامه آموزشي معلمين مدارس پايه حضور يافته وتركيبي از رشته اصلي ويكيا دو رشته ديگر را فراگيرند .در كليه دوره هاي آموزش معلمان ، گذراندن يك ترمآموزش تمام وقت اجباري است. مسئوليت ارائه و نظارت بر آموزش ضمن خدمت بر عهدهشهرداريها ودولت ميباشد آژانس ملي آموزش و پرورش نيز به كسب اطمينان درخصوصبرگزاري دوره هاي آموزش ضمن خدمت دركليه بخشهاي كشور مبادرت مينمايد. دانشگاههاوكالجها نيز به برگزاري دوره هاي آموزشي ضمن خدمت ويژه معلمين شاغل مبادرتمي‌نمايند. كميته هاي آموزش وپرورش منطقه‌اي نيز به نظارت بر گذراندن دوره ها توسطمعلمين مي‌پردازند. علاوه بر اين،كليه معلمين موظفند درآموزش ضمن خدمت كه ظرف مدت 5روز در سال ارائه ميگردد و همچنين درفعاليتهاي آموزشي فوق برنامه مدارسحضور‌يابند.
كادر آموزشي
بالغ بر85500 معلم درمدارس تحت نظارت شهرداري و4300 نفر نيز درمدارس مستقل كشورسوئد فعاليت دارند.تعداد كل معلمين شاغل درمدارس پايه بر89400 معلم بالغ ميگردد. تعداد 37 معلم نيز در مدارس سامي فعاليت دارند. به طور متوسط درمدارس پايه شهرداريبه ازاي هر100 دانش‌آموز 7/6معلم، درمدارس سامي16/9و درمدارس پايه مستقل7/7 معلمفعاليت دارند. به طورمتوسط به ازاي هر 100 دانش‌آموز 6 /7 معلم اختصاص يافته است. درمدارس شهرداري83/9 درصد معلمين از مدارك علمي برخوردارمي‌باشند. درمدارس مستقلاين رقم بر2/62 درصد بالغ گرديده و متوسط اين رقم براي كليه مدارس پايه بر8/82 درصدبالغ ميگردد. تقريبا سه چهارم كادرمراكز آموزش پيش دبستاني در زمره معلمين ويژهمقطع آموزش پيش دبستاني محسوب مي‌گردند و اين درحاليست كه بالغ بر 84 درصد از آناناز مدارك علمي ويژه تدريس برخوردار مي‌باشند. گفتني است كه تعداد كادر مراكز آموزشپيش دبستاني بر8400 نفر و ميانگين كادر آموزشي به ازاي هر 100 نفر 8/7 نفر بودهاست.در بهار سال2000، تعداد 100 هزار نفر از دانشآموزان به اتمام مدارس پايه نائلآمدند.
گفتني است كه علاوه بر اين تعداد 760 معلم نيز در مدارس تحت نظارت شوراهاياستاني فعاليت مي‌نمايند. درمجموع تعداد 700/29 معلم در مراكز تكميلي متوسطه كشورسوئد فعاليت دارند. بهطور ميانگين در مراكز تكميلي متوسطه دولتي به ازاي هر 100دانش‌آموز، 8/7 معلم و در مراكز تكميلي متوسطه مستقل، به ازاي هر100 دانش‌آموز 0/7معلم به خدمت مبادرت مي‌نمايند. نسبت 8 به 10 (%79) از معلمين مقطع تكميلي متوسطهاز مدارك ويژه تدريس برخوردار مي‌باشند. درمدارس تحت نظارت شهرداريها ميزان 81درصد از معلمين از مدرك علمي ويژه تدريس برخوردارمي‌باشند. گفتني است كه اين رقم درمدارس مستقل، بر56 درصد بالغ ميگردد.
آمار سال 1993
|
893932
|
دانش آموزان
|
4826
|
مدارس
|
|
13689
|
مدارس مستقل
|
166
|
مدارس مستقل
|
|
84011
|
معلمين
|
8.3/100 ( دانش آموز)
|
نسبت معلمين به دانش آموزان
|
معلمان دروس عمومي ازمدارك دانشگاهي برخوردار مي‌باشند. اين معلمين همچنين پس ازگذراندن دوره مطالعاتي خوديك دوره1 ساله آموزش تئوري وعملي نحوه تدريس را نيز پشتسر مي‌گذارند. حداقل شرايط لازم جهت احراز ديپلم دانشگاهي در آموزش متوسطه گذراندنيك دوره مطالعاتي 4 ساله ،دوره 2 ساله دروس اصلي، دوره 1.5 ساله براي ساير دروس وآموزش1 ساله ويژه آموزش روشهاي تدريس ميباشد . كليه معلمين در زمره كارمندان دولتيبوده ومي توانند بصورت نيمهوقت يا تمام وقت فعاليت نمايند.آموزشهاي حرفه‌ايدرمراكز متوسطه توسط مدرسين برخوردار از مهارتهاي تكنيكي يا اقتصادي و يا توسطآموزگاران حرفهاي تدريس ميگردد . مهمترين خصيصه آموزش ضمن خدمت معلمين مراكزآموزش متوسطه ومراكز آموزش بزرگسالان سوئد، تكميل قابليتهاي درسي اين افراد است چراكه بااين وجودمعلمين به احراز قابليتهاي لازم در برنامه هاي جديد نظام آموزشيمتوسطه نائل مي‌آيند.
ميانگين نسبت معلمين به دانش آموزان (طي سال1993)
|
313662
|
دانشآموزان
|
|
218216
|
مدارس منطقه‌اي
|
|
28876
|
مدارس بخشي
|
|
5570
|
مدارس مستقل
|
|
29398
|
معلمان
|
|
638
|
مدارس
|
|
59
|
مدارس خصوصي
|
اصلاحات آموزشي
طي اگوست سال 1999 وزارت آموزش و علوم به فعاليت درخصوص برگزاري ميتينگهايي باحضور نمايندگاني از معلمين و مديران مدارس، كارفرمايان، آژانس ملي آموزش و تعدادياز دانشكده‌ها در جهت بحث و بررسي پيرامون فرصتهاي پيشرفت و افزايش ضريب استخداميآنان مبادرت نمود. نتيجه كا ر گزارشي بود كه طي آن پيشنهاداتي در جهت ارتقاكيفي فعاليتهاي معلمين و جاذبه دار نمودن حرفه معلمي ارائه گرديد. علاوه بر اين از كليهشهرداري‌هاي جهت حضور در پروژه "مدارس ايده‌آل" دعوت به عمل آمد. وزارت آموزش وعلوم، اتحاديه مديران و معلمين مدارس و انجمن ايالتهاي محلي سوئد در زمره مبتكريناين پروژه محسوب مي‌گردند. از جمله مهمترين اهداف پروژه مذكور ميتوان به ايجادسازگارهايي در جهت توسعه و بهبود كيفيت كار مدارس، يافتن فرصتهاي مناسب جهتپيشرفت و ارتقاء معلمين و ارتقاء توسعه مدارس از طريق برقراري همكاري با مراكزآموزش عالي اشاره نمود. اصلي ترين هدف پروژه بسط و گسترش دانش و تجارب مكسوبه وارائه تجربيات به مدارس سراسركشور ميباشد. گفتني است كه تعداد33 شهرداري در پروژه 5 ساله مذكور مشاركت داشتند.
شرايط استخدامي اساتيد مراكز آموزش عالي
برخي از شرايط استخدام اعضاء هيئت علمي دانشگاههاي سوئد به واسطه قوانين آموزشعالي تنظيم ميگردد. پس از ژانويه 1999، استادياران رسمي دانشگاهها تنها درصورتيبه درجه استادي نائل مي‌آيند كه توانائي آنها جهت احراز اين موقعيت شغلي موردتاييد قرار گيرد. علاوه بر اين قوانين مشابهي درجهت ارتقا درجه مربيان به درجاتدانشياري و استادياري وجود دارد. اعمال تغييرات جديد بدين معناست كه آموزش عالي ازمسئوليت‌هاي تعريف شده بيشتري درجهت تعيين وظايف كاري مدرسين برخوردار گرديده است.
انتقالات و جابجائي‌هاي شغلي
درقوانين ملي كشور سوئد قانون يا قوانين خاصي در جهت جابجائي معلمين مقاطع مختلفآموزشي وجود ندارد.مطالعات نشان داده است كه طي دوران رشد اقتصادي معلمين همانندساير گروهاي شغلي به جابه‌جائي‌هاي بيشترشغلي مبادرت مي‌نمايند. طي دهه80 تعدادي ازمعلمين به عنوان مشاور در حوزه‌هايي نظير ارتباطات اشتغال داشته اند. عموماًجابه‌جائي معلمين دركشور سوئد چندان زياد نيست. آينده استخدامي مربيان، معلمين پارهوقت و معلمين تمام وقت تحت تأثير سياستهاي محلي قراردارد. علاوه بر اين آيندهاستخدامي مربيان و معلمين پاره وقت به ميزان استقبال والدين از دورههاي پيشدبستاني و كودك ياري كودكان درسنين قبل از مدرسه نيز بستگي دارد. هيچ قانون ملي جهتبركناري معلمين ياتغيير شغل آنها دركشورسوئد به تصويب نرسيده است. ضعف درمديريتكاري و انجام فعاليتهاي خلاف قانون از جمله عوامل بركناري معلمين محسوب ميگردد. دراين گونه موارد قوانين جزايي مشابهي درخصوص معلمين اعمال ميگردد. كار فرمايانموظف به بررسي تقاضاي معلمين در جهت فعاليت در مراكز پيش دبستاني و مدارس كودكياري مي‌باشند. آن دسته از افرادي كه داوطلب تدريس در مراكز مذكور مي‌باشند ميبايستي بهاخذ گواهي نامه عدم سوء پيشينه مبادرت نمايند.
حقوق و مزاياي كادر آموزشي
حقوق معلمين مقاطع مختلف آموزشي متفاوت بوده و توسط نهاد هاي منطقه‌اي تعيينمي‌گردد. در مورخه دسامبر سال 2000 اتحاديه معلمان و انجمن ايالتهاي محلي سوئد بهتوافق جديدي در جهت نظم بخشيدن به شرايط كاري معلمين دست يافتند. لازم به ذكر استكه قرار داد مذكور تامارس 2003 از درجه اعتبار برخوردار ميباشد. مربيان و معلمينپاره وقت و معلمين بومي از حداقل حقوق دريافتي پس از دورة آزمايشي بالغ بر300/14 SEK و ميانگين حقوق معادل 517/16 SEK درماه برخوردار مي‌گردند. معلمين مدارس پايهنيز (معلمين سالهاي 7-1آموزشي) از حداقل دريافتي پس از گذراندن دورة آزمايشي بالغبر200/15 SEK درماه و ميانگين حقوق SEK19561 درماه برخوردار مي‌گردند. معلمين مدارسپايه (معلمين سالهاي 9-4آموزشي ) و معلمين ويژه آموزش بزرگسالان نيز از حداقلدريافتي پس از دورة آزمايشي ماهيانه بالغ بر SEK 16700 و ميانگين حقوق ماهيانه SEK21447 برخوردار مي‌گردند. ميانگين حقوق اعضاء هيئت علمي دانشگاهها و كالجهانيز طي سپتامبر 2000 به شرح ذيل ميباشد:
حقوق ماهيانه استادياران برSEK 23000 ، دستياران تحقيق برSEK 25300، دانشيارانبر SEK 29700و اساتيد بر SEK000/40 درماه بالغ ميگردد.
ساعات كاري كادر آموزشي
ساعات كاري سالانه معلمين بر1767 ساعت به غيراز ايام تعطيلات بالغ ميگردد.
ساعات كاري تنظيم شده توسط كارفرمايان نيز بر 1360 ساعت كاري در سال بالغمي‌گردد. 104 ساعت آموزش ضمن خدمت در سال نيز براي معلمين تمام وقت در نظر گرفتهشده است كه ممكن است بهطور نامساوي درميان افراد تقسيم گردد. ساعات كاري منظمممكن است بر 194 روز در طول سال تحصيلي مشتمل گردد. باقيمانده ساعات كاري بهفعاليت هاي مديريتي و وظايف نمايندگي اختصاص مييابد. مدرسين دانشگاهها و كالجهانيز به فعاليت40 ساعت در هفته مبادرت مي‌نمايند.
تعطيلات
مربيان پيش دبستاني و معلمين همانند سايركادر شهرداريها از حق مرخصي بهميزان32-25 روز در سال بسته به رده سني برخوردار مي‌باشند. مدرسين دانشگاهها وكالجها نيز به صورت متغيير از 28، 31 تا35 روز مرخصي بر خوردار مي‌باشند. گفتني استكه مدرسين دانشگاهها نيز همانند سايركاركنان ايالتي از روزهاي مرخصي بسته به ردهسن (28 روزتا سن 29 سالگي و 35 روز از40 سالگي به بعد )بهره‌مند مي‌گردند. تعطيلات اعضاء هيئت علمي نيز معمولاً حين تعطيلات دانشجويان ميباشد.
حقوق بازنشستگي
كليه معلمين سوئدي درسن 65 سالگي بازنشسته مي‌گردند. روش‌هايي جهت بازنشستگيپيش از موعد نيز وجود دارد كه در اين گونه موارد حقوق بازنشستگي به ازاي هر ماهبازنشستگي پيش از موعد مقرر كاهش خواهد يافت.
آموزش ضمن خدمت
از جمله اصلي ترين سياست هاي آموزش دولت سوئد پرداختن به آموزش ضمن خدمتمعلمين به عنوان عامل اساسي كسب استانداردهاي بالاي كيفي تدريس ميباشد. كليهدوره‌هاي آموزش ضمن خدمت برتقويت دستيابي به اهداف ملي وتوسعه فعاليتهاي آموزشيمدارس استوار ميباشد. درهمين راستا دوره هاي آموزش ضمن خدمت به افزايش دانش،مهارت‌ها و ادراك كادر آموزشي مدارس كشور منجرگرديده است. گفتني است كه اهدافمذكور توسط دولت و مجلس ملي سوئد (ريكسداك) و تحت قوانين مصوب سال1989 به اجرادر‌آمده و تحقق يافته است.
تاريخچه
دركشور سوئد آموزش ضمن خدمت در اواخر قرن 19 به عنوان ابزاري جهت قانونمند كردندروس و ساختار آموزشي طراحي گرديد.دورة رسمي آموزش ضمن خدمت توسط ايالات مختلفكشور درجهت افزايش توانايي معلمين مشغول به تدريس تا اواسط قرن بيستم تشكيلنگرديد. باوجود اين طي قرن19 نوعي ازآموزش ضمن خدمت باتوجه به نيازهاي فردي معلمينتوسط اتحاديه‌هاي معلمين برگزار مي‌گرديد.تصميمات مجلس ملي سوئد (ريكسداك) طي سال 1962 جهت تشكيل مدارس پايه و اعمال اصلاحات آموزشي درمدارس تكميلي متوسطه طي سال 1962 باعث شكل‌گيري نظام درسي جديدي براي مدارس پايه و متوسطه كشور گرديد. نظامجديد آموزشي همزمان بابرگزاري دورههاي آموزش ضمن خدمت طي دهه 1960 توسعه يافت. طي20 سال منتهي به دهه 1980، اعتبارات كشوري در جهت پرداختن به دورة‌هاي آموزش ضمنخدمت به‌همراه فراهم نمودن دوره‌ها و فرصتهاي مطالعاتي براي افراد بهطور قابلملاحظه‌اي افزايش يافته است. دولت سوئد نيز به تشكيل نهادهاي مركزي آموزش ضمن خدمتمبادرت نمود كه در راس آن انجمن ملي آموزش قرار داشت. درهمان اثناء، انجمن‌هايآموزشي ايالتي با برگزاري دورة‌هاي آموزشي ضمن خدمت به تربيت مشاورين آموزشي درسطحناحيه‌‌اي مبادرت نمودند. دراواخردوره20 ساله مذكور، تغييراتي اعمال گرديد. امتيازمعافيت از پرداخت ماليات‌هاي آموزشي لغو گرديده و دورههاي آموزش ضمن خدمتبه‌عنوان ساعات كاري كليه كادر آموزشي مدارس كشور تلقي گرديد. طي سال 1990 مجلس مليسوئد ((Riksdag تصميم جديدي مبني برتقسيم مسئوليت ميان دولت و شهرداريها اتخاذنمود. درحال حاضر مسئوليت برگزاري دورة‌هاي آموزش ضمن خدمت برعهده شهرداريها نهادهشده و اين در حالي است كه تعيين اهداف دورههاي آموزشي پايه و متوسطه برعهدةدولت ميباشد. پي گيري و ارزشيابي فعاليتهاي محلي نيز بر عهدة دولت سوئد ميباشد.
هيئت‌هاي تصميم گيرنده
از ژانويه 1991، شهرداريها به عنوان كارفرمايان معلمين كشور از اختيارات تامبرخوردار گرديده و طبق قوانين آموزشي كشورملزم به تضمين برگزاري دورههاي آموزش ضمنخدمت ويژه كادرآموزشي كشورمي‌باشند. دولت با اختصاص بودجه‌اي به آژانس ملي آموزشبه هدايت اين گونه فعاليتها در نواحي برخوردار از اهميت ملي بيشترمبادرت مي‌نمايدو اين درحالي‌است كه تنها اداره كنندگان مدارس مسئوليت برگزاري دورههاي آموزشيمذكور را عهدهدار مي‌باشند. آژانس ملي آموزش هم چنين به همكاريهاي لازم درجهتتثبيت دورة‌هاي آموزش ضمن خدمت به عنوان بخشي از برنامههاي دراز مدت توسعة مدارسكشور مبادرت مينمايد. گفتني است كه نيل به هدف مذكور مستلزم دستيابي و حصول بهكليه موارد ذيل ميباشد:
ـ تغيير سيستم هدايت آموزشي مدارس
ـ تهيه اسناد و اهداف ملي معينه براي مدارس كشور
ـ ارزشيابي ملي مدارس كشور
نتايج حاصله از پي گيري وارزيابي، سياستي‌هاي دولت و مجلس ملي سوئد ((Riksdag واعمال تغييرات جديد و محيطي براولويت‌هاي آژانس ملي آموزش تأثير مي‌گذارند.
شهرداريها نيز از بودجه‌هاي خاصي جهت توسعه توانائيهاي كادرآموزشي برخوردارمي‌باشند. طي سال 1998 طرح گسترده‌اي در جهت توسعه توانائيهاي معلمين درحوزه ICT مدارس به اجرا در آمد. بين سالهاي 2002-1999، بالغ بر000/70 معلم، (نيمي از كليهمعلمان دورة‌هاي مختلف آموزشي) به استفاده از كامپيوتر به عنوان ابزارحرفه‌اي آموزشي مبادرت خواهند نمود. گفتني است كه طرح گسترشICT ( تكنولوژي اطلاعات وكامپيوتر ) كه مختص مدارس و مراكز آموزشي كشور ميباشد،توسط هيئت منصوب شده از سويدولت به مورد اجرا در مي‌آيد. لازم به ذكر است كه هيئت مذكور از تركيبي ازنمايندگان وزارت آموزش و علوم، آژانس ملي آموزش، انجمنهاي محلي سوئد واتحاديهمعلمان متشكل ميگردد. براين اساس دولت سوئد طي نيمه اول سال 2002 به اجراي استراتژي ملي توسعه ICT درمدارس كشور مبادرت نمود. دانشگاهها و مراكز توسعهناحيه‌اي كالجهاي دانشگاهي كشور سوئد كه درحال حاضر رو به گسترش مي‌باشند از جملهمهمترين برگزار كنندگان دورههاي آموزش ضمن خدمت به شمار مي‌آيند. علاوهبردانشگاه‌ها و كالج‌ها ي دانشگاهي، سازمان نشر دانش، سازمان معلمين و ساير اداراتايالتي نيز در زمره برگزاركنندگان اين گونه كلاسها محسوب مي‌گردند.
مسئوليت برگزاري دوره هاي آموزش ضمن خدمت بر عهده دولت و شهرداريهاي مناطق مختلفكشورسوئد ميباشد. مؤسسه ملي آموزش نيز ملزم به اجراي برنامه هاي آموزش ضمن خدمت درسراسر كشورمي باشد.نهادهاي محلي آموزشي نيز از طريق قوانين آموزشي به نظارت برحضورمستمر معلمين دردوره هاي آموزشي مذكور مبادرت مي‌نمايند.كليه معلمين ملزم به حضوردر دوره هاي 5 روزه ساليانه آموزش ضمن خدمت مستقر درمدارس كشور مي‌باشند.
شرايط پذيرش تحصيلي
تنها شرط لازم جهت پذيرش در دورههاي ضمن خدمت اشتغال به كار معلمين دريكي ازمدارس كشور ميباشد. علاوه براين جهت تدريس برخي از دورههاي آموزشي برخورداري شركت كنندگان از آموزش هاي تخصصي نيز الزامي است.
برنامهها و طول دوره هاي آموزشي
طرح و يا سياست كلي جهت چگونگي برگزاري دورههاي آموزش ضمن خدمت وجود نداشته ودوره‌ها، برنامههاي تربيتي و روش‌ها ي بسيار متنوع و متفاوتي بسته به اينكه چهكسي برگزار كننده وچه كسي استفاده كننده آن باشد، به مورد اجرا گذارده ميشود. آندسته از معلميني كه به شركت دردوره‌هاي آموزش معلمان مبادرت مي‌نمايند،معمولاًمرخصي گرفته و يا باجانشينان خود جايگزين مي‌شوند. درغير اينصورت اين دوره‌ها طيروزهاي مطالعاتي و حتي در تطيلات رسمي و تعطيلات آخر هفته برگزار ميگردد.
برنامههاي آموزشي
روش ياطرح كلي جهت چگونگي تدريس دورههاي آموزش وجود ندارد. دوره‌ها، آموزش‌هاوروش‌هاي آموزشي باتوجه به برگزار كنندگان آن از تنوع گسترده‌اي برخوردارمي‌باشند.
روابطه آموزشي - استخدامي
حضور افراد در دورة هاي آموزش ضمن خدمت به خودي خود سبب افزايش حقوق آناننمي‌گردد. بلكه در هنگام تعيين ميزان حقوق افراد، مدارك جديد درنظر گرفته شده ومعمولاً باعث افزايش حقوق ميگردد. علاوه بر اين گذراندن دورههاي مذكور سبب كسبتوانائي تدريس دروس تخصصي توسط معلمين شده و درنتيجه اين قابليت‌ها ممكن است بهايجاد فرصتهاي جديد تدريس در سطوح بالاتر آموزشي منجر گردد.
ساير كادرآموزشي
شهرداريهاي سوئد مسئوليت استخدام كادر مورد نياز مراكز آموزشي كشور را بر عهدهدارند. انواع و تعداد كادر آموزشي در سطح ملي تعيين نمي‌گردد. از جمله كادر آموزشيمدارس و مراكز آموزشي كشور سوئد ميتوان به مديران مدارس، معلمين، مشاورين،پرستاران كودك، مسئولين رفاهي، سرايداران، معاونين، پرسنل تغذيه، مستخدمين وكتابداران اشاره نمود.
آمارتحصيلي
درحال حاضر تعداد 34000 دانشجو دررشته هاي دبيري تحصيل مي‌نمايند كه ا ين تعدادتقريباً 6/1 كل دانشجويان دانشگاهها و كالجهاي سوئد را شامل ميگردد.
|
درصد معلمين تمام وقت از 100%
|
تعداد معلمين شاغل
|
مقطع آموزشي
|
|
|
00 84
|
آموزش پيش دبستاني (forskolklass)
|
|
|
19000
|
مراكز اوقات فراغت
|
|
89%
|
898000
|
مدارس پايه
|
|
89%
|
300
|
مدارس استثنائي
|
|
67%
|
4200
|
مدارس پايه استثنائي
|
|
71%
|
1700
|
مدارس تكميلي متوسطه استثنائي
|
|
82%
|
29700
|
مقطع تكميلي متوسطه
|
|
64%
|
11100
|
آموزش بزرگسالان
|
|
60%
|
400
|
آموزش بزرگسالان با ناتوانائي‌هاي يادگيري
|
|
79%
|
1400
|
آموزش زبان سوئدي ويژه مهاجرين
|
درمدارس پايه 83% معلمين در مراكز تكميلي متوسطه، 79% در مراكز پيشدبستاني(آمادگي) 53% در كلاسهاي پيش دبستاني اعم از مهدهاي كودك و آمادگي‌ها، 83% درمراكز اوقات فراغت و تفريحي و 61% درصد از گواهينامه آموزشي عاليبرخوردارمي‌باشند. علاوه براين تعداد10500 نفر به عنوان پرستار كودك به فعاليتمبادرت مي‌نمايند.گفتني است كه تاكنون بالغ بر71درصد از افراد فوق تحت تعليمدوره‌هاي مراقبت ازكودكان (دوره هاي غير دانشگاهي ) قرار گرفته اند. طي سال 2002تعداد كادر دانشگاهي سوئد بر22800 نفر بالغ گرديد كه حدود3/1 از آن‌را زنان تشكيلمي‌دهند. بيش از نيمي از اعضاء هيئت علمي دانشگاه ها نيز از مدارك علمي بالاتر ازفوق ليسانس برخوردار مي‌باشند. تعداد اساتيد زن 13% بوده كه در مقايسه با آمار سال 87-1986 دو برابر افزايش داشته است.
نهادهاي مركزي آموزش ضمن خدمت
شهرداريهاي مناطق مختلف سوئد مسووليت ارائه و نظارت بر آموزشهاي ضمن خدمترؤساي مدارس كشور را عهده دارمي‌باشند. در ابتدا آموزش ملي رؤساي مدارس كشور منحصراطي مدت زمان كوتاهي به معلمين ارائه مي‌گرديد. در واقع دورههاي آموزش ضمن خدمترؤساي مدارس توسط سازمانهاي تجاري برگزار و تأمين اعتبار مي‌گرديد. اين درحالي‌است كه در پايان دهه1960 ترم‌هاي كوتاه مدت آموزش ضمن خدمت با محتواي آموزشي ومديريتي طراحي گرديد.در سال 1976 طرح كلي تربيت رؤساي مدارس به تصويب رسيده و طبقآن، دولت و شهرداريها عهده دارمسووليت اجرا و نظارت آموزش ضمن خدمت رؤساي مدارسگرديدند.بعدها ، طرح تربيت رؤساي مدارس به تصويب مجلس ملي سوئد (ريكسدگ) رسيد. طرحتربيت رؤساي مدارس توسط دانشگاهها و دانشكده‌هايي صورت مي‌گرفت كه از آژانس ملي وآموزش، بودجه دولتي دريافت مي‌نمودند. گفتني است كه نهادهاي مجري طرح مذكور در7منطقه مختلف كشور ( اوميا، اوپسالا، استكهلم، لينكپينگ،گوته برگ،كارلستاد و كالمار) مستقر مي‌باشند. طرح ملي تربيت رؤساي مدارس ويژه آندسته از افرادي است كه مطابققوانين آموزش به عنوان رؤساي مدارس ملي با مدارس مستقل همكاري مي‌نمايند.گفتني استپذيرش افرادي كه قبلا در چنين برنامه‌اي حضور نداشته اند با مشاورت شهرداري مناطقمربوطه صورت مي‌پذيرد.
آژانس ملي آموزش اخيرا به بازبيني اهداف و اصول كلي طرح ملي تربيت رؤساي مدارسمبادرت نموده است. هدف چنين باز بيني‌هايي افزايش توان مديريت آموزشي رؤساي مدارس واعمال سياستهاي ارتباطي دمكراتيك در برنامههاي آموزشي و تدارك امكانات بيش تر وبهتر براي مدارس تحت نظارت شهرداريهاي كشورمي‌باشد. رؤساي مدارس درجهت اجرايمسئوليت‌هاي خود مطابق با برنامههاي درسي و ابزارهاي قانوني دورههاي آموزشيرفتارمي‌نمايند. تربيت رؤساي مدارس در طول ساعات كاري ارائه گرديده و شامل سمينارهاو ترم‌هاي آموزشي نظارتي ميباشد. پس از اتمام برنامه، گواهينامه‌اي به شركتكنندگان اعطا ميگردد.گفتني است ارزيابي تحصيلي آموزشهاي فوق توسط واحدهايدانشگاهي صورت مي‌گيرد. طرح ملي تربيت رؤساي مدارس، توسط آژانس ملي آموزش پي گيري وارزشيابي ميگردد.
طي سالهاي 2000-1999 دولت سوئد طرح خاصي در جهت ارتقاء قابليتهاي فردي واجتماعي رؤساي مدارس و ساير كادر ارشد مدارس به موارد اجرا گذارد.طرح فوق بر مسائلمربوط به نقش مدارس در ارتقاي دمكراسي متمركز گرديد. به طور مثال تلاش بر ضد آزاركودكان خردسال، مبارزه بر عليه نژاد پرستي و استعمال مواد مخدر به عنوان بخشي ازخواسته‌هاي دولت در جهت اهميت دادن به مسائل مربوط به ارزشهاي بنيادين مطرح شده دربرنامه‌هاي آموزشي، از اين دست تلاشها محسوب ميگردد. گفتني است كه آژانس ملي آموزشمسووليت اجراي طرح مذكور را عهده دارمي‌باشد.
آموزش غير رسمي
آموزش از راه دور
آموزش از راه دور در كشور سوئد از سابقه طولاني برخوردارمي‌باشد. امروزه اغلبدانشگاه‌ها و دانشكده‌هاي ايالتي كشور به ارائه دورههاي آموزش ا زراه دور درزمينه‌هاي مختلف آموزشي مبادرت مي‌نمايند. گفتني است كه اغلب دورههاي آموزش از راهدور در جهت بر آورده نمودن نيازهاي آموزشي فردي و اجتماعي طراحي گرديده و بدونتوجه به محل اقامت،كار يا شرايط خانوادگي دانشجويان ارائه ميگردد. همگام با رشدتكنولوژي دركشور سوئد ارائه اين نوع آموزش با استفاده ازكامپيوتر‌هاي شخصي،ماشين‌هاي فاكس، دستگاه‌ها ي ويدئو، تلويزيون ملي و000 ارائه گرديده و زمينه‌هايبيشتري جهت ارائه برنامههاي آموزش از راه دور فراهم آمده است. طي سالهاي اخير درجهت توسعه آموزش مبتني بر تكنولوژي اطلاعات (IT ) و ارائه اطلاعات درخصوص ارائهرشته‌هاي مقاطع مختلف آموزش عالي و برنامههاي آموزش از راه دور، دولت سوئد بهتشكيل آژانس ملي دانشگاههاي اينترنتي جهت نظارت و رسيدگي بر فعاليت اين قبيلدانشگاه‌ها مبادرت نموده است.
دانشگاه اينترنتي سوئد
از اول مارس 2002، امكان برخورداري از آموزشهاي از راه دور از طريق وب سايتهايدانشگاه‌ها و دانشكده‌هاي سراسركشور و مجراي عامي تحت عنوان دانشگاه اينترنتي سوئدامكان پذير گرديده است. دانشگاه اينترنتي سوئد به برگزاري ترم‌ها و برنامه‌هايآموزش از راه دور و برنامههاي تكنولوژيك اطلاع‌رساني ثبت شده توسط دانشگاهها ودانشكده‌هاي كشور مبادرت مينمايد.وظيفه آژانس مذكور ارتقاء آموزشهاي همگاني برپايه IT ميباشد.
آموزش خصوصي
هم گام با مدارس تحت نظارت شهرداري، مدارس مستقل (مدارس احداث شده توسط اشخاصحقيقي يا حقوقي ) نيز فعاليت دارند. از مدارس خصوصي كشور در صورت نيل به شرايط واستانداردهاي لازم آموزشي تحت عنوان مدارس پايه ياد ميگردد. مدارس تحت نظارتشهرداري و مدارس مستقل كشور سوئد از مدل‌هاي آموزشي مختلف اعم از مونتسوري Montessor ، والدورف Woldorf و يا Frleinet استفاده مي‌نمايند. مدارس بين‌المللي،نوعي از مدارس مستقل مي‌باشند كه براي دانش‌آموزاني كه به طور موقت در سوئد اقامتداشته و يا به دلايل ديگر داوطلب برخورداري از تحصيلات با ابعاد بين‌الملليمي‌باشند، ايجاد شده است. آموزش درمدارس مذكور معمولا به يك زبان خارجي ارائه شده واز برنامههاي درسي ساير كشورها نيز استفاده ميشود. طي چندين سال اخير، شرايطمدارس مستقل كشور تغيير يافته و فرصتهاي جديدي براي سازمانهاي دست اندر كار آموزشخصوصي كشور فراهم آمده است. سهم عمده‌اي از امور مراكز آموزش پيش دبستاني و طرحمراقبت از كودكان سوئدي توسط شهرداريها صورت مي‌گيرد. گفتني است سهم چنينفعاليت‌هايي كه به طور خصوصي انجام مي‌گيرند، طي سالهاي اخير بشدت افزايش يافتهاست.
طي سال 2000 از 15 صد از كودكان در مراكز خصوصي پيش دبستاني ثبت نام بع عمل آمد. گفتني است كه مسووليت اعطاي امتياز تاسيس مراكز خصوصي پيش دبستاني و مراكز تفريحيويژه كودكان نيز به شهرداريهاي مناطق مختلف كشور سوئد تفويض ميگردد. دوره‌هايآموزشي پيش دبستاني كه توسط مدارس مستقل برگزار ميگردد، تحت نظارت و تائيد آژانسملي آموزش قرار دارد. شرايط لازم و مقررات تاسيس مراكز خصوصي با شرايط مدارس پايهمستقل تعديل ميگردد.گفتني است كه از اول جولاي1990مجوز احداث مدارس خصوصي پيشدبستاني به شهروندان سوئدي اعطا گرديد.
دركشور سوئد تعداد نسبتاً كمي از مدارس پايه فعاليت داشته اند و اين در حالي‌استكه تعداد اين مراكز طي سالهاي اخير به شدت افزايش يافته است. شرايط مدارس مستقلكشور سوئد بين سالهاي 93-1992 تغيير يافته است. طبق آخرين آمار بدست آمده در سال 2001-2000 كمتر از 4 در صد دانش آموزان مدارس پايه سوئد درمدارس مستقل تحصيل نمودهاند. درمدارس پايه كشور سوئد انواع مختلفي از روشهاي آموزشي اعمال ميگردد كه ازآن جمله ميتوان به روشهاي مدارس مونته سوري و والدرف اشاره نمود. هم چنين تعداديمدارسي پايه نيز فعاليت دارند كه به ارائه آموزشهاي مذهبي مبادرت مي‌نمايند. برخياز دانش آموزان نيز به گذراندن تحصيلات پايه خود درمدارس مستقل مبادرتمي‌نمايند.گفتني است كه تحصيلات تنها در آندسته از مدارس خصوص پايه معتبرمي‌باشد كهمورد تاييد آژانس ملي آموزش قرار گرفته باشد. از جمله مهم ترين شرايط تاييدآموزشهاي خصوص پايه ميتوان به مطابقت دانش و مهارتهاي آموزشي ارائه شده توسطمدارس پايه خصوصي يا اهداف كلي مدارس پايه دولتي اشاره نمود.مدارس خصوصي پايه بهاخذ تأييديه از شهرداريهاي محل سكونت دانش آموزان مبادرت مي‌نمايند. چنانچهفعاليت‌هاي آموزش مدارس مستقل به خلق مشكلات عديده‌اي براي مدارس تحت نظارتشهرداريها معين منتهي گردد، آژانس ملي به رد تأييديه مدارس مذكور مبادرت نموده ومجوز فعاليت شهرداري منطقه ذيربط نيز از آنان سلب ميگردد. شهرداري محل سكونت دانشآموزان نيز موظف به تعيين مقادير اختصاصي هر يك از دانش آموزان مي‌باشند.گفتني استكه شهرداريها يا همكاري كميته‌هاي آموزشي مدارسي و برحسب نيازمنديهاي دانش آموزان،به تعيين مقادير بودجه آموزشي مراكز آموزشي مبادرت مي‌نمايند. آژانس ملي آموزشهمچنين مسووليت نظارت بر مدارس مستقل كشور سوئد را عهده دارمي‌باشد. مدارس مستقلدريافت كننده بودجه شهرداري موظف به بازرسي و نظارت بر فعاليتهاي آموزشي مدارستوسط شهرداريهاي منطقه‌اي مي‌باشند.
طبق قوانين آموزشي كشور سوئد برخورداري از دوره هاي آموزشي مدارس مستقلمي‌بايستي براي كليه دانش آموزان نظام آموزش عمومي قابل دسترسي باشد. مدارس مستقلنيز همانند مدارس دولتي ميبايستي بر مباني دمكراتيك استوار بوده و تحت ارزش‌هايدمكراتيك اداره و نظارت گردند.
دولت سوئد طي اعطاي لايحه‌اي به پارلمان كشور، به ارائه پيشنهاداتي در خصوصاعمال تغييراتي در شرايط مدارس پايه مستقل مبادرت نموده است.طبق پيشنهاد مذكورمدارسمستقل نيز همانند مدارس دولتي هيچ گونه شهريه تحصيلي از دانش آموزان دريافت ننمودهو همانند مدارس شهرداري موظف به بهره برداري از تجارب معلمين كار آزموده جهت تدريسدروس آموزشي خود مي‌باشند.
طبق پيشنهاد دولت ، هيئت ويژه آژانس ملي آموزش در جهت تصميم گيري در خصوصدرخواست‌هاي تاسيس مدارس مستقل تشكيل يافت .طبق پيشنهاد فوق، آژانس ملي آموزش،مسووليت بازرسي و نظارت بر عملكرد مدارس مستقل را عهده دار گرديده و شهرداريها ازمجوز دقت نظر، پي گيري و ارزشيابي فعاليتهاي آموزشي مدارس برخوردار گرديدند.
موسسات خصوصي
درسياست آموزشي جديد كشور سوئد كه پس از تغييرحكومت در پاييزسال1991 اتخاذگرديد، اصل راهبردي برمبناي فراهم آوري زمينه هايي جهت ايجاد تنوع در سيستم آموزشيو برخورداري اختيارات هرچه بيشتر دانش آموزان در انتخاب انواع مختلف مدارس و موسساتآموزش عالي استوار گرديد.از اين روي موقعيتهاي جديدي درجهت فعاليت مدارس خصوصي دربطن سيستم آموزشي كشور بوجود آمد. درحال حاضر نرخ مدارس پايه و مراكز متوسطه خصوصيكشور سوئد بر 1.5% بالغ ميگردد. قريب به نيمي از اين مدارس به اتخاذ روشهاي آموزشمعلمان من جمله روشهاي رودلف اسانير ومونتسوري مبادرت نموده و در سايرموارد ازروشهاي عمومي تر آموزش معلمان بهره برداري شده است. شهرداريها موظف به حمايتازمدارس پايه مستقل مورد تاييد آژانس ملي آموزش وپرورش مي‌باشند. گفتني است كهحمايتهاي تحصيلي مذكور بر85% ميانگين هزينه هاي تحصيلي دانش آموزان مدارس پايه تحتنظارت شهرداريها بالغ ميگردد. از آغاز سال تحصيلي 1995-1994 شهرداريها همچنين موظفبه ارائه كمكهاي مالي به مراكز آموزش مستقل در جهت رفع نيازمنديهاي خاص مدارسمي‌باشند.
اين درحاليست كه مدارس مستقل به اخذ شهريه تحصيلي از دانش آموزان مقاطع مختلفآموزشي مبادرت مي‌نمايند. از سال تحصيلي1994-1993 اين امكان براي شهرداريها وشوراهاي شهري كشور سوئد فراهم آمد كه به ترغيب روساي مدارس خصوصي جهت تقبل برخي ازهزينه هاي آموزشي مبادرت نمايند. درحوزه آموزش عالي ، تعداد محدودي از موسسات خصوصيبه فعاليت مبادرت نموده وتنها موسسه‌اي كه از عملكرد تحقيقاتي برخوردارمي‌باشد،مدرسه اقتصاد استهكلم است.
بر اساس مصوبه سال1993مجلس ملي سوئد ،2موسسه دولتي در اول جولاي 1994 به بخشخصوصي واگذار گرديد. برخي از موسسات نيز از مجوز مديريت خصوصي تحت نظارت دولتبرخوردار گرديده و موسسات خصوصي آموزش عالي نيز به پرداختن فعاليت در چارچوبهايقانوني تحت حمايت دولت مبادرت مي‌نمايند.گفتني است آندسته از دانشجوياني كه بهتحصيل دردانشگاهها ويا كالجهاي دانشگاهي مبادرت مي‌نمايند نيز از كمك هزينه هايتحصيلي بهره‌مند مي‌گردند.