خواص مواد لبني
با اين كه بسياري از مواد غذايي كلسيم دارند ، اما فراورده هاي لبني بهترين منبع كلسيم به شمار مي آيند. بدن انسان كلسيم را براي ساختن دندان هاي سالم و استخوان بندي قوي استفاده مي كند. قلب، ماهيچه ها و سيستم اعصاب براي انجام وظايف درست خود به كلسيم نياز دارند . يك رژيم غذايي سرشار از كلسيم خطر بيماري هاي متعددي از جمله پوكي استخوان را كاهش مي دهد. فرآورده هاي لبني همچنين پروتئين، ويتامين هاي گروه Bو ديگر مواد لازم براي بدن نظير سلنيوم، روي، فسفر، پتاسيم و منيزيم را تأمين مي كند. شير سرشار از ويتامين D است كه به جذب كلسيم در روده كوچك كمك مي كند. شير كم چرب هم حاوي ويتامين A است كه در شيري كه چربي آن گرفته شده وجود ندارد. تمامي فرآورده هاي لبني چربي بالايي دارند، بويژه چربي هايي که موجب افزايش كالري مي شوند. فرآورده هايي كه از شير كم چرب و شير اشباع شده اند داراي همان فوايد هستند؛ البته چربي و كالري اضافي آنها گرفته مي شود. برخي از فرآورده هاي لبني داراي باكتري هاي مفيد هستند. اين باكتري ها در تهيه محصولات لبني مثل ماست و شير به كار مي روند كه به حفظ تعادل باكتري هاي موجود در روده كوچك كمك مي كنند. در ضمن براي افرادي که در هضم لاكتوز شير مشكل دارند ، احتمالاً هضم فرآورده هاي آن نظير ماست و... آسان تر خواهد بود. اين باكتري ها مي توانند به حفظ سلامت در برابر سرطان و بالا رفتن كلسترول كمك كنند.
مصرف شير و لبنيات را فراموش نکنيد
شير و ساير لبنيات مانند ماست ، پنير و دوغ از جمله مواد غذايي هستند که روزانه بايد در سبد غذايي هر خانوار وجود داشته باشند. ناگفته نماند که از نظر تغذيه اي مصرف يک ليوان شير معادل مصرف يک ليوان ماست يا دو ليوان دوغ است و طبق تحقيقات انجام شده بهتر است در رژيم هاي لاغري از ماست استفاده شود. شير و لبنيات حاوي بسياري از مواد به خصوص مواد معدني و ويتامين ها مي باشد.
مواد معدني موجود در شير عبارتند از: کلسيم ، پتاسيم ، منيزيم ، فسفر ، سديم و مقدار کمي آهن.
کلسيم
از عناصر اصلي محسوب مي شود که روزانه به ميزان 800 ميلي گرم براي افراد عادي مورد نياز است. البته اين ميزان در زنان باردار و شيرده به 1200 ميلي گرم و گاهي بيشتر مي رسد.
کمبود
ويتامين D نقش مهمي در جذب کلسيم دارد.
تابش نور خورشيد به طور مستقيم بر پوست بدن تا حد زيادي در توليد اين ويتامين در بدن موثر است.
مصرف دو ليوان شير در روز مي تواند نياز بدن به کلسيم را در افراد بالغ تامين کند.
فسفر
فسفر نيز يکي از مواد ضروري است که در بسياري از واکنش هاي شيميايي بدن و نيز در فعال کردن آنزيم ها ، ويتامين ها ، رشد و ترميم بافت ها داراي نقش بسزايي است. اين ماده به همراه کلسيم در تشکيل استخوان و استحکام آن موثر بوده و در ساخت بافت هاي عضلاني، مغز و اعصاب دخالت مي نمايد. بهترين مقدار مصرف فسفر طوري است که نسبت کلسيم به فسفر برابر يک باشد، يعني فسفر به اندازه ي کلسيم براي بدن مورد نياز است.
کمبود اين ماده در بدن عوارضي شبيه کمبود کلسيم به وجود مي آورد و مصرف روزانه دو ليوان شير مي تواند نياز به اين ماده ي غذايي را بر طرف نمايد.
سديم و پتاسيم
سديم مهم ترين يون خارج سلولي است و افزايش آن در بدن باعث آماس ( ادم ) در بافت هاي تحتاني مي گردد.
پتاسيم مهم ترين يون داخل سلولي است و نقش مهمي در تنظيم اسيدي و بازي بدن و ايجاد تعادل طبيعي بين سلول هاي بدن و مايع اطراف سلولي دارد. نياز افراد به پتاسيم بر حسب سن معمولاً در حدود 5/1 تا 5/4 گرم است. مصرف تقريباً 2 ليوان شير مي تواند تا 25 درصد نياز بدن به اين ماده را تامين کند.
آهن
مقدار
آهن موجود در شير بسيار ناچيز است، ولي بر خلاف برخي از مواد غذايي ( مانند اسفناج )، آهن موجود در شير و
تخم مرغ به طور کامل جذب مي گردد. به همين دليل مصرف شير توصيه مي شود.
منيزيم
اين ماده همراه کلسيم و فسفر در ساخت و استحکام استخوان بندي نقش دارد. ضمن آن که در ساخت پروتئين هاي مورد نياز بدن از اسيدهاي آمينه نيز نقش بسزايي دارد.
مصرف 2 ليوان شير در روز مي تواند حدود 20 تا 40 در صد
منيزيم مورد نياز را در افراد بالغ تامين نمايد.
ويتامين ها
شير حاوي بعضي از ويتامين ها مانند A , D , B1 , B2 , B12 , C است.
ويتامينA
شير و لبنيات از منابع غني ويتامين A است. ميزان اين ويتامين که از ويتامين هاي محلول در چربي است بسته به فصل ، نژاد حيوان و نوع تغذيه ، در شير دام متغير است. ولي کره يک فرآورده ي لبني است که از نظر ويتامين A غني مي باشد. کمبود اين ويتامين باعث شب کوري، ناراحتي هاي چشمي و کاهش مقاومت بدن در برابر بيماري هاي عفوني مي گردد. مصرف 2 ليوان شير حدود 10 درصد نياز به اين ويتامين را در افراد بالغ تامين مي کند.
ويتامين D
ويتامين D نيز از ويتامين هاي محلول در چربي است و در جذب و تعادل کلسيم و فسفر در بدن نقش اساسي دارد.
مصرف روزانه 2 ليوان شير، حدود 40 درصد نياز ويتامين D در افراد بالغ را تامين مي کند.
ويتامين B1
مقدار
ويتامين B1 در شير ناچيز است و 10 تا 60 درصد اين ويتامين طي فرايند پاستوريزاسيون در اثر حرارت از بين مي رود. کمبود اين ويتامين در بدن باعث
بي اشتهايي ، بي حوصلگي ، خستگي جسمي و روحي مي گردد.
ويتامين B2
شير منبع خوبي از اين ويتامين است، طوري که با مصرف 2 ليوان شير، حدود 50 درصد
ويتامين B2 مورد نياز بدن افراد بالغ تامين مي شود.
عوارض کمبود اين ويتامين در بدن عبارتند از : پوسته پوسته و خشک شدن پوست اطراف دهان، گوش و بيني . در موارد شديد کمبود ، در بينايي اختلال به وجود مي آيد.
مصرف 2 ليوان شير حدود 50 درصد ميزان نياز به ويتامين B2 در افراد بالغ را تامين مي نمايد.
ويتامين B12
ويتامين B12 يکي از اجزاي ضروري در تشکيل گلبول هاي قرمز خون است و خوشبختانه حرارت پاستوريزاسيون در کاهش آن نقش ندارد. عوارض کمبود اين ويتامين عبارتند از: کم خوني و خستگي . با مصرف روزانه 2 ليوان شير حدود 50 درصد نياز بدن افراد بالغ به اين ويتامين تامين مي شود.
ويتامين C
ويتامين C در ساخت دندان و تشکيل استخوان بندي نقش به سزايي دارد و باعث تقويت بدن در برابر بيماري هاي عفوني مي گردد.اين ويتامين در متابوليسم اسيدهاي آمينه نيز موثر است.
عوارض کمبود اين ويتامين عبارتند از: بي حالي ، عفونت لثه ، کم شدن مقاومت بدن در برابر بيماري هاي عفوني .
با مصرف 2 ليوان شير در روز، حدود 16 درصد از ويتامين C مورد نياز بدن افراد بالغ تامين مي شود.
منبع : تغذيه و سلامتي