تاريخچه ساخت بناهاي بلند با شيوة جديد در ايران
شروع ساختمانهاي بلند در ايران با شيوة جديد از سال 1330 هجري شمسي و در تهران آغاز گرديد . هرچند به لحاظ شرايط محيطي ، لزوم احداث بلند مرتبه سازي احساس نمي گرديد اما صرفاً ميل باطني و كنجكاوي اولين طراح و سازنده ساختمان بلند تهران ، عامل اصلي براي آغاز احداث اينگونه بناها مي گردد . پس از گذشت يك دهه از اتمام بناي مذكور ، بر اثر تمايل شاه ايران ( پهلوي دوم ) پس از بازگشت از كشور مالزي در اوايل دهه چهارم قرن چهاردهم هجري شمسي ساخت بناهاي بلند خصوصاً در تهران شروع شد كه ساختمانهاي اوليه داراي عملكرد تجاري بودند .
در نيمه اول دهه چهل براي تشويق مالكان و صاحبان سرمايه توسط دولت ، قانون تملك آپارتماها و متعاقباً قانون معافيت مالياتي براي سازندگان بلند مرتبه هاي مسكوني تصويب مي گردد و ساخت بناهاي بلند مسكوني توسط شركتهاي دولتي و سرمايه گذاران بخش خصوصي در تهران آغاز مي شود .
در سالهاي اوليه دهه پنجاه با توجه به افزايش قيمت جهاني نفت و درآمدهاي حاصل از اين امر كه رونق شديد اقتصادي در كشور را به همراه دارد . و در پي تشديد مهاجرتها به شهرهاي بزرگ و ايجاد مشكل مسكن ، ساخت بناهاي بلند مسكوني به صورت حرفه اي درآمد ساز ، رونق فراواني مي يابد .
در اين سالها احداث بلند مرتبه ها در تهران اوج مي گيرد و در ساير شهرهاي بزرگ ايران نيز احداث بناهاي بلند آغاز مي شود .
با وقوع انقلاب شكوهمند اسلامي در 22 بهمن 1357 ، ساخت بناهاي بلند متوقف گرديده و صرفاً تعدادي از بلند مرتبه هاي نيمه تمام تكميل مي گردند .
حركت جديد در زمينه ساخت بناهاي بلند پس از گسترش بي رويه شهرهاي بزرگ خصوصاً تهران در سالهاي پاياني دهة 60 پس از اتمام جنگ تحميلي عراق عليه ايران آغاز مي گردد . در حركت جديد احداث ساختمانهاي بلند ، مسائلي همچون افزايش قيمت زمين ، تأمين نيازهاي مالي و بودجه عمراني شهري شهرهاي بزرگ ، سودآوري و …. نقش عمده اي را ايفاء مي نمايند . در معماري نيز از سبكهاي مختلف از جمله الگوهاي معماري غرب اعم از مدرن ، پست مدرن و …. در ساخت بناها استفاده ميشود . با گشت و گذاري در شهري مانند تهران مي توان اين امر را مشاهده نمود .
در اين قسمت نگرشي به سير تحول ساخت بناهاي بلند در ايران خواهيم داشت .
شروع ساخت بناهاي بلند با شيوه جديد :
ساخت ساختمانهاي بلند در ايران با اسلوب جديد از سال 1330 هجري شمسي آغاز گرديد . احداث اينگونه بناها از تهران پايتخت ايران شروع شد . و اين امر در حالي تحقق پيدا نمود كه به لحاظ شرايط محيطي شهر تهران لزوم چنين بناهايي حتي تا دهه ها پس از تاريخ مذكور احساس نمي شد .
در دهه سوم قرن چهاردهم هجري شمسي اولين ساختمان ده طبقه كه در آن آسانسوري نيز تعبيه گرديده بود توسط مهندس هوشنگ خانشقاهي نوه ممتحن الدوله ( اولين معمار تحصيلكرده ايراني ) در تهران خيابان جمهوري اسلامي احداث گرديد . بر اساس نظر طراح و سازنده آن ، احداث بناي مزبور صرفاً بر اساس ميل باطني و كنجكاوي شخصي وي صورت پذيرفته و هدف اصلي از احداث چنين بنائي ، انجام كاري بوده كه تا آنزمان كسي انجام نداده بود . اين امر در زماني تحقق يافت كه بلندترين ساختمان آن دوره در تهران ساختمان باشگاه افسران بود و بناي مزبور صرفاً داراي چهار طبقه بود .
اين ساختمان ده طبقه كه آسانسور آن نيز توسط مهندس طراح بنا ساخته و نصب گرديد در فاصلة زماني سالهاي 30 – 1328 هجري ، شمسي ساخته شد و در سال 1330 مورد بهره برداري قرار گرفت .
ساختمان مذكور داراي اسكلت فلزي و سقف بتن آرمه مي باشد كه به لحاظ تقويت صورت گرفته در اتصالات اسكلت توسط بتن ، اسكلت را مي توان به صورت تركيبي از بتن و فلز كه مشتركاً به صورت سازه واحدي استفاده شده ، تلقي نمود . با عنايت به شرايط و امكانات فني آنزمان كه وسايلي همانند جرثقيل و ….. موجود نبود . احراي ساختمان مزبور با استفاده از دستگاه جوشي بازمانده از جنگ جهاني و ساير امكانات موجود در شرايط خاص آنزمان موضوع قابل تعمقي مي باشد .
اين بنا از نظر موقعيت قرارگيري در محدوده آنزمان شهر تهران در شمال شهر واقع گرديده بود و از نظر استحكام نيز عليرغم اينكه بيش از چهل و پنج سال از زمان ساخت آن مي گذرد با وقوع چند زلزله كوچكترين تركي برنداشته است . در معماري بناي مذكور بهره گيري از معماري دوران پهلوي اول كاملاً مشهود مي باشد كه به معماري پيش از مدرن غرب معطوف شده ، در آن سير تاريخي معماري و ساختمان عليرغم حذف هر گونه پيرايه اي ، از تناسبات زيباشناسايي مناسبي برخوردار مي باشد . كه نمونه اي از كار متقدمين در استفاده از اين الگو را مي توان در بناهاي متعارف ساخته شده توسط وارطان هوانسيان در يكي ، دو دهه قبل از ساخت بناي مذكور مي توان معرفي نمود .
روند احداث بناهاي بلند در دهه 40 :
پس از اينكه يك دهه از احداث اولين بناي بلند گذشت و تحولي در احداث اينگونه بناها به وجود آمد . در دهه چهارم قرن چهارده هجري ، شمسي پس از بازگشت محمدرضا پهلوي كه از كشور مالزي صورت پذيرفت . بر اساس ابراز تمايل وي در سالهاي اوليه دهه چهل ساخت بناهاي بلند در تهران اوج گرفت ( بسكي ، 1374 ، 88 ) . ساخت اين بناها با احداث ساختمان 16 طبقه پلاسكو ( 1341 ه – ش ) و ساختمان 13 طبقه آلومينيوم ( 1343 ه – ق ) با كاربري تجاري شروع شد و سپس اين حركت با احداث ساختمان شركت ملي نفت ايران ، بانك كار و ..ادامه يافت .
ساختمان تجاري 16 طبقه پلاسكو در سالهاي ( 41-1339 ه – ش ) در خيابان جمهوري اسلامي ( تقاطع فردوسي و جمهوري ) ساخته شد . اين بنا متعلق به القانيان سرمايه دار معروف زمان پهلوي بود كه بناي مزبور به منظور ايجاد الگويي جديد جهت فعاليتهاي تجاري جذاب ساخته شد . اسكلت ساختمان فلزي بود و نمايش اسكلت در نما ، بيان تأكيدي برايستائي بنا دارد . گفته مي شود طراحان بناي مزبور اسرائيلي بوده اند .
ساختمان تجاري 13 طبقه آلومينيوم نيز در سال 1343 هجري ، شمسي مورد بهره برداري قرار گرفت . محل ساختمان مذكور در خيابان جمهوري اسلامي واقع مي باشد . اين بنا نيز متعلق به القانيان بوده است . ساختمان مزبور نيز با هدفي همانند ساختمان پلاسكو بنا شده است و جهت اسكلت آن از اسكلت فلزي استفاده گرديده است .
ساخت بناي ساختمان مركزي شركت ملي نفت ايران از سال 1340 هجري ، شمسي بر اساس طرحهاي يحيي اتحاديه و عبدالعزيز فرمانفرمائيان ساخته شده است . اين بناي 13 طبقه با اسكلت بتني و دالهاي بتني اجرا گرديد و سيستم طراحي بكار گرفته در اين ساختمان به عنوان الگويي براي ساختمانهاي اداري سالهاي بعد مورد استفاده قرار مي گيرد . از بناي مذكور بيش از هر بناي ديگري به عنوان تجسم پيروزي سبك بين المللي ياد مي شود .
از ديگر ساختمانهايي كه ساخت آن از سال 1339 هجري ، شمسي شروع شد ساختمان هتل استقلال ( هيلتون سابق ) بود كه توسط فروغي ، ظفر ، صادق ، قبائي ، راجيان ، اسكوايه و شركاء طراحي و اجرا گرديد . و از نظر قرارگيري ، اين ساختمان در شمالي ترين نقطه شهر تهران آنزمان مستقر گرديد .
ساختمان بانك كار در سالهاي 47 – 1344 هجري ، شمسي در خيابان حافظ تهران احداث گرديد . بناي اداري مذكور توسط عبدالعزيز فرمانفرمائيان طراحي و با تركيبي از بتن و فولاد ساخته شد . اين بنا داراي 19 طبقه با بلندي 59 متر است كه تا سال 1350 بلندترين ساختمان شهر تهران بود .
اغاز ساخت بناهاي بلند مسكوني :
احداث بناهاي مسكوني پس از تدوين و تصويب قانون تملك آپارتمانها آغاز گشت .
اين قانون براي نخستين بار در سال 1343 هجري ، شمسي تصويب گرديد و متعاقب آن با تصويب ماده صد قانون مالياتهاي مستقيم در سال 1345 در ادامه حركت ساخت بناهاي بلند تسريع به عمل آورد .
مضمون ماده مذكور تشويق و ترغيب بخش خصوصي به سرمايه گذاري در احداث بناهاي بلند مسكوني را به همراه داشت كه عيناً به شرح زير آورده مي شود .
شركتهايي كه منحصراً به منظور ايجاد واحدهاي مسكوني ارزان قيمت براي طبقات متوسط و كم درآمد تشكيل شده يا بشوند . نسبت به آن قسمت از درآمد حاصل از فروش اقساطي بلوكهاي آپارتماني كه در داخل شعاع 50 كيلومتري مركز تهران ، كمتر از ده طبقه نباشند و در خارج از شعاع مذكور طبقات آن از تعدادي كه در آئين نامه موضوع تبصره اين ماده تعيين خواهد شد كمتر نباشد و طبق ضوابط و قيمتهاي تعيين شده از طرف وزارت دارائي و وزارت آباداني و مسكن ظرف مدت 10 سال از تاريخ تصويب اين قانون احداث مي كند . از پرداخت ماليات معاف هستند مشروط بر اينكه مدت اقساط آن كمتر از 8 سال نباشد ( بهرون ، 1375 ، 18 ) .
دولت وقت در سال 1342 هجري ، شمسي با تأسيس سازمان مسكن و شركت خانه سازي اولين اقدام مستقيم در اين زمينه را به عمل آورد . بخش خصوصي نيز شركت سامان و شركت رويال دوما را با هدف اجراي ساختمانهاي بلند و ارزان قيمت مسكوني تأسيس نمود كه چهار شركت مذكور از شركتهاي عمده خانه سازي براي تأمين مسكن در دهه چهل قرن هجري ، شمسي حاضر بودند .
نخستين بناهاي بلند مسكوني در ايران ، مجموعه آپارتمانهاي بهجت آباد و آپارتمانهاي پارك ساعي مي باشند كه توسط سازمان مسكن در سالهاي 49 – 1343 هجري – شمسي ساخته شد .
زمين محل احداث آپارتمانهاي بهجت آباد از نظرموقعيت محلي در مرغوبترين نقاط شهرتهران ( در زمان احداث ) انتخاب گرديد به گونه اي كه ساكنين اين آپارتمانها از نظر دسترسي به فروشگاههاي بزرگ ، تفريحگاهها و ارتباط با نقاط مختلف و مهم شهر در رفاه كامل بودند ( نزديكي به ميدان وليعصر – خيابان وليعصر و فروشگاههاي قدس ( كوروش سابق ) و شهر و روستا و …. با فاصله چند دقيقه پياده روي و ……… از نكات مهم در انتخاب محل مجموعه مي باشد ) . در اوايل دهه 1340 در اين محل حاشيه نشين هاي شهر تهران در آلونك هايي زندگي مي كردند كه جهت استفاده از زمين مزبور آلونك نشينها به كوي نوبنياد نهم آبان انتقال يافتند . ( وزارت مسكن و شهرسازي ، 1352 ، 13 )
مجموعه آپارتمانهاي بهجت آباد به صورت چهارده بلوك 14 طبقه با اسكلت بتني احداث گرديدند كه بلوك ها داراي ارتفاع 42 متري مي باشند . همزمان با اجراي اين مجموعه آپارتمانهاي پارك ساعي نيز به صورت يك بلوك 14 طبقه به استفاده از اسكلت بتني احداث گرديدند كه بلوك مزبور نيز داراي ارتفاع 42 متر مي باشد . همزمان با اجراي بهجت آباد ، آپارتمانهاي پارك ساعي نيز به مرحله اجرا درآمد .
هدف اوليه از ساخت مجموعه هاي مذكور توسط سازمان مسكن كه در سال 1342 تأسيس و جايگزين بانك ساختماني شد همانگونه كه در سرلوحه وظايف آن سازمان معكوس گرديده است اجرا و ساخت خانه هاي ارزان قيمت براي طبقات كم درآمد بود كه عملاً عليرغم پيش بيني هاي لازم كه صورت پذيرفت اعم از مساحت نسبتاً منطقي آپارتمانها و …. ، اين مجموعه نتوانستند قشر كم درآمد را جزب نمايد .
شركت خانه سازي ايران نيز در طي سالهاي ( 51 – 12349 ه – ش ) در منطقه شهر آراي تهران اقدام به ساخت 27 بلوك آپارتمانهاي 4 تا 9 طبقه و در تبريز ( 50 – 1349 ه – ش ) 1 بلوك 12 طبقه ، 1 بلوك 11 طبقه و 4 بلوك مسكوني را به مرحله اجرا درآورد .
از مجتمع هاي آپارتماني بلند مرتبه ديگر ، مجموعه مسكوني سامان يك مي باشد كه توسط شركت ساختماني ساختمان ايران با مديريت افرادي صاحب نفوذ مانند احمد علي ابتهاج و عبدالمجيد اعلم احداث گرديد . هدف آن شركت به صورتيكه در اساسنامه آن قيد گرديده است در مرحله نخست شناساندن ساختمانهاي بلند مسكوني و آزمايش عملي قانون تملك آپارتمانها مي باشد كه بدينمنظور اين شركت اولين ساختمان بلند مسكوني بلند مرتبه خود را در تهران با عنوان مجموعه مسكوني سامان يك در طي سالهاي 47 الي 49 احداث كرد كه در سال 1350 هجري ، شمسي كليه واحدهاي آن را به مالكين واگذار نمود .
ساختمانهاي دوقلوي سامان يك در دو بلوك 20 طبقه به مرحله اجرا در آمدند . موقعيت قرار گيري اين بناها نيز با توجه به شرايط زماني از مرغوبيت درجه بالائي برخوردار بود . اين دو بلوك از 192 واحد مسكوني شده و از ساختمان به عنوان اولين آزمايش عملي قانون تملك آپارتمانها ياد مي شود .
شركت رويال دوما ايران كه در سال 1348 هجري ، شمسي توسط بخش خصوصي احداث گرديد در منطقه امانيه ( از شمالي ترين نقاط تهران ) در طي سالهاي 1348 الي 1350 نسبت به احداث آپارتمانهاي امانيه اقدام نمود . آپارتمانهاي مذكور در 4 بلوك 11 تا 17 طبقه به مرحله اجرا درآمد .
ساخت اينگونه مجتمع هاي مسكوني بلند مرتبه كه از لحاظ تجهيزات و تأسيسات نيز در زمره ساختمانهاي لوكس آن دوران محسوب مي شدند و داراي تهويه ، فن كوئل ، كف پوش پاركت ، دربها چوب گردو ، پنجره هاي الومينيومي و ……. بودند سبب شد كه عملاً اهداف اوليه مطرح شده در ساخت اينگونه بناها ناديده گرفته شود .
به گونه اي كه در پايان اين دهه ( دهه چهارم قرن هجري ، شمسي حاضر ) دفتر طرحها و بررسيهاي وزارت آباداني و مسكن در جزوه اي تحت عنوان بررسي و ضع شركتهاي ساختماني كه براي آپارتمانسازي اشتغال دارند منتشر نمود بدينصورت بيان مي نمايد كه :
متأسفانه تا به حال سازمانهاي دولتي آنطور كه بايد و شايد به امر آپارتمانسازي متناسب با درآمد طبقات كم بضاعت و امكانات مالي ، به اين امر توجه ننموده اند و آپارتمانهائي كه مي سازند اكثراً گرانقيمت بوده و مسلماً افراد مرفه و راحت كه خود نيز مستقلاً قادر به تأمين بودجه مسكن از طرق مختلف مي باشند قادر به خريد اينگونه آپارتمانها هستند ( وزارت آباداني و مسكن ، 1350 ، 18 و 19 )
روند احداث بناهاي بلند در دهه 50 :
در سالهاي اوليه دهه 50 با توجه به درآمدهاي حاصل از افزايش قيمت جهاني نفت و تزريق دلارهاي نفتي به پيكرة اقتصادي كشور ، رونق شديد اقتصادي را به دنبال داشت كه اين امر خصوصاً در بخش خدمات به افزايش سطح درآمد شهر نشينان انجاميد و در نتيجه تشديد مهاجرت ، به دنبال آن مشكل مسكن و افزوني تقاضاي مسكن را به همراه داشت . در اين دهه آپارتمان سازي و آپارتمان فروشي به صورت يكي از مشاغل غير حرفه اي در ميان عاميان دولتمند رواج پيدا نمود ( رجبي ،1355 ، 132 ) . از طرفي ديگر مانورهاي سياسي دولت موقت مبني بر ايجاد تمدن بزرگ و وارد شدن به دروازه هاي آن مطرح شده و بدينصورت ساخت ساختمانهاي بلند با كاربردهاي تجاري ، اداري ، مسكوني و … رونق فراواني يافت .
در اين دهه در تهران نحوه استقرار و پراكندگي ساختمانهاي تجاري و اداري شامل بانكها ، هتلها و ادارات دولتي در محدوده هاي مناطق مركزي و شمال شهر آرايش مي يابد و ساختمانهاي بلند مسكوني اكثراً به صورت مجموعه اي عمدتاً در شمال و شمال غرب تهران مستقر مي گردند . در اين زمان محوريت ساختمانهاي تجاري و اداري در خيابانهاي طالقاني ( تخت جمشيد سابق ) ، قره ني ( زاهدي سابق ) و .. متمركز مي گردند و هتلها علاوه بر مناطق ذكر شده در منطقه شميرانات مستقر شده و ساختمانهاي مسكوني بلند اكثراً در مناطق غربي به طرف شمال و شمال تهران ايجاد مي گردند .
شركتهاي ساختماني دولتي علاوه بر شهر تهران كه مجتمعهاي مسكوني بلند مرتبه بزرگي همچون اكباتان ، چمران و .. را در آن به مرحلة اجرا درآورده ، در ساير شهرهاي بزرگ نيز ساخت مجموعه هاي مسكوني اعم از بلند مرتبه به صورت آپارتماني و تك واحدي را با اعلام هدف اصلي ساخت مجموعه هاي مسكوني ارزان قيمت در سرلوحه كار خود قرار مي دهند كه نمونه هايي از مجتمع هاي مسكوني كه در سال 1351 هجري ، شمسي توسط وزارت آباداني و مسكن به مرحله اجرا درآمدند عبارتند از :
* مجموعه 470 واحد آپارتماني شيراز .
* 250 دستگاه آپارتمان كرمانشاه .
* 500 واحد آپارتماني اصفهان .
* 600 واحد آپارتماني مشهد .
* 500 دستگاه آپارتماني تبريز .
كه در اين مجموعه ها با در نظر گرفتن مساحت مفيد آپارتمانها بين 50 تا حداكثر 90 متر مربع صرفاً از نظر جذب گروههاي كم درآمد موفقيتهايي حاصل مي گردد .
هر چند در تهران نيز ساخت مجموعه هايي مانند اكباتان و آپادانا و .. همين هدف را دنبال مي نمودند . اما در كنار اين امر مجموعه هاي مسكوني بلندي بنا گرديد كه صرفا در اختيار اقشار مرفه جامعه قرار گرفت و بعضاً اين آپارتمانها نقش محل سكونت فرعي افراد را به خود اختصاص داد از آن جمله مي توان به مجموعه هاي مسكوني بلند مرتبه اسكان ، ا – اس - پ ، پارك پرنس و دوما و …… اشاره نمود .
مجموعه اسكان توسط مشاور آمريكائي و پيمانكار اسرائيلي در فاصله زماني 1356 – 1352 به صورت مسكوني – تجاري – اداري در سه بلوك 28 طبقه اجرا گرديد . محل قرار گيري اين مجموعه در تقاطع ميرداماد – وليعصر ، كه مساحت زيربنا آپارتمانها قابل ملاحظه مي باشد .
مجموعه آ – اس ـ پ توسط مشاوران فرانسوي با استفاده از قطعات پيش ساخته در بلوك هاي 26 طبقه اي يوسف آباد احداث گرديد .
مجموعه پارك پرنس نيز توسط خارجيها در فاصله زماني 1357 - 1353 احداث شد كه از سه بلوك 16 ، 19 ، 25 طبقه تشكيل گرديده است .
در كنار ساخت مجموعه هاي بلند مرتبه مسكوني ، ساخت بناهاي بلند اداري ، تجاري نيز با سرعت زيادي در اوائل دهه 50 قرن حاضر هجري ، شمسي ادامه يافت . به عنوان نمونه از ساختمانهاي اداري ساخته شده در اوائل اين دهه مي توان از وزارت كشاورزي نام برد كه در سال 1354 به طراحي عبدالعزيز فرمانفرمائيان ساخته شد .
اين بنا با ويژگيهاي خاص خود در حقيقت ادامه دهنده استواري براي سبك بين المللي بود و ساختمانهاي زيادي در نقاط مختلف دنيا مي توان پيدا نمود كه كاملاً مشابه اين بنا مي باشند .
با وقوع انقلاب شكوهمند اسلامي در 22 بهمن ماه 1357 ، ساخت بناهاي بلند متوقف مي گردد و در دهه اول بعد از انقلاب صرفاً تعدادي از مجموعه هاي مسكوني بلند مرتبه كه نيمه تمام بود تكميل گرديد . كه از آنجمله مي توان به مجموعه هاي ساختماني بلند مسكوني شهرك اميد ، الهيه ، شميران ، اكباتان ، آپادانا و …… اشاره نمود كه اكثراً ساختمانهاي مذكور توسط ارگانها و نهادهاي دولتي تكميل و مورد بهره برداري قرار گرفتند .
حركت جديد در احداث ساختمانهاي بلند :
بعد از اتمام جنگ تحميلي عراق عليه ايران ( 1367 ) ، در سالهاي پاياني دهه 60 هجري شمسي حركت جديد در احداث ساختمانهاي بلند پس از گسترش بي رويه شهر تهران مجدداً آغاز شد .
افزايش قيمت زمين و فروش تراكم از طرف شهرداري تهران را از جمله عوامل مؤثر در ايجاد حركت جديد مي توان نام برد و به همراه آن افزايش مجدد قيمت زمين پس از فروش تراكم از طرف شهرداري نيز در تشديد حركت جديد در بلند مرتبه سازي محسوب نمود ؛ اما گسترش افقي بيش از حد شهر تهران را نيز از جمله عوامل مؤثر در اتفاق جديد بايد در نظر گرفت .
تا قبل از ايجاد اين حركت جديد ، تكميل ساختمانهاي بلند نيمه كاره كه شروع عمليات آن عمدتاً در نيمه اول ده 50 انجام گرديده بود هر چند با كندي در حال انجام بود كه از آنجمله مي توان به آپارتمانهاي مسكوني الهيه ( 71 – 1354 ) در دو بلوك 20 طبقه ، مجموعه مسكوني ونك پارك ( 67 – 1353 ) در پنج بلوك 20 طبقه ، شهرك اميد ( 67 – 1355 ) در بيست و هفت بلوك 15 تا 17 طبقه و شهركهاي اكباتان و آپادانا و ……… اشاره نمود .
در كنار اين امر در بعضي مجموعه ها كه عمدتاً در اختيار ارگانها و نهادهاي دولتي بود ساخت بلوك هاي جديد در محوطه باز ، برجهاي موجود معمول شد . به عنوان نمونه مي توان از برجهاي آتي ساز در شمال غرب تهران نام برد كه بدون ترديد هدف اصلي از چنين ساخت و سازهاي بلندي ، سودآوري مالي بود .