پیشگفتار
محصولات کشاورزی هر ساله در سطح جهان از جمله ایران توسط عوامل بیماریزای گیاهی مختلف خسارت می بینند که در بین این عوامل بیماریزا نماتدهای انگل گیاهی از اهمیت ویژه ای برخوردارند.
نماتدهای انگل گیاهی نه تنها از طریق حمله مستقیم به گیاهان زیان می رسانند بلکه بطور غیر مستقیم نیز باعث کاهش محصول و ایجاد خسارت می گردند. علائم ناشی از تغذیه نماتدها ممکن است روی اندام هوایی گیاه و ریشه و یا فقط روی ریشه دیده شود. در حالت دوم، ضعف عمومی و کمبود مواد غذایی نیز در قسمت های هوایی گیاه دیده می شود. برای مثال زخمهای ریشه، گال ریشه و توقف رشد ریشه هم از علایم عمومی تغذیه نماتدها است. اینگونه ریشه ها قادر به جذب مؤثر رطوبت و مواد غذایی خاک نبوده و با وجود مواد غذایی کافی در منطقه فعالیت ریشه، گیاه علایم کمبود عناصر غذایی، نظیر زرد شدن برگها و پژمردگی را نشان میدهد.
علاوه بر این، ریشه های ضعیف شده و صدمه دیده به سهولت مورد هجوم بسیاری از باکتریها، قارچها و سایر موجودات قرار گرفته و پوسیدگی ریشه را سرعت می بخشند.
نماتدهای انگل گیاهی با سایر عوامل بیماریزای خاکزی مثل بعضی از باکتریها و قارچها اثر متقابل داشته و با ایجاد بیماریهای کمپلکس، خسارت بیشتری را موجب می شوند.
علم نماتد شناسی در ایران نیاز به گسترش وسیعتری دارد. در بعضی مناطق ایران به علت عدم شناخت کافی و کمی مطالعه در مورد نماتدها، خسارت آنها نادیده گرفته شده در حالیکه نماتدها می توانند یکی از عوامل عمده کاهش محصولات کشاورزی از جمله سیب زمینی باشند.
- پیشگفتار
- فصل اول : مقدمه
- 1-1- گیاه سیب زمینی، منشأ و تاریخچه
- 1-2- سطح زیر کشت و عملکرد
- جدول 1- سطح زیر کشت ، میزان تولید و عملکرد محصول سیب زمینی را به تفکیک شهرستانها نشان میدهد.
- نمودار 1- توزیع سطح زیرکشت سیب زمینی استان ها نسبت به کل کشور و نمودار 2 ، توزیع
- 2-نمودار توزیع میزان سیب زمینی استان ها نسبت به کل کشور
- سال زراعی 82-1381
- 1-3- خصوصیات گیاه سیب زمینی
- فصل دوم
- الف- مروری بر مطالعات انجام شده درجهان
- فصل سوم : روش ها و وسایل
- نمونه برداری
- استخراج نماتدها
- 1-2- 3 - استخراج نماتدهای کرمی شکل از خاک
- 2-2-3 - جداسازی نماتدهای کرمی شکل جنس Ditylenchus از غده
- 3-2-3- کشتن و ثابت کردن و انتقال نماتدها به گلیسیرین خالص
- 4-2-3- تهیه پرپاراسیون
- 1-4-2 - 3 - تهیه پرپاراسیون موقت
- 2-4-2- 3 - تهیه پرپاراسیونهای دائم از نماتدهای کرمی شکل
- 3-3) روش و اساس طبقه بندی نماتدها
- 1-3-3) مشخصات مرفولوژیک وآناتومیک مورد استفاده در تشخیص گونه ها
- 2-3-3- مرفومتری و رسم تصاویر
- فصل چهارم : نتایج و بحث
- 1-4- مشخصات راسته Tylenchida Thorne , 1949
- 2-4- طبقه بندی راسته Tylenchids Thorne , 1949
- جدول شماره 2 جایگاه جنس ها و گونه های تشخیص داده شده مزارع سیب زمینی در استان خراسان رضوی در طبقه بندی Tylenchida
- 1- 2- 4 جنس Amplimerlinius siddiqi , 1976
- 1-1-2-4 گونه Amplinerlinius sikkimensis
- مشخصات
- شکل 1 Amplinerlinius sikkimensis
- جدول (1) نمونه های جمع آوری شده از منطقه فریمان Male
- جدول ( 2) خصوصیات ریخت سنجی ماده های جنس Amplimerlinius sikkimensis جمع آوری شدi
- تصویر 1 شکل ابتدای بدن ، شبکه کوتیکولی سر و استایلت
- تصویر 2 شکل انتهای دم در Amplimerlinius sikkimensis
- تصویر 3 خطوط شیارهای جانبی در Amplimerlinius sikkimensis
- 2-1-4- جنس Aphelenchus Bastin , 1865
- 1-2-1-4- گونه Aphelechus avanae Bastin , 1865
- شکل 2 Aphelechus avanae
- جدول (3) نمونه های جمع آوری شده از منطقه نیشابور (نر)Male *
- جدول ( 4) خصوصیات ریخت سنجی ماده های جنس Aphelenchus avanae جمع آوری شده
- تصویر 4 اندام جنسی نر Aphelechus avanae
- تصویر5 پاپیلهای جنسی در انتهای دم
- تصویر 6 ابتدای بدنAphelechus avanae
- 3-1-4 – جنس Ditylenchus filipjev , 1936
- 1-3-1-4 گونهDitylenchus destructor Thorne , 1945
- مشخصات
- بحث
- شکل 3 Ditylenchus destructor
- جدول (5) نمودارهای آلوده منطقه قوچان (نر) Male *
- جدول (6 ) خصوصیات ریخت سنجی نرهای Ditylenchs destructor جمع آوری شده
- جدول (7) نمودارهای آلوده منطقه قوچان (ماده) Male *
- جدول (8 ) خصوصیات ریخت سنجی ماده های Ditylenchs destructor جمع آوری شده
- تصویر 7 شکل دم در Ditylenchus destructor
- تصویر 8 شکل دم در Ditylenchus destructor
- تصویر 9 انتهای دم در جنس نر و اندام جنسی
- تصویر 10 قسمت ابتدای بدن و استایلت در Ditylenchus destructor
- تصویر 11 overlapping در Ditylenchus destructor
- تصویر 12 شیارهای خطوط جا نبی درDitylenchus destructor
- تصویر 13 غده آلوده به Ditylenchus destructor
- تصویر 14 غده آلوده به Ditylenchus destructor
- 4-1-4- جنس Filenchus Andrassy , 1945
- مشخصات
- تصویر 15 انتهای دم در Filenchus . spp
- تصویر16 شبکه کوتیکولی سر و استایلت
- 5-1-4 - جنس Geocenamus Thorne & malek , 1968
- مشخصات
- بحث
- 1-5-1-4- گونه Geocenamns rugosus (siddiqi , 1963 , siddiqi 1970) Brazeski , 1991.
- اندازه ها
- بحث
- شکل 4 Geocenamus rugosus
- جدول (9) نمونه های جمع آوری شده از منطقه چناران (ماده) Male
- جدول (10)نمونه های جمع آوری شده از منطقه فریمان( ماده)Male *
- جدول (11) نمونه های جمع آوری شده از منطقه تربت حیدریه (جلگه رخ)(ماده) Male
- جدول (12) خصوصیات ریخت سنجی ماده های جنس Geocenamus rugosus جمع آوری شده.
- تصویر 17 انتهای دم در Geocenamus rugosus
- تصویر 18 تعداد شیارهای خطوط جانبی
- تصویر 19 شکل ابتدای بدن، شبکه کوتیکولی سر و استایلت
- 2-5-1-4 - گونه Geocenamns tartuensis (krall , 1959) comb.n
- اندازه ها
- مشخصات
- بحث
- شکل 5Geocenamus taratuen
- جدول(13)نمونه های جمع آوری شده از منطقه تربت حیدریه (ماده)Male
- جدول (14) خصوصیات ریخت سنجی ماده های جنس Geocenamus tartuensis جمع آوری شده
- تصویر 20 شکل دم در Geocenamus tartuensis
- 6-1-4 جنس Helicotylenchus Steiner , 1945
- مشخصات syn zimmermannia shamsi , 1973
- 1-6-1-4- گونهHelicotylenchus exallus (sher , 1966)
- اندازه ها ماده ها (7)
- مشخصات
- ماده ها
- گونه های مشابه
- شکل 6Helicotylenchus exallus
- جدول (15 ) نمونه های جمع آوری شده از منطقه چناران (ماده)Male
- جدول (16) خصوصیات ریخت سنجی ماده های جنس Helicutylenchus exallus جمع آوری شده
- تصویر21 انتهای دم در Helicutylenchus exallus
- تصویر22 انتهای دم در Helicutylenchus exallus
- تصویر 23 ابتدای بدن در Helicutylenchus exallus
- تصویر 24 شکل فاسمید
- تصویر25 پرده ی فلپ درولوا
- تصویر26 محل ریزش غده پشتی مری درجنس Helicutylenchus exallus
- 7-1-4- جنس Heterodera Schmidt , 1871
- مشخصات
- ماده
- نر
- لاروسن 2
- 1-7-1-4- گونه Heteroder schachtii Schmidt , 1871
- اندازه ها
- سیست
- تخم
- بحث
- شکل 7Heterodera schachtii
- جدول ( 17)نمونه های جمع آوری شده از منطقه چناران (سیست)Male *
- جدول ( 18) خصوصیات ریخت سنجی ماده های جنس Heterodera Schachtii جمع آوری شد.
- تصویر 27 پنجره خروجی لارو در Heterodera Schachtii
- تصویر 28 بادهای ماهیچه ای نگهدارنده واژن در برش عرضی از مخروط انتهای بدن
- 2-7- 1-4- گونه Heterodera trifolii Goffart 1932
- اندازه ها
- مشخصات
- تخم
- بحث
- شکل 8Heterodera tri foli
- جدول (19 ) نمونه های جمع آوری شده از منطقه تربت حیدریه (جلگه رخ)Male
- جدول (20) خصوصیات ریخت سنجی ماده های جنس Heterodera trifoliجمع آوری شده .
- تصویر29 پنجره خروجی لارو در Heterodera tri foli
- تصویر30 پنجره خروجی لارو در Heterodera tri foli
- تصویر 31 بادهای ماهیچه ای نگهدارنده واژن در برش عرضی از مخروط انتهای بدن
- 8-1-4 جنس ,1936Pratylenchns Filipjev
- 1-8-1-4- گونه Pratylenchus neglectus (Rensch , 1924)
- شکل 9Pratylenchus neglectus
- جدول(21)نمونه های جمع آوری شده از منطقه نیشابور Male
- جدول(22)نمونه های جمع آوری شده از منطقه فریمان ( ماده Male
- جدول (23)نمونه های جمع آوری شده از منطقه چناران (ماده) Male
- جدول ( 24 ) خصوصیات ریخت سنجی ماده های جنس Pratylenchus neglectus جمع آوری
- شده
- جدول (25) خصوصیات ریخت سنجی ماده های جنس Pratylenchus neglectus جمع آوری شده Male *
- تصویر 32 شبکه کوتیکولی سر درPratylenchus neglectus
- تصویر 33 شکل ابتدای سر ، شبکه کوتیکولی واستایلت درPratylenchus neglectus
- تصویر34 شکل انتهای مری در Pratylenchus neglectus
- تصویر35 شکل انتهای دم در جنس نر
- تصویر36 شکل انتهای دم در جنس ماده
- 9-1-4 - جنس Tylenchorhynchus Cobb, 1913
- 9-1-4- گونه Tylenchorhynchus shivanandi shaw & khan 1992
- شکل 10 Tylenchorhynchus shivanandi
- جدول (26) نمونه های جمع آوری شده منطقه قوچان (ماده) Male *
- جدول ( 27) خصوصیات ریخت سنجی ماده هایTylenchorhynchus shivanandi جمع آوری شده
- تصویر37 شکل انتهای دم در Tylenchorhynchus shivanandi
- تصویر38 فاسمید در Tylenchorhynchus shivanandi
- تصویر39 شکل استایلت و شبکه کوتیکولی سر در Tylenchorhynchus shivanandi
- تصویر40 خطوط شیارهای جانبی در بدن
- تصویر41 نحوه اتصال مری به روده در Tylenchorhynchus shivanandi